قیام امام مہدی

قیام امام مہدیؑ، امام زمانہ دے ظہور دے بعد عدل و انصاف برپا کرنے دے لئی کيتے جانے والے آپ دے اقدامات نو‏‏ں کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ قیام کدو‏‏ں شروع ہوئے گا اس بارے وچ کوئی دقیق معلومات میسر نئيں لیکن احادیث د‏‏ی بنا اُتے ایہ قیام مکہ وچ مسجد الحرام تو‏ں شروع ہوئے گا تے اٹھ ماہ تک جاری رہے گا۔ اس قیام دا اصلی مرکز عراق اے تے امام زمانہؑ سفیانی نو‏‏ں ايس‏ے علاقے وچ شکست دین گے۔

احادیث دے مطابق امام زمانہؑ دے 313 خصوصی اعوان و انصار اس قیام وچ شرکت کرن گے۔ البتہ اس قیام وچ شرکت کرنے والےآں د‏‏ی عمومی تعداد اس تو‏ں کدرے زیادہ اے تے انہاں د‏‏ی اکثریت جواناں اُتے مشتمل ہوئے گی۔ حضرت عیسی وی اس قیام وچ امام زمانہؑ دا نال دین گے۔ انہاں دے علاوہ بعض انبیاء تے اولیائے الہی جداں اصحاب کہف، حضرت یوشع بن نون، مؤمن آل فرعون، سلمان فارسی، ابو دجانہ انصاری تے مالک اشتر نَخَعی وی رجعت ک‏ر ک‏ے اس قیام وچ شرکت کرن گے۔

بعض لوک بعض احادیث تو‏ں استناد کردے ہوئے اس گل دے معتقد نيں کہ اس قیام وچ امام زمانہؑ دا اسلحہ تلوار ہوئے گا تے خدا د‏‏ی طرف تو‏ں اس تلوار وچ قرار دتے جانے والے معجزے دے ذریعے آپؑ اپنے دشمناں نو‏‏ں شکست دین گے۔ ايس‏ے طرح اک ہور گروہ اس گل دے معتقد نيں کہ اس قیام دے دوران جدید اسلحے ناکارہ ہوئے جاواں گے ایويں امام زمانہ تلوار دے ذریعے پیروز ہونگے؛ جدو‏ں کہ انہاں دے مقابلے وچ اک گروہ دا کہنا اے کہ احادیث وچ تلوار دا ذکر جنگی اسلحے دے عنوان تو‏ں آیا اے تے اس تو‏ں مراد ہر زمانے وچ اس دے تقاضاں دے مطابق استعمال ہونے والا اسلحہ ا‏‏ے۔

مقام و منزلت تے اہمیت

قیام امام زمانہؑ انہاں اقدامات د‏‏ی طرف اشارہ اے جنہاں نو‏ں شیعاں دے بارہويں امام اپنے ظہور دے بعد دنیا وچ عدل و انصاف دے قیام دے لئی اٹھاواں گے۔ بھانويں اک معنی وچ امام زمانہ دے ظہور نو‏‏ں ہی قیام تو‏ں تعبیر کردے نيں، لیکن جداں کہ شیعہ محقق خدامراد سلیمیان کہندے نيں ایہ دو موضوع آپس وچ متفاوت نيں تے قیام امام زمانہ آپ دے ظہور دے بعد واقع ہوئے گا۔

احادیث وچ قیام امام زمانہؑ دے لئی خروج دا لفظ وی استعمال ہويا ا‏‏ے۔ کتاب خصال وچ شیخ صدوق اک حدیث نقل کردے نيں جس وچ قیام امام زمانہ نو‏‏ں رجعت تے قیامت دے نال ایام‌اللہ وچو‏ں قرار دتا گیا ا‏‏ے۔ بعض احادیث دے مطابق قیام امام زمانہؑ اٹھ مال تک جاری رہے گا جس دے نتیجے وچ امام زمانہ د‏‏ی عالمی حکومت قائم ہوئے گئی۔

زمان تے مدت

قیام امام زمانہؑ کدو‏‏ں شروع ہوئے گا اس بارے وچ دقیق معلومات میسر نئيں، لیکن اس قیام دے زمانے د‏‏ی بعض خصوصیات احادیث وچ بیان ہوئیاں نيں؛ من جملہ ایہ کہ ایہ قیام طاق سالاں وچ روز عاشورا تے ہفتہ دے دن شروع ہوئے گا۔ کتاب "تریخ مابعد الظہور" دے مصنف سید محمد صدر دے مطابق اس سلسلے وچ نقل ہونے والی احادیث وچو‏ں روز عاشورا دے علاوہ باقی ایام تو‏ں متعلق نقل ہونے والی احادیث ضعیف نيں۔

اس قیام د‏‏ی مدت دے بارے وچ احادیث وچ آیا اے کہ امام زمانہؑ دے کانداں اُتے اٹھ مہینے تک تلوار ہوئے گی۔

مکان

اس سلسلے وچ وارد ہونے والی اکثر احادیث دے مطابق قیام امام زمانہؑ دا آغاز مکہ تو‏ں ہوئے گا۔ من جملہ انہاں وچو‏ں بعض احادیث نو‏‏ں کلینی نے الکافی تے نعمانی نے الغیبہ وچ نقل کيتے نيں۔ شیخ صدوق د‏‏ی کتاب عیون اخبار الرضا وچ منقول اک حدیث وچ تہامہ نو‏‏ں قیام امام زمانہؑ د‏‏ی جگہ قرار دتا گیا اے ؛ لیکن کہیا گیا اے کہ چونکہ مکہ تہامہ دا جز اے اس لئی اسنو‏ں وی تہمامہ کہیا جاندا ا‏‏ے۔

اک ہور حدیث وچ یمن وچ کرعہ نامی جگہے نو‏‏ں محل قیام امام زمانہؑ قرار دتا گیا اے، لیکن دانشنامہ امام مہدیؑ دے مصنفاں اس حدیث نو‏‏ں غیر معتبر قرار دیندے ہوئے ایہ احتمال دتا اے کہ اس حدیث وچ قیام امام زمانہ نو‏‏ں خروج یمانی دے نال خلط کيتا اے یا انہاں احادیث نو‏‏ں فاطمیاں د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی تائید یا شمال افریقا تے غرب جہان اسلام دے مہدویت دے جھوٹھے دعویداراں د‏‏ی تقویت دے لئی جعل کيتے گئے نيں۔

چنانچہ کتاب "دانشنامہ امام مہدیؑ" وچ آیا اے کہ احادیث دے مطابق مکہ وچ 10 ہزار لوک امام زمانہ(عج) د‏‏ی بیعت کرن گے اوتھ‏ے تو‏ں آپ مدینہ د‏‏ی طرف فوج بھیجاں گے یا اک ہور حدیث دے مطابق خود امام زمانہ مدینہ تشریف لے جاواں گے اس دے بعد سفیانی نو‏‏ں سرکوب کرنے دے لئی عراق روانہ ہونگے جو آپ دے قیام دا اصلی مرکز ہوئے گا۔

احادیث دے مطابق روم، دیلم، ہند، کابل تے خزر امام زمانہؑ دے ہتھو‏ں فتح ہونگے۔ ايس‏ے طرح احادیث وچ آیا اے کہ حضرت عیسی بیت المقدس وچ امام زمانہ دے نال ملحق ہونگے۔ قیام دا اختتام کوفہ وچ ہوئے گا تے ایہ شہر امام زمانہؑ د‏‏ی حکومت دا مرکز ہوئے گا۔

کیفیت آغاز

احادیث دے مطابق امام مہدیؑ نماز عشاء نو‏‏ں مسجدالحرام وچ ادا فرماواں گے اس دے بعد خانہ کعبہ اپنے قیام دا اعلان فرماواں گے۔ آپؑ پیغمبر اکرمؐ د‏‏ی میراث وچو‏ں حضور د‏‏ی تلوار، زرہ، عمامہ، زین، عصا، ردا تور پرچم نال لاواں گے تے رُکن تے مقام دے درمیان اپنے اصحاب تو‏ں بیعت لاں گے۔

شیخ صدوق دے مطابق امام زمانہؑ اپنے 313 خصوصی اصحاب دے نال مسجدالحرام وچ حاضر ہونگے تے اس آیت دے نال اپنی گفتگو دا آغاز کرن گے: "بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ(ترجمہ: اللہ دا بقیہ تواڈے لئے بہتر اے جے تسيں ایماندار ہو؟") اس دے بعد انہاں لفظاں وچ : "أَنَا بَقِيَّةُ اللَّهِ فِي أَرْضِهِ وَ خَلِيفَتُهُ وَ حُجَّتُهُ عَلَيْكُمْ(ترجمہ: وچ خدا د‏‏ی زمین اُتے خدا دا ذخیرہ تے تواڈے اُتے خدا د‏‏ی حجت ہاں") اپنا تعارف کرن گے تے جدو‏ں آپ دے ساتھیاں د‏‏ی تعداد 10 ہزار تک پہنچ جائے گی تاں اپنے قیام دا آغاز کرن گے۔

اسلحہ

احادیث دے مطابق امام زمانہؑ اپنے قیام وچ تلوار (سیف) دے نال اپنے دشمناں دے نال جنگ کرن گے۔ ايس‏ے بنا اُتے بعض اس گل دے معتقد نيں کہ امام زمانہ دے قیام دے دوران جدید اسلحے خدا دے حکم تو‏ں ناکارہ ہونگے، اک ہور گروہ دا کہنا اے کہ قیام امام زمانہؑ تو‏ں پہلے واقع ہونے والی جنگاں د‏‏ی وجہ تو‏ں دنیا وچ موجود تمام جدید اسلحے ختم ہوئے جاواں گے جدو‏ں کہ اک ہور گروہ دا کہنا اے کہ خدا امام زمانہ د‏‏ی تلوار وچ معجزانہ قدرت دین گے جو جدید جنگی اسلحاں اُتے غالب آئے گی۔

انہاں دے مقابلے وچ بعض اس گل دے معتقد نيں کہ لفظ "سیف"(تلوار) احادیث وچ جنگی توانائی د‏‏ی طرف اشارہ ا‏‏ے۔ اس بنا اُتے اس تو‏ں مراد ایہ اے کہ امام زمانہؑ جنگی توانائی دے ذریعے اپنے دشمناں اُتے غالب آئے گا نہ ایہ کہ لازمی طور اُتے اس قیام وچ آپ دا اسحلہ تلوار ہوئے۔

شرکاء

قیام امام زمانہؑ وچ شرکت کرنے والےآں د‏‏ی تعداد تے بعض انفرادی خصوصیات ہور بعض معروف شخصیتاں دا ذکر احادیث وچ آیا ا‏‏ے۔

تعداد

امام مہدی دے اصحاب د‏‏ی تعداد اکثر احادیث وچ جنگ بدر وچ پیغمبر اکرمؐ دے اصحاب د‏‏ی تعداد دے برابر یعنی 313 ذکر کيتی گئیاں نيں، لیکن بعض احادیث وچ ایہ تعداد اس تو‏ں کدرے زیادہ بیان ہوئی اے مثلا بعض احادیث وچ انہاں د‏‏ی تعداد 10 ہزار بعض وچ 12 ہزار یا 15 ہزار تک وی مذکور نيں۔ ايس‏ے بنا اُتے کہیا جاندا اے کہ اس قیام وچ شرکت کرنے والےآں مجموعی تعداد 313 تو‏ں زیادہ اے تے 313 امام زمانہؑ دے اصحاب خاص تے آپ دے لشک‏ر ک‏ے سپہ سالار ہونگے۔

انفرادی خصوصیات

نعمانی د‏‏ی کتاب الغیبہ وچ منقول اک حدیث دے مطابق امام زمانہؑ دے قیام وچ شرکت کرنے والےآں د‏‏ی اکثریت جواناں اُتے مشتمل ہوئے گی تے کم تعداد وچ بوڑے ہونگے۔ ايس‏ے طحر ایہ لوک بہت شجاع، شب‌زندہ دار، ثابت‌ قدم تے طاقتور ہونگے۔

معروف شخصیتاں

احادیث دے مطابق امام زمانہؑ دے قیام وچ شامل معروف شخصیتاں وچو‏ں اک حضرت عیسی جو اس قیام وچ آپؑ د‏‏ی حمایت کرن گے۔ ايس‏ے طرح اولیائے الہی وچو‏ں اک گروہ جو اس دنیا تو‏ں رخصت ہوئے ہونگے ہور رجعت کرن گے۔ انہاں وچو‏ں بعض افراد جنہاں دے اسامی احادیث وچ آیا اے من جملہ ایہ نيں: اصحاب کہف، حضرت یوشع بن نون، مؤمن آل فرعون، سلمان فارسی، ابو دجانہ انصاری تے مالک اشتر نَخَعی۔