لمبی ترک جنگ
لمبی ترک جنگ یا تیرہ سالاں دی جنگ ہیبس برگ بادشاہت تے سلطنت عثمانیہ دے وچکار ، بنیادی طور اُتے والاچیا ، ٹرانسلوینیہ تے مولڈویہ دیاں ریاستاں وچ ، اک غیر فیصلہ کن زمینی جنگ تھی ۔ [۷] ایہ جنگ 1593 توں 1606 تک جاری رہی لیکن یورپ وچ اسنوں کدی پندرہ سالاں دی جنگ وی کہیا جاندا اے ، ایہ بہاچ اُتے قبضہ کرنے والی 1591–92 دی ترک مہم دا حساب اے۔
یورپ وچ عثمانی جنگاں دے سلسلے وچ ایہ عثمانی وینیشین جنگ (1570–73) تے کریٹن جنگ (1645–69) دے وچکار طاقت دا اک وڈا امتحان سی۔ عثمانی - ہیبسبرگ دی وڈی جنگاں دی اگلی جنگ 1683–99 دی عظیم ترک جنگ سی۔ مجموعی طور اُتے ، ایہ تنازعہ وڈی تعداد وچ مہنگی لڑائیاں تے محاصرہاں اُتے مشتمل اے ، لیکن دونے طرف توں بوہت گھٹ نتیجہ برآمد ہويا اے۔
جائزہ
[سودھو]جنگ دے سب توں وڈے شریک ہبسبرگ بادشاہت ، ٹرانسلوینیہ ، ولاچیا تے مالڈویہ دے راجواڑے سلطنت عثمانیہ دی مخالفت کرنے والے تھے ۔ فرارا ، ٹسکی ، منٹووا تے پاپل ریاستاں وی اس وچ کچھ حد تک ملوث سن۔
پیشی
[سودھو]ہیبس برگ – عثمانی سرحد دے نال جھڑپاں وچ شدت 1591 توں ودھ گئی۔ 1592 وچ ، بیہاچ دا قلعہ بیہاچ دے محاصرے (1592) دے بعد عثمانیاں دے قبضے وچ آ گیا۔
تریخ
[سودھو]1593
[سودھو]1593 دے موسم بہار وچ ، بوسنیا دے ایالت توں عثمانی فوجاں نے کروشیا دے شہر سیسک دا محاصرہ کیتا ، جس توں سیساک دی جنگ شروع ہوئی جو بالآخر 22 جون ، 1593 نوں عیسائی فوجاں دی فتح وچ ختم ہوگئی۔ اس فتح نے سو سال دی کروشین عثمانی جنگ (1493–1593) دا خاتمہ کیتا۔
جنگ 29 جولائی ، 1593 نوں اس وقت شروع ہوئی ، جدوں سنان پاشا دے تحت عثمانی فوج نے بادشاہت دے خلاف مہم چلائی تے گیئر ( ترکی زبان: ینی قلعہ ) تے کوماروم ( ترکی زبان: کمارون )پر 1594 وچ قبضہ کرلیا ۔
1594
[سودھو]1594 دے اوائل وچ ، بنات وچ صرب عثمانیاں دے خلاف اٹھیا کھڑے ہوئے ۔ [۸] باغیاں نے ، اک مقدس جنگ دی حیثیت توں، سینٹ ساوا دے آئکن دے نال جنگی جھنڈے اٹھا رکھے سن ۔ [۹] جنگی بینرز نوں پیٹریاارک جوون کانتول نے تقویت دتی سی ، تے اس بغاوت دی مدد سربیا دے آرتھوڈوکس میٹروپولیٹنس سیٹنجی دے رفیم نجاگو تے ٹریجنجے دے ویزرین نے دی سی۔ اس دے جواب وچ ، عثمانی گرینڈ ویزیر کوکا سنان پاشا نے مطالبہ کیتا کہ سرب دے جھنڈے دا مقابلہ کرنے دے لئی پیغمبر اکرم محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دے سبز پرچم نوں دمشق توں لیایا جائے تے حکم دتا کہ سینٹ ساوا دے آثاراں اُتے مشتمل سارکوفگس نوں ملیشیوا خانقاہ توں ہٹا کر فوجی قافلہ دے راستے توں بلغراد منتقل کیتا جائے۔ راستے وچ ، عثمانی قافلے نے باغیاں نوں انتباہ دے طور اُتے تمام لوکاں نوں اپنے راستے وچ مار ڈالیا۔ عثمانیاں نے 27 اپریل نوں ویرار سطح مرتفع دے اُتے اک پیر اُتے سینٹ ساوا دے آثار نوں عوامی طور اُتے جلایا تے راکھ بکھر دی۔
1595–96
[سودھو]1595 وچ ، عیسائی یورپی طاقتاں دا اتحاد پوپ کلیمنٹ VIII دے ذریعہ سلطنت عثمانیہ ( پوپ کلیمنٹ VIII دی ہولی لیگ ) دی مخالفت دے لئی منظم کیتا گیا سی۔ پراگ وچ مقدس رومن شہنشاہ ، روڈولف دوم تے ٹرانسلوینیہ دے سگسمنڈ بیتھری دے ذریعہ اتحاد دے معاہدے اُتے دستخط ہوئے۔مالڈووا دا آرون وودا تے ولاچیا دے مائیکل بہادر نے بعد وچ اس سال دے اتحاد وچ شمولیت اختیار کيتی. ہسپانوی ہیبس برگ نے ہالینڈ توں ہسپانوی فوج دے چیف آف کمانڈر انل کمانڈر کارل وان مانفیلڈ دے تحت 6،000 تجربہ کار پیتادہ تے 2،000 کیولری دی اک فوج ہالینڈ توں بھیجی۔
جنگ دا عثمانیاں دا مقصد ویانا اُتے قبضہ کرنا سی ، جدوں کہ ہبسبرگ بادشاہ سلطنت عثمانیہ دے زیر اقتدار ریاست ہنگری دے وسطی علاقےآں اُتے دوبارہ قبضہ کرنا چاہندا سی۔ ڈینیوب لائن اُتے کنٹرول تے اوتھے موجود قلعےآں اُتے قبضہ کرنا انتہائی ضروری سی۔ جنگ بنیادی طور اُتے رائل ہنگری (زیادہ تر موجودہ مغربی ہنگری تے جنوبی سلوواکیہ ) ، ٹرانسڈونوبیا ، رائل کروشیا تے سلاوونیا ، سلطنت عثمانیہ ( رومیلیہ - موجودہ بلغاریہ تے سربیا ) ، تے والچیا (موجودہ جنوبی رومانیہ وچ ) وچ لڑی گئی سی۔
1595 وچ ، میسفیلڈ دی سربراہی وچ ، عیسائیاں نے ڈینیوب اُتے اسٹریٹجک قلعے ایسٹرگوم تے ویسگرڈ اُتے قبضہ کرلیا ، لیکن انہاں نے بوڈا دے کلیدی قلعے دے محاصرے وچ ملوث نئيں ہوئے۔ عثمانیاں نے ایگر (ترکی: آغری) دا محاصرہ کیتا ، اسنوں 1596 وچ فتح کیتا۔
اطالوی ساحلاں دے خلاف ترکی دے چھاپےآں دا جوابی کارروائی کردے ہوئے ، بلقان وچ ، سن 1595 وچ پیفرو ڈی ٹولیڈو ، پیلاو ڈی ٹولیڈو دے تحت ، نیپلز تے سسلی توں ہسپانوی بستیاں نے پیفرو ڈی ٹولڈو دے ماتحت ، سلطنت عثمانیہ دے رومیلیا ایالت اُتے ، پاترس نوں غارت کردتا۔ [۱۰] ایہ چھاپہ اِنّا حیرت انگیز سی کہ سلطان مراد سوم نے قسطنطنیہ دے عیسائیاں دے انتقام دے خاتمے اُتے تبادلہ خیال کیتا ، لیکن آخر کار اس نے فیصلہ کیتا کہ تمام غیر شادی شدہ یونانیاں نوں شہر توں بے دخل کرنے دا حکم دتا جائے۔ [۱۱] بعد دے سالاں وچ ، ہسپانوی بحری بیڑے نے لیونٹ پانیاں وچ چھاپے جاری رکھے، لیکن عیسائیاں تے عثمانیاں دے درمیان وڈے پیمانے اُتے بحری جنگ نئيں ہوئی [۱۲] اس دے بجائے ، اوہ ایلونسو ڈی کونٹریس جداں پرائیویئر سن جنہاں نے عثمانیہ دے جہاز رانی نوں پریشان کرنے دا کردار ادا کیتا۔
جنگ دے مشرقی محاذ اُتے ، والچیا دے شہزادہ مائیکل بہادر نے 1594 دے موسم خزاں وچ عثمانیاں دے خلاف اک مہم دا آغاز کیتا ، جس نے جیورگیو ، بروئلا ، ہیرووا ، تے سلسٹرا لوئر ڈینیوب دے نیڑے کئی قلعےآں نوں فتح کیتا ، جدوں کہ اس دے مالڈویائی اتحادیاں نے یاشی تے مالڈووا دے ہور حصےآں وچ عثمانی فوجاں نوں شکست دتی۔ [۱۳] مائیکل نے اپنے حملے عثمانی سلطنت دے اندر گہرائی وچ جاری رکھن ، نیکپولس ، ربنک تے چلیہ دے قلعے [۱۴]لے کے ایتھے تک کہ ایڈرینوپل تک پہنچ گئے۔ [۱۵] اک موقع اُتے اس دی افواج عثمانی راجگڑھ ، قسطنطنیہ توں صرف 24 کلومیٹر (15 میل) دی دوری اُتے سن۔
پر ، انہاں نوں ڈینیوب دے اس پار پِچھے پڑنے اُتے مجبور کیتا گیا ، تے اس دے نتیجے وچ عثمانیاں نے وڈے پیمانے اُتے جوابی کارروائی (100،000 مضبوط فوج) دی قیادت دی جس دا مقصد نہ صرف انہاں دے حالیہ قبضہ وچ لیا ہويا مال واپس لے جانا بلکہ اک بار تے ہمیشہ دے لئی والچیا اُتے وی فتح کرنا سی۔ ایہ دھریا ابتدائی طور اُتے کامیاب سی ، جس نے نہ صرف جیورگیو بلکہ بخارسٹ تے ترگوویٹی نوں وی قبضہ کرنے وچ کامیاب کیتا ، اس دے باوجود کلگوگرنی (23 اگست 1595) وچ شدید مخالفت دا سامنا کرنا پيا ۔ اس مقام اُتے عثمانی کمانڈ خوش کن ہوگئی تے والاچیان فوج توں پِچھے ہٹنا شروع کر دتا ، اس دے بجائے ترگوویسٹ تے بخارسٹ نوں مضبوط بنانے تے انہاں دے کم اُتے سب کچھ کرنے اُتے غور کیتا۔ مائیکل نوں پہنچنے دے لئی اپنے حلیفاں دی امداد دے لئی تقریبا دو ماہ انتظار کرنا پيا ، لیکن جدوں اس دی جوابی کارروائی عثمانیاں نوں حیرت توں لے گئی ، اس نے اَگڑ پِچھڑ تن جنگ دے میداناں وچ عثمانی دفاع توں کامیابی حاصل کيتی ، بخارسٹ (18 اکتوبر) نوں 22 اکتوبر) ، تے جیورگیو (26 اکتوبر)۔ بالخصوص جیورگیو دی لڑائی عثمانی قوتاں دے لئی تباہ کن سی ، جنھاں انتشار وچ ڈینوب دے پار جانا پيا۔ [۱۶]
والاچیا تے عثمانیاں دے وچکار جنگ 1599 دے آخر تک جاری رہی ، جدوں مائیکل اپنے اتحادیاں دی ناقص حمایت دی وجہ نال جنگ جاری نہ رکھ سکے۔
جنگ دا اہم موڑ میزاکیریسز دی لڑائی سی ، جو ہنگری دے علاقے وچ 24- 26 اکتوبر 1596 نوں ہوئی۔ 45-50،000 فوجیاں دی مشترکہ ہیبس برگ - ٹرانسلوینیائی فوج نوں عثمانی فوج نے شکست دتی۔ جنگ اس وقت بدل گئی جدوں عیسائی فوجیاں نے ایہ سوچیا کہ انہاں نے جنگ جیت لی اے ، عثمانی کیمپ نوں پرتن دے لئی لڑنا چھڈ دتا۔ حوالےدی لوڑ؟ اس فتح دے باوجود ، عثمانیاں نوں پہلی بار عثمانی ہتھیاراں توں زیادہ مغربی فوجی سازوسامان دی برتری دا احساس ہويا۔ حوالےدی لوڑ؟ ایہ جنگ موہاچ دی جنگ دے بعد اک وڈی عیسائی فوج تے عثمانی ترک فوج دے وچکار وسطی یورپ وچ پہلا اہم فوجی تصادم سی۔ اس دے باوجود ، آسٹریا نے 1598 وچ جیور تے کوماروم اُتے دوبارہ قبضہ کرلیا۔
1601–06
[سودھو]اگست 1601 وچ ، گروسلو دی لڑائی وچ ، جیورجیو باستا تے مائیکل بہادر نے سگیسمند بیتھوری دی سربراہی وچ ہنگری دے رئیس نوں شکست دتی ، جس نے عثمانی تحفظ نوں قبول کیتا۔ باستا دے حکم اُتے کرائے دے فوجیاں دے ذریعہ مائیکل بہادر دے قتل دے بعد ، میزز سوکیلی دی سربراہی وچ ، [۱۷] ٹرانسلوینیائی اشرافیہ نوں ، 1603 وچ ہبسبرگ سلطنت تے رولا ایربان دی سربراہی وچ والچیان فوجیاں دے ذریعہ براؤو دی لڑائی وچ اک بار فیر شکست دا سامنا کرنا پيا۔ لہذا ، آسٹریائی باشندے فیصلہ کن فتح حاصل کرنے وچ کامیاب نظر آندے نيں۔ سانچہ:Clarify
جنگ دا آخری مرحلہ (1604 ء توں 1606 ء تک) ٹرانسلوینیہ دے شہزادہ اسٹیفن بوکسے دے بغاوت توں مساوی اے ۔ جدوں روڈولف - زیادہ تر جھوٹھے الزامات اُتے مبنی ہُندا اے حوالےدی لوڑ؟ - عدالت دے ختم ہوئے خزانے نوں پُر کرنے دے لئی متعدد بزرگ افراد دے خلاف مقدمات چلانے دا آغاز کیتا ، اک تعلیم یافتہ حکمت عملی ، بوسکے نے مزاحمت کيتی۔ اس نے بھوکے ہنگریاں نوں اشرافیہ دے مایوس ارکان دے نال جمع کیتا تاکہ ہبس برگ حکمران دے خلاف بغاوت شروع کر سکے۔ ہنگری دے حاجوک دے تعاون توں ، مغرب دی طرف مارچ کرنے والے فوجیاں نے کچھ فتوحات حاصل کيتیاں تے حبسبرگ فوج دے ہتھوں کھوئے ہوئے علاقےآں نوں دوبارہ حاصل کرلیا ایتھے تک کہ بوسکیتے نوں پہلی بار ٹرانسلوینیا دا شہزادہ قرار دتا گیا ( ترگو مورے ، 21 فروری ، 1605) تے بعد وچ ہنگری وی گیا (سزنینکس ، 17 اپریل 1605 سانچہ:Clarify )۔ سلطنت عثمانیہ نے بوسکیتے نوں اک ایداں دے تاج دی مدد کيتی جس توں اس نے انکار کردتا (عیسائی ہونے دے ناطے)۔ ہنگری دے شہزادے دی حیثیت توں اس نے روڈولف دوم دے نال مذاکرات نوں قبول کیتا تے ویانا دے معاہدے نوں ختم کیتا (1606) ۔
بعد وچ
[سودھو]لمبی جنگ دا خاتمہ 11 نومبر 1606 وچ ستواتوروک دے امن معاہدہ دے نال ہويا ، دو اہم سلطنتاں دے لئی معمولی علاقائی فائدے حاصل ہوئے۔ عثمانیاں نے ایجر ، استرگوم تے کنیزا دے قلعے جیت لئے ، لیکن اس نے واج دا علاقہ (جس اُتے انہاں نے 1541 توں قبضہ کر ليا سی) ) آسٹریا نوں دے دتا۔
اس معاہدے نے عثمانیاں دی ہیبسبرگ دے علاقےآں وچ ہور داخل ہونے توں قاصر ہونے دی تصدیق کردتی۔ اس نے ایہ وی ظاہر کیتا کہ ٹرانسلوینیا ہیبس برگ پاور توں بالاتر سی۔ اگرچہ شہنشاہ روڈولف اپنے جنگی مقاصد وچ ناکام ہوچکيا سی ، لیکن اس دے باوجود انہاں نے ترک دے خلاف اس مزاحمت تے جنگ نوں فتح دے طور اُتے پیش کردے ہوئے کچھ وقار حاصل کیتا۔ اس معاہدے توں ہیبس برگ – عثمانی سرحد دے حالات مستحکم ہوگئے۔ ہور ، جدوں کہ بوسکیتے اپنی آزادی برقرار رکھنے وچ کامیاب رہے ، انہاں نے "ہنگری دا بادشاہ" دا لقب چھڈنے اُتے وی اتفاق کیتا۔
لڑائیاں
[سودھو]- سساک
- ویزپرپیم
- ٹاٹا (1)
- سیزیکسفیہرور (1)]
- رومہانی
- بنات
- گیئر (1)
- کلگوگرنی
- جیورگیو
- ایسٹٹرگوم
- بریسٹ
- ایگر
- کیریسزٹ
- ہرزیگوینا
- ٹاٹا (2)
- گیئر (2)
- بوڈا (1)
- شیلیمبر
- کنیزسا
- میرسلوă
- گروسلو]
- سیزیکسفیہرور (2)]
- براسوف
- بوڈا (2)
حوالے
[سودھو]- ↑ ۱.۰ ۱.۱ (1998) Magyarország Képes Története. Budapest: Hungarian Book-Club. ISBN 963-548-961-7. 62.-64. p.
- ↑ A Global Chronology of Conflict: From the Ancient World to the Modern Middle East, Spencer C. Tucker, 2009, p.547
- ↑ Attila Weiszhár -Balázs Weiszhár : Csaták kislexikona (Small lexicon of the Battles), Maecenas Publisher 2000. ISBN [[Special:BookSources/963-645-080-3
- ↑ The Encyclopaedia of Islam Vol 6 Mahk-Mid p. 1030
- ↑ Ervin Liptai: Magyarország hadtörténete I. 1984. ISBN [[Special:BookSources/963-326-337-9
- ↑ Zsigmond Pach: Magyarország története 1526–1686, 1985. ISBN [[Special:BookSources/963-05-0929-6
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Braudel, Fernand (1995). The Mediterranean and the Mediterranean World in the Age of Philip II, Volume 2. Berkeley: University of California Press. سانچہ:آئی ایس بی این, p. 1229
- ↑ Hutton, William Holden (1900): Constantinople: the story of the old capital of the empire. London: J.M. Dent & Co, p. 172.
- ↑ Teneti, Alberto (1967). Piracy and the Decline of Venice, 1580–1615. Berkeley: University of California Press, p. 47
- ↑ Constantin C. Giurescu, Istoria Românilor. Bucharest: Editura All, 2007 (Romanian), p. 183.
- ↑ Coln, Emporungen so sich in Konigereich Ungarn, auch in Siebenburgen Moldau, in der der bergischen Walachay und anderen Oerten zugetragen haben, 1596
- ↑ Marco Venier, correspondence with the Doge of Venice, 16 July 1595
- ↑ Florin Constantiniu, "O istorie sinceră a poporului român", سانچہ:آئی ایس بی این. Bucharest: Editura Univers Enciclopedic, 2002 (Romanian), p. 128-129.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
ذرائع
[سودھو]- Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: Long Turkish War |
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- خانہ معلومات استعمال کنندہ صفحات مع تھمب نیل تصاویر
- مضامین جنہاں وچ ترکی بولی دا متن شامل اے
- یورپ وچ 1600ء دی دہائی
- یورپ وچ 1590ء دی دہائی
- ولاچیا دیاں جنگاں
- مالڈووا دیاں جنگاں
- کروئیشا دیاں جنگاں
- سلطنت عثمانیہ دیاں جنگاں
- عثمانی بلقان
- 1600ء دی دہائی دے تنازعات
- 1590ء دی دہائی دے تنازعات
- غیر نظر ثانی شدہ تراجم اُتے مشتمل صفحات