لیبیا خانہ جنگی (2011ء)
| |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
سلسلہ | |||||||
عمومی معلومات | |||||||
| |||||||
نقصانات | |||||||
|
|||||||
ترمیم |
2011ء وچ لبیا وچ باغیاں دی طرف توں صدر قذافی دی فوجاں توں جھڑپاں شروع ہوئیاں۔ تیونس تے مصر وچ عوام دے مظاہرےآں توں حکومت بدلنے وچ کامیابی دے بعد لبیا وچ بعض گروہاں نے مسلح جنگ شروع کر کے لبیا دے بعض شہراں اُتے قبضہ کر ليا۔ قذافی دی فوجاں نے جوابی کارروائی کر کے اکثر علاقےآں نوں واپس لے لیا مگر بنغازی دے شہر اُتے باغیاں دا قبضہ برقرار سی تے نیڑے سی کہ سرکاری فوج اسنوں وی واپس حاصل کر لے۔ باغیاں دی حمایت نوں بنیاد بنا کے فرانس، برطانیہ، امریکا، کینیڈا تے یورپ دے دوسرے طفیلی ملکاں نے لبیا اُتے فضائی حملے شروع کر دتے۔ امریکا نے خودکش صاروخاں توں حملے دا آغاز کيتا۔[۱] کینیڈا دے وزیر اعظم نے لبیا اُتے باقاعدہ "اعلان جنگ" کيتا مگر سرکاری طور اُتے اعلان نئيں کيتا۔[۲] مغربی ملکاں نے حملےآں توں پہلے اقوام متحدہ مجلسِ تحفظ توں قرارداد منظور کرائی۔ روسی وزیر اعظم پیوٹن نے اس قرارداد نوں 'کروسیڈ دے لئی پکار' دی ماند قرار دتا۔[۳] اطلاعات دے مطابق باغیاں دا اک سربراہ امریکی سی آئی اے دا کارندہ اے۔[۴] باغی گروہاں وچ سابق شاہ ادریس دے کچھ قبائلی تے امریکی القاعدہ دے لڑاکا شامل نيں۔[۵]
مسلم رجحانات
[سودھو]لیبیا اُتے قذافی دی حکومت دے بارے وچ لیبیا دے عوام راضی نيں یا نالاں یا ایہ کہ ہور مسلم ملکاں دے مسلم عوام (بالخصوص شیعہ، سنی) قذافی دے بارے وچ کیہ رجحانات رکھدے نيں اس گل توں قطع نظر کردے ہوئے موجودہ فضائی حملےآں دے بارے وچ مسلم عوام وچ اتفاقی رجحانات کم ہی نظر آندے نيں؛ گویا قذافی نوں رکھنے یا نکالنے دا فیصلہ خود مسلم عوام دا حق سی تے اپنی پسندیدہ یا غیر پسندیدہ شخصیت دی خواہش نوں بنیاد بنا کے غیر مسلم ملکاں دے حملے نوں مسلمان جس نظر توں دیکھدے نيں اوہ وکھ، خود حملہ آوراں وچ شامل انگلستانی سیاست دان Boris Johnson دے مطابق NATO دے مستقل حملے قذافی دی حمایت وچ اضافہ کرن گے۔[۶] نفسیاتی طور اُتے افغانستان تے عراق توں خوفزدہ امریکی تے انگلستانوی، لیبیا اُتے حملے نوں عالمگیری حمایت وچ ثابت کرنے دی ہر ممکن کوشش وچ مصروف نيں تے 29 مارچ نوں ہونے والی موتمر لندنی۔[۷] نوں ايسے تناظر وچ دیکھیا جا رہیا اے [۸]
جنگی مفادات
[سودھو]سفید گھر دے مطابق لیبیا اُتے فضائی حملے اک ' محدود عسکری فعل ' دے زمرے وچ رکھے گئے نيں۔[۹] تے دانشوراں دے مطابق اقوام متحدہ دی 1973 قرارداد نے امریکی انگلستانی حملہ آوراں نوں اقوام متحدہ دی انسانیت دے ناں اُتے جہاد کرنے والی عالمگیر افواج وچ تبدیل کر دتا، جس دے بارے وچ انہاں دا کہنا اے کہ اس توں متعدد جنگی مفادات حاصل ہون گے ماسوائے شہریاں دی حفاظت دے [۱۰][۱۱]
امریکی-سعودی سودے بازی
[سودھو]asia times نامی آن لائن جریدے وچ لیبیا اُتے امریکی تے سعودی سودے بازی دے انکشاف نوں پیش کرنے دا دعوی کيتا گیا اے جس دے مطابق سعودی حکومت بحرین وچ جمہوریت طلب تحریک نوں کچلنے دے انعام دے طور اُتے قذافی توں چھٹکارا پا سکدی اے۔ جریدے دے مطابق ؛ جامعہ الدول العربيہ دی جانب توں لیبیا اُتے نا-پرواز منطقہ (no-fly zone) دی منظوری اک مذاق قرار دتی گئی اے جس وچ 22 وچوں محض 11 ارکان نے شرکت تے صرف 9 نے اس دے لئی رائے دتی، جریدے دے لفظاں وچ
” | جامعہ الدول العربیہ دی جانب توں نا-پرواز منطقہ دی کامل تائید اک افسانہ اے۔ کل 22 ارکانہاں وچوں صرف 11 رائے شماری اُتے موجود سن ۔ انہاں وچ چھے، امریکی حمایت یافتہ خلیج شاہی سلطنتیں/شیخ سلطنتاں، خلیج تعاون تنظیم (GCC) ارکان سن، جنہاں وچ سعودی عرب سب توں وڈا کتا اے۔ شام تے الجزائر دی رائے مخالفت وچ سی۔ اجازت حاصل کرنے دے لئی سعودی عرب نوں صرف تن ہور ارکان نوں ورغلیانا پيا۔[۱۲] | “ |
سابق امریکی عہدے دار فلپ زیلیکوو نے یاددہانی کرائی کہ جنگ دا مقصد عرب دنیا دی تقسیمِ نو کرنا تے تیل دی دولت نوں نجی ہتھوں وچ منتقل کرنا اے۔[۱۳]
قتل
[سودھو]اپریل 2011ء تک جنگ وچ نتیجہ نہ نکلنے دے بعد امریکی تے مغربی رہنماواں نے اوبامہ نوں قذافی نوں قتل کرنے دے مشورے دیے۔[۱۴] 30 1پریل 2011ء نوں امریکا نے قذافی دے بیٹے دے گھر فضائی حملہ کر کے قذافی نوں قتل کرنے دی کوشش کيتی، جس وچ قذافی دا بیٹا سیف العرب تے قذافی دے پوتے ہلاک ہوئے گئے۔[۱۵] 12 مئی 2011ء نوں امریکیوں نے قذافی نوں قتل کرنے دے لئی دوسرا فضائی حملہ کيتا مگر قتل وچ ناکامی ہوئی۔[۱۶] نیٹو فضائیہ شہراں اُتے بمباری دا دائرہ وسیع کردی گئی۔ اوبامہ نے کہیا کہ اسنوں قانوناً 60 دن گزر جانے دے بعد وی جنگ جاری رکھنے دے لئی کانگریس دی اجازت دی ضرورت ننيں۔ حملہ آور نوں تیل دی دولت ہتھ لگنے دے چکر وچ اس معرکہ وچ شامل نيں۔[۱۷] جون 2011ء تک کامیابی نہ ہونے اُتے مغربی اتحادیاں نے لیبیا دے دار الخلافہ طرابلس اُتے وحشیانہ بمباری کردے ہوئے حکومتی عمارتاں نوں تباہ کر دتا۔[۱۸] جون 2011ء وچ نیٹو دے ہوائی جہاز طرابلس وچ لیبیا سپاہاں دے لئی پیغام بر پرچیاں گرا رہے سن کہ اپنی چوکیاں چھڈ دو یا بربادی دے لئی تیار ہوئے جاؤ۔[۱۹] سرت اُتے نیٹو تے باغیاں نے قبضہ کرنے دے بعد صدر معمر القذافی نوں قتل کر دتا۔
غارت
[سودھو]جولائی 2011ء وچ مغربی ملکاں نے لیبیا دی تیل دی تنصیبات اُتے فضائی حملے کے دے تباہ کرنا شروع کر دتا۔[۲۰] اگست 2011ء فضائی حملے وچ نیٹو نے درجناں شہریاں نوں قتل کر دتا۔[۲۱] اگست 2011ء وچ نیٹو دی بھر پور مدد توں باغی طرابلس وچ داخل ہوئے کے قابض ہوئے گئے تے قتل و غارت دا بازار گرم کر دتا۔[۲۲] معمر قذافی روپوش ہوئے گیا۔ ستمبر 2011ء وچ باغی، برطانوی، قطری تے کرائے دے لڑاکا نے سرت دا محاصرہ کے لیا تے نیٹو نے شہر اُتے فضائی بمباری شروع کر دتی۔[۲۳] جس توں شہر تباہ ہوئے گیا تے باسی پناہ گزيں بن گئے۔ تباہی دی خبراں مغربی ابلاغ نے چھپا کر باغیاں دی فتح قرار دتا۔[۲۴] سرت وچ باغی تے نیٹو اجتماعی قتل وچ وی مشغول رہے۔[۲۵] ملک اُتے قبضہ دے بعد امریکا تے یورپ دی پشت پنہائی والے باغیاں نے لیبیا دے شہریاں دا انتقامی قتل دا بازار گرم کيتا۔[۲۶]
پروپیگندا
[سودھو]ماضی دی طرح مغربی سیاست داناں تے ذرائع ابلاغ نے معمر قذافی دے خلاف من گھرت الزامات لگائے جو غلط ثابت ہوئے۔[۲۷] جون 2011ء وچ نیٹو دے لیبیا اُتے 100 دن دی بمباری دے بعد بین الاقوامی عدالت جرائم نے اعلان کيتا کہ اوہ لیبیا دے صدر معمر قذافی نوں گرفتار کرنا چاہے اے۔[۲۸]
مالی قبضہ
[سودھو]جنگ دا آغاز کردے ہوئے مغربی ملکاں نے لیبیا دے کئی بلین ڈالر جو انہاں دے بنکاں وچ جمع سن اُتے قبضہ کر ليا، بعد وچ اپنی مرضی توں 'ترقیاتی کماں' دے لئی باغیاں نوں دینے دا وعدہ کيتا۔[۲۹] لیبیا اُتے نیٹو تے باغیاں دے قبضہ دے بعد یورپی کمپنیاں نے لیبیا دے تیل تے گیس دے زخائر اُتے قبضہ جمنیا شروع کر دتا۔۔[۳۰] اکتوبر 2011ء وچ نیٹو تے باغیاں دے ہتھوں معمر قذافی دے قتل دے بعد برطانوی حکومت نے اپنے سوداگراں نوں تلقین دی کہ لیبیا دے سفر دا قصد بنھن تے مالی لٹ مار وچ حصہ لین۔[۳۱]
وجوہات
[سودھو]لیبیا دے صدر معمر القذافی نے 2003ء وچ امریکا تے مغربی ملکاں دے مطالبات مان لئی سن، اپنا جوہری پروگرامنگ بند کر دتا تے مغربی شراکتاں نوں لیبیا وچ کاروبار کرنے دی کھلی چھٹی دے دتی، مگر 2009ء وچ قذافی تیل دے زخائر قومیانے دیاں گلاں کرنے لگیا تے مغربی حکومتاں دی طرف توں بے عزتی اُتے انہاں ملکاں دی شراکتاں اُتے پابندیاں لگانی شروع کر دتی۔ انہاں وجوہات دی وجہ توں امریکی تے مغربی حکومتاں نے قذافی نوں ختم کرنے دی ٹھان لئی۔[۳۲]
ہورویکھو
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ "Air strikes on Libya an 'act of war': PM Harper". دی وانکورر سن. 19 مارچ 2011ء. http://www.vancouversun.com/news/strikes+Libya+Harper/4471863/story.html. Retrieved on ۲۰ مارچ ۲۰۱۱.
- ↑ "Putin likens U.N. Libya resolution to crusade calls". یاہو خبراں. 21 مارچ 2011ء. https://web.archive.org/web/20110324103829/http://ca.news.yahoo.com/putin-likens-u-n-libya-resolution-crusade-calls-20110321-052402-752.html. Retrieved on ۲۲ مارچ ۲۰۱۱.
- ↑ پیٹرک مارٹن. "American media silent on CIA ties to Libya rebel commander". عالمی اشتراکی موقع. http://wsws.org/articles/2011/mar2011/hift-m30.shtml. Retrieved on ۳۰ مارچ ۲۰۱۱.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ the telegraph: libya live 10:56AM BST 31 Mar 2011
- ↑ london conference: bbc 29 March
- ↑ another colonial trick: khilafah
- ↑ سفید گھر (white house) دے موقع اُتے بیان
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ "Libya as a model for redividing the Middle East". عالمی اشتراکی موقع. 24 اگست 2011ء. http://wsws.org/articles/2011/aug2011/zeli-a24.shtml. Retrieved on ۲۴ اگست ۲۰۱۱.
- ↑ "Libya: western leaders call for Nato to target Gaddafi". دی ٹیلیگراف. http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/africaandindianocean/libya/8471337/Libya-western-leaders-call-for-Nato-to-target-Gaddafi.html. Retrieved on ۲۵ اپریل ۲۰۱۱.
- ↑ "Nato air strike 'kills Gaddafi's son'". دی انڈپنڈنٹ. http://www.independent.co.uk/news/world/africa/nato-air-strike-kills-gaddafis-son-2277464.html. Retrieved on ۱ مئی ۲۰۱۱.
- ↑ "WRAPUP 9-NATO hits Gaddafi compound, rebels seek aid". رائٹر. 12 مئی 2011ء. https://web.archive.org/web/20110515060341/http://af.reuters.com/article/libyaNews/idAFLDE74A2JN20110512?sp=true. Retrieved on ۱۲ مئی ۲۰۱۱.
- ↑ "Walkom: The Libyan war that should not have been". Toronto Star. http://www.thestar.com/article/996852--walkom-the-libyan-war-that-should-not-have-been. Retrieved on ۲۶ مئی ۲۰۱۱.
- ↑ "NATO’s terror bombing of Libya". عالمی اشتراکی موقع. http://wsws.org/articles/2011/jun2011/pers-j09.shtml. Retrieved on ۹ جون ۲۰۱۱.
- ↑ "Tim Harper: Civility trumps clarity in Commons debate on Libya". Toronto Star. http://www.thestar.com/news/canada/politics/article/1008876--tim-harper-civility-trumps-clarity-in-commons-debate-on-libya?bn=1. Retrieved on ۱۵ جون ۲۰۱۱.
- ↑ "Nato strikes at Libya's oil in bid to oust Gaddafi". دی انڈپنڈنت. http://www.independent.co.uk/news/world/africa/nato-strikes-at-libyas-oil-in-bid-to-oust-gaddafi-2308962.html. Retrieved on ۸ جولائی ۲۰۱۱.
- ↑ "NATO airstrike kills dozens of civilians east of Tripoli". عالمی اشتراکی موقع. 10 اگست 2011ء. http://wsws.org/articles/2011/aug2011/nato-a10.shtml.
- ↑ "The rape of Libya". عالمی اشتراکی موقع. 26 اگست 2011ء. http://wsws.org/articles/2011/aug2011/liby-a26.shtml. Retrieved on ۲۶ اگست ۲۰۱۱.
- ↑ "NATO prepares bloodbath in Sirte". عالمی اشتراکی موقع. 1 ستمبر 2011ء. http://wsws.org/articles/2011/sep2011/pers-s01.shtml.
- ↑ "Sirte destroyed by NTC-NATO offensive in Libya". عالمی اشتراکی موقع. 18 اکتوبر 2011ء. http://wsws.org/articles/2011/oct2011/liby-o18.shtml.
- ↑ "Bodies of 53 'executed' Gaddafi loyalists discovered". انڈپنڈنت. 25 اکتوبر 2011ء. http://www.independent.co.uk/news/world/africa/bodies-of-53-executed-gaddafi-loyalists-discovered-2375436.html.
- ↑ "Patrick Cockburn: This was always a civil war, and the victors are not merciful". انڈپنڈنت. 24 نومبر 2011ء. http://www.independent.co.uk/opinion/commentators/patrick-cockburn-this-was-always-a-civil-war-and-the-victors-are-not-merciful-6267104.html.
- ↑ "Amnesty questions claim that Gaddafi ordered rape as weapon of war". دی انڈپنڈنٹ. 24 جون 2011ء. http://www.independent.co.uk/news/world/africa/amnesty-questions-claim-that-gaddafi-ordered-rape-as-weapon-of-war-2302037.html. Retrieved on ۲۳ جون ۲۰۱۱.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ "Harper to push release of frozen Libyan funds". مانٹریال گزٹ. ا ستمبر 2011ء. http://www.montrealgazette.com/news/Harper+push+release+frozen+Libyan+funds/5337343/story.html.
- ↑ "Heritage Oil wastes no time in snapping up Libyan assets". گارجین. 4 اکتوبر 2011ء. http://www.guardian.co.uk/business/marketforceslive/2011/oct/04/heritage-libya-move.
- ↑ "British firms urged to secure Libya contracts". اندپندنت. 21 اکتوبر 2011ء. http://www.independent.co.uk/news/uk/politics/british-firms-urged-to-secure-libya-contracts-2374107.html.
- ↑ تھامس والکم (21 اکتوبر 2011ء). "Walkom: What Harper and Co. get from the Libyan war". ٹورانٹو اسٹار. http://www.thestar.com/news/canada/politics/article/1073998--walkom-what-harper-and-co-get-from-the-libyan-war. Retrieved on ۲۹ اکتوبر ۲۰۱۱.
- Pages with graphs
- Pages with disabled graphs
- صفحات مع خاصیت P361
- صفحات مع خاصیت P276
- متناسقات ویکی ڈیٹا توں ماخوذ
- 2010ء دی دہائی دی خانہ جنگیاں
- 2011ء دے تنازعات
- 2011ء وچ لیبیا
- اردن دیاں جنگاں
- افریقہ وچ بغاوتاں
- اکیہويں صدی دے انقلابات
- بیلجیم دیاں جنگاں
- بہار عرب بلحاظ ملک
- لیبیا دیاں تریخ
- ریاستہائے متحدہ دی جنگاں
- سویڈن دیاں جنگاں
- قطر دیاں جنگاں
- گوریلا جنگاں
- لیبیا دیاں جنگاں
- لیبیا دی سیاست
- لیبیا دی عسکری تریخ
- لیبیا وچ انقلابات
- لیبیا وچ جنگی جرائم
- لیبیائی قوم پرستی
- لیبیائی معاشرہ
- مملکت متحدہ دیاں جنگاں
- نیدرلینڈز دیاں جنگاں
- نیٹو شمولیت والی جنگاں
- ہسپانیہ دیاں جنگاں
- لیبیا
- نقشیاں نال صفحے