ماتسوو باشو

ماتسوؤ باشو
جم	1644
موت	28 نومبر 1694 اوساکا
بولی	جاپانی
قومیت	جاپانی
دور	ستارویں صدی

ماتسوؤ باشو (1644 - 28 نومبر 1694)، جم ویلے ماتسوؤ کنساکو (松尾 金作؟)، فیر ماتسوؤ چیومون منفوسا (松尾 忠右衛門 宗房؟) ایڈو ویلہ (1603 توں 1868) دا سبھ توں مشہور جاپانی شاعر سی۔ اپنے جیون ویلے دوران، باشو مل کے جوڑے جاندے رینکو (اس ویلے ہیکائی نو رینگا کہندے سن)شعری روپ وچّ اپنے کم لئی منیا گیا سی۔ اج، صدیاں توں چلدی چرچہ دے بعد، اوہ ہائیکو دا سبھ توں وڈا ماسٹر (اس ویلے ہوکو کیہا جاندا سی) منیا جا رہا اے۔ اس دی شاعری قومانتری پدھر اتے مشہور اے، اتے جاپان وچّ اوہدے شعر کئی یادگاراں اتے روایتی تھانواں اتے اکریاں ہوئیاں نیں۔

باشو چھوٹی عمر وچّ کویتا نال جڑ گیا سی، اتے ایدو (اج دا ٹوکیو) دے بودھی درش وچّ گھل مل جان دے بعد، اوہ جلدی ہی جاپان بھر وچّ مشہور ہو گیا سی۔ اوہ اک استاد وجوں اپنی روزی کماؤندا سی، لیکن جلدی ہی اسنے ساہتی حلقیاں دے سماجی، شہری جیون نوں تیاگ دتا اتے اپنی لیکھنی لئی فکر حاصل کرن واسطے دیس بھر وچّ - لہندے ، چڑھدے اتے دور اتری جنگل وچّ گھمن والا گھمکڑ بن گیا۔ اس دیاں کویتاواں کجھ سرل تے آسان تتاں راہیں اکثر اپنے آسپاس دی دنیا دے بارے وچّ اس دے اصل تجربے نوں اتے منظر دے احساس نوں شعر-بند کر لیندیاں سن۔

مڈھلا جیون

ایگا صوبے وچّ باشو دا منیا جاندا جم تھاں

باشو دا جم 1644 نوں ایگا صوبے وچّ یئینو دے نیڑے ہویا سی۔ اس دا پیؤ نمانا جیہا سمرائی سی، جس کر کے باشو نوں فوج وچّ چاکری مل سکن دی امید سی، پر نامی جیون جی سکن دے کوئی آثار نہیں سی۔ جیونیکاراں دا متّ اے کہ اوہ رسوئیے دا کم کردا ہندا سی۔ پر بچپن وچّ ہی، باشو تودو یوشیتادا (藤堂 良忠) دا سیوادار بن گیا سی، جس نال باشو دی مل کے جوڑے جاندے رینکو (جس نوں اس ویلے ہیکائی نو رینگا کہندے ہندے سن) پرتی پیار دی سانجھ سی۔ واک 5-7-5 مورا دے فارمیٹ وچّ شروع ہندے سن؛ اس تنّ ستری اکائی نوں ہوکو کیہا جاندا سی، اتے صدیاں بعد اسے نوں شعری صنف بن جان تے ہائکو سدیا جان لگّ پیا۔ باشو اتے یوشیتادا دوناں نے اپنے ہیگو (俳号)، جاں ہیکائی قلمی ناں رکھ لئے؛ باشو نے سوبو (宗房)، جو اس دے بالغ ناں ماتسوؤ منیفیوسا (松尾 宗房) دا چینی-جاپانی اچارن سی۔ 1662 وچّ باشو دی پہلی عامَ ورتی جاندی کویتا چھپی؛ 1664 وچّ اس دے دو ہوکو اک چونوینیاں کویتاواں دے شعری مجموعے وچّ چھپے، اتے 1665 وچّ باشو اتے یوشیتادا نے اپنے کجھ دوستاں نال ملکے اک سو شعراں والے رینکو دی رچنا کیتی۔

1666 وچّ یوشیتادا دی اچانک موت نے سیوادار وجوں باشو دے پرامن جیون دا خاتمہ کر دتا۔ اس ویلے دے کوئی ریکارڈ ویروے نہیں ملدے، پر ایہہ کیہا جاندا اے کہ باشو نے سمرائی بنن دی امید اتے گھر دا تیاگ کر دتا۔ کارناں اتے اگلیاں منزلاں بارے جیونیکاراں دے متّ وکھ وکھ نیں۔ باشو دے اک میکو (جاپانی مذہبی زنانی سیوادار) کڑی، جتیئی (寿貞) نال پریم دی وی چرچہ ملدی اے جسدے سچا ہون دی کوئی شکل نظر نہیں آؤندی۔. اس میلے بارے باشو دیاں سوے ٹپنیاں وی بوہتا چانن نہیں پاؤندیاں۔ اوہ اک تھاں لکھدا اے، "اک وار میں زمین دی مالکی سمیت سرکاری عہدے دی حرص جاگی"، اتے، "اک ویلہ سی جدوں میں سملنگی پریم ولّ الار ہو گیا سی۔"، پر اس گلّ دا کوئی اشارہ نہیں ملدا کہ اوہ اصلی جنون دی گلّ کر رہا جاں ماتر گلپی گلاں دی۔ کل وقتی شاعر بنن بارے اوہ ڈاوانڈول سی؛ اوہدے اپنے شبداں وچّ، "میرے من وچّ وکلپاں دی جنگ چلدی سی اتے اسنے میرا جیون بے قرار کر دتا سی"۔ اس دی ڈاوانڈولتا دا کارن اس ویلےرینگا اتے ہیکائی نو رینگا نوں گمبھیر کلا گھالنا دی تھاں محض سماجی سرگرمیاں سمجھے جانا ہو سکدا اے۔ کجھ وی ہووے، 1667، 1669، اتے 1671 وچّ اس دیاں کویتاواں شاعری کتاباں وچّ چھپدیاں رہیاں۔ اتے اسنے اپنیاں اتے ٹیٹوکو سکول دے ہور لکھاریاں دیاں کویتاواں دا مجموعہ، د سیسیلّ گیم (貝おほひ, Kai Ōi)، 1672 وچّ چھپوایا۔ اس وچّ ہر کویتا دے انت وچّ اس بارے ٹپنی کیتی گئی اے۔ اسے سال دی بسنت رتے اوہ کویتا دے اپنے ادھئن نوں اگے تورن لئی ایڈو چلیا گیا۔

نمونہ

پتجھڑی ہوا وچ
پئی، اداسی نال چور
اک شہتوت دی چھٹی (پنجابی ترجمہ)

ماتسوؤ باشو دی قبر

ایہہ وی دیکھو

• ماساؤکا شکی
• کوبایاشی ایسا
• ہائیکو

کماں دی لسٹ

Haiseiden (俳聖殿, Poet's Memorial Hall) in Iga, Mie, which was built to commemorate the 300th anniversary of Bashō's birth.

Wall poems in Leiden: Bashō

• Kai Ōi (The Seashell Game) (1672)
• Edo Sangin (江戸三吟) (1678)
• Inaka no Kuawase (田舎之句合) (1680)
• Tōsei Montei Dokugin Nijū Kasen (桃青門弟独吟廿歌仙) (1680)
• Tokiwaya no Kuawase (常盤屋句合) (1680)
• Minashiguri (虚栗, "A Shriveled Chestnut") (1683)
• Nozarashi Kikō (Record of a Weather-Exposed Skeleton) (1684)
• Fuyu no Hi (Winter Days) (1684)*
• Haru no Hi (Spring Days) (1686)*
• Kawazu Awase (Frog Contest) (1686)
• Kashima Kikō (A Visit to Kashima Shrine) (1687)
• Oi no Kobumi, or Utatsu Kikō (Record of a Travel-Worn Satchel) (1688)
• Sarashina Kikō (A Visit to Sarashina Village) (1688)
• Arano (Wasteland) (1689)*
• Hisago (The Gourd) (1690)*
• Sarumino (猿蓑, "Monkey's Raincoat") (1691)*
• Saga Nikki (Saga Diary) (1691)
• Bashō no Utsusu Kotoba (On Transplanting the Banana Tree) (1691)
• Heikan no Setsu (On Seclusion) (1692)
• Fukagawa Shū (Fukagawa Anthology)
• Sumidawara (A Sack of Charcoal) (1694)*
• Betsuzashiki (The Detached Room) (1694)
• Oku no Hosomichi (Narrow Road to the Interior) (1694)
• Zoku Sarumino (The Monkey's Raincoat, Continued) (1698)*

* Denotes the title is one of the Seven Major Anthologies of Bashō (Bashō Shichibu Shū)

انگریزی ترجمے

• Matsuo, Bashō (2005). Bashō’s Journey: Selected Literary Prose by Matsuo Bashō, trans. David Landis Barnhill, Albany, NY: State University of New York Press. ISBN 978-0-7914-6414-4. 
• Matsuo, Bashō (1966). The Narrow Road to the Deep North and Other Travel Sketches, trans. Nobuyuki Yuasa, Harmondsworth: Penguin. ISBN 978-0-14-044185-7. OCLC 469779524. 
• Matsuo, Bashō (2000). Narrow Road to the Interior and Other Writings, trans. Sam Hamill, Boston: Shambhala. ISBN 978-1-57062-716-3. 
• Matsuo, Bashō (1999). The Essential Bashō, trans. Sam Hamill, Boston: Shambhala. ISBN 978-1-57062-282-3. 
• Matsuo, Bashō (2004). Bashō's Haiku: Selected Poems of Matsuo Bashō, trans. David Landis Barnhill, Albany, NY: State University of New York Press. ISBN 978-0-7914-6166-2. 
• Matsuo, Bashō (1997). The Narrow Road to Oku, trans. Donald Keene, illustrated by Masayuki Miyata, Tokyo: Kodansha International. ISBN 978-4-7700-2028-4. 
• Matsuo, Bashō (1973). Monkey's Raincoat, trans. Maeda Cana, New York: Grossman Publishers. SBN 670-48651-5. ISBN 0670486515. 
• Matsuo, Bashō (2008). Basho: The Complete Haiku, trans. Jane Reichhold, Tokyo: Kodansha International. ISBN 978-4-7700-3063-4. 
• Matsuo, Bashō (1981). The Monkey’s Straw Raincoat and Other Poetry of the Basho School, trans. Earl Miner and Hiroko Odagiri, Princeton: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-06460-4. 
• Matsuo, Bashō (1985). On Love and Barley: Haiku of Basho, trans. Lucien Stryk, Penguin Classics. ISBN 978-0-14-044459-9. 

فکشن وچ

میجک تھری ہاؤس کتاب د ڈریگن آف ریڈ ڈان چ باشو دکھیا گیااے ۔

نوٹس

حوالے

• Carter, Steven (1997). "On a Bare Branch: Bashō and the Haikai Profession". Journal of the American Oriental Society 117 (1): 57–69. doi:10.2307/605622. 
• Forbes, Andrew; Henley, David (2014). Utagawa Hiroshige's 53 Stations of the Tokaido. Chiang Mai: Cognoscenti Books. B00LM4APAI
• Lawlor, William (2005). Beat Culture: Lifestyles, Icons, and Impact. Santa Barbara: ABC-CLIO. ISBN 978-1-85109-405-9. 
• 岡村 健三 (Kenzō Okamura) (1956). 芭蕉と寿貞尼 (Bashō to Jutei-ni). Ōsaka: 芭蕉俳句会 (Bashō Haiku Kai). 
• Shirane, Haruo (1998). Traces of Dreams: Landscape, Cultural Memory, and the Poetry of Basho. Stanford, CA: Stanford University Press. ISBN 0-8047-3099-7. 
• Ueda, Makoto (1982). The Master Haiku Poet, Matsuo Bashō. Tokyo: Kodansha International. ISBN 0-87011-553-7. 
• Ueda, Makoto (1970). Matsuo Bashō. Tokyo: Twayne Publishers. 
• Ueda, Makoto (1992). Bashō and His Interpreters: Selected Hokku with Commentary. Stanford, CA: Stanford University Press. ISBN 0-8047-1916-0. 
• Slawenski, Kenneth. 2010. J.D. Salinger: A Life. New York: Random House, ISBN 978-1-4000-6951-4
• Takarai, Kikaku (2006). An Account of Our Master Basho's Last Days, translated by Nobuyuki Yuasa in Springtime in Edo. Hiroshima, Keisuisha. ISBN 4-87440-920-2
• Kokusai Bunka Shinkōkai (国際文化振興会) (1948). Introduction to Classic Japanese Literature. Tokyo: Kokusai Bunka Shinkōkai. 
• Matsuo, Bashō (1666). "The narrow road to the Deep North", translated by Nobuyuki Yuasa. Harmondsworth, Penguin. ISBN 0-14-044185-9

باہرلے جوڑ

• سانچہ:Gutenberg author
• سانچہ:Internet Archive author
• سانچہ:Librivox author
• Various poems by Bashō, in original and translation.
• Comparison of translations by R. H. Blyth, Lucien Stryck and Peter Beilenson of several Bashō haiku.
• Interactive Travelogue of Howard Norman's journey in Basho's footsteps, including a map of the route taken.
• A translation by Nobuyuki Yuasa of an important manuscript by Takarai Kikaku, also known as Shinshi, one of Bashō’s followers.
• bashoDB
• Translations of renku by Bashō and his disciples, by Sean Price.
• Travels along the path Matsuo Bashō followed for Oku no Hosomichi. Photography by Mike Yamashita.
• Bridge of dreams: the Mary Griggs Burke collection of Japanese art, a catalog from The Metropolitan Museum of Art Libraries (fully available online as PDF), which contains material on this artist (see index)