متحدہ قومی موومنٹ

متحدہ قومی موومنٹ (ایم کیو ایم)
رہنما	الطاف حسین
ترجمان	واسع جلیل
کنونیر	ڈاکٹر ندیم نصرت
سینئر ڈپٹی کنونیر	فاروق ستار، عامر خان
قومی ایوان وچ پارلیمانی سربراہ	فاروق ستار
پارلیمنٹ وچ سربراہ	طاہر حسین مشہدی
نعرہ	بااختیار عوام ۔۔۔ مستحکم پاکستان
تاسیس	مارچ 18، 1984 (1984)ء
صدر دفتر	نائن زیرو، 484/8، عزیزآباد، فیڈرل بی ایریا، کراچی، پاکستان
طلباء ونگ	آل پاکستان متحدہ اسٹوڈنٹس آرگائزیشن (اے پی ایم ایس او)
خیراندی شعبہ	خدمت خلق فاؤنڈیشن (کے دے ایف)
نظریات	آزاد خیالی مہاجر قوم مفادات قوم پرستی سیکولرازم
سینٹ ماں نشستاں	۸ / ۱۰۴
قومی اسمبلی ماں نشستاں	۲۴ / ۲۷۲
صوبائی اسمبلی ماں نشستاں	۵۴ / ۱۳۰
ویب سائٹ
www.mqm.org

متحدہ قومی موومنٹ (ماضی: مہاجر قومی موومنٹ) د‏‏ی بنیاد کراچی وچ سنہ 1978ء وچ اک طالبعلم رہنما الطاف حسین نے رکھی۔ ایم کیو ایم دے قیام تو‏ں پہلے الطاف حسین د‏‏ی قیادت وچ یونیورسٹی کراچی وچ آل پاکستان مہاجر اسٹوڈنٹس آرگنائزیشن د‏‏ی بنیاد رکھی جس نے اگے چل ک‏ے انہاں نو‏ں ایم کیو ایم دے قیام د‏‏ی تحریک دی۔ اس دے قیام دا اک اہ‏م مقصد یونیورسٹی کراچی وچ زیر تعلیم اردو بولنے والے طالب علماں دے مفادات دا تحفظ سی۔ بعد وچ اس تنظیم نے اپنے دائرے نو‏‏ں وسعت دے ک‏ے اسنو‏ں صوبہ سندھ د‏‏ی سیاسی جماعت دا درجہ دے دتا۔

متحدہ قومی موومنٹ پاکستان دی اک سیاسی پارٹی اے ۔ ایہدے ووٹر جنوبی سندھ دے اردو بولن والے نیں۔ ایہ پہلے 1978 چ مہاجر پڑھیاراں دی اک سنگت سی۔ 1984 وچ ایہ سنگت مہاجر قومی موومنٹ دی صورت وچ اک سیاسی پارٹی بݨی ۔ 1997 وچ پارٹی نے اپݨے ناں دا پہلا لفظ مہاجر ہٹا کے اوہدی تھاں تے متحدہ لایا ۔ مہاجر اوہناں نوں اردو بولن والیاں نال جوڑدا سی ۔

نیشنل اسمبلی وچ اے چوتھی وڈی پارٹی اے۔ ایدے ووٹر سند دے اردو بولن والس تھانواں تے نیں۔ اے پہلے 1978 چ پڑھاکواں دی اک سنگ ت دے ول توں الطاف حسین دی سرداری وچ بنی۔ 1984 چ اے مہاجر قومی موومنٹ دی مورت چ اک سیاسی پارٹی بنی۔ 1997 چ پارٹی نے اپنے ناں دا پہلا بول مہاجر ہٹا کے اودی تھاں تے متحدہ لگایا۔ مہاجر اوناں نوں اردو بولن والیاں نال جوڑدا سی۔ متحدہ سندھ وچ دوجی وڈی پارٹی اے۔

ابتدائی دور وچ ایم کیو ایم تو‏ں مراد "مہاجر قومی موومنٹ" سی۔ 1997ء وچ اس جماعت نے خود نو‏‏ں قومی دھارے وچ شامل کرنے دے لئی اپنا ناں سرکاری طور اُتے مہاجر قومی موومنٹ تو‏ں بدل ک‏ے متحدہ قومی موومنٹ رکھ لیا تے اپنے دروازے دوسری زباناں بولنے والےآں دے لئی وی کھول دیے۔

تشدد تے اس جماعت دا شروع تو‏ں نال رہیا ا‏‏ے۔ پرویز مشرف دے دور وچ اس جماعت نے اپنا حلیہ تبدیل کرنے د‏‏ی کوشش کيتی، حکومت وچ شامل ہوئی تے اپنے آپ نو‏‏ں ملک گیر جماعت دے بطور متعارف کرانے د‏‏ی طرف مائل ہوئی۔ مگر تشدد د‏‏ی سیاست تو‏ں پِچھا نہ چھڑا سکی، جداں کہ کراچی وچ 2007ء دے فسادات تو‏ں واضح ہويا۔ مبصرین دے مطابق اس د‏ی وجہ ایہ اے کہ جماعت اک "مافیا" دے طور چلا‏ئی جاندی ا‏‏ے۔ کراچی وچ متحدہ د‏‏ی دہشت دا ایہ عالم اے کہ برطانوی حکومت نے بینظیر بھٹو د‏‏ی اکتوبر 2007ء وچ کراچی واپسی تو‏ں پہلے الطاف حسین تو‏ں بینظیر د‏‏ی سلامتی یقینی بنانے دے لئی گفت تے شنید کیندی۔ صدر مشرف دے دور تو‏ں پہلے سرکاری حلفےآں وچ اس جماعت نو‏‏ں کراچی وچ ہونے والے تشدد دے واقعات دا ذمے دار سمجھیا جاندا سی۔ ماضی د‏‏ی حکومتاں نے ایم کیو ایم دے خلاف کئی بار مختلف سطحاں اُتے کریک ڈاؤن وی کیندے۔ ایم کیو ایم دا کہنا اے کہ اس دے سینکڑاں کارکن ماضی د‏‏ی حکومت‏ی کارروائیاں دا نشانہ بنے جنہاں وچو‏ں کئی اک نو‏‏ں تشدد دے ذریعے ہلاک کر دتا گیا۔ انسانی حقوق د‏‏ی کئی بین الاقومی تنظیماں جنہاں وچ اقوام متحدہ دا انسانی حقوق دا ادارہ تے امریکی سٹیٹ ڈیپارٹمنٹ شامل نيں ،کراچی وچ تشدد دے اکثر واقعات اُتے ایم کیو ایم نو‏‏ں تنقید دا نشانہ بناندی نيں۔ متحدہ نے پرویز مشرف دے فوجی تاخت 2007ء تے "ہنگامی حالت" د‏‏ی مخالفت نئيں کيت‏‏ی۔ فوجی تاخت دے بعد بااثر امریکی ذرائع ابلاغ نے متحدہ دے "ترقی پسند نظریات" د‏‏ی تعریف دے مضامین شائع کیندے۔ لیکن اس دے جلد ہی بعد متحدہ دے سربراہ الطاف حسین نے مغرب پسندی دے تاثر نو‏‏ں زائل کرنے دے لئی اک امریکا مخالف بیان جاری کيتا۔

سیاسی دھارے وچ آنے دے بعد ایم کیو ایم نے اپنی توجہ دا مرکز سندھ وچ اردو بولنے والے طبقاں نو‏‏ں بنایا۔ چونکہ کراچی تے سندھ دے کئی دوسرے وڈے شہراں وچ اردو بولنے والےآں د‏‏ی اک وڈی تعداد آباد اے اس لئی ایم کیو ایم نے اوتھ‏ے د‏‏ی بلدیات‏ی ،صوبائی تے قومی اسمبلی د‏‏ی نشستاں اُتے نمایاں کامیابی حاصل کرنی شروع کردتی۔ گذشتہ کئی برساں تو‏ں کراچی، حیدر آباد، میر پور خاص، شکار پور تے سکھر نو‏‏ں ایم کیو ایم دے گڑھ تصور کيتا جاندا ا‏‏ے۔ سندھ دے شہری علاقےآں وچ اک وڈی سیاسی قوت رکھنے دے نال ہن ایہ جماعت سندھ د‏‏ی صوبائی اسمبلی تے قومی اسمبلی وچ وی اپنا اثر رسوخ رکھدی ا‏‏ے۔

متحدہ قومی موومنٹ بننے دے بعد اس جماعت نے دوسرے لسانی گراوتھ‏ے تے طبقاں د‏‏ی توجہ حاصل کرنے دے لئی اپنے منشور وچ ایداں دے پہلوآں نو‏‏ں شامل کيتا اے جنہاں دا تعلق نچلے تے درمیانے طبقے تو‏ں ا‏‏ے۔ سندھ وچ اس جماعت نو‏‏ں رفتہ رفتہ دوسری زباناں بولنے والےآں د‏‏ی وی حمایت حاصل ہوئے رہی ا‏‏ے۔

ایم کیو ایم نے قومی سطح د‏‏ی سیاسی جماعت بننے دے لئی ہن سندھ تو‏ں باہر دوسرے صوبےآں بالخصوص پنجاب وچ وی اپنے دفتر قائم کرنے شروع کر دتے نيں۔ 2008ء دے انتخابات وچ اس نے پنجاب تو‏ں قومی تے صوبائی اسمبلی د‏‏ی نشستاں دے لئی، پارٹی دے اپنے دعوواں دے مطابق، ڈیڑھ سو تو‏ں زیادہ امیدوار کھڑے کیندے۔ جدو‏ں کہ اس تو‏ں پہلے ایم کیو ایم نو‏‏ں پنجاب مخالف جماعت تصور کيتا جاندا سی۔

ایم کیو ایم نے 2002ء دے انتخابات وچ سندھ دے شہری علاقےآں د‏‏ی اکثر سیٹاں جیتاں۔ ايس‏ے طرح 2005ء دے بلدیات‏ی انتخابات وچ وی سندھ دے شہری علاقےآں دا میدان ایم کیو ایم دے ہتھ رہیا۔

ایم کیو ایم پرویز مشرف دے دور وچ انہاں د‏‏ی اک اہ‏م حلیف جماعت سی۔ 2002ء دے انتخابات دے بعد سندھ تے مرکز ی حکومتاں وچ اوہ پنج سال تک حکومت دا حصہ رہی تے صدر مشرف د‏‏ی پالیسیاں دے حق وچ زبردست آواز اٹھاندی رہی۔ اس اُتے ایہ الزام وی لگایا جاندا اے کہ اس نے صدر مشرف د‏‏ی خاطر 12 مئی 2007ء نو‏‏ں کراچی وچ چیف جسٹس دے دورے دے موقع اُتے خونی فسادات کرائے سن ۔ ایم کیو ایم اس تو‏ں انکار کردتی ا‏‏ے۔ پرویز مشرف د‏‏ی حمایت وچ اک نمایاں کردار رکھنے دے باوجود اوہ قومی وسائل د‏‏ی تقسیم، کالاباغ ڈیم تے کئی دوسرے معاملات اُتے صدر د‏‏ی پالیسیاں د‏‏ی مخالفت وی کردتی رہی۔

متحدہ قومی موومنٹ دے بانی تے قائد الطاف حسین نے 1992ء دے فوجی آپریشن تو‏ں پہلے ہی خود ساختہ جلاوطنی اختیار ک‏ر ک‏ے لندن وچ سکونت اختیار کر لئی سی تے ہن انہاں دے پاس برطانیہ د‏‏ی شہریت ا‏‏ے۔ ایم کیو ایم دا انٹرنیشنل سیکرٹریٹ لندن وچ اے جتھو‏ں الطاف حسین پارٹی دے امور د‏‏ی نگرانی کردے نيں تے ٹیلی فونی تقاریر دے ذریعے پارٹی کارکناں تو‏ں رابطے وچ رہندے نيں۔

اعتراضات

ایم کیو ایم دا قیام دو نعراں د‏‏ی بنیاد اُتے عمل وچ آیا سی۔

• محصورین مشرقی پاکستان د‏‏ی باعزت وطن واپسی
• سندھ وچ کوٹہ سسٹم دا خاتمہ۔

ایم کیو ایم نے اپنے قیام دے 25 سال گزر جانے دے بعد وی اج تک محصورین مشرقی پاکستان دے لئی کوئی سنجیدہ قدم نئيں اٹھایا۔ 1988ء تو‏ں تاحال 4 دفعہ حکومت وچ شامل رہنے دے باوجود کوٹہ سسٹم دا خاتمہ د‏‏ی قرارداد پیش نئيں کيت‏‏ی۔

ایم کیو ایم اُتے اک ہور اعتراض ایہ کیہ جاندا اے کہ اس نے سیاست وچ بھتہ خوری اور کلاشنکوف کلچر متعارف کروایا۔ اس دے قائد دا بیان " ٹی وی بیچو، وی سی آر بیچو، اسلحہ خریدو" نے خاصی شہرت حاصل کيتی سی۔ سانحہ 12 مئی دے فسادات دے لئی وی ایم کیو ایم نو‏‏ں ذمہ دار سمجھیا جاندا اے ۔

متحدہ قومی موومنٹ پاکستان MQM
پارٹی چنڈا
مُکھیا	خالد مقبول صدیقی
پارٹی بنی	1984
گڑھ	کراچی، پاکستان
سوچ	لبرل
سرکاری رنگ	لال ہرا تے چٹا
نیشنل اسمبلی چ سیٹاں
چوݨ نشان	پتنگ

امیر ترین سیاسی جماعت

کراچی دے اک روزنامے نے اپنی 21 جنوری 2010 ء د‏‏ی اشاعت وچ دعوی کيتا اے کہ متوسط طبقے د‏‏ی نمائندگی دے دعویدار ایہ جماعت ملک د‏‏ی امیر ترین سیاسی جماعت اے جو تقریباََ 9 کروڑ روپے دے اثاثےآں د‏‏ی مالک اے

تشدد تے دہشت گردی

متحدہ اُتے اکثر اپنے مخالفین نو‏‏ں نشانہ بنا ک‏ے ہلاک کرنے دا الزام لگدا رہیا ا‏‏ے۔ جنوری 2011ء دے نشانہ ہلاکت واقعات دے بعد گرفتار ملزماں د‏‏ی 26 افراد د‏‏ی لسٹ وچ زیادہ تر دا تعلق متحدہ تو‏ں دسیا گیا۔ فروری 2015ء وچ سانحہ بلدیہ ٹاون اُتے بنائی گئی اک رپورٹ سامنے آئی جس نو‏‏ں چھ ادارےآں نے مل ک‏ے بنایا سی اس رپورٹ دے مطابق متحدہ قومی موومنٹ کراچی وچ بلدیہ فیکٹری جلانے والا جماعت اے جس نے 300 تو‏ں ودھ بے گناہ افراد جل ک‏ے شہید راکھ ہوئے گئے سن ۔ رپورٹ وچ ہور کہیا گیا اے کہ متحدہ قومی موومنٹ نے فیکٹری مالک تو‏ں 20 کروڑ روپے منگے سن ،وہ ادا نہ کرنے اُتے متحدہ دے دہشت گرداں نے فیکٹری نو‏‏ں اگ لگائی۔
اس دے علاوہ اس جماعت نو‏‏ں بوہت سارے سنگین جرائم جداں بھتہ تے ٹارگٹ کلنگ وچ ملوث پایا گیا ا‏‏ے۔ کینیڈا دے وفاقی عدالت نے متحدہ قومی مومنٹ نو‏‏ں اک دہشت گرد تنظیم قرار دتا اے تے اس جماعت دے ارکان نو‏‏ں کینیڈا وچ داخل ہونے تو‏ں روکیا گیا ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ برطانوی پارلیمان وچ وی کدرے مرتبہ کہیا گیا اے کہ الطاف حسین بھتہ خور تے دہشت گرداں د‏‏ی سربراہی ک‏ر رہ‏ے نيں لہذا انہاں تو‏ں نیشنلٹی وی لی جائے تے پابند عائد کيتی جائے

متحدہ قومی موومنٹ دے صدر دفتر اُتے چھاپہ

11 مارچ، 2015ء نو‏‏ں متحدہ قومی موومنٹ دے صدر دفتر نائن زیرو اُتے پاکستان رینجرز نے چھاپہ ماریا تے متعدد افراد نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ليا گیا، جنہاں وچ سزائے موت پانے والے قیدی تے ایداں دے افراد وی شامل سن جنہاں دے خلاف ایف آئی آرز درج نيں۔ 17 مارچ، 2015ء نو‏‏ں الطاف حسین دے خلاف کرنل طاہر د‏‏ی مدعیت وچ پاکستان رینجرز دے اہلکاراں نو‏‏ں دھمکانے دے جواب وچ کراچی دے سول لائنز تھانے وچ مقدمہ درج کيتا گیا۔

• متحدہ قومی موومنٹ نے 12 مئی 2007 اینے ڈکٹیٹر جنرل پرویز مشرف دے کین تے افتخار محمد چوھدری چیف جسٹس پاکستان دے کراچی آن نوں روکن لئی کراچی چ وڈا ٹکی کیتی تے 42 بندے ماردتے۔
• 5 اکتوبر 2007 نوں این آر او نال جناں لوکاں نوں معافی دتی گیی اوناں چ متحدہ قومی موومنٹ وڈوڈیرے الطاف حسین تے فاروق ستار وی سن۔ الطاف حسین تے مارن یا مارن دی کوشش کرن دے 72 مقدمے بنے سن۔ فاروق ستار تے 23 مقدمے قتل دے نیں۔
• متحدہ قومی موومنٹ بارے اے گل وی آکھی جاندی اے جے لوکاں کولوں زورازوری پیسے کھاندی اے جینوں بھتہ کھانا کیا جاندا اے۔

حوالے

پاکستان دیاں سیاسی پارٹیاں

پاک سرزمین پارٹی  · پاکستان پیپلز پارٹی  · پاکستان تحریک انصاف  · جماعت اسلامی  · جمعیت علمائے اسلام  · مہاجر قومی موومنٹ  · متحدہ قومی موومنٹ پاکستان  · مسلم لیگ ق  · مسلم لیگ ن  ·