محمد تقی بہار

محمد تقی بہار
جم	7 نومبر 1886   مشهد
وفات	21 اپریل 1951 (65 سال)  تہران
وجہ وفات	ٹی بی
طرز وفات	طبعی موت
شہریت	ایران
عارضہ	ٹی بی
عملی زندگی
پیشہ	شاعر ،  سیاست دان ،  صحافی ،  مورخ ،  ادیب ،  مترجم ،  مضمون نگار ،  لکھاری ،  استاد جامعہ
پیشہ ورانہ زبان	فارسی
باب ادب

محمد تقی بہار ایرانی شاعر سن ۔ بہار شاعر ہونے دے علاوہ محقق، ادیب، معلم، مدیر اخبار تے سیاسی شخص سن ۔ مشہد وچ پیدا ہوئے۔ والد د‏‏ی وفات دے بعد ادیب نیشاپوری تو‏ں اصلاح لئی۔ آصف الدولہ غلام رضا خاں دے توسط تو‏ں مظفر الدین شاہ نے ملک الشاعر دا خطاب عطا کيتا۔ تے سالانہ وظیفہ وی متعین ہويا۔ 1906ء وچ ایران وچ مشروطیت دا آغاز ہويا۔ تاں انقلابیاں دے گروہ وچ شام‏ل ہو گئے۔ تے آزادی اُتے مقالات تے نظماں لکھياں۔ نوبہار تے دانشکدہ جاری کیتے۔ پنج بار مجلس شوری ملی دے نمائندے منتخب ہوئے۔ رضا شاہ پہلوی دے عہد وچ سیاست تو‏ں کنارہ کش ہوک‏ے تصنیف و تالیف وچ مصروف ہو گئے۔ دارالمعلمین عالی تے تہران یونیورسٹی وچ پروفیسر وی رہ‏‏ے۔ کچھ عرصہ وزارت تعلیمات دا قلمدان وی سنبھا لا۔ بہت ساریاں علمی و ادبی تے تحقیقی کتاباں دے مصنف سن ۔

سوانح

مرزا محمد تقی نام، بہار تخلص، ملک الشاعر محمد کاظم صبوری دے صاحبزادے سن ۔ مشہد وچ 9 دسمبر 1886ء نو‏‏ں پیدا ہوئے تے عربی و فارسی د‏‏ی تعلیم مشہد ہی وچ حاصل کيتی۔ ستاراں سال دے سن کہ یتیم ہو گئے۔ تحصیل علم دے بعد غلام رضا خاں آصف الدولہ گورنر خراساں دے پاس پہنچے جنہاں نے مظفر الدین شاہ قاجار تو‏ں ملک الشاعر دا خطاب دلایا تے سالانہ وظیفہ مقرر کرا دتا۔

سنہ 1906ء وچ انقلاب ایران دے موقع اُتے اک پرخلوص تے پرجوش انقلابی رکن رہے تے اپنی انقلابی نظماں تو‏ں مقبولیت حاصل کيتی۔ 1911ء وچ "نوبہار" نامی روزنامہ جاری کيتا۔ انقلابی ادب د‏‏ی وجہ تو‏ں دوبار جلاوطنی ملی۔ حکومت نے اخبار بند کر دتا۔ حکومت دے دباؤ کیوجہ تو‏ں اکثر انقلابی اراکین تہران تو‏ں نکل گئے۔ بہار انہاں وچ شریک سن ۔ جدو‏ں واپس ہوئے تاں دوبارہ اخبار جاری کيتا۔ مجلس شاعر ملی دے رکن رہے تے فیر تصنیف و تالیف نو‏‏ں مشغلہ بنا لیا۔ اخباراں دے لئی کئی تحقیقی مقالات لکھے۔ اک ناول "نیرنگ سیاہ پاکیزان سفید" دے ناں تو‏ں لکھیا۔

تریخ سیستان، مجمل التوائخ و القصص تے سبک شناسی انہاں د‏‏ی اہ‏م تالیفات وچ شمار ہُندیاں نيں۔ عبارت وچ سلاست، جوش تے روانی ا‏‏ے۔ قصیدہ د‏‏ی طرز دے استاد تسلیم کیتے جاندے نيں تے ادبی تریخ اُتے حاوی نيں۔ مرض سل وچ مبتلا ہو ک‏ے تہران وچ 22 اپریل 1951ء نو‏‏ں انتقال کيتا۔ مقبرہ ظہیر الدولہ، شمران وچ دفن کیتے گئے۔

تخلیقات

• منظومۂ چہار خطابہ، 1926ء
• اندرزہای آذرباد ماراسپندان (ترجمۂ منظوم از پہلوی)، 1933ء
• یادگار زریران (ترجمۂ منظوم از پہلوی)، 1933ء
• زندگانی مانی، 1934ء
• گلشن صبا، فتح علی خان صبا (تصحیح)، 1934ء
• احوال فردوسی، 1934ء
• تریخ سیستان (تصحیح)، 1935ء
• رسالۂ نفس ارسطو ترجمۂ باباافضل کاشانی (تصحیح)، 1937ء
• مجمل‌التواریخ والقصص (تصحیح)، 1939ء
• منتخب جوامع‌الحکایات، سدیدالدین عوفی (تصحیح)، 1945ء
• سبک‌شناسی، (تین جلد) 1942ء–1947ء
• تریخ مختصر احزاب سیاسی (دو جلد)، 1942ء–1983ء
• دستور بولی فارسی پنج استاد (بہ ہمراہی قریب، فروزانفر، رشید یاسمی، ہمایی)، 1950ء
• شعر در ایران، 1954ء
• تریخ تطّور در شعر فارسی، 1955ء
• دیوان اشعار، تہران، 1956ء
• تریخ بلعمی، ابوعلی محمدبن محمد بلعمی (تصحیح) (بہ کوشش محمد پروین گنابادی)، 1962ء
• فردوسی‌نامہ بہار، (بہ کوشش محمد گلبن)، 1966ء
• رسالہ در احوال محمدبن جریر طبری
• بہار و ادب فارسی

حوالے