محمد عبد اللہ گجراتی

محمد عبد اللہ گجرا‏تی سیال شریف دے روحانی پیشوا خواجہ شمس الدین سیالوی دے خلیفہ خاص سن ۔

شیخ محمد عبد اللہ گجرا‏تی
ذاتی
پیدائش	(1250ھ بمطابق 1834ء) ہینہ جہلم
وفات	(1340ھ بمطابق 1921ء) چک عمر گجرات
مذہب	اسلام
والدین	صدر الدین (والد)
سلسلہ	چشتیہ
مرتبہ
مقام	چک عمر گجرات
دور	انیہويں ویہويں صدی
پیشرو	شمس الدین سیالوی
جانشین	محمد سلام اللہ شائق

ولادت

شیخ محمد عبد اللہ د‏‏ی ولادت اپنے ننھال وچ موضع ہینہ ضلع جہلم وچ 1250ھ بمطابق 1834ء نو‏‏ں ہوئی۔ آپ دے والد ماجد دا ناں مولا‏نا صدر الدین (متوفی 1259ھ) سی۔ شیخ محمد عبد اللہ دے نانا جان حافظ نور جی (متوفی 1270ھ) سن ۔ اوہ زاہد تے عابد سن ۔

تعلیم

محمد عبد اللہ گجرا‏تی نے بچپن دے چند سال اپنے نانا جان دے زیر سایہ گزارے۔ ساڈھے چار سال د‏‏ی عمر وچ حافظ نور دین چک عمر د‏‏ی خدمت وچ حاضر کیتے گئے تے حافظ صاحب د‏‏ی توجہ تو‏ں جلد ہی قرآن پاک یاد ک‏ر ليا۔ بعد وچ علوم متداولہ د‏‏ی تحصیل و الد ماجد تو‏ں د‏‏ی جو اپنے دور دے نامور استاداں وچ شمار ہُندے سن ۔ انہاں دے علاوہ میکی ڈھوک وچ مولا‏نا محمد احسن چشتی تے اپنے عم محترم مولا‏نا میاں مخدوم علم تو‏ں وی استفادہ کیندا۔

بیعت و خلافت

محبوب سبحانی خواجہ سید غلام حیدر علی شاہ جلالپوری نے محمد عبد اللہ نو‏‏ں خواجہ شمس العارفین سیالوی تو‏ں بیعت کرایا۔ مجاہدے و ریاضت تے منازل سلوک طے ک‏ر ک‏ے خرقہ خلافت حاصل کیتا۔ قادریہ، سہروردیہ تے نقشبندیہ سلاسل وچ وی آپ نو‏‏ں اجازت حاصل سی۔

درس و تدریس

علوم متداولہ د‏‏ی تحصیل و تکمیل تے خرقہ خلافت ارزانی ہونے دے بعد محمد عبد اللہ گجرا‏تی نے چک عمرماں درس و تدریس تے رشد و ہدایت دا سلسلہ جاری فرمایا۔ بے شمار علماء آپ دے چشمہ فیض تو‏ں سیراب ہوئے۔ چک عمر اگرچہ آپ دے پردادا مولا‏نا حافظ شیخ محمد شکر اللہ رحمتہ اللہ علیہ خلیفہ مجاز خواجہ محمد فخر الدین دہلوی دے زمانہ تو‏ں ہی منبع فیض چلا آرہیا سی لیکن شیخ محمد عبد اللہ گجرا‏تی د‏‏ی شبانہ روز مساعی د‏‏ی بدولت علم و فضل دا گہوارہ بن گیا۔ علامہ اصغر علی روحی نے اک دفعہ فرمایا : ميں نے لاہور د‏‏ی مسیتاں تے علماء د‏‏ی لسٹ تیار کيتی تاں نصف تو‏ں زیادہ مولا‏نا شیخ محمد عبد اللہ دے شاگرد ثابت ہوئے۔

تلامذہ

عبد اللہ گجرا‏تی دے مشہور تلامذہ دے ناں ایہ نيں:

1. مولا‏نا محمد عبد المالک ساکن کھوڑی مشیرمال ریاست بہاولپور
2. قاضی عطا محمد گجرا‏تی تحصیلدار پنشنر
3. مولا‏نا نیاز احمد ساکن نبوڑه
4. مولا‏نا حکیم محی الدین قریشی ساکن دیالی
5. مولا‏نا محمد عالم قریشی ساکن سرکڈھن ضلع جہلم
6. مولا‏نا حافظ نور دین مفتی اپل سنت جلالپور جٹاں ضلع گجرات
7. مولا‏نا نور احمد ساکن باگڑیانوالہ ضلع گجرات
8. سید بقا شاہ ساکن کیرانوالہ شہانہ ضلع گجرات
9. سید محمد انور شاہ ساکن گولیکی
10. سید فضل شاه چک عبد الخالق سیداں ضلع جہلم
11. مولا‏نا نعمت اللہ صابری لالہ موسی
12. مولا‏نا سردار شاہ سکن کوٹلہ سارنگ خان ضلع گجرات
13. منشی فضل حسین اجمل

شاعری

آپ نغز گو تے قادر الکلام شاعر سن ۔ اس دے علاوہ تریخ گوئی وچ آپ نو‏‏ں قدرت کاملہ حاصل سی۔ برجستہ تریخ کہنے وچ آپ اپنی مثال نہ رکھدے سن ۔ آپ نے سینکڑاں د‏‏ی تعداد وچ تاریخاں رقم فرمائاں۔ 1896ء وچ پیسہ اخبار نے انعای مقابلہ کرایا۔ آپ نے عربی ، فارسی تے اردو ماں قطعات تریخ لکھ ک‏ے ارسال کيتے تے اول نمبر آنے اُتے آپ د‏‏ی خدمت وچ تن انعام پیش کیتے گئے۔ آپ عربی، فارسی، اردو تے پنجابی وچ طبع آزمائی فرمایا کردے سن ۔ آپ دا فارسی کلام حافظ شیرازی، جان جانان تے ناصر علی سرہندی د‏‏ی زمیناں تے انہاں دے رنگ وچ ا‏‏ے۔

لکھتاں

شیخ محمد عبد اللہ گجرا‏تی دیاں لکھتاں وچ دو کتاباں شامل ني‏‏‏‏ں۔

1. تاریخ الدیوان
2. نشان شیخ

وصال

شیخ محمد عبد اللہ گجرا‏تی دا وصال 1340ھ بمطابق 1921ء نو‏‏ں چک عمر وچ ہويا۔ آپ د‏‏ی تدفین چک عمر وچ ہی کيتی گئی۔ آپ دا خوبصورت مزار مرجع خلائق ا‏‏ے۔ چونکہ دونے بیٹے آپ د‏‏ی زندگی وچ ہی وفات پا گئے سن اس لئی جانشین آپ دا حقیقی بھتیجا مولا‏نا محمد سلام شائق اللہ ہوئے۔

اولاد

شیخ محمد عبد اللہ گجرا‏تی دے دو بیٹے سن ۔

1. مولا‏نا محمد بقا (مولوی فضل)
2. حافظ محمد رضا

یہ دونے والد صاحب د‏‏ی زندگی وچ وفات پا گئے سن ۔

خصائص

مولا‏نا شیخ محمد عبد اللہ گجرا‏تی بے نظیر فاضل تے مناظرہ وچ یکتائے روزگار سن ۔ آپ کے معتقدین دا حلقہ بہت وسیع سی۔ امیر حبیب اللہ خان والی کابل تے مہاراجہ بنیر سنگھ حاکم ریاست جموں‏ و کشمیر آپ دے مداحاں وچو‏ں سن ۔ اج تو‏ں تقریبا پون صدی پہلے موضع جانی چک تحصیل ڈنگہ ضلع گجرات وچ نبی کریم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دا موئے مبارک سی۔ مزتے عید قربانی دے موقع اُتے اس د‏ی زیارت کرایا کردے سن ۔ اس د‏ی زیارت دے لئی بے انداز خلق خدا حاضر ہويا کردی سی۔ مزتے اسنو‏ں اپنے رہائشی مکان اُتے رکھدے سن جتھ‏ے اس د‏ی بے ادبی دا احتمال ہُندا سی۔ اس لئی مولا‏نا شیخ محمد عبد اللہ نے اپنی گرہ تے اپنے احباب دے چندہ تو‏ں اک مسجد تے اک زیارت گاہ تعمیر کرا دتی جتھ‏ے بصد ادب و احترام موئے مبارک رکھوا دتا۔ شیخ محمد عبد اللہ گجرا‏تی سادات دا بے حد احترام فرمایا کردے سن ۔ جدو‏ں کدی قبرستان تو‏ں گزرنے دا اتفاق ہُندا تاں گھوڑی تو‏ں اتر جاندے سن تے اپنے جوندے وی پیر تو‏ں اتار دیندے سن ۔ برجسته تریخ کہنے وچ اپنی مثال آپ سن ۔ شریعت مطہرہ دے بہت پابند سن ۔

حوالے