محمد عظیم برخیا
قلندر بابا سید محمد عظیم برخیا | |
---|---|
فائل:Qalandarbaba.png | |
معروفیت | صوفی، روحانی بزرگ، شاعر |
جم | 1898ء قصبہ خورجہ، بلندشہر ضلع، اتر پردیش (موجودہ بھارت) |
وفات | 27 صفر ،1399ھ بمطابق 27 جنوری، 1979ء کراچی، سندھ پاکستان |
رہائش | مزار قلندر بابا اولیاء ، شادمان ٹاون نارتھ ناظم آباد، کراچی، سندھ ، پاکستان |
شعبۂ زندگی | کراچی، سندھ |
مذہب | اسلام |
فقہ | حنفی |
مکتب فکر | عظیمی، سہروردی، تاجی |
شعبۂ عمل | فقہ، قرآن، تفسیر، حدیث |
کارہائے نماياں | رباعیات لوح و قلم قدرت دی اسپیس تذکرہ بابا تاج الدین |
سیّد محمد عظیم برخیا (پیدائش: 1898ء - وفات:27 صفر ،1399ھ بمطابق 27 جنوری، 1979ء) مشہور روحانی بزرگ، صوفی شاعر تے سلسلہ طریقت سلسلہ عظیمیہ دے بانی نيں۔[۱] اصل ناں سید محمد عظیم، خطاب حسن اخریٰ، تخلص برخیا تے مریدین قلندر بابا دے ناں توں یاد کردے نيں۔ رشتے وچ حضرت بابا تاج الدین ناگپوری ؒ دے نواسے نيں[۲]۔ انہاں نے تصوف، روحانی علوم اُتے کتاباں تحریر و تالیف کيتیاں، اس دے علاوہ رباعیات دی شکل وچ انہاں دے صوفیانہ کلام وی موجود اے۔[۳]
حالات زندگی
[سودھو]پیدائش
[سودھو]سیّد محمد عظیم برخیا 1898ء) نوں قصبہ خورجہ، ضلع بلند شہر ، اتر پردیش (موجودہ بھارت) وچ پیدا ہوئے۔[۲][۴][۵]
خاندانی پس منظر
[سودھو]محمد عظیم برخیا دے والد دا ناں حسین مہدی بدیع الدین شیردل سی، تے والدہ دا ناں محترمہ سعیدہ بی بی سی ۔ سیّد محمد عظیم برخیا نجیب الطرفین سادات وچوں نيں تے آپ دا خاندانی سلسلہ حضرت سیدنا امام حسن عسکری ؒنال ملدا اے۔ حضرت امام حسن عسکریؒ آل محمدﷺ وچ گیارہویں امام نيں۔ انہاں دی اولاد وچوں اک بزرگ حضرت فضیل مہدی عبد اللہ عربؒ مدینہ منورہ توں مدراس تشریف لائے۔ انہاں دے دو صاحبزادگان سن - حضرت حسین مہدی رکن الدین تے حضرت حسن مہدی جلال الدین۔ حضرت حسین مہدی رکن الدین دی اولاد وچ محمد عظیم برخیا دے والد دا ناں حسین مہدی بدیع الدین شیردل سن ۔ تے حضرت حسن مہدی جلال الدین دی نسل وچ ناگپور دے مشہور بزرگ حضرت بابا تاج الدین ناگپوری گزرے۔[۶] حضرت بابا تاج الدین ناگپوریؒ ،سید محمّد عظیم دی والدہ سعیدہ بی بی دے دادا حسن مہدی صدر الدین دے بھتیجے سن - اس لحاظ توں بابا تاج الدین ناگپوریؒ حضرت محمّد عظیمؒ دے رشتے دے نانا سن - بابا تاج الدین نے شادی نئيں کيتی سی لیکن آپ نے محمد عظیم برخیا دی والدہ سعیدہ بی بی نوں اپنی بیٹی بنا کے پرورش کیتی - محمد عظیم برخیا اسی نسبت توں بابا تاج الدینؒ نوں نانا کہیا کردے سن -
تعلیم
[سودھو]محمد عظیم برخیا نے قرآن پاک تے ابتدائی تعلیم قصبہ خورجہ دے مکتب وچ حاصل کيتی۔ والد صاحب دا تبادلہ بلند شہرہو گیا تاں ہائی اسکول بلند شہر توں تعلیم حاصل کيتی تے 1912ء وچ ميٹرک کیتا تے فیر انٹر ميڈيٹ دے لئی علی گڑھ مسلم یونیورسٹی توں تعلیم حاصل کيتی۔ علی گڑھ وچ قیام دے دوران وچ آپ دی طبیعت وچ درویشی دی طرف میلان پیدا ہو گیا تے اوتھے مولانا کابلی ؒ دے پاس قبرستان دے حجرے وچ زیادہ وقت گزارنے لگے۔ اسی اثناء وچ 1914ء آپ اپنے نانا بابا تاج الدین ناگپوری دی خدمت وچ حاضر ہوئے۔ آپ نے بابا تاج الدین دے پاس 1922ء تک 9 نو سال رہ کے تعلیم و تربیت حاصل کيتی۔ اس زمانے وچ ہونے والے واقعات دا تذکرہ انہاں نے اپنی کتاب "تذکرہ تاج الدین بابا" وچ تحریر کیتا اے۔
عائلی تے پیشہ ورانہ زندگی
[سودھو]1924ء وچ آپ دی والدہ محترمہ چار بیٹیاں تے دو بیٹےآں نوں چھڈ کے دنیا توں رخصت ہو گئياں۔ آپ اپنے چھوٹے بہن بھائیاں دی تربیت تے کفالت اُتے کمر بستہ ہو گئے تے جدوں بچیاں دی تربیت دے سلسلے وچ وقت پیش آئی تاں بابا تاج الدین گپوری دے ارشاد دے مطابق انہاں دے اک عقیدت مند دی صاحبزادی نال دہلی وچ آپ دی شادی ہو گئی، 1925ء وچ بابا تاج الدین دے انتقال دے بعد آپ دہلی وچ قیام پزیر ہو گئے۔ آپ نوں اللہ نے دو صاحبزادیاں تے دو صاحبزادیاں نال نوازیا۔ 1936ء حکومت برطانيہ دی ہندوستانی فوج ميں ايک سال ملازمت کیتی فوجی ملازمت دے سلسلہ ميں برما روانگی تے برما ميں محاذ اُتے زخمی ہونے دے بعدہسپتال ميں زير علاج رہے۔ 1947ء وچ تقسیم ہند دے بعد آپ اپنے والد بہناں، بھائیاں تے اہل و عیال دے نال ممبئی توں ہُندے ہوئے پانی دے جہاز راہیں کراچی پاکستان آ گئے۔ کراچی وچ کمشنر بحالیات خان بہادر عبد الطیف نے آپ توں درخواست کيتی کہ آپ درخواست لکھ دیؤ تاکہ آپ ؒ نوں کوئی چنگا مکان الاٹ کر دتا جائے لیکن آپ نے اس درخواست اُتے کوئی توجہ نئيں دتی تے لی مارکیٹ دے قریب محلہ عثمان آباد (گارڈن ) وچ اک خستہ حال مکان کرائے اُتے لیا تے رہائش اختیار کيتی۔ اس دوران رزق حلال کمانے دے لئی لارنس روڈ کراچی دے فٹ پاتھ اُتے الیکٹریشن دا کم کیتا، اس دے بعد مختلف رسالے تے جریدےآں وچ صحافتی تے ادبی امور سر انجام دیے۔ روزنامہ ڈان (اردو) وچ عرصہ دو سال تک ملازمت کيتی۔ ایتھے آپ دی ملاقات خواجہ شمس الدين عظيمی نال ہوئی جو بعد وچ آپ دے شاگرد بنے۔ 1954ء وچ ادبی رسالہ نقاد وچ ملازمت کيتی۔ معاشی حالات بہتر ہوئے تاں ناظم آباد وچ رہائش اختیار کيتی ۔
سلسلہ طریقت
[سودھو]1956ء وچ سید محمد عظیم نے سلسلہ سہروردیہ دے بزرگ حضرت ابوالفيض قلندر علی سہروردی (متوفی 10 ستمبر 1958ء؛ مزار لاہور دے قریب ہنجر وال وچ مرجع خلائق اے ) دی خدمت وچ حاضر ہوئے تے بیعت کيتی۔ بیعت دے بعد سید محمد عظیم برخیا دی روحانی تعلیمات دا سلسلہ شروع ہويا، آپ دے دن و رات مسلسل عبادت وچ گزرنے لگے، اس دوران کئی لوک آپ دے مرید ہوئے تے آپ توں فیض حاصل کیتا۔ زبان خلق اُتے حضور بھائی صاحب تے قلندر بابا دے ناں توں مقبوليت حاصل ہوئی۔ 1957ء وچ سید محمد عظیم برخیا نے اپنے تصنیف لوح و قلم دا مسودہ لکھوانا شروع کيا، 1960ء وچ آپ نے اپنے سلسلہ طریقت سلسلہ عظیمیہ دی بنیاد رکھی۔ 1970ء دی دہائی وچ عظيميہ ٹرسٹ فاؤنڈيشن دا قيام عمل وچ آیا۔
لکھتاں
[سودھو]دہلی وچ سلسلہ معاش قائم رکھنے دے لئی آپ نے مختلف رسالے و جریدے وچ صحافت تے شعرا دے دیواناں دی اصلاح تے تربیت دا کم اپنے لئی منتخب کیتا۔ کراچی وچ قیام دے کچھ عرصے بعد آپ "اردو ڈان "وچ سب ایڈیٹر دے عہدے اُتے فائز ہو گئے۔ اس دے بعد عرصے تک ماہنامہ "نقاد "ميں کم کردے رہے۔ کچھ رسالےآں دی ادارت دے فرائض وی انجام دتے تے کئی مشہور کہانیاں دے سلسلے وی قلم بند کیتے۔ آپ اک نہایت اعلیٰ تے بلند پایہ شاعر سن ۔ شعر و سخن دا ذوق آپ نے بچپن ہی توں پایا سی ۔ آپ نے بہت ساریاں رباعیات کہیاں جنہاں وچ کائنات دی حقیقت تے انسانی زندگی دا مقصد و مقام اجاگر کیتا گیا اے۔ 1978ء وچ سید محمد عظیم برخیا قلندر بابا اولیاء ؒ دی زیر سرپرستی آپ دے شاگرد خواجہ شمس الدین عظیمی نے رسالے ماہنامہ روحانی ڈائجسٹ دا اجرا کیتا جس دے ابتدائی شمارے آپ دی زیر نگرانی شایع ہوئے۔
سیند محمد عظیم برخیا نے نے مضامین تے کہانیاں دے علاوہ درج ذیل کتاباں تحریر فرمائیاں :
- تذکرہ تاج الدین بابا، ٭ مکتبہ تاج الدین باباناظم آباد کراچی
- رباعیات قلندر بابا، ٭ مکتبہ تاج الدین بابا ناظم آباد کراچی
- لوح وقلم، مکتبہ تاج الدین بابا ناظم آباد کراچی
- قدرت دی اسپیس،
نمونۂ کلام
[سودھو]رباعیات قلندر بابا اولیاء [۷]
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
اِک لفظ سی اِک لفظ توں افسانہ ہويا | اک شہر سی اک شہر توں ویرانہ ہوا | |
گردُاں نے ہزار عکس ڈالے نيں عظیم | ماں خاک ہويا خاک توں پیمانہ ہوا |
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
دُنیائے طلسمات اے ساری دُنیا | کیا کہئے کہ اے کیہ ایہ ساڈی دُنیا | |
مٹی دا کھلونا اے ساڈی تخلیق | مٹی دا کھلونا اے ساری دُنیا |
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
کُل عُمر گزر گئی اس اُتے ناشاد | افلاک نے ہر سانس کیتا اے برباد | |
شاید دی اوتھے خوشی میسر ہوعظیم | یہ زیرِ زماں وی اک دُنیا آباد |
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
اچھّی اے بُری اے دَہر فریاد نہ کر | جو کچھ کہ گزر گیا اُسنوں یاد نہ کر | |
دو چار نفس عُمر ملی اے تینوں | دو چار نفس عُمر نوں بَرباد نہ کر |
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
حق ایہ اے کہ بےخودی خودی توں بہتر | حق ایہ اے کہ موت زندگی توں بہتر | |
البتہ عدَم دے راز نيں سربستہ | لیکن ایہ کمی اے ہر کمی توں بہتر |
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
دُنیا اوہ نگر اے کہ جتھے کچھ وی نئيں | انسان اوہ گھر اے کہ جتھے کچھ وی ننيں | |
وہ وقت کہ سب جس نوں اہم کہندے نيں | وہ وقت صفر اے کہ جتھے کچھ وی نيں |
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
ساقی دا کرم اے وچ کتھے دا مئے نوش | مجھ ایداں ہزارہیا کھڑے نيں خاموش | |
مئے خوار عظیم برخیا حاضر اے | افلاک توں آرہی اے آوازِ سروش |
وفات
[سودھو]1977ء اوائل سید محمد عظیم برخیا قلندر بابا اولیا دی صحت خراب ہونا شروع ہو گئی، بيماری نے طول پکڑنا شروع کرديا جس دے باعث آپ بہت کمزور ہو گئے حتیٰ کہ زيادہ وقت ليٹے ہی رہندے سن ۔ سید محمد عظیم برخیا، قلندر بابا بروز ہفتہ 27 صفر،1399ھ بمطابق 27 جنوری، 1979ء نوں 81 برس دی عمر وچ اس جہانِ فانی توں کوچ کر گئے۔[۲][۸]۔ خواجہ شمس الدین عظمی نے نماز جنازہ دی امامت دے فرائض انجام دیے۔ آپ دی وصیت دے مطابق آپ نوں "عظیمیہ ٹرسٹ فاونڈیشن " دے شمالی حصہ (نارتھ ناظم آباد کراچی ) وچ آسودۂ خاک کیتا گیا۔[۹] آپ دا عرس ہر سال جنوری وچ متحدہ امارات، تھائی لینڈ، فرانس، ڈنمارک، برطانیہ، امریکا، روس تے پاکستان دے چھوٹے وڈے شہراں وچ منعقد کیتا جاندا اے۔ عرس دی مرکزی تقریب 27 جنوری نوں مرکزی مراقبہ ہال سرجانی ٹاوٗن کراچی وچ خواجہ شمس الدین عظیمی ( ایڈیٹر ماہنامہ روحانی ڈائجسٹ کراچی ) دی زیر نگرانی منعقد ہُندی اے۔[۱۰]
حوالے
[سودھو]- ↑ تعارف سلسلہ عظیمیہ
- ↑ ۲.۰ ۲.۱ ۲.۲ حضرت قلندر بابا اولیاء، ضیائے طیبہ ڈاٹ کم
- ↑ سید محمد عظیم برخیا، بائیو ببلیوگرافی ڈاٹ کم
- ↑ تذکرہ قلندر بابا اولیاءؒ، خواجہ شمس الدین عظیمی، مکتبہ بابا تاج الدین،کراچی، 1982ء
- ↑ سوانح حیات بابا تاج الدین ناگپوری ؒ، مصنف :سہیل احمد عظیمی
- ↑ بابا تاج الدین، ابتدائی حالات
- ↑ رباعیات قلندر بابا اولیاء
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ سلسلہ عظیمیہ دے بانی ، مضمون نگار : علم الدین، روز نامہ جنگ کراچی، 28 جنوری 2005ء