محمود حسن دیوبندی
محمود حسن دیوبندی | |
---|---|
جم | سنہ 1851 [۱] |
وفات | 30 نومبر 1920 (68–69 سال) |
شہریت | برطانوی ہندستان |
والد | ذوالفقار علی دیوبندی |
عملی زندگی | |
استاذ | محمود دیوبندی ، محمد قاسم نانوتوی |
تلمیذ خاص | محمود حسن دیوبندی دے شاگرداں دی لسٹ |
پیشہ | فعالیت پسند ، معلم |
ترمیم |
مضامین بسلسلہ |
دیوبندی مکتب فکر |
---|
دار العلوم دیوبند دی مرکزی عمارت، دار الحدیث |
کلیدی شخصیتاں |
اہم مدارس تے مساجد |
تنظیماں تے تحریکاں |
دارالعلوم دیوبند دے پہلے شاگرد،مشہور عالم دین، درالعلوم دیوبند دے صدر مدرس تے برصغیر دی آزادی دے لئی انگریز دے ہتھوں مالٹا دی اسیری برداشت کيتی۔ شیخ الہند تے اسیر مالٹا آپ دے القابات نيں۔
ولادت
[سودھو]محمود حسن دیوبندی 1268ھ بمطابق 1851ء نوں اترپردیش دے شہر بریلی وچ پیدا ہوئے۔
تعلیم
[سودھو]آپ دی تعلیم دا آغاز 6 سال دی عمر وچ ہويا۔ قرآن مجید دا کچھ حصہ تے فارسی دی ابتدائی کتاباں عالم دین مولانا عبد الطیف توں پڑھیاں۔ فیر محمد قاسم نانوتوی دے قائم کردہ مدرسہ دارالعلوم دیوبند آئے، آپ دارالعلوم دے پہلے طالب علم سن ۔ 1274ھ بمطابق 1858ء وچ آپ نے کنز، مختصر المعانی دا امتحان دتا آئندہ سال مشکوٰۃ شریف تے ہدایہ پڑھیاں فیر 1286ھ بمطابق 1870ء وچ قطب صحاح ستہ دی تکمیل دی اورفارغ التحصیل ہوئے۔
استاداں
[سودھو]بانی دارالعلوم دیوبند عالم دین مولانا محمد قاسم نانوتوی، مولانا محمد یعقوب نانوتوی دے علاوہ مولانا رشید احمد گنگاوہی ،مولانا محمود تے مولانا شاہ عبد الغنی دہلوی آپ دے مشہور استاداں وچوں نيں۔
تدریس
[سودھو]فارغ التحصیل ہونے توں پہلے ہی 1288ھ بمطابق 1874ء وچ آپ نوں دار العلوم دیوبند دا معین مدرس بنا دتا گیا سی ۔ اس وقت آپ دے سپرد ابتدائی تعلیم دا کم کیتا گیا لیکن رفتہ رفتہ آپ دی علمی استعداد تے ذہانت ظاہر ہونے لگی تے اُتے دیاں کتاباں وی پڑھانے دے مواقع ملدے گئے۔ 1293ھ بمطابق 1877ء وچ آپ نے ترمذی شریف، مشکوٰۃ شریف تے ہدایہ وغیرہ دی تدریس کرنا شروع دی فیر 1295ھ بمطابق 1878ء وچ مسلم شریف تے بخاری شریف وی پڑھانے لگے۔ آپ نے مسلسل 40 سال تک دارالعلوم دیوبند وچ درس حدیث دتا تے زمانہ اسارت (قید) مالٹا تے مکہ معظمہ تے مدینہ منورہ وچ وی درس دتا۔ اس طرح آپ دا زمانہ تدریس 44 سال توں ودھ ہُندا اے۔
مشہور تلامذہ
[سودھو]آپ دے ممتاز تلامذہ وچ مشہور علمائے دین مولانا اشرف علی تھانوی، علامہ محمد انور شاہ کشمیری، علامہ شبیر احمد عثمانی، مولانا حسین احمد مدنی، مفتی کفایت اللہ دہلوی، مولانا اصغر حسین دیوبندتی، مولانا عبید اللہ سندھی، مولانا اعزاز علی دیوبندتی، مولانا حبیب الرحمٰن عثمانی تے مولانا عبد السمیع دیوبندی جداں مشاہر و علم و فضل شامل نيں۔حضرت مولاناعزیرگل پشاور اسیرمالٹا
بیعت و اجازت
[سودھو]حاجی امداداللہ مہاجر مکی نے آپ دے کمالات علمیہ تے روحانیہ توں خوش ہوئے کے دستار خلافت تے اجازت نامہ بیعت عنایت فرمایا تے فیررشید احمد گنگاوہی توں وی خلافت تے بیعت کيتی اجازت حاصل ہوئی۔
لکھتاں
[سودھو]آپ نے درس و تدریس تے مشاغل سیاست دے باوجود کئی کتاباں تصنیف کيتیاں ناں۔ جنہاں وچوں ترجمہ قرآن، ایضاح الادلۃ تے الادلۃ الکاملۃ قابل ذکر نيں۔
اہم کارنامے
[سودھو]- انگریزاں دے خلاف 1857ء وچ شروع کيتی گئی تحریک آزادی دے مشن نوں آپ نے کافی اگے ودھایا۔
- آپ نے تحریک دا مرکز کابل نوں بنایا تے آپ دتی تحریک ریشمی رومال دے ناں توں مشہور اے۔
- آپ عسکری بنیاداں اُتے مسلماناں نوں منظم کر کے انگریزاں دے خلاف جہاد کرنا چاہندے سن، لیکن اپناں دی سازشاں توں انگریزاں دے خلاف ایہ تحریک وی کامیاب نہ ہوسکی۔ لیکن اس نے ہند و پاک دے مسلماناں وچ بیداری دی نويں روح پھونک دی۔
وفات
[سودھو]18 ربیع الاول 1339ھ 30 نومبر 1920ء دیوبند وچ رحلت فرمائی۔
حوالے
[سودھو]- ↑ فیسٹ آئی ڈی: https://id.worldcat.org/fast/294303 — subject named as: Maḥmūd Ḥasan Devbandī — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- http://www.jmi.ac.in/MaulanaMehmudHasan.htm
- http://www.indianmuslims.info/book/print/3
- http://attalib.blogspot.com/2008/06/virtues-of-shaykhul-hind-maulana.html
- JMI biography
- History of JMI Archived 2006-08-20 at the وے بیک مشین
- Indian Muslim leaders and organisations
- Brief words from Scholars
باہرلے جوڑ
[سودھو]طلبۂ علی گڑھ توں حضرت شیخ الہند دا خطاب Archived 2016-12-02 at the وے بیک مشین
|
- 1851 دے جم
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- 1920 دیاں موتاں
- 30 نومبر دیاں موتاں
- صفحات مع خاصیت P1066
- صفحات مع خاصیت P802
- ٹُٹے ہوئے جوڑاں آلے صفحے
- احناف
- بریلی دیاں شخصیتاں
- بھارت دے سنی علما
- بھارتی مسلم شخصیتاں
- جامعہ ملیہ اسلامیہ
- دار العلوم ندوۃ العلماء
- دیوبندی شخصیتاں
- ہندو-جرمن سازش
- ہندوستان دے مجاہدین آزادی
- ہندوستانی صوفیا