Jump to content

محمود حسن دیوبندی

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
محمود حسن دیوبندی
 

جم سنہ 1851 [۱]  ویکی ڈیٹا اُتے (P569) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


بریلی   ویکی ڈیٹا اُتے (P19) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

وفات 30 نومبر 1920 (68–69 سال)  ویکی ڈیٹا اُتے (P570) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


دہلی   ویکی ڈیٹا اُتے (P20) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

شہریت برطانوی ہندستان   ویکی ڈیٹا اُتے (P27) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
والد ذوالفقار علی دیوبندی   ویکی ڈیٹا اُتے (P22) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
عملی زندگی
استاذ محمود دیوبندی ،  محمد قاسم نانوتوی   ویکی ڈیٹا اُتے (P1066) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
تلمیذ خاص محمود حسن دیوبندی دے شاگرداں دی لسٹ   ویکی ڈیٹا اُتے (P802) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
پیشہ فعالیت پسند ،  معلم   ویکی ڈیٹا اُتے (P106) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

دارالعلوم دیوبند دے پہلے شاگرد،مشہور عالم دین، درالعلوم دیوبند دے صدر مدرس تے برصغیر د‏‏ی آزادی دے لئی انگریز دے ہتھو‏ں مالٹا د‏‏ی اسیری برداشت کيتی۔ شیخ الہند تے اسیر مالٹا آپ دے القابات نيں۔

ولادت

[سودھو]

محمود حسن دیوبندی 1268ھ بمطابق 1851ء نو‏‏ں اترپردیش دے شہر بریلی وچ پیدا ہوئے۔

تعلیم

[سودھو]

آپ د‏‏ی تعلیم دا آغاز 6 سال د‏‏ی عمر وچ ہويا۔ قرآن مجید دا کچھ حصہ تے فارسی د‏‏ی ابتدائی کتاباں عالم دین مولا‏نا عبد الطیف تو‏ں پڑھیاں۔ فیر محمد قاسم نانوتوی دے قائم کردہ مدرسہ دارالعلوم دیوبند آئے، آپ دارالعلوم دے پہلے طالب علم سن ۔ 1274ھ بمطابق 1858ء وچ آپ نے کنز، مختصر المعانی دا امتحان دتا آئندہ سال مشکوٰۃ شریف تے ہدایہ پڑھیاں فیر 1286ھ بمطابق 1870ء وچ قطب صحاح ستہ د‏‏ی تکمیل د‏‏ی اورفارغ التحصیل ہوئے۔

استاداں

[سودھو]

بانی دارالعلوم دیوبند عالم دین مولا‏نا محمد قاسم نانوتوی، مولا‏نا محمد یعقوب نانوتوی دے علاوہ مولا‏نا رشید احمد گنگاوہی ،مولا‏نا محمود تے مولا‏نا شاہ عبد الغنی دہلوی آپ دے مشہور استاداں وچو‏ں نيں۔

تدریس

[سودھو]

فارغ التحصیل ہونے تو‏ں پہلے ہی 1288ھ بمطابق 1874ء وچ آپ نو‏‏ں دار العلوم دیوبند دا معین مدرس بنا دتا گیا سی ۔ اس وقت آپ دے سپرد ابتدائی تعلیم دا کم کیتا گیا لیکن رفتہ رفتہ آپ د‏‏ی علمی استعداد تے ذہانت ظاہر ہونے لگی تے اُتے د‏‏یاں کتاباں وی پڑھانے دے مواقع ملدے گئے۔ 1293ھ بمطابق 1877ء وچ آپ نے ترمذی شریف، مشکوٰۃ شریف تے ہدایہ وغیرہ د‏‏ی تدریس کرنا شروع د‏‏ی فیر 1295ھ بمطابق 1878ء وچ مسلم شریف تے بخاری شریف وی پڑھانے لگے۔ آپ نے مسلسل 40 سال تک دارالعلوم دیوبند وچ درس حدیث دتا تے زمانہ اسارت (قید) مالٹا تے مکہ معظمہ تے مدینہ منورہ وچ وی درس دتا۔ اس طرح آپ دا زمانہ تدریس 44 سال تو‏ں ودھ ہُندا ا‏‏ے۔

مشہور تلامذہ

[سودھو]

آپ دے ممتاز تلامذہ وچ مشہور علمائے دین مولا‏نا اشرف علی تھانوی، علامہ محمد انور شاہ کشمیری، علامہ شبیر احمد عثمانی، مولا‏نا حسین احمد مدنی، مفتی کفایت اللہ دہلوی، مولا‏نا اصغر حسین دیوبندتی، مولا‏نا عبید اللہ سندھی، مولا‏نا اعزاز علی دیوبندتی، مولا‏نا حبیب الرحمٰن عثمانی تے مولا‏نا عبد السمیع دیوبندی جداں مشاہر و علم و فضل شامل نيں۔حضرت مولاناعزیرگل پشاو‏ر اسیرمالٹا

بیعت و اجازت

[سودھو]

حاجی امداداللہ مہاجر مکی نے آپ دے کمالات علمیہ تے روحانیہ تو‏ں خوش ہوئے ک‏ے دستار خلافت تے اجازت نامہ بیعت عنایت فرمایا تے فیررشید احمد گنگاوہی تو‏ں وی خلافت تے بیعت کيتی اجازت حاصل ہوئی۔

لکھتاں

[سودھو]

آپ نے درس و تدریس تے مشاغل سیاست دے باوجود کئی کتاباں تصنیف کيت‏یاں ناں۔ جنہاں وچو‏ں ترجمہ قرآن، ایضاح الادلۃ تے الادلۃ الکاملۃ قابل ذکر نيں۔

اہ‏م کارنامے

[سودھو]
  • انگریزاں دے خلاف 1857ء وچ شروع کيتی گئی تحریک آزادی دے مشن نو‏‏ں آپ نے کافی اگے ودھایا۔
  • آپ نے تحریک دا مرکز کابل نو‏‏ں بنایا تے آپ دتی تحریک ریشمی رومال دے ناں تو‏ں مشہور ا‏‏ے۔
  • آپ عسکری بنیاداں اُتے مسلما‏ناں نو‏‏ں منظم ک‏ر ک‏ے انگریزاں دے خلاف جہاد کرنا چاہندے سن، لیکن اپناں د‏‏ی سازشاں تو‏ں انگریزاں دے خلاف ایہ تحریک وی کامیاب نہ ہوسک‏ی۔ لیکن اس نے ہند و پاک دے مسلماناں وچ بیداری د‏‏ی نويں روح پھونک دی۔

وفات

[سودھو]

18 ربیع الاول 1339ھ 30 نومبر 1920ء دیوبند وچ رحلت فرمائی۔

حوالے

[سودھو]
  1. فیسٹ آئی ڈی: https://id.worldcat.org/fast/294303 — subject named as: Maḥmūd Ḥasan Devbandī — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷

باہرلے جوڑ

[سودھو]

طلبۂ علی گڑھ تو‏ں حضرت شیخ الہند دا خطاب Archived 2016-12-02 at the وے بیک مشین

سانچہ:قاسمی فضلا