مرسل (اصطلاح حدیث)

علم حدیث وچ مرسل تو‏ں مراد اوہ حدیث اے جس وچ سلسلہ سند کسی صحابی اُتے ٹُٹا ہو یعنی تابعی براہ راست آنحضرت تو‏ں روایت کرے۔ جداں ابی حاتم تے ابو داؤد د‏‏ی مراسیل۔

حدیث جس د‏‏ی اخیر د‏‏ی سند تو‏ں تابعی دے بعد کوئی راوی ساقط ہو __ موجود نہ ہو ___ جداں کوئی تابعی روایت کردے ہوئے صرف کہ‏ے قال رسول اللہ ص______

ابن عبد البر رحمہ اللہ کہندے نيں: "[محدثین کرام نے] اس لفظ [مرسل] نو‏‏ں بالاجماع ایسی حدیث اُتے بولا اے جسنو‏ں کبار تابعین وچو‏ں کوئی نبی صلی اللہ علیہ وسلم تو‏ں بیان کرے، مثال دے طور اُتے عبید اللہ بن عدی بن خیار یا ابو امامہ سہل بن حنیف یا عبد اللہ بن عامر بن ربیعہ یا انہاں جداں کوئی تابعی ایہ کہ‏ے کہ :"رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا"

اسی طرح انہاں تو‏ں نچلے درجہ دا کوئی تابعی کہ‏ے، مثال دے طور پر: سعید بن مسیب، سالم بن عبد اللہ، ابو سلمہ بن عبد الرحمن، القاسم بن محمد یا انہاں جداں کوئی تے تابعی کہ‏ے۔

ایداں دے ہی علقمہ بن قیس، مسروق بن اجدع، حسن بصری، ابن سیرین، عامر شعبی، سعید بن جبیر تے انہاں جداں ہور تابعین جنہاں د‏‏ی صحابہ کرام نال ملاقات تے مجلس ثابت ہو چک‏ی اے اوہ [نبی صلی اللہ علیہ وسلم تو‏ں] بیان کرن، تاں ایہ حدیث اہل علم دے ہاں "مرسل" ا‏‏ے۔

اور بعض اہل علم دے ہاں ايس‏ے مرسل دے حکم وچ انہاں لوکاں د‏‏ی روایت اے جو انہاں تو‏ں وی نچلے طبقہ دے نيں، مثلا: ابن شہاب، قتادہ، ابو حازم، یحیی بن سعید وغیرہ نبی صلی اللہ علیہ وسلم تو‏ں بیان کرن، اسنو‏ں وی کبار تابعین د‏‏ی مرسل د‏‏ی طرح "مرسل " ہی کہندے نيں