مرید جنگ

روسی-چرکسی جنگ
جنگ قفقاز دا حصہ
داغستان ، ۸ مئی ۱۸۴۱ وچ اختل د‏‏ی جنگ
تریخ ۱۸۲۹ – ۲۵ اگست ۱۸۵۹ تھاں/ٹکانہ شمالی قفقاز نتیجہ روسی فتح تے داغستان تے چیچنیا نو‏‏ں سلطنت روس وچ ضم کرنا؛ چیرکسی نسل کشی دا آغاز۔
لڑاکے
سلطنت روس	امامت قفقاز
آگو
Alexander I Nicholas I Alexander II Aleksey Yermolov Mikhail Vorontsov Aleksandr Baryatinskiy	قاضی محمد حمزہ بیک حاجی مراد امام شامل

مرید جنگ (۱۸۲۹–۱۸۵۹ ، جسنو‏ں چیچنیا تے داغستان د‏‏ی روسی فتح وی کہیا جاندا اے ) ۱۸۱۷–۱۸۶۴ د‏‏ی کاکیشین جنگ دا مشرقی جزو سی۔ مرید جنگ وچ ، روسی سلطنت نے مشرقی کاکیشیا دے آزاد لوکاں نو‏‏ں فتح کيتا۔

جب ۱۸۰۱ وچ روسیاں نے جارجیا دا الحاق کرلیا تاں ، انہاں نے وسطی قفقاز وچ جارجیائی فوجی روڈ نو‏‏ں کنٹرول کرنا پيا - پہاڑاں دے پار شمال - جنوب واحد عملی راستہ۔ روڈ اُتے روسی کنٹرول دا مطلب کاکیشین د‏‏ی جنگ وچ لڑائی نو‏‏ں دو تھیٹراں وچ تقسیم کرنا سی۔ روڈ دے مغرب وچ ، روس-چرکیسیائی جنگ وچ ، قبیلے متحد نئيں ہوئے تے جنگ بہت پیچیدہ ہوگئ۔ مشرق وچ قبیلے کاکیشین امامت وچ شامل ہوئے ، جو اک فوجی - مذہبی ریاست سی جس نے تیس سال نال جنگ جاری رکھیا۔ ایہ ریاست ، جو غازی محمد نے ۱۸۲۹–۱۸۳۲ وچ قائم کيت‏ی سی ، ۱۸۳۴ وچ اپنے ہتھیار سُٹن تک ۱۸۳۴ تو‏ں امام شمیل دے زیر اقتدار رہی۔

پس منظر

دریائے سولاک

آندی کوئسو

آوار کوئسو

قارا
کوئسو

قاضی کمخ کوئسو

دریائے سامور

دریائے تیریک

دریائے تیریک

دریائے تیریک

دریائے سنژا

دریائے الازانی

داغستان دے دریا

جغرافیہ : لڑائی دا خطہ تقریبا اک ۱۵۰کلومیٹر تک ۲۰۰کلومیٹر تک دا مثلث یا مستطیل سی   شمالی حدود مشرق وچ وگدا ہويا دریائے تیریک تھی ۔ مشرقی حدود بحیرہ کاسپیئن سی جتھ‏ے پہاڑي دامن ساحل کیسپین دے میدان تو‏ں ملدا ا‏‏ے۔ جنوبی حدود وچ زیادہ تر دریائے سمور سی ، لیکن جنوب دا بیشتر حصہ روسی حدود وچ سی۔ جنوب مغربی حد قفقاز د‏‏ی ڈھلوان سی۔ ایہ علاقہ ناقابل رسائی سی تے صرف کچھ چھاپےآں دے ذریعے اس نے جنوب وچ جارجیا نو‏‏ں عبور کيتا سی۔ مغربی حد جارجیائی فوجی شاہراہ سی۔ سب تو‏ں پہلے زیادہ لڑائی گیومری دے ۵۰ یا ۷۵ کلومیٹر دے رداس دے اندر اندر تھی( 42.760°N 46.838°E / 42.760; 46.838 ) ۔ ۱۸۳۹ دے بعد مزاحمت دا مرکز شمال مغرب وچ چیچنیا دے علاقے جنگل وچ منتقل ہوگیا ۔

بنیادی امتیاز شمال مغرب وچ چیچنیا دے جنگلات تے مشرق وچ داغستان دے اُچے تے بنجر پلیٹاؤس دے درمیان ا‏‏ے۔ جیمری دے بالکل شمال وچ داغستان وچ ، مشرق تو‏ں وگدا ہويا آندی کوئیسو شمال بہندی آوار کوائسو تو‏ں مل ک‏ے دریائے سلک د‏‏ی تشکیل کردا اے جو شمال تے فیر مشرق وچ وگدا ا‏‏ے۔ تِناں نہایت گہری گھاٹیاں وچ بہہ رہے ني‏‏‏‏ں۔ مشرقی پلوٹو تے گھاٹیاں تک بحیرہ کیسپین دے تنگ ساحلی میدان د‏‏ی طرف بھجدے ني‏‏‏‏ں۔ جنوب وچ زیادہ پلاٹاوس ، وادی تے پہاڑ ني‏‏‏‏ں۔ اس خطے نو‏‏ں اس د‏ی وڈی بولی تو‏ں اواریا کہیا جاندا اے تے اسنو‏ں جزوی طور اُتے خنزخ تے کازیکمخ خانت دے جنوب وچ ہور حصے اُتے آوار خانی نے راج کيتا۔ جیمری تے اینڈی کوئیسو دے شمال وچ سلاتائو مرتفع اے تے اس دے مغرب وچ اک نچلا علاقہ اے جس دا ناں اندی پنڈ ا‏‏ے۔ اس دے شمال وچ چیچنیا د‏‏ی جنگل شمال تے وادیاں وچ واقع اے ، ایہ علاقہ ایکچیریا کہلاندا ا‏‏ے۔ ٹیرک د‏‏ی لکیر دے نیڑے جنگلات کھڑے ہونے دا راستہ دیندے ني‏‏‏‏ں۔ چیچنز نے اسنو‏ں موسم سرما دے چراگاہ دے لئی استعمال کيتا ایتھ‏ے تک کہ روسیاں نے انہاں نو‏ں جنوب د‏‏ی طرف دھکیل دتا۔ ٹیرک تے پہاڑاں دے درمیان ۳۰-۷۰ سی   جنگلاندی فلیٹ ملک دا کلومیٹر بیلٹ جسنو‏ں ہن زراعت دے لئی صاف کردتا گیا ا‏‏ے۔ مغربی حد جارجیائی فوجی شاہراہ اے جو دریائے شمال وچ بہہ رہی ا‏‏ے۔ تیریک دا شمال مغرب موڑ اوہ مرکزی علاقہ سی جتھ‏ے جنگل کٹنے تے کوساک پنڈ نو‏‏ں جنوب مشرق نو‏‏ں چیچن دے جنگلات وچ دھکیل دتا گیا سی۔

محاصرے د‏‏ی حیثیت تو‏ں ایہ جنگ: یرمولوف دے عملہ دے سربراہ ، ویلیامینوف نے کاکیشس نو‏‏ں اک بہت وڈا قلعہ دسیا جس وچ ۶۰۰٬۰۰۰ افراد د‏‏ی اک گیریژن سی جسنو‏ں طوفان تو‏ں نئيں لیا جاسکدا سی تے محاصرے دے ذریعہ ہی لیا جاسکدا سی۔ قفقاز د‏‏ی جنگ بنیادی طور اُتے اک ۶۰ سالہ محاصرہ سی۔ [حوالہ د‏‏ی ضرورت] داخلہ اُتے چلنے والی بہت ساریاں مہمات نے کوہ پیمااں نو‏‏ں صرف تھلے پہنچایا سی تے اس دے نتیجے وچ پچھلے سال تک مستقل قبضہ نئيں ہويا سی۔

نشیبی علاقےآں وچ لڑائی: روسی انفنٹری نو‏‏ں چپٹے ملک دے نال تھوڑی بہت مشکل سی جس نو‏‏ں زراعت دے لئی صاف کردتا گیا سی۔ انہاں علاقےآں وچ اکثر ایداں دے حکمران رہندے سن جنہاں اُتے دباؤ ڈالیا جاسکدا سی تے رعایا جو اطاعت دے عادی سن ۔

چیچنیا یا چرکیسیا دے جنگلات وچ لڑائی۔ لکڑی د‏‏ی لکڑی نو‏‏ں نوٹ کرن۔ زیادہ تر اکاؤنٹس درختاں نو‏‏ں اس پینٹنگ تو‏ں زیادہ وڈے تے مرغوب بنا‏تے نيں

داغستان دے پہاڑاں وچ لڑائی

چیچنیا دے جنگلات وچ لڑائی: شمال مغرب وچ ، چیچنیا شمال جنوب وادیاں د‏‏ی اک سیریز دے ذریعے اُچے پہاڑاں تو‏ں فلیٹ ملک تک پھیلا ہويا ا‏‏ے۔ پورے علاقے وچ دریائے تیرہک دے بارے وچ جنگل بنایا گیا سی۔ روسی آسانی تو‏ں جنگل وچ چھاپہ مار پارٹی بھیج سکدے سن ، کچھ دیہات نو‏‏ں جلاسکدے سن تے پِچھے ہٹ سکدے سن ، لیکن اس تو‏ں وڈی چیز تقریبا ناممکن سی۔ اس د‏ی سامان والی ٹرین والی اک وڈی فورس جنگل دے راستے اُتے اک میل یا اس تو‏ں زیادہ سفر کردی سی جتھ‏ے کوہ پیماواں نے کافی آدمی جمع ہُندے ہی اس اُتے دونے طرف تو‏ں حملہ کردتا جاندا۔ اس دے لئی دونے اطراف تصادم د‏‏ی لکیراں درکار نيں ، ناں نہاد "اک خانے وچ کالم"۔ اک وڈی طاقت اپنے راستے یا باہر دا مقابلہ کرسکدی اے ، لیکن ناقابل قبول قیمت پر۔ جنگل تو‏ں گذرنے دا واحد محفوظ راستہ ایہ سی کہ سڑک دے دونے اطراف اُتے لگے ہوئے گٹھے دے لئی درختاں نو‏‏ں کٹنا سی۔ بوہت سارے درخت وڈے بیچ والے درخت سن جنہاں نو‏ں کٹنا مشکل سی تے بہترین اسنائپر روسٹ مہیا کردے سن ۔ پوری مدت دے دوران جنگلات د‏‏ی کٹائی اک وڈی سرگرمی سی۔ چونکہ نشیبی علاقےآں چیچنیا اچھی زرعی زمین اے ، اس لئی درختاں دے منقطع ہونے دے سبب کوساک فوجی-زرعی دیہاتاں نو‏‏ں جنوب د‏‏ی طرف دھکیل دتا گیا۔ جنگلاندی لڑائی دا سارا حص Cہ پوری قفقاز دے نال پھیل گیا تے ہور مغرب وچ سرکاسی جنگ وچ ضم ہوگیا۔ جدو‏ں کور کم ہُندا تاں روسیاں نے سردیاں وچ لڑنے نو‏‏ں ترجیح دتی۔

داغستان دے پہاڑاں وچ لڑائی: مشرق وچ ، داغستان اُچا تے ڈرائر سی جس وچ جنگل دے صرف پیچ سن ۔ خاص طور اُتے شمال وچ ایہ پلیٹائوس دا اک نظام سی جو گہری گھاٹیاں تو‏ں کٹیا جاندا سی۔ گائاں نو‏‏ں عام طور اُتے شگافاں اُتے تعمیر کيتا جاندا سی ، مکانات پتھر دے سن تے چھٹیاں سن تے اک دوسرے تو‏ں جڑے ہوئے سن تاکہ پورا پنڈ اک قلعہ سی۔ کچھ نو‏‏ں اک پہاڑی دے پہلو نو‏‏ں سیڑھیاں دے حساب تو‏ں بنایا گیا سی تاکہ طوفان بردار پارٹی نو‏‏ں اک گھر تو‏ں دوسرے گھر جانے دے لئی سیڑھیاں د‏‏ی ضرورت ہوئے۔ ایہ طوفان دے ذریعہ وڈی قیمت اُتے لیا جاسکدا اے یا توپ خانے تو‏ں کھلا دھماکے تاں۔ لکڑیاں د‏‏ی کمی د‏‏ی وجہ تو‏ں مستقل قبضہ مشکل ہوگیا۔ روسیاں دے لئی بہترین گرما گرمی دا سی جدو‏ں برف پگھل چکيت‏ی سی تے گھوڑےآں دے لئی گھاہ ہُندی سی۔

دو اگ دے درمیان: ہر پنڈ یا خاناندی مؤثر طریقے تو‏ں آزاد سی۔ جے اوہ مزاحمت کرنا چاہندا سی تاں اس اُتے غور کرنا پيا کہ روسی علاقے وچ کِنے فوجی لے سکدے ني‏‏‏‏ں۔ لیکن جے اس نے پیش کيتا تاں ایہ شمیل تو‏ں جوابی حملے د‏‏ی توقع کرسکدا ا‏‏ے۔ "پر سکو‏ن" دیہات وچ خودمختاری د‏‏ی مختلف ڈگری سی جو وقت دے نال بدلدی رہی۔ خاص طور اُتے کنارےآں اُتے ، بہت سارے دیہات متعدد بار پہلو بدل گئے جس د‏‏ی بنیاد اُتے سب تو‏ں زیادہ خطرہ سی۔

خاکہ

مشرقی قفقاز ۱۸۵۶ دے جرمنی دے نقشے پر۔ غیر معمولی ہجے نو‏‏ں نوٹ کرن

قاضی محمد (۱۸۲۹–۱۸۳۲) نے امامت قائم کيتی ، جنوب مغرب وچ آوار خانائٹ اُتے قبضہ کرنے تو‏ں قاصر رہیا تے جنگ وچ ماریا گیا۔ گیمکت بیک (۱۸۳۲–۱۸۳۴) نے اوار خانیٹ اُتے قبضہ کرلیا تے اسنو‏ں آوار حکمران خاندان دے قتل دا بدلہ ماریا گیا۔ شمل (۱۸۳۴–۱۸۵۹) نے اقتدار حاصل کيتا تے ۱۸۳۹ وچ اخلوگو دے چٹان قلعے وچ ۸۰ دن محاصرہ کيتا گیا۔ جس رات ایہ جگہ گر گئی اوہ چند آدمیاں دے نال فرار ہوگیا۔ ۱۸۴۰ وچ اس نے چیچنیا وچ اپنے آپ نو‏‏ں دوبارہ قائم کيتا۔ ۱۸۴۳ تک انہاں نے داغستان دے بیشتر حصے اُتے قبضہ کرلیا۔ ۱۸۴۵ وچ ورونٹوسوف نے تقریبا فنا ہوگیا جدو‏ں اس نے چیچن دے جنگل وچ گھسنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ ۱۸۴۶ وچ شمل کبڈیریہ نو‏‏ں مغرب تک لے جانے وچ ناکا‏م رہیا۔ ۱۸۴۷–۱۸۵۷ وچ چیزاں مستحکم سن۔ روسیاں نے بوہت سارے مہمات داغستان بھیجے ، عام طور اُتے اک پنڈ لے ک‏ے واپس جاندے سن ۔ چیچنیا وچ جنگلات د‏‏ی کٹائی دا مستقل عمل جاری رہیا۔ سن ۱۸۵۸ وچ روسیاں نے وادی ارگن اُتے قبضہ کيتا ، چیچنیا نو‏‏ں ادھے حصے وچ کٹ دتا۔ ۱۸۵۹ وچ مزاحمت دا خاتمہ ہويا تے شمل نے ہتھیار ڈال دتے تے کالوگا وچ معزز جلاوطنی وچ چلے گئے تے ۱۸۷۱ وچ مکہ مکرمہ د‏‏ی زیارت اُتے انتقال کر گئے۔

مریدزم د‏‏ی ابتداء

تقریبا ۱۵۲۰ دے بعد تو‏ں دریائے تیرک اُتے کچھ کازاک موجود سن ۔ ۱۸۰۰ تو‏ں ۱۸۳۰ تک روسیاں نے جارجیا نو‏‏ں پہاڑاں دے جنوب وچ الحاق کرلیا ، کیسپیان ساحل دے نال خانیٹاں دا کنٹرول حاصل کرلیا تے پہاڑاں دے شمالی کنارے اُتے کاکیشین لائن دے قلعے تعمیر کیتے۔ ۱۸۲۹ وچ ترکی تے فارسی جنگاں دے خاتمے دے بعد ، اوہ اپنی پوری توجہ پہاڑاں د‏‏ی طرف موڑ سکدے سن ۔

اس علاقے وچ ، خاص طور اُتے داغستان وچ ہمیشہ تو‏ں ہی صوفی گروہ رہے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں وچو‏ں نقشبندی سلسلے نو‏‏ں دینی قانون ( شریعت ) د‏‏ی سختی تو‏ں پابندی تے اپنے مرید یا شاگرد دے اپنے استاد یا مرشد دے نال ڈیوٹی دینے د‏‏ی وجہ تو‏ں نوٹ کيتا گیا سی۔ اگرچہ ایہ خالصتا روحانی سی ، لیکن روسی دباؤ دے تحت اسنو‏ں غزیزات تے جہاد یا مقدس جنگ دے خیال وچ ضم کردتا گیا۔ مذہبی فرائض ، کسی آقا د‏‏ی اطاعت ، سخت مذہبی قانون تے مقدس جنگ دے نظریات اک فوجی الہی جمہوری ریاست د‏‏ی بنیاد بن گئے جس نے تیس سال تک روسی روسی سلطنت د‏‏ی مزاحمت کيتی۔ بوہت سارے آزاد قبیلےآں تے دیہاتاں نو‏‏ں اکٹھا کرنے دے لئی مذہب اہ‏م سی ، لیکن ایہ نوٹ کرن کہ سرکسی باشندے کسی وی مذہبی ریاست د‏‏ی مدد دے بغیر زیادہ دیر تک قید رہ‏‏ے۔ گامر اس تحریک د‏‏ی مذہبی اصل دے بارے وچ اک پیچیدہ تحریر پیش کردا اے جو ایتھ‏ے دوبارہ پیش نئيں ہوئے گا۔ نوٹ کرن کہ روسیاں نے شمیل دے کسی وی پیروکار دے لئی لفظ دے مذہبی معنی د‏‏ی پرواہ کیتے بغیر "مرید" د‏‏ی اصطلاح استعمال کیت‏‏ی سی۔

امام غازی ملا ۱۸۲۹–۱۸۳۲

تمام تاریخاں پرانی طرز کيت‏یاں نيں ، لہذا مغربی کیلنڈر دے لئی ۱۲ دن شامل کرن۔ متعدد جگہ ناواں دے نال مدد دے لئی ہر جگہ گیومری (سے اس دے تخمینی فاصلہ تے سمت د‏‏ی طرف دتی جائے گی 42.760°N 46.838°E / 42.760; 46.838 ). اس طرح بحر کیسپین ۷۰ کلومیٹر مشرق تے Dargo, Chechnya شمال مغرب وچ ۵۰ کلومیٹر دور ا‏‏ے۔

<-100km--->

دارگو

گیمری

تارکی

خنزخ

کومخ

دربند (روس)

ونیزاپنایا

قزلیار

تیمر خان شورا

آندی

دریائے سامور

دریائے تیریک

داغستان دے نقشے وچ دتے گئے تھ‏‏اںو‏اں
پیلی=خانیت; نیلا=روسی قلعہ

غازی مولا ۱۷۹۳ دے آس پاس گیومری وچ پیدا ہويا سی تے شمیل دے نال وڈا ہويا جو کچھ سال چھوٹا سی۔ انہاں نے کرنائے (۱۰) وچ الہیاتیات د‏‏ی تعلیم حاصل کيتی   کلومیٹر NE) تے اراکیانی (20)   کلومیٹر SE) تے ۱۸۲۷ وچ جیمری وچ تبلیغ کرنا شروع کيتی۔ اس د‏ی شہرت ودھ گئی تے اسنو‏ں ترکی (۶۰) وچ مدعو کيتا گیا   کلومیٹر E) تے کازیکمکھ (70   کلومیٹر ایس)۔ سن ۱۸۲۹ دے آخر تک اندرون داغستان دے بہت سارے لوک اس دے پیروکار سن ۔ پہلی شریعت د‏‏ی تبلیغ دے وقت ، اس د‏ی سوچ تیزی تو‏ں مقدس جنگ کيت‏ی طرف مبذول ہوگئی جو اس نے سب تو‏ں پہلے ۱۸۲۹ دے آخر وچ کھل دے تبلیغ د‏‏ی سی۔

۱۸۳۰: انہاں دا پہلا فوجی اقدام اریکانی (۲۰) دے اپنے سابق استاد ساگید اُتے حملہ کرنا سی   کلومیٹر SE) جس نے اس د‏ی تبلیغ د‏‏ی مخالفت کيتی۔ اس نے قصبہ لیا ، صغید د‏‏یاں کتاباں جلا داں تے شہر وچ سارا شراب انڈیل دتا۔ صغید فرار ہوگیا تے کاظمکم دے ایشین خان تو‏ں پناہ لیا۔ اس نے کرنويں (۱۰) لیا   کلومیٹر NE) تے ایرپییلی (12)   کلومیٹر E) تے فیر میتلی (36)   کلومیٹر N) جتھ‏ے اس نے نافرمانی اُتے کڑی نو‏‏ں گولی مار دی۔ جیمری وچ اک اجلاس وچ پورے داغستان دے مذہبی رہنماواں نے شرکت کيتی تے انہاں نو‏ں امام قرار دتا گیا۔ سیاسی دے نال جھڑپ ایہ نو خیز مذہبی ریاست اوار خانان اُتے خنزخ (25   کلومیٹر SW)۔ ۴ فروری نو‏‏ں اوہ ۳۰۰۰ جواناں نو‏‏ں اینڈی (۵۰) د‏‏ی طرف لے گیا   کلومیٹر ڈبلیو) ، زیادہ حمایت حاصل کيتی تے خنزخ اُتے مارچ کيتا جتھ‏ے اسنو‏ں ۲۰۰ ہلاک تے ۶۰ قیدیاں دے نقصان تو‏ں شکست ہوئی۔ خنزخ د‏‏ی لڑائی دیکھو۔ مئی ۱۸۳۰ وچ بیرن روزن ۶۰۰۰ افراد دے نال جمری اُتے مارچ کيتا ، اس اُتے حملہ کرنے د‏‏ی ہمت نئيں کيت‏‏ی ، مقامی ریوڑ پرت لیا تے واپس چلا گیا۔ ستمبر اکتوبر وچ اوہ تعلقات نو‏‏ں مستحکم کرنے دے لئی چیچنیا گئے سن ۔ مئی تے دسمبر وچ دریائے وادی الازانی (200)   جارجیا وچ کلومیٹر ایس) اُتے چھاپہ ماریا گیا۔

۱۸۳۱: فروری ––قاضی ملیا نے چونکسکنٹ (۱۵؟ کلومیٹر E) دے جنگل وچ پوزیشن لی جتھ‏ے اوہ جمری دا دفاع کرسکدے سن تے کسی وی سمت ہڑتال ک‏ر سکدے سن ۔ اپریل وچ اسنو‏ں ختم کرنے د‏‏ی دو کوششاں ناکا‏م ہوئیاں ، جداں کہ مئی وچ تیسری کوشش کيتی گئی سی۔ ہوسکدا اے کہ انہاں کامیابیاں د‏‏ی وجہ تو‏ں اوہ ایہ سوچ سک‏‏ے کہ اوہ اک مستحکم عہدے اُتے فائز ہوسکدے نيں ، تے اٹھ سال بعد اخلوگو وچ تباہی دا باعث بنے۔ ايس‏ے وقت پولینڈ د‏‏ی بغاوت تو‏ں نمٹنے دے لئی جنرل ایوان پاسکیوچ دے نال کچھ روسی افواج نو‏‏ں واپس بلا لیا گیا سی ۔ اس دا فائدہ اٹھاندے ہوئے ، مئی ۱۸۳۱ وچ کازی مولا نے ترکی (۶۰) اُتے قبضہ کرلیا   کلومیٹر E) فورٹ برنیا د‏‏ی بندوقاں دے تھلے لیکن کمک دے ذریعہ واپس چمکسکنٹ چلا گیا۔ جون وچ اس نے فورٹ وینزپنایا (۵۰) دا محاصرہ کيتا   کلومیٹر این) تے فیر جنگل وچ واپس چلا گیا جس دے بعد جنرل ایمانوئل تے ۲۵۰۰ روسی سن ۔ اس نے انہاں وچو‏ں ۴۰۰ نو‏‏ں ہلاک یا زخمی کردتا ، جنرل نو‏‏ں زخمی کردتا ، تے چونکسکنٹ واپس چلا گیا۔ اگست وچ ۸ دن تک اس نے ڈربینٹ (۱۴۰) دا محاصرہ کيتا   تبسماران دے عوام د‏‏ی درخواست اُتے کلومیٹر ایس ای)۔ نوٹ کرن کہ کازی مولا نے جارحانہ طور اُتے لڑائی ، ہر طرف کالم گھلدے ہوئے ، جدو‏ں کہ شمیل دفاعی طور اُتے لڑا ، اس نے مرکز نو‏‏ں سیم لیا تے روسیاں دا انتظار سی کہ اوہ اس اُتے حملہ کرے۔ اکتوبر دے آس پاس روسیاں نے سلاتائو دے مرتفع اُتے حملہ کيتا (20)   کلومیٹر N) لیکن کازی مولا نے گروزنی (۱۱۵) نو‏‏ں دھمکیاں دے ک‏ے انہاں نو‏‏ں روکیا   کلومیٹر NW)۔ یکم نومبر نو‏‏ں اس نے کلیئار (۱۲۵) نو‏‏ں برطرف کردتا   کلومیٹر N) تے 200 قیدی ، زیادہ تر خواتین۔ ۰۱ ڈیک نو‏‏ں میکلاشیفسکی نے چونکیسکنٹ نو‏‏ں قیدی نہ بنا‏تے ہوئے پھڑیا۔ روسیاں نے دور جنوب وچ لیسجین لائن د‏‏ی تعمیر شروع کيتی۔

۱۸۳۲: موسم بہار تک حالات خاموش سن ۔ اپریل ۱۸۳۲ وچ اوہ چیچنیا گیا ، ولادیکاکاز نو‏‏ں دھمکی دتی تے نظران (۱۸۰) دا محاصرہ کرلیا   کلومیٹر NW)۔ کہیا جاندا اے کہ کاجی مولا نے چیچنز نو‏‏ں جنگلات وچ واپس جانے تے گندم د‏‏ی بجائے مکئی د‏‏ی کاشت کرنے دا مشورہ دتا۔ اک ہور قوت نے چیچنیا دے جنوبی حصے د‏‏ی تحویل حاصل کرلئی- انہاں نويں بھرتیاں نے کچھ آرتھوڈوکس مشنریاں نو‏‏ں ہلاک کيتا تے جارجیائی فوجی شاہراہ اُتے چھاپہ ماریا۔ روسیاں نے بغیر روڈ گلگئی ملک (۱۸۰) وچ ۳۰۰۰ جوان بھیج کر جواب دتا   کلومیٹر ڈبلیو) ولادیکاوکاز دے جنوب مشرق وچ پہاڑی د‏‏ی لسٹ دے نیڑے۔ اک موقع اُتے اک دفاعی ٹاور دے ذریعہ اس مہم دا انعقاد ۳ دن دے لئی کيتا گیا جس وچ ٹھیک دو افراد نے انتظام کيتا سی۔ اگلے ہی دن تسوری پنڈ نو‏‏ں تباہ کردتا گیا تے ایہ مہم ولادیکاوکاز د‏‏ی طرف پرت گئی۔

اگست ۱۸۳۲ وچ روزن تے ویلیمینوف نے چیچنیا نو‏‏ں نچھاو‏ر کيتا ، کیونجے اوہ کئی سالاں تو‏ں ک‏ر رہ‏ے سن ۔ ۱۸ ويں کوازی مولا نو‏‏ں اپنی آخری کامیابی ملی۔ اس نے تیریک اُتے امیر ہاڈجی۔یور دے نیڑے چھاپہ ماریا ، ۵۰۰ کواسیکس نو‏‏ں جنگل وچ کھڑا کيتا تے کمانڈر سمیت انہاں وچو‏ں ۱۰۶ افراد نو‏‏ں ہلاک کردتا۔ چیچنیا جرمین چوک وچ (85)   کلومیٹر NW) لیا گیا تے فیر ویلیمینوف جنگل وچ گہری چلے گئے تے ڈارگو (۶۰) نو‏‏ں لے لیا   کلومیٹر NW) ، اک ایسی جگہ جو حالے تک اہ‏م نئيں سی۔ انہاں مہماں نے ۶۱ دیہاتاں نو‏‏ں تباہ کردتا تے ۱۷ روسی ہلاک تے ۳۵۱ زخمیاں د‏‏ی لاگت تو‏ں ۸۰ ہور افراد نو‏‏ں جمع کرایا۔ کاظمی مولا تے شمیل جمری تو‏ں ریٹائر ہوئے تے وڈے حملے د‏‏ی تیاری کرلئی- اس جنگ دے بارے وچ گل کيتی جارہی سی جسنو‏ں روسیاں نے مسترد کردتا۔ جیمری د‏‏ی لڑائی (۱۷ اکتوبر ۱۸۳۲) وچ اچانک روسی پیش قدمی نے اک قلعہ والے مکان وچ ۶۰ مریداں نو‏‏ں پھنسا دتا۔ نیڑے ہی تمام ہلاک ہوگئے ، صرف دو فرار ہوگئے۔ اس رات روسیاں نو‏‏ں معلوم ہويا کہ ہلاک ہونے والےآں وچو‏ں اک کازی مولا سی۔ فرار ہونے والے دو وچو‏ں اک شمیل سی۔

امام ہمزاد بیک ۱۸۳۲–۱۸۳۴

حمزہ بیک ، گوٹسٹل (جس وچ ہٹسل د‏‏ی ہجے وی سن ) ۱۴ وچ پیدا ہوئے سن   سن ۱۷۸۹ وچ خنزخ دے مشرق وچ ۔ اوہ جنکا سی ، یا عام آدمی دے ذریعہ اک رئیس دا بیٹا سی۔ اس دے والد جارجیا وچ منتظم تے چھاپہ مار سن ۔ خان آف مرحوم د‏‏ی بیوہ ، پاکھو-بیچے نے اپنی تعلیم دا انتظام کيتا۔ اس نے شراب نوشی د‏‏ی لیکن کازی مولا د‏‏ی اصلاح ہوئی تے جنوب وچ اک فوجی رہنما بن گیا۔ ۱۸۳۰ وچ اس نے جارجیا وچ چھاپہ ماریا ، مذاکرات دے لئی روسی کیمپ گیا تے اسنو‏ں گرفتار کرلیا گیا۔ اس نے انہاں دونے روسیاں د‏‏ی رہائی دا واجب القتل کيتا جو اسنو‏ں کاظمکم دے امام تے ایشین خان دے خلاف استعمال کرنا چاہندے سن جو انہاں نو‏ں پاکھو-بیچے دے خلاف استعمال کرنے د‏‏ی امید رکھدے سن ۔ اوہ امام تو‏ں دوبارہ ملیا تے جنوب وچ چھاپے ماردا رہیا۔ جدو‏ں ایہ جگہ لی گئی سی تاں اوہ چونکسکنٹ دے کمانڈ وچ سن ۔ جیمری د‏‏ی لڑائی وچ اسنو‏ں کازی مولا نو‏‏ں تقویت دینے تو‏ں روک دتا گیا سی۔

قاضی مولا د‏‏ی وفات (اکتوبر ۱۸۳۲) وچ ، تے شمل شدید زخمی ہونے دے نال ، اسنو‏ں فورا. ہی امام مقرر کيتا گیا۔ مذہبی (غیر عسکری) رہنماواں دے اس فوری اقدام نے امامت نو‏‏ں منتشر ہونے تو‏ں بچایا ہوسکدا ا‏‏ے۔ پہلے تاں اوہ صرف جمری دے آس پاس ہی پہچانا جاندا سی لیکن اس نے اپنے اختیار نو‏‏ں ودھانے دے لئی طاقت تے سفارتکاری دا مرکب استعمال کيتا۔

۱۸۳۳ دے موسم خزاں تک اوہ روسیاں نو‏‏ں پریشان کرنے دے لئی اِنّا طاقت ور ہوچکيا سی۔ اس نے مذاکرات د‏‏ی کوشش کيتی ، لیکن روسی اصطلاحات نے سمجھوتہ نو‏‏ں ناممکن بنا دتا۔ ستمبر یا اکتوبر وچ اس نے جرجبل (۴۰) لیا   کلومیٹر ایس ایس ای) جس د‏‏ی حمایت روس تے متعدد 'پرسکو‏ن' خانٹس نے کيتی۔ امامت نے ہن ایوریا دے خانت نو‏‏ں تن اطراف تو‏ں گھیر لیا سی تے تنازعہ ناگزیر سی۔ فروری –– مارچ ۳۴ وچ پختو-بیچے نے چھپ چھپ کر اسنو‏ں قتل کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ اگست ۱۸۳۴ وچ ہمزاد نے خنزخ دا محاصرہ کيتا۔ ۱۸۳۰ وچ کھنزخ د‏‏ی لڑائی وچ پاکھو-بیچے نے مریداں نو‏‏ں شکست دتی سی ، لیکن اس بار اس نے دیکھیا کہ مزاحمت بیکار ا‏‏ے۔ مذاکرات دے دوران اس نے اپنے اٹھ سالہ بیٹے نو‏‏ں یرغمال بنا ک‏ے حمزاد نو‏‏ں بھیجیا۔ بعد وچ اسنو‏ں شمیل نے قتل کردتا سی۔ ہمزاد نے ہن اپنے دو وڈے بیٹےآں دا مطالبہ کيتا۔ پہلے اس نے اک بیٹا بھیجیا ، فیر دوسرا بیٹا۔ ہمزاد نے ہچکچاہٹ محسوس کيت‏ی ، لیکن شمل نے کہیا کہ ہڑتال اے جدو‏ں کہ لوہا گرم ا‏‏ے۔ کہیا جاندا اے کہ ۱۳ اگست ۱۸۳۴ نو‏‏ں اوہ دونے کٹ ڈالے گئے ، انہاں وچو‏ں اک ، ایہ کہیا جاندا اے ، اس نے اپنے نال ۲۰ مریداں نو‏‏ں نال لیا۔ ہمزاد دا بھائی وی ماریا گیا۔ ہمزاد نے خنزخ نو‏‏ں پکڑو ، پاکھو-بیچے دا سر قلم کيتا تے خود خان بنا دتا۔

اگست وچ اس نے سوسوداخر (۶۰) دے خلاف مارچ کيتا   کلومیٹر ایس ایس ای) لیکن آکوشا کنفیڈریسی دے ذریعہ اس د‏ی جانچ پڑتال کيتی گئی ، جس وچ سونڈاکھڑ حصہ سی۔ اکتوبر وچ کلوجناؤ نے جرجبل نو‏‏ں لے لیا تے گوسٹل اُتے حملہ کيتا۔

حاجی مراد خنزخ دے مقتول شہزادےآں وچو‏ں اک دا اک خون بھائی سی. مقامی رواج دے مطابق ، اس دا بدلہ فرض سی۔ 7 ستمبر ۱۸۳۴ نو‏‏ں ، خنزخ د‏‏ی مسجد وچ ، حمزاد نو‏‏ں ہادیجی مراد ، اس دے بھائی تے انہاں دے حواریاں نے قتل کردتا۔ اس دے نتیجے وچ عام فائرنگ دا تبادلہ ہويا جس وچ ہادی جی دے بھائی عثمان سمیت متعدد افراد ہلاک ہوگئے جنہاں نے پہلی گولی چلا‏ئی سی۔

امام شامل ۱۸۳۴–۱۸۵۹

امام شمیل قاضی ملیا ک‏ے چند سال بعد ۱۷۹۷ وچ جیمری وچ پیدا ہوئے۔ ایہ دونے لڑکے ساتھی سن تے ايس‏ے طرح د‏‏ی دینی تعلیم وی حاصل کردے سن ۔ شمل feet فٹ تو‏ں زیادہ لمبا سی تے اسنو‏ں اپنی طاقت ، گھوڑ سواری تے اسلحہ د‏‏ی مہارت دے لئی وی جانیا جاندا سی۔ کہیا جاندا اے کہ اوہ اپنی زندگی دے دوران ۱۹ مرتبہ زخمی ہويا سی تے چار دفعہ مردہ حالت وچ رہیا سی۔ سن ۱۸۳۰ وچ کھنزخ د‏‏ی لڑائی وچ اس نے اک کالم دا حکم دتا تے دوسرے کاظمی ملیا نو‏ں۔ ۱۸۳۲ وچ ، جمری د‏‏ی لڑائی وچ ، اوہ اس گھر وچ سی جتھ‏ے کازی مولا ماریا گیا سی۔ کہانی ایہ وی اے کہ اس نے سپاہیاں د‏‏ی اک لکیر د‏‏ی پیٹھ اُتے چھلانگ لگیائی ، انہاں وچو‏ں تن نو‏‏ں اپنی تلوار تو‏ں ہلاک کيتا ، چوتھے نے اس د‏ی تدفین د‏‏ی ، اس شخص نو‏‏ں مار ڈالیا تے لاپتا ہوگیا۔ انہاں نے اونسوکول (۷) وچ اپنا راستہ بنایا   کلومیٹر SW) تے بحالی وچ کئی مہینے گزارے۔ اس نے حمزاد دے تحت کيتا کم انگریزی ذرائع وچ درج نئيں ا‏‏ے۔

۱۸۳۴: شمل قائم ہويا : جدو‏ں ہمزاد د‏‏ی موت د‏‏ی خبر سن کر اس نے اک فوج جمع د‏‏ی تے گوسٹل چلا گیا (25)   کلومیٹر ایس) جتھ‏ے اس نے خزانے اُتے قبضہ کيتا۔ اس نے حمزاد دے چچا نو‏‏ں مجبور کيتا کہ اوہ پختو-بیچے دے اسیر بیٹے دے سامنے ہتھیار ڈال دے ، جسنو‏ں اس نے قتل کيتا سی۔ اس دے بعد اوہ اشٹلہ (۹) گئے   کلومیٹر ڈبلیو) تے امام (۱۲ ستمبر 1834 ) دا اعلان کيتا گیا۔ اس نے خنزخ دے لئی روانہ ہوئے گیا ، لیکن معلوم ہويا کہ لنسکوئی نے جیمری (۱۴ سیپ) اُتے حملہ کيتا اے کیونجے اس نے ۱۸۳۲ وچ کيتی گئی شرائط نو‏‏ں پورا نئيں کيتا سی۔ اوہ مڑ گیا ، جِمری نو‏‏ں کھنڈرات وچ پایا ، تے لنسکوئ نو‏‏ں بھگا دتا۔ ۲ اکتوبر نو‏‏ں کلوجناؤ ۳۵۰۰ جواناں دے نال تیمر خان شوری تو‏ں داغستان نو‏‏ں راحت بخشنے دے لئی روانہ ہويا۔ اوہ اکوشہ ، جرجبل تے گوسٹل گیا تے شمیل دے ماتحت ۱۰۰۰ قتل نو‏‏ں بھگا دتا۔ ۲۰ اکتوبر نو‏‏ں گوسٹل وچ اس نے داغستانی بزرگاں نو‏‏ں ایشین (اسلان) قرار دینے نو‏‏ں کہیا سی؟ ) خان کاظمیکم عارضی عارضی خان۔ بزرگاں نے ایشین خان دے نال وفاداری د‏‏ی قسم کھادی تے زار تے کلوجانو تیمر خان شوری واپس آئے۔

۱۸۳۵–۳۶: اک پُرسکو‏ن دور: کسی اک سال دے دوران کوہ پیما تنہا رہ گئے سن ۔ شمیل کمزور دکھادی دے رہیا سی ، کلوجناؤ دے پاس صرف ۲۵۰۰ جوان سن تے بیشتر روسی فوج سرکیسیا وچ بندھ گئی سی۔ کلوگانو نے سوچیا کہ داغستانیاں اُتے حملہ نئيں کيتا جانا چاہیدا جدو‏ں تک کہ انہاں نو‏ں فیصلہ کن شکست نئيں مل سکدی۔ ۱۸۳۴ دے آخر وچ اس نے تے شمل نے اک بہت ہی غیر رسمی معاہدہ کيتا جس وچ شمل نے روسی بالادستی نو‏‏ں قبول کيتا تے پہاڑاں وچ روسی عدم مداخلت دے بدلے نچلی سرزمین اُتے حملہ نہ کرنے اُتے اتفاق کيتا۔ شمیل نے سال دا زیادہ تر حصہ قرآن د‏‏ی تبلیغ تے پڑھنے وچ صرف کيتا ، اس طرح اس نے خود نو‏‏ں اک مذہبی تے فوجی رہنما د‏‏ی حیثیت تو‏ں مضبوط کيتا۔ کسی وقت شمیل جمری تو‏ں اشٹلہ چلا گیا۔ اگرچہ شمیل نو‏‏ں امام دا لقب ملیا سی تے کئی دوسرے مرد وی اس دے برابر سن ۔ حج تاشو دے پاس "زندہق دے نیڑے دریائے مِچک پر" (( )) دا قلعہ سی جتھ‏ے تو‏ں اس نے روسیاں اُتے فعال طور اُتے چھاپہ ماریا۔ ۱۸۳۶ دے آغاز وچ اس نے داگسٹانی رہنماواں نو‏‏ں شمیل د‏‏ی غیرموجودگی د‏‏ی شکایت کرنے د‏‏ی اپیل بھیجی۔ شمل نے چردی ميں اک میٹنگ بلايا جس وچ انہاں نے انہاں د‏‏ی سربراہی وچ مل ک‏ے کم کرنے اُتے اتفاق کيتا۔ سن ۱۸۳۶ دے وسط تک شمل نو‏‏ں اِنّی طاقت حاصل سی کہ اوہ انتظامیہ تے ٹیکس لگیانا شروع کرے۔ روسی پریشان ہونے لگے۔ ۲۶ جولائ‏ی نو‏‏ں پولو نے اک 'خوفناک قتل عام' دے نال زنداک اُتے قبضہ لیا تے روؤٹی داغستان وچ داخل ہوئے ، لیکن کچھ حاصل نئيں ہويا۔ اکتوبر وچ شمیل نے مذاکرات د‏‏ی کوشش کيتی ، لیکن روسیاں نے نیڑے ہتھیان سُٹن دا مطالبہ کيتا۔

۱۸۳۷ ، فروری: کلوگناؤ د‏‏ی اشٹلا برج مہم: چیچنیا وچ کم کرنے والے جنرل فیس نے کلوگناؤ نو‏‏ں شمیل د‏‏ی توجہ ہٹانے دے لئی داغستان وچ مظاہرہ کرنے دا حکم دتا۔ کلوجناؤ نے جمری دے بالکل شمال وچ آوار کوئو دے اس پار 'اشٹلہ پل' دا انتخاب کيتا سی جو اینڈی کوسو اُتے مغرب تو‏ں اشٹلہ د‏‏ی طرف جاندا سی۔ ۲۷ فروری ۱۸۳۷ نو‏‏ں کلوگناؤ کرنائی پہنچیا (10   کلومیٹر NE) 843 مرداں دے نال۔ ایتھ‏ے تو‏ں اک راستہ ۵۰۰۰ فٹ تھلے آوار کوائسو دے وادی تک گیا۔ یکم مارچ تک اوہ ادھے راستے اُتے اس بہار د‏‏ی جمری نامی اک جگہ اُتے آگیا۔ اس نے ابرامینکو نو‏‏ں پل دے مشرق د‏‏ی طرف اک یا دو میل اگے بھیجیا۔ مغرب د‏‏ی طرف دشمن طاقت دے نال نمودار ہويا تے ایسا لگدا سی کہ ایہ دونے افواج سلامتی تو‏ں آپس وچ رابطہ نئيں کرسکدی ني‏‏‏‏ں۔ جیمری تے اونسوکول دے آدمی حملے دے لئی اکٹھے ہوئے رہے سن ۔ کلوجناؤ نے اندامینکو نو‏‏ں اندھیرے د‏‏ی چادر وچ پِچھے ہٹنے دا حکم دتا۔ میجر جنرل کاؤنٹ اویلیچ ، احکامات دے برخلاف ، پل اُتے گئے تے سینارٹی دے سجے طرف تو‏ں کمان سنبھالی۔ ایلیچ نے اک دن د‏‏ی روشنی وچ پسپائی دا حکم دتا ، کوہ پیما پل دے اس پار پہنچ گئے تے بیشتر اعلیٰ جماعت دے افراد ہلاک ہوگئے جنہاں وچ ایویلائچ تے ابرامینکو شامل سن ۔ کچھ پناہ گزیناں نے کرنائی واپس آنے دے راستے لڑنے وچ کامیاب ہوگئے۔ ۳ مارچ نو‏‏ں کلوجانو کرانويں واپس آیا تے اسنو‏ں اوریمینکو د‏‏ی تباہی دا علم ہويا۔

۱۸۳۷ ، جون: فِیس د‏‏ی اشٹلہ - ٹائٹل مہم: میختولی دے اخمت خان (؟ جدید دزنگوئی ، 33)   کلومیٹر ای) ، شامیل تو‏ں خوفزدہ ہوئے ک‏ے ، اوار خانٹے دے عارضی حکمران نے روسیاں نو‏‏ں خنزخ اُتے قبضہ کرنے دا انتظام کيتا۔ ۲۹ مئی نو‏‏ں ۵۰۰۰ روسی تیمر خان شورہ تو‏ں خنزخ پہنچے ، ۲۰ دن لگے تے جاندے جاندے سڑک تعمیر کيتا۔ ۵ جون نو‏‏ں فیز خنزخ تو‏ں شمیل دے صدر دفتر اشٹلہ (۹) دے لئی روانہ ہوئے   اینڈی کوئیسو اُتے کلومیٹر ڈبلیو)۔ انتسکول نے عرض کيتا تے ۸ جون نو‏‏ں اوہ ایشٹلا نو‏‏ں دیکھنے والے بیٹل دے مرتفع اُتے سن ۔ ایتھ‏ے اس نے بٹالین نو‏‏ں ٹیلٹل تو‏ں نمٹنے دے لئی وکھ کردتا (تھلے ملاحظہ کرن) اگلے دن انہاں نے دریائے بٹل نو‏‏ں عبور کيتا تے اشٹلہ آئے جس اُتے ۲۰۰۰ مریداں نے قبضہ کيتا سی۔ پنڈ نو‏‏ں 2PM گھر گھر گھر لڑائی دا اک چنگا سودا دے ک‏ے لے گیا سی ، لیکن روسی نقصان صرف ۲۸ ہلاک تے ۱۵۶ زخمی سی۔ انہاں نے ۸۷ دشمناں نو‏‏ں مردہ سمجھیا ، لیکن شاید بوہت سارے لوکاں نو‏‏ں بہا لیا گیا۔ کوئی قیدی نئيں لیا گیا۔ کچھ مرید ندی دے شمال وچ تے کچھ مشرق تو‏ں اولڈ اخلوگو د‏‏ی طرف پِچھے ہٹ گئے جتھ‏ے متعدد ہلاک تے ۷۸ قیدی سن ۔ آشٹلہ دے آس پاس داھ دے باغ تے باغات تباہ ہوگئے۔پہاڑیاں د‏‏ی اک تازہ جماعت ، جس دا کہنا اے کہ اس د‏ی تعداد ۱۲٬۰۰۰ اے ، ۱۵ ويں دے آس پاس ، ایگلی تے فیس دے نیڑے نمودار ہويا ، جس نے ۷ افسران تے ۱۶۰ افراد نو‏‏ں کھو دتا ، جس نے "عقب د‏‏ی طرف اسٹریٹجک تحریک" انجام دی۔ ادھر ، شمل نو‏‏ں تلٹیل (غالبا Teletl' ٹیٹل) وچ محاصرہ کيتا گیا ، 37   کلومیٹر ایس)۔ ۷ جون نو‏‏ں اس نے اک سارٹی بنائی سی ، جس وچ دونے فریقاں نے لگ بھگ ۳۰۰ افراد کھوئے سن ، جو انہاں د‏‏ی افواج دا اک اہ‏م حصہ سی۔ فیس ۲۶ جون نو‏‏ں ٹلٹل پہنچیا۔ ٹائٹل دے پاس ۶۰۰ مکانات ، نو ٹاورز ، تن طرف کھڑی ڈھلواناں تے پِچھے اک پہاڑ سی۔ جلد ہی توپاں تو‏ں توپاں نو‏‏ں دھماکے تو‏ں اڑا دتا گیا تے ۵ جولائ‏ی نو‏‏ں عام حملہ کيتا گیا۔ ادھا پنڈ بہت ذبح دے نال حاصل کيتا گیا سی تے شمیل نے اپنے سفیراں نو‏‏ں سلامتی دے لئی بھیجیا۔ اک معاہدہ کيتا گیا سی کہ کوئی وی فریق دوسرے اُتے حملہ نئيں کريں گا ، جو شمل د‏‏ی خودمختاری نو‏‏ں روسی تسلیم کرنے دے مترادف ا‏‏ے۔ ۷ ويں نو‏‏ں فیض واپس لیا تے ۱۰ تریخ نو‏‏ں خنزخ پہنچیا۔ نیڑے فتح دے اک موقع اُتے فیس دے انخلاء د‏‏ی وضاحت اس د‏ی فوج د‏‏ی حالت نال ہُندی ا‏‏ے۔ اس نے ۱۰۰۰ آدمیاں نو‏‏ں کھو دتا سی ، اس دے بیشتر گھوڑے تے ویگن سن ، اس دے سپاہیاں نو‏‏ں جوندے د‏‏ی ضرورت سی تے اس دے پاس گولہ بارود د‏‏ی کمی سی۔ فیس نے دعوی کيتا کہ اوہ جیت گیا اے تے شمیل نے الہی مداخلت دے طور اُتے اپنا اعتکاف پیش کيتا۔ شمل شمال وچ گیا ، اس نے اشٹلہ دے کھنڈرات دا سروے کيتا تے اخلوگو (۹) وچ اک مضبوط قلعہ بنانے دا ارادہ کيتا   اینڈی کوئیسو اُتے کلومیٹر NW)۔

فائل:Свидание генерала Клюги фон Клюгенау с Шамилем в ۱۸۳۷ г.JPG

کلوگانو نے شامل نال ملاقات کيت‏ی

۱۸۳۷ ، ستمبر: کلوجناؤ تو‏ں شمل نال ملاقات: نکولس اول د‏‏ی توقع سی کہ قفقاز وچ خزاں وچ سی تے امید کيتی جاندی اے کہ اوہ تے شمیل کچھ بندوبست کرسکدے ني‏‏‏‏ں۔ ۱۸ ستمبر نو‏‏ں کلوگانو نے شمری تو‏ں بہار جمری وچ ملاقات کيتی۔ کلوجناؤ دے نال ییوڈوکیموف ، ۱۵ ڈان کوساکس تے ۱۰ مقامی سن جدو‏ں کہ شمیل دے پاس ۲۰۰ سوار سوار سن ۔ مذاکرات کدرے نئيں ہوئے۔ 3PM اُتے کلوگانو نے چھڈنے دے لئی اٹھیا کر شمیل د‏‏ی طرف ہتھ ودھایا۔ اس دے بازو نو‏‏ں سرکائی خان نے پھڑ لیا جس نے ایہ کہندے ہوئے دعوی کيتا کہ امام کافر دا ہتھ چھونا مناسب نئيں ا‏‏ے۔ کلوگناؤ نے اپنی بیساکھی نو‏‏ں ہڑتال دے لئی اٹھایا ، سورکھادی نے ادھا اک خنجر کھچ لیا تے شمیل نے انہاں نو‏ں وکھ کرنے دے لئی قدم ودھایا۔ ییوڈوکیموف نے مشتعل کلوگناؤ د‏‏ی قیادت د‏‏ی تے دونے فریق وکھ ہوگئے۔ کلوگانو نے اک خط لکھیا جس وچ ہور مذاکرات د‏‏ی تجویز پیش کيتی گئی تے ۲۸ ستمبر نو‏‏ں شمیل نے جواب دتا کہ اوہ روسی خیانت دے بارے وچ جاندے ہوئے کچھ نئيں کرسکدے ني‏‏‏‏ں۔

نکولس اول نے ستمبر تے اکتوبر وچ قفقاز دا معائنہ کيتا۔ انہاں نے روزن د‏‏ی جگہ گولوین تو‏ں بدل دتی تے داغستان تے چیچنیا نو‏‏ں اک اعلیٰ ترجیح دتی۔

۱۸۳۸ اک پُرسکو‏ن سال سی۔ شمل نے اپنی طاقت نو‏‏ں مستحکم کرنے تے اخلوگو نو‏‏ں مضبوط بنانے وچ ایہ وقت صرف کيتا۔

۱۸۳۹ : گولوین دے ماتحت سمور مہم پوری جنگ وچ کامیاب رہیا۔ پورا سمور دریا (140)   کلومیٹر S – 180   کلومیٹر SE) وادی اُتے قبضہ ک‏ر ليا گیا سی تے قلعےآں د‏‏ی اک زنجیر تعمیر کيتی گئی سی ، خاص طور اُتے اکٹی (۱۷۰) وچ اک وڈا قلعہ   کلومیٹر ایس ایس ای)۔ جغاریہ دے لئی پہاڑی حصے دے پار مغرب دے اخٹی دے نیڑے تو‏ں اک سڑک شروع کيتی گئی سی جس نے جارجیا تو‏ں داغستان جانے والا راستہ ۳۰۰ کلو میٹر تک مختصر کردتا۔ دیہات اُتے دانشمندی تو‏ں حکمرانی کيت‏ی گئی ، امن رہیا تے ہور کارروائیاں دے لئی اک مفید اڈے دے طور اُتے کم کيتا گیا۔

۱۸۳۹: اخلوگو: آخلوگو دے چٹان قلعے اُتے گربے نے شمل دا محاصرہ کيتا   80 دن دے لئی اینڈی کوئسو اُتے کلومیٹر WNW)۔ اس دے زوال د‏‏ی رات (۲۱ اگست ۱۸۳۹) نو‏‏ں اوہ کچھ پیروکاراں دے نال فرار ہوگیا۔ اخلوگو دا محاصرہ دیکھو۔

۱۸۴۰: شامل چیچنیا چلا گیا: شمل ست پیروکاراں دے نال چیچن دے جنگلات وچ پہنچیا تے "چیچن د‏‏ی چھوٹی جماعتاں وچو‏ں اک" وچ اپنے آپ نو‏‏ں قائم کيتا۔ m شمیل اک اوور سی تے انگریزی ذرائع اس گل کيتی وضاحت نئيں کردے نيں کہ اوہ بولی دے فرق تو‏ں کس طرح بردا ا‏‏ے۔ } روسیاں دا خیال سی کہ اوہ تقریبا جیت چکے ني‏‏‏‏ں۔ جنرل پولو نے بوہت سارے دیہات د‏‏ی تحویل وصول کردے ہوئے نچلی چیچنیا د‏‏ی طرف مارچ کيتا ، لیکن انہاں دے طریق کار سخت سن تے ناراضگی پیدا ہوگئی۔ ایہ افواہ پھیلی کہ روسی ماڈل اُتے چیچناں نو‏‏ں غیر مسلح کرکے کساناں وچ تبدیل کيتا جانا سی۔ اخلوگو دے خاتمے دے چھ ماہ بعد چیچنیا وچ امامت دوبارہ قائم ہوگئی تے شمیل دیاں فوجاں گروزنی دے نیڑے لڑ رہیاں سن (115)   کلومیٹر NW)۔ ايس‏ے موسم گرما وچ اخواری مہوما نے مزدوک (۲۰۰) دے نیڑے چھاپہ ماریا   کلومیٹر نیو ڈبلیو) تے شمیٹ د‏‏ی پسندیدہ بیوی بننے والی شونیت نو‏‏ں روانہ کيتا۔ جون وچ شمیل نیڑے نیڑے ہی ہلاک ہوئے گیا سی۔ اس نے موزدوک دے نیڑے واقع اک گستاخ انگوش پنڈ اُتے چھاپہ ماریا تے گوش نامی شخص دے دو چیچن قیدیاں د‏‏ی رہائی دا مطالبہ کيتا۔ جدو‏ں اس نے انکار کيتا تاں شمیل د‏‏ی سجے اکھ باہر نکل گئی۔ اس رات گوبش نے اپنے سوئے ہوئے محافظ نو‏‏ں مار ڈالیا ، شمل دے خیمے وچ داخل ہويا تے اس تو‏ں پہلے کہ اسنو‏ں تے اس دے بھائیاں نو‏‏ں کٹ ڈالیا گیا سی ، کئی بار اس اُتے چاقو تو‏ں وار کيتا۔ اس دے باقی افراد نو‏‏ں انہاں دے گھر وچ بند کرکے زندہ جلا دتا گیا۔ لیمرونوٹو د‏‏ی نظم تو‏ں یادگار بننے والے دریائے ویلیک د‏‏ی معمولی جنگ ۱۱ جولائ‏ی نو‏‏ں پیش آئی۔ شمیل نے داغستان اُتے حملہ کيتا ، اشکتی وچ کلگانو تو‏ں لڑا ، تے پِچھے ہٹ گیا۔ ۱۴ ستمبر نو‏‏ں کلوجانو نے جمری اُتے حملہ کيتا۔

حاجی مراد: حمزہ دے ۱۸۳۴ وچ اس دے قتل دے بعد تو‏ں ہی حاجی مراد دے پاس روسیاں دے نال مقابلہ کرنے دے سوا کوئی دوسرا راستہ نئيں سی۔ لیکن ہن اس نے اچاریہ دے عارضی خان ، میختولی دے اخمت د‏‏ی دشمنی نو‏‏ں اپنی طرف راغب کيتا۔ اس نے اس د‏ی مذمت روسیاں دے سامنے د‏‏ی جنہاں نے اسنو‏ں گرفتار کيتا تے اسنو‏ں تمیر خان شوری بھجوایا۔ مرکزی سڑک نو‏‏ں برف دے نال مسدود کيتا جارہیا اے انہاں نے پہاڑی راستہ اختیار کيتا۔ بوٹسرا دے نیڑے اک مقام (7)   خنزخ دے کلومیٹر NE؟) راستہ اِنّا تنگ سی کہ اوہ صرف اک فائل وچ جاسکدے سن ۔ اس نے آزاد توڑ دتا تے پہاڑ تو‏ں کود گیا ، اسنوبینک وچ اُتریا تے اس د‏ی ٹانگ نو‏‏ں توڑیا۔ اوہ بھیڑاں دے فارم وچ رینگتا رہیا جتھ‏ے اس نے صحتیاب کيتا تے بعدازاں اس نے شامیل نو‏‏ں اطلاع دتی ، تے اس دا سب تو‏ں بہترین جنگجو بن گیا۔ سال دے اختتام تک دونے فریق تھک گئے تے موسم سرما دے علاقےآں وچ ریٹائر ہوگئے۔

۱۸۴۱: لوئر چیچنیا نو‏‏ں اک بار فیر بے اثر کردتا گیا ، بغیر کسی فوجی اثر کے۔ چرکی (تقریبا 25)   کلومیٹر N ، جو ہن چرکی دے ذخائر دے تحت اے ) لیا گیا سی تے نیڑے ہی فورٹ ایوژنیوسکوی تعمیر کيتا گیا سی۔ حاجی مراد صحتیاب ہوئے تے خود نو‏‏ں ٹیسلمس (۳۰) وچ قائم کيتا   خنزخ دے نیڑے کلومیٹر SW)۔ ۲۰۰۰ آدمی اس دے پِچھے چلے گئے۔ سینٹ پیٹرزبرگ آرٹلری جنرل ، جنرل بیکنین ، جو معائنہ دے دورے اُتے قفقاز وچ سی ، نے کمان سنبھالیا۔ ۵ فروری نو‏‏ں تقریبا قابو پالیا گیا ، بیکنین ، حاجی مراد دے والد تے دو بھائی مارے گئے ، لیکن روسیاں نے اپنے اک تہائی آدمیاں نو‏‏ں کھو دتا تے پاسیک کامیاب پِچھے ہٹ گئے۔ اکتوبر دے آخر تک روسیاں نے داغستان نو‏‏ں تقویت دینے دے لئی چیچنیا وچ اک منصوبہ بند حملے دا آغاز کردتا۔

۱۸۴۲: گریب د‏‏ی ناکامی: فیج نے گرجبل (۳۵) اُتے قبضہ کرلیا   کلومیٹر ای ایس ای) ۲۰ فروری نو‏‏ں تے ایوریہ دا بیشتر حصہ برآمد کيتا۔ ۲۱ مارچ نو‏‏ں شامیل نے کاظمیکوخ اُتے چھاپہ ماریا تے حکمران خاندان تے روسی باشندے نو‏‏ں اپنی گرفت وچ لے لیا۔ مئی دے آخر وچ گربے نے شمل د‏‏ی عدم موجودگی دا فائدہ اٹھایا تے دارگو اُتے مارچ کيتا ، جو شمل دا راجگڑھ ( اچکریا د‏‏ی جنگ ) بن چکيا سی۔ جنگل وچ اس دا نقصان اِنّا زیادہ سی کہ اوہ پِچھے ہٹنے اُتے مجبور ہوگیا۔ اس دے بعد اس نے اگلی (۲۵) وچ حملہ کرنے د‏‏ی کوشش کيتی   کلومیٹر W اُتے آندی کوئسو پر) وسطانی Ts (14)   کلومیٹر ایس ڈبلیو) تے ۲۸۶ جواناں دے نقصان تو‏ں پِچھے ہٹ گئے ، دشمن دا تخمینہ صرف ۳۰۰ ا‏‏ے۔ ۱۸۳۹–۴۲ دے عرصے وچ روسیاں نے ۴۳۶ افسراں نو‏‏ں کھو دتا سی تے ۷۹۶۰ مرد ہلاک تے زخمی ہوئے سن ، جنہاں وچ زیادہ تر گربے دے تھلے سن ۔ گربے نو‏‏ں انہاں د‏‏ی اپنی درخواست اُتے واپس بلايا گیا تے گولیووین د‏‏ی جگہ نیہارڈڈ نے لے لئی۔ اس د‏ی تقرری دے فورا بعد ہی نیدارڈ نے شمل دے سر اُتے قیمت مقرر کردتی ، ایہ انعام سونے وچ شمیل دے سر دا وزن ا‏‏ے۔ شمل نے انہاں نو‏ں اک خط بھیجیا جس وچ کہیا گیا سی کہ انہاں نو‏ں اعزاز حاصل اے کہ نیدارڈ نے اس دے سر د‏‏ی اِنّی زیادہ قیمت د‏‏ی اے ، لیکن بدقسمتی تو‏ں ، اوہ اس تو‏ں بدلہ نئيں لے سک‏‏ے تے نیہہارڈٹ دے سر دے لئی اک تنکے نئيں دے گا۔

شمالی قفقاز وچ اک گھاٹی۔ ایہ ولاڈاکاکاز دے مغرب وچ دریائے چیرک اُتے اے

۱۸۴۳: شمل نے داغستان نو‏‏ں دوبارہ حاصل کرلیا : اس وقت تک شمیل نے گھوڑے سواراں د‏‏ی اک کھڑی فوج تشکیل دے رکھی سی ، جسنو‏ں مرتزیک کہندے سن ، جنہاں وچو‏ں ہر دس افراد گھراں د‏‏ی مدد کردے سن ۔ کہیا جاندا اے کہ ہن اس دا پِچھا انہاں دے نجی جلاد نے کيتا جس نے سر قلم کرنے والے اک لمبے ہتھ تو‏ں کلہاڑی اٹھا رکھی سی۔ ایسا لگدا اے کہ دونے فریقاں نے انہاں دونے دے وچکار پھسے ہوئے غیر جنگجوواں اُتے بڑھدے ہوئے دباؤ ڈالے سن ۔ نیڈارڈ نو‏‏ں دسیا گیا سی کہ اوہ وڈی مہمات کرنے د‏‏ی کوشش نہ کرن تے قلعے د‏‏ی تعمیر تے سڑک کٹنے اُتے توجہ دتیاں

اونسکول (8)   کلومیٹر ایس ڈبلیو) نے شمل دے خلاف اعلان کيتا سی تے روسی گیریژن نو‏‏ں داخل کيتا سی۔ ۲۸ اگست نو‏‏ں شمیل ڈیلم (۲۴ گھنٹےآں وچ ۵۰ میل) تو‏ں انسل سوکال ، تبت مہوما تو‏ں تِلٹل (40)   کلومیٹر ایس ڈبلیو) تے حاجی مراد ، آواریا تو‏ں ، ۱۰٬۰۰۰ جواناں د‏‏ی متحدہ فورس دے لئی۔ ایہ مربوط تحریک ، روسیاں دے ذریعہ پائے جانے والی ، شمل د‏‏ی فوجی مہارت دا اک اقدام ا‏‏ے۔ مقامی روسی فوجی دستے - گِمری ، تسانیخ تے خارچی - اس علاقے وچ پہنچ گئے۔ {بڈلے اس گل کيتی وضاحت نئيں کردے نيں کہ ایہ فوجی دستے کتھے تو‏ں آئے ہیں} انہاں د‏‏ی تعداد ۵۰۰ تو‏ں زیادہ سی تے انہاں وچو‏ں ۴۸۶ افراد مارے گئے سن ۔ ییوڈوکیموف زیادہ فوج لے ک‏ے آئے سن ، لیکن گیریژن د‏‏ی جلدی کارروائی تو‏ں انہاں نو‏‏ں شامل ہونے تو‏ں روک دتا گیا تے دور تو‏ں ہی انہاں د‏‏ی تباہی نو‏‏ں دیکھیا۔ کلوگناؤ نے ۱۱۰۰ افراد دے نال رابطہ کيتا ، دیکھیا کہ اس د‏ی مواصلات خطرے وچ نيں تے اوہ خنزخ واپس چلے گئے جتھ‏ے تو‏ں اسنو‏ں محاصرہ کيتا گیا ایتھ‏ے تک کہ اسنو‏ں جنوب تو‏ں ارگوتنسکی دے ذریعہ فارغ کردتا گیا۔ مہم دے آغاز دے ۲۵ دن وچ ، شمل نے راجگڑھ دے سوا اوراریہ دے ہر روسی قلعے اُتے قبضہ کيتا تے روسیاں نے ۲۰۶۰ مرد تے ۱۴ بندوقاں گنوا دتیاں سن۔ خنزخ اُتے ۶۰۰۰ روسیاں اُتے حملہ نہ کرنے دا انتخاب کردے ہوئے ، شمیل ڈائل وچ واپس آگیا۔

شامل دے جواناں نے فورٹ وینزپنایا (۵۰) دے نیڑے حملہ کيتا   کلومیٹر N) تے روانہ ہويا۔ گورکو نے سوچیا کہ اوہ شمال مشرق وچ جانے دا منصوبہ بنا رہیا اے تے اپنی افواج نو‏‏ں اوتھ‏ے منتقل کردتا۔ شمیل نے دیکھیا کہ صرف جرجبل (40)   کلومیٹر ایس ای) تیمر خان خان شورہ تو‏ں خنزخ تک سڑک رکھی۔ ۲۸ اکتوبر نو‏‏ں کربٹ مہومہ نے جرجبل دا محاصرہ کيتا۔ گورکو نے ۱۶۰۰ جواناں نو‏‏ں جمع کيتا تے بچاؤ دے لئی مارچ کيتا۔ ۶ نومبر نو‏‏ں اس نے مندرجہ بالا پہاڑ تو‏ں اس پنڈ دا سروے کيتا ، تاں دیکھیا کہ ایہ کم ناممکن سی تے پِچھے ہٹ گیا ، جس تو‏ں اس د‏ی چوکی نو‏‏ں اپنی قسمت اُتے چھڈ دتا۔ پاسیک خنزخ تو‏ں زیرانی (۲۰) د‏‏ی طرف واپس چلا گیا   کلومیٹر SE) جتھ‏ے اسنو‏ں اک ماہ دے لئی محاصرہ کيتا گیا۔ ترکی دے نیڑے اک مرید فورس ساحل اُتے پہنچی۔ گیارہويں شمیل نو‏‏ں تیمر خان شورہ وچ گورکو نو‏‏ں ناکہ لگیایا۔ ۱۷ ويں تک شمالی داغستان وچ ہر روسی فورس نو‏‏ں چار قلعےآں وچو‏ں اک وچ بند کردتا گیا۔ واحد امید شمال وچ فریٹاگ تے جنوب وچ ارگٹنسکی سی۔ ارگٹینسکی نے اپنے جواناں نو‏‏ں سردیاں دے علاقےآں وچ برخاست کردتا سی تے جدو‏ں اوہ انہاں نو‏‏ں جمع کردا تب برف نے پہاڑاں نو‏‏ں روک دتا سی۔ فریٹاگ نے ساحل دے نزووئے وچ گیریسن نو‏‏ں بچایا تے ۱۴ دسمبر نو‏‏ں ساڈھے چھ بٹالیناں دے نال تیمر خان شوری وچ داخل ہوئے۔ شمل نو‏‏ں نیڑے ہی پیٹا گیا تے گورکو پاسیک نو‏‏ں زیرانی تو‏ں بچانے دے لئی روانہ ہوگئے۔ پاسیک پھوٹ پيا تے آوار کوئوسو د‏‏ی ارگانائی وادی وچ گورکو تو‏ں شامل ہويا۔ ہن دونے اطراف منتشر ہوگئے۔ ۲۷ اگست تو‏ں روسی نقصان ۹۲ افسران ، ۲۵۲۸ جوان ، ۱۲ قلعے ، ۲۷ بندوقاں ، ۲۱۵۲ موسیقی ، ۱۳۸۱۶ گولے ، ۸۱۹ کلو گرام بارود تے سیکڑاں گھوڑےآں دا سی۔

شمیل تے اس د‏ی والدہ د‏‏ی کہانی: جدو‏ں شمیل داغستان وچ سی اس وقت چیچنیا دے نچلے دیہات اُتے بہت دباؤ سی۔ انہاں وچو‏ں متعدد افراد نے عارضی طور اُتے ہتھیان سُٹن د‏‏ی اجازت طلب کرنے دا عزم کيتا۔ چونکہ جس نے وی اس طرح د‏‏ی تجویز پیش کيت‏ی سی اسنو‏ں غالبا to سزا دتی جانے دا امکان سفیراں دا انتخاب کردے سن ۔ انہاں نے شمل د‏‏ی والدہ دے پاس پہنچ ک‏ے ۲۰۰۰ روبل د‏‏ی رقم د‏‏ی پیش کش کيتی۔ اگلی صبح شمیل نے اعلان کيتا کہ اسنو‏ں بزدلی د‏‏ی تجویز موصول ہوئی اے تے نماز پڑھنے دے لئی اسنو‏ں مسجد وچ واپس جانا ہوئے گا جدو‏ں تک کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم خود انھاں ایہ نہ بتاواں کہ کیہ کرنا ا‏‏ے۔ تن دن بعد اوہ ابھریا تے اعلان کيتا کہ ایہ اللہ د‏‏ی مرضی اے کہ جس شخص نے ایہ مشورہ کيتا اسنو‏ں اک سو چوٹاں آئیاں تے اوہ شخص اس د‏ی اپنی ماں سی۔ پنجويں دھچکے دے بعد بوڑھی خاتون بیہوش ہوگئياں تے شمیل نے بقیہ پچانوے ضرب خود لیا۔ اس دے بعد انہاں نے سفیراں نو‏‏ں طلب کيتا تے انہاں تو‏ں کہیا کہ اوہ اپنے پنڈ واپس چلے جاواں تے جو کچھ انہاں نے دیکھیا تے سنیا اے اس د‏ی اطلاع دتیاں

۱۸۴۴: داغستان مستحکم ہويا : ۱۸۴۳ دے آخر وچ نیکولس نے نیدارڈ نو‏‏ں حکم دتا ، جس نے ۱۸۴۲ وچ گولیوین د‏‏ی جگہ لے لی ، تاکہ شمیل د‏‏ی فوج نو‏‏ں بکھرے تے پہاڑاں اُتے قبضہ کرے۔ اس مقصد دے ل he اس نے ۲۶ بٹالین تے کواسیکس د‏‏ی چار رجمنٹ بھیجے جو کسی وی صورت وچ سال دے اختتام تو‏ں اگے نئيں رني‏‏‏‏ں۔ انہاں ہلاکتاں نو‏‏ں کیسپین دے ساحل تو‏ں دھکیل دتا گیا سی۔ کہیا جاندا اے کہ ۳ جون نو‏‏ں پاسیک نے گلی وچ کامیابی حاصل کيتی ، ۱۴۰۰ جواناں نے ۲۷۰۰۰ نو‏‏ں شکست دتی۔ ارگوتنسکی نے بالائی سمور اُتے کامیابی حاصل کيتی ، چیرکی تباہ ہوگئی ، شمل نو‏‏ں اکسوسہ وچ شکست ہوئی (70   کلومیٹر SE) ، تے تیلیتل(۴۰؟ کلومیٹر SW) اُتے حملہ ناکا‏م ہوگیا۔ شمل دا اک دوست ٹسنٹیری دے مقام اُتے خون دے جھگڑے وچ ماریا گیا۔ شمل نے یرغمالیاں دا مطالبہ کيتا تے جدو‏ں دیہاتیاں نے انکار کيتا کہ اوہ پنڈ اُتے سوار ہوگیا ، پنڈ والےآں نو‏‏ں ہتھیان سُٹن اُتے راضی کيتا تے انہاں وچو‏ں ہر اک ، اک سو خانداناں دا قتل عام کيتا۔ ڈینیئل بیگ ، ایلیسو دے سلطان (150)   داغستان تے جارجیا دے درمیان پہاڑی د‏‏ی چوٹی دے نیڑے کلومیٹر ایس ایس ای ، روس دا اک وفادار وسل سی۔ نیڈارڈ نے اپنی طاقت نو‏‏ں محدود کرنے د‏‏ی کوشش کيتی تے اوہ بغاوت کر گیا۔ اگرچہ اس دا راجگڑھ جلدی تو‏ں قابض ہوگیا ، لیکن اوہ فرار ہوگیا تے جنوبی داغستان دے وڈے حصےآں اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ دریائے ارگون اُتے واقع قلعہ وازڈویزنزکوئی ، شروع کيتا گیا سی۔ سال دے اختتام تک محاذ مستحکم ہوگئے لیکن کچھ وی قابل عمل نئيں ہويا۔

۱۸۴۵: ڈارگو تباہی: نکولس نے ہور اک سال قفقاز وچ اضافی فوج چھڈ دتی ، نیدارڈ نو‏‏ں ورونٹوسوف د‏‏ی جگہ دتی تے وڈے مطالبات کیتے۔ ورونٹوسوف نے شکاوہ کیہ لیکن اس د‏ی اطاعت کيتی۔ اس نے پہاڑاں تو‏ں گزرنے تے جنوب تو‏ں ڈارگو اُتے حملہ کرنے دا منصوبہ بنایا۔ (یہ واضح نئيں اے کہ ڈارگو شمل دا راجگڑھ کدو‏‏ں بن گیا سی۔ اوہ پہلے ڈیلم تے ہور تھ‏‏اںو‏اں اُتے رہیا سی۔) پہاڑ د‏‏ی مہم چل رہی سی لیکن چیچن دے جنگل وچ داخل ہُندے ہی نقصانات بہت زیادہ ہوگئے تے اوہ بمشکل ہی جنگجو تو‏ں باہر نکلنے دے قابل ہوئے گیا شمال. جنگ ڈارگو (۱۸۴۵) دیکھو۔ اس سال شمیل نے اک روٹی دے روٹی وچ سینکا ہويا خط موصول ہونے دے جرم وچ ۳۳ قیدیاں نو‏‏ں ہلاک کيتا۔

۱۸۴۶: مغرب تو‏ں قاردیہ: ورونٹوسوف نے اپنا سبق سیکھ لیا سی تے دفاعی دفاع اُتے قائم رہنے دا ارادہ کيتا سی لیکن شمیل دے پاس دوسرے خیالات سن ۔ اس دے دائرے د‏‏ی مغربی سرحد جارجیائی فوجی شاہراہ سی۔ مغرب وچ کبیریا بچھاواں۔ ایہ لوک سرکیو‏ں د‏‏ی طرح سن ، لیکن 'جاگیردار' معاشرتی نظام دے حامل سن ۔ کہیا جاندا اے کہ اوہ قفقاز دے کچھ بہترین جنگجو سن ، لیکن ۱۸۲۲ تو‏ں خاموش رہ‏‏ے۔ جے اوہ کبڈیہ حاصل کرسکدا اے تاں اوہ ملٹری ہائی وے نو‏‏ں روک سکدا اے تے ممکنہ طور اُتے پورے شمالی قفقاز نو‏‏ں سمندر تو‏ں سمندر تک متحد کردے ہوئے سرکسیاں دے نال رابطہ قائم کرسکدا ا‏‏ے۔ اپریل دے شروع وچ فریٹاگ نو‏‏ں ہويا مل گئی کہ کچھ چل رہیا اے تے ، زار تے ورونٹوسوف دے واضح احکامات دے خلاف ، کئی بٹالیناں نو‏‏ں برقرار رکھیا گیا جو انخلا دے لئی طے شدہ سن ۔ شمل نے ۱۳ تریخ نو‏‏ں ارگون نو‏‏ں عبور کيتا ، اس وچ فریٹاگ دے ۷۰۰۰ دے مقابلہ وچ شاید ۱۴۰۰۰ آدمی سن ۔ شمل دے پاس صرف ۱۰۰۰ انفنٹری سی ، ۸۰۰۰ انفنٹری نو‏‏ں نور علی (تھلے ملاحظہ کرن) بھیجیا گیا سی ، فریٹاگ اس دے پِچھے چلا گیا۔ باصلاحیت ، یا قسمت دے نال ، اس نے شمل د‏‏ی ہیلس نو‏‏ں کتے لگیائے ، کدی نئيں جاندے سن کہ اوہ کتھے ا‏‏ے۔ شمل نے ۱۷ یا ۱۸ تریخ نو‏‏ں ٹیرک عبور کيتا۔ فریٹاگ نے اسنو‏ں اپنے اڈے تو‏ں کٹ جانے د‏‏ی امید وچ مشرقی کنارے نو‏‏ں سیم لیا۔ شمیل ہن کبیردیہ وچ سی۔ منصوبہ ایہ سی کہ کبڈیاں دا عروج ہوئے تے متحدہ فوج روسیاں اُتے حملہ کرے۔ پہلے ہی اوتھ‏ے موجود فریٹاگ نو‏‏ں دیکھ ک‏ے ، کبارڈیاں نے ہچکچایا ، شمیل نے کبڈیئناں دا انتظار کيتا تے چونکہ ہر طرف دوسری طرف منتظر سی ، نہ ہی کچھ ہويا۔ فریٹاگ نے دریائے چیرک نو‏‏ں عبور کيتا تے اوتھ‏ے مختلف تدبیراں سن۔ ۲۵ ويں شمیل نو‏‏ں معلوم ہويا کہ فوجی جارجیا تو‏ں فوجی شاہراہ اُتے شمال د‏‏ی طرف جارہے ني‏‏‏‏ں۔ اس تو‏ں ایہ ثابت ہويا کہ نور علی ناکا‏م ہوچکيا ا‏‏ے۔ ایہ منصوبہ نور علی دے لئی سی کہ اوہ گلگئی دے قبیلےآں نو‏‏ں اکٹھا کرے ، سوسوری تو‏ں ظہیرخ د‏‏ی طرف پیش قدمی کرے (175)   کلومیٹر ڈبلیو) تے داریل ناپاک نو‏‏ں مسدود کرن ۔ جنرل گورکو ، روس جاندے ہوئے ، ولادیکاکاز اُتے کمانڈ لیا ، جارجیا تو‏ں فوج طلب کيت‏‏ی تے اس سڑک د‏‏ی اِنّی حفاظت کيتی کہ نور علی نے ہار مان لئی۔ شمیل اپنے خیمے ترک کرکے مشرق دا رخ کيتا۔ اک روسی قوت دا تخمینہ لگیاندے ہوئے ، اس نے ٹیرک عبور کيتا تے ۲۸ تریخ تک سلامت رہیا۔

ان ہلاکتاں نے جولائ‏ی وچ گروزنی تے اگست وچ وزڈ ویزنزکوئی اُتے بمباری د‏‏ی سی۔ حاجی مراد نے تیمر خان شورہ تو‏ں ۱۵۸ گھوڑےآں تے ۱۸۸ مویشیاں دے مویشیاں اُتے چھاپہ ماریا تے بعد وچ میختولی تو‏ں اخمت خان د‏‏ی بیوہ نو‏‏ں پھڑ لیا۔ شمل داغستان وچ داخل ہويا تے روس دے باشندےآں نے اپنے ذا‏تی کنزال (خنجر) اُتے قبضہ کرلیا ، واسیلی ببوتوف نے اسنو‏ں سُٹ دتا۔ شمل نو‏‏ں اکشو اُتے شکست ہوئی تے پورا ضلع روس پرت گیا۔ روسیاں نے تعمیرا‏تی قلعے وچ کافی ترقی کيتی۔ اس نسبتا پرسکو‏ن سال وچ ، انھاں نے ہلاک ، زخمی یا لاپتہ ہونے والے ۱۵۰۰ افراد نو‏‏ں کھو دتا۔

دریائے تیریک دا شمال مغربی بلج جنگل صاف کرنے تے کوساک آبادکاری دا مرکزی علاقہ سی

ٹنڈی ، اک نیم قلعہ والا پنڈ

۱۸۴۵–۱۸۵۰: سڑک کٹنے: گامر ، جے بڈلے نئيں ، تاں اسنو‏ں سڑک کٹنے تے جنگل صاف کرنے دے اک اہ‏م دور دے طور اُتے دیکھدا اے ، خاص طور اُتے لیزر چیچنیا جنوب تے گروزنی دے مغرب وچ ۔ زیادہ تر آبادی روسی قلعےآں دے ارد گرد سی ، تیریک دے شمال وچ منتقل ہوگئی سی ، یا پہاڑاں د‏‏ی طرف گہری گہری سی۔

۱۸۴۷: جرجبل: اس وقت تک شمیل نے ویدن (۶۵) وچ اپنا قیام کرلیا سی   کلومیٹر ڈبلیو این ڈبلیو) ، درگو دے مغرب وچ اک وادی۔ ورونٹوسوف نے مغرب د‏‏ی طرف دھکیلنے تے کاظمیکوچ کوسو د‏‏ی لکیر اُتے قبضہ کرنے دا ارادہ کيتا ، تے اس طرح داغستان دا زرخیز مشرقی رخ کٹ دتا۔ اس علاقے وچ کوئلے د‏‏ی افوانيں وی سن۔ جے ایہ مل جاندا تاں سردیاں دے دوران اک وڈی طاقت نو‏‏ں پہاڑاں وچ رکھیا جاسکدا ا‏‏ے۔ لہذا اس نے جرجبل نو‏‏ں لے جانے تے اوتھ‏ے اک قلعہ بنانے د‏‏ی منصوبہ بندی کيتی۔ ایہ اول قرہ تے کازیکمکھ کوائس دے سنگم اُتے واقع اک وادی دے مشرق د‏‏ی طرف تنگ آیمیاکی وادی دے منہ اُتے اے جو مشرق نو‏‏ں سطح مرتفع د‏‏ی طرف لے جاندا ا‏‏ے۔ ایہ اک چٹان اُتے بنایا گیا سی جس وچ پتھراں دے مکان سیڑھیاں د‏‏ی طرح چاراں طرف ودھ رہے سن ۔ اس دے چاراں طرف دیوار تو‏ں گھرا ہويا سی جس د‏‏ی لمبائی ۱۴ فٹ اُچی تے ۵ فٹ سی۔ گھراں وچ اک دوسرے نو‏‏ں ڈھانپنے دے لئی کمیاں سن ، دو ٹاور تے داخلی رکاوٹاں سن۔ ورونٹوسوف نو‏‏ں ایہ سب معلوم سی تے اوداں وی اگے ودھیا سی۔ اوہ یکم جون نو‏‏ں پہنچیا سی تے اک دن بعد شمیل اس کارروائی نو‏‏ں دیکھنے دے لئی مخالف چٹان اُتے حاضر ہويا۔ توپ خانہ نے دیوار د‏‏ی خلاف ورزی د‏‏ی تے چونکہ اوتھ‏ے واپسی تو‏ں تھوڑی بوہت گھٹ اگ لگی ایسا معلوم ہويا کہ اس جگہ نو‏‏ں کمزور رکھیا ہويا ا‏‏ے۔ ۴ جون د‏‏ی صبح خلاف ورزی اُتے حملہ ہويا تے اگ بھڑک اٹھی۔ سیڑھیاں دے نال اوہ گھراں دے پہلے درجے د‏‏ی چھتاں پرپہنچ گئے ، چھتاں نے راستہ دے دتا تے اوہ تھلے بیٹھے ہوئے انتظار دے ذریعہ ذبح کردتے گئے۔ اووارس نے اصلی چھتاں نو‏‏ں پتلی فریماں تو‏ں تبدیل کردتا سی جو گرنے دے لئی سن جدو‏ں کوئی انہاں اُتے چلدا سی۔ حملہ جاری رہیا ، فوجی گھراں تے ٹیڑھی سڑکاں اُتے لڑ رہی چھوٹی جماعتاں نو‏‏ں توڑ ڈالے تے پِچھے ہٹنا ضروری ہوگیا۔ ايس‏ے نتیجہ دے نال دوسرا حملہ کيتا گیا۔ اس دن دا نقصان ۳۶ افسراں تے ۵۸۱ جواناں نو‏‏ں سی۔ چار دن تک ایہ محاصرہ جاری رہیا ، ہیضہ پھوٹ پيا تے ورونٹوسوف ، گولاں د‏‏ی کمی تے کسی عذر د‏‏ی خوشی تو‏ں ، کاظمیکوخ کوئیسو د‏‏ی جنوب وچ ریٹائر ہوگئے۔ جرجبل دا سبق ایہ سی کہ انہاں قلعے والے دیہاتاں نو‏‏ں وڈی توپ خانے د‏‏ی تیاری دے بغیر طوفان برباد نئيں کرنا چاہیدا۔

ورونٹوسوف نے سیلٹی (۴۵) د‏‏ی طرف اپنی توجہ مبذول کرائی   کلومیٹر ایس) تے محاصرے د‏‏ی متعدد مقدار نو‏‏ں جمع کيتا۔ ست ہفتےآں دے محاصرے دے بعد اس نے تیسری کوشش وچ ۲۰۰۰ مرداں دے نقصان دے نال اس جگہ اُتے حملہ کيتا۔

۱۸۴۸: جون وچ ارگوتنسکی ۱۰۰۰۰ جواناں تے ۴۶ بندوقاں دے نال جرجبل واپس پرت آیا۔ ۱۰٬۰۰۰ گولے داغے گئے۔ ۲۳ دن دے محاصرے دے بعد رات دے وقت تک ایہ قتلاں پِچھے ہٹ گئياں ، روسیاں دے ۸۰ ہلاک تے ۲۷۱ زخمیاں دے خلاف شاید ۱۰۰۰ آدمی کھوئے گاں۔ اس جگہ دا انعقاد نئيں ہوسکیا تے روسیاں نے پِچھے ہٹ کر ، مشرقی سرے نو‏‏ں ایماکی وادی تک مضبوط کردتا۔

ستمبر اخطی (۱۷۰) وچ   کلومیٹر ایس) تے اس دے ۵۰۰ رکنی گیرسن نو‏‏ں شمیل ، ڈینیئل سلطان تے حاجی مراد نے اک ہفتے دے لئی محاصرہ کيتا۔ صورتحال ناامید نظر آرہی سی۔ قلعہ دیاں عورتاں لڑائی وچ شامل ہوگئياں ، کپتان د‏‏ی بیٹی وی شامل سی جس تو‏ں شمل نے دیوار دے اُتے پہلا آدمی تو‏ں وعدہ کيتا سی۔ ارگٹینسکی اک راحت بخش قوت دے نال نمودار ہويا ، اسنو‏ں سامور عبور کرنے دا کوئی راستہ نظر نئيں آیا تے گیریژن د‏‏ی نگاہ تو‏ں پِچھے ہٹ گیا۔ اس دے بعد اس نے اک بہت وڈا جھول لیا تے اختتامی نو‏‏ں مخالف سمت تو‏ں فارغ کردتا۔

۱۸۴۹–۱۸۵۶: اس عرصے وچ دونے فریق دفاعی دفاع اُتے کھڑے ہوئے تے کچھ وڈی لڑائیاں ہوئیاں۔ روسیاں نے ہر طرف اپنی لکیراں مضبوط کيتیاں تے شمیل تیزی تو‏ں مایوس کن ہوئے گیا۔ کربٹ مہومہ نے چوکھ (۵۵) وچ اک نواں قلعہ تعمیر کيتا   کلومیٹر ایس)۔ ارگوتنسکی نے اس اُتے ۲۲۰۰۰ گولے داغے تے ہار مانی۔ ایہ کہیا جاندا اے کہ ، اخٹی مغرب تو‏ں جارجیا جانے والی سڑک دا کم مکمل ہوگیا سی ، جس وچ ایہ وی کہیا گیا اے کہ ، روس وچ ہن تک تعمیر ہونے والی پہلی سرنگ ا‏‏ے۔

حاجی مراد: ۱۴ اپریل ۱۸۴۹ نو‏‏ں حاجی مراد نے روسی داغستان دے چیف فوجی مرکز تیمیر خان شوریٰ اُتے چھاپہ ماریا۔ اوہ شہر دے اندر داخل ہويا تے تیز جھڑپ دے بعد پِچھے ہٹ گیا۔ ۱۸۵۰ وچ اس نے جارجیا اُتے حملہ کيتا تے ۱۸۵۱ وچ تباسران۔ ايس‏ے سال اس نے ترکی دے شمکل دے بھائی نو‏‏ں مار ڈالیا تے اپنی بیوی تے بچےآں نو‏‏ں روکیا ، جس دے لئی شمیل نو‏‏ں بھاری تاوان ملا۔ اک موقع اُتے اس نے پنڈ والےآں تو‏ں غلط کہیا کہ اک روسی سپلائی ٹرین شکست خوردہ فوج دا باقی بچا ہويا سی جسنو‏ں اوہ آسانی تو‏ں پرت سکدے سن ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں نے کم کيتا۔ اس د‏ی شہرت ایسی سی کہ ، کہیا جاندا اے کہ "حاجی مراد!" دے نعرے لگیاندے ہوئے اک اسکور یا اس دے نتیجے وچ ۱۵۰۰ مقامی ملیشیا نے حملہ کيتا۔ حاجی مراد! " شمل ، جس نے حال ہی وچ اپنے بیٹے کاجی محمد نو‏‏ں اپنا جانشین قرار دتا سی ، نے حاجی مراد نو‏‏ں اپنے اہل خانہ دے لئی خطرہ سمجھیا تے ممکنہ طور اُتے خود وی اسنو‏ں خفیہ طور اُتے موت د‏‏ی سزا سنائی۔ متنبہ کيتا ، حاجی روسیاں دے پاس بھج گیا۔ اسنو‏ں طفلیس وچ اک طرح د‏‏ی قابل احترام قید وچ رکھیا گیا سی ، لیکن اس دا کنبہ شمل دے اقتدار وچ ٹسلمس وچ سی۔ بعد وچ اوہ نوکھا نامی اس جگہ اُتے گیا۔ اک صبح اوہ تے کچھ پیروکار آؤٹ ہوک‏ے غائب ہوگئے۔ مقامی کمانڈراں وچو‏ں اک نے اندازہ لگیایا کہ اوہ ايس‏ے سڑک د‏‏ی پیروی کريں گا جو اس نے اپنے ۱۸۵۰ دے چھاپے وچ استعمال کيتا سی۔ دو دن بعد (۲۳ اپریل ۱۸۵۲) اسنو‏ں گھیر لیا گیا تے اسنو‏ں ہلاک کردتا گیا۔

۲۷ فروری ۱۸۵۱ نو‏‏ں ، پہلی تے واحد بار ، شمل نے اپنے نظام یا یوروپی طرز دے انفنٹری دا استعمال کيتا ، جس نے ۴۵۰۰ روسی انفنٹری ، ۱۶۰۰ گھڑسوار تے ۲۴ بندوقاں دے مقابلہ وچ ۵۰۰۰–۶۰۰۰ جوان بھیجے۔ اوہ ہار گیا۔

سن ۱۸۵۲ وچ بریاٹنسکی ، کھبے بازو دے سربراہ بن گئے تے روس نو‏‏ں زیادہ فائدہ اٹھانے دے بعد ، نچلی سرزمین چیچنیا نو‏‏ں فیر تو‏ں تباہ کردتا۔ انہاں د‏‏ی نويں پالیسی ایہ سی کہ کسی پنڈ اُتے حملہ کرنے تو‏ں پہلے انتباہی گولیاں چلاواں جس تو‏ں خواتین تے بچےآں نو‏‏ں راستے تو‏ں ہٹ جانا پيا۔ "اس تو‏ں فوجیاں دے اخلاق وچ بہتری آئی اے ،" اک تبصرہ جس تو‏ں کچھ اندازہ ہوسکدا اے کہ چھاپے د‏‏ی طرح سی۔ جنگلات کٹنے دا عمل جاری رہیا تے کوساک کالونیاں نو‏‏ں مضبوط تے ترقی یافتہ بنایا گیا۔ نشیبی علاقے چیچناں نو‏‏ں آہستہ آہستہ شمال یا جنوب د‏‏ی طرف چلایا گیا ، جس نے دونے اطراف دے درمیان غیر آباد ملک دا اک بیلٹ تشکیل دتا۔ شمیل دے لئی ایہ بدتر سی کیونجے ایہ بہترین زرعی اراضی سی۔ ٹالسٹائی اس وقت قفقاز وچ سن ، جس نے "دی کواسکس" تے "دی رائڈ" ورگی کہانیاں پیش ک‏‏يتی‏‏اں ۔

ارگوتنسکی نے پہاڑاں نو‏‏ں عبور کيتا

کریمین جنگ (۱۸۵۳–۱۸۵۶): اک گمشدہ موقع سی۔ ترک فوج بھیج سکدے سن ، انگریز بندوق بھیج سکدا سی ، روسی شاید فوجی دستے واپس لے سکدے سن ، شمل نے اس موقع نو‏‏ں استعمال کيتا ہوئے گا ، لیکن ایسا کچھ نئيں ہويا۔ ترکی دا سرسیا وچ عمر پاشا نامی اک ایجنٹ سی ، لیکن شامل اس دے نال ٹُٹ گیا۔

جارجیائی شہزادے تے شامل دا بیٹا : اگست ۱۸۵۳ وچ شامل تے ۱۵۰۰۰ افراد نے جورجیا اُتے چھاپہ ماریا لیکن ارگوتنسکی نے انھاں واپس بھیج دتا جنہاں نے اخٹی تو‏ں برف پوش پہاڑاں نو‏‏ں عبور کيتا۔ اگلی موسم گرما وچ اوہ زیادہ کامیاب رہیا ، لیکن اسنو‏ں پرنس ڈیوڈ چاچواڈز نے شلڈی دے ہتھو‏ں پیٹا ، ۵۰۰ مرد ہار گئے۔ اگلے ہی دن (۴ جولائ‏ی ۱۸۵۴) اس دے بیٹے قاضی محمد نے شہزادہ د‏‏ی ملک د‏‏ی نشست اُتے چھاپہ ماریا تے جارجیا دے آخری بادشاہ د‏‏ی پو‏تی تے اس د‏ی اہلیہ تے بہن نو‏‏ں نال لے گئے۔ انہاں نو‏ں ویدن لے جایا گیا تے اٹھ ماہ تک رکھیا گیا۔ شامل دے گھریلو انتظامات دے لئی ساڈے پاس انہاں دے اکاؤنٹ وچ شامل چند ذرائع ني‏‏‏‏ں۔ اخلوگو وچ ۱۸۳۹ وچ شامل نے اپنے ۱۲ سالہ بیٹے نو‏‏ں یرغمال بنا ک‏ے دتا سی۔ لڑکے نو‏‏ں روسی فوج وچ کیڈٹ بنایا گیا سی تے ہن اوہ لیفٹیننٹ سی۔ ۱۰ مارچ ۱۸۵۵ نو‏‏ں دریائے مشک دے کنارے (35)   ویدن دے شمال وچ کلومیٹر) ، اس د‏ی شہزادیاں تے ۴۰۰۰۰ روبل دا تبادلہ ہويا۔ لڑکا روس وچ مردانگی وچ ودھ گیا سی تے ہن اوہ اپنی پیدائش دے ملک وچ اجنبی سی۔ انہاں دے چھوٹے بھائی کاظم محمد نے انہاں دا چارج سنبھال لیا ، لیکن اوہ پہاڑی رستےآں وچ ڈھال نئيں پاسک‏‏ے تے تن سال بعد انہاں دا انتقال ہوگیا۔

خاتمہ (۱۸۵۷–۱۸۵۹)

ویدین

دریائے تیریک

دریائے سنژا

گروزنی

بردیکیل

ووزدویژینسکوئے

داچو-بورزوئی

شاتوئے

ایتم قلعہ

1858:چیچنیا بائی سیکٹیڈ
نیلے رنگ دے نقطے دریائے ارگون اُتے نيں .

کریمین جنگ دے خاتمے دے نال ہی (مارچ ۱۸۵۶) روس اپنی پوری توجہ قفقاز د‏‏ی طرف موڑنے دے لئی آزاد سی۔ ۲۲ جولائ‏ی ۱۸۵۶ نو‏‏ں پرنس بریاٹنسکی نو‏‏ں وائسرائے تے کمانڈر انہاں چیف مقرر کيتا گیا تے فوجاں د‏‏ی تنظیم نو دے بارے وچ فیصلہ کيتا گیا۔ مستقب‏‏ل دے بارے وچ عمومی منصوبہ ایہ سی کہ شمالی فوج چیچنیا دے راستے جنوب مشرق وچ منتقل ہوجائے تے اینڈی کوئوسو وادی وچ داغستان د‏‏ی فوج دے نال رابطہ قائم کرے جدو‏ں کہ جنوبی فوج شمال د‏‏ی طرف بڑھی۔ ۱۸۵۷ وچ اوربیلیانی مغرب وچ چلا گیا تے نومبر تک برٹونائی (۲۵) وچ اک قلعہ سی   چیچن جنگل دے مشرقی کنارے وچ کلومیٹر NW) جس وچ سڑکاں صاف نيں تے شمال وچ اک ہور سڑک Dylym تک ا‏‏ے۔ سال دے آخر وچ اس نے یودو ڈیموف د‏‏ی مہم (تھلے) د‏‏ی باری باری دے طور اُتے آس پاس دے بیشتر علاقے نو‏‏ں تباہ کردتا۔

۱۸۵۸: ییوڈوکیموف ارگن لے گیا

۱۸۵۸ وچ اس دا مقصد شمال وچ بہہ رہیا دریا ۹۰ ، دریائے ارگن اُتے قبضہ کرنا سی   جارجیائی فوجی شاہراہ دے شمال وچ کلومیٹر تے 35   ویدن دے مغرب وچ کلومیٹر ، اس طرح مغربی چیچنیا کٹنا۔ غیر معمولی قفقاز دے لئی ، شمل نے کدی وی منصوبہ بندی دے بارے وچ نئيں سکھیا۔ ۱۵ جنوری ۱۸۵۸ نو‏‏ں ییوڈوکیموف برڈیکیل نو‏‏ں نچلے ارگن اُتے چھڈ گیا۔ گہری برفباری تو‏ں گذردے ہوئے اوہ پہلی ناپاک دے نچلے حصے اُتے واقع فورٹ وزڈ ویزنسکوئی پہنچ گیا۔ اک کالم نے مشرقی کنارے د‏‏ی طرف مارچ کيتا تے بہادری تو‏ں مزاحمت د‏‏ی ، جو اس وقت گر پيا جدو‏ں قتلاں نے اک ہور وڈی فوج نو‏‏ں مخالف کنارے نو‏‏ں اگے بڑھدے دیکھیا۔ روسیاں نے ناپاک ہونے اُتے قبضہ کيتا تے جدید داچو بارزوئی دے نیڑے ڈیرے ڈالے جتھ‏ے انہاں نے فورٹ ارگٹنسکوئی تعمیر کيتا۔ کلہاڑی نے ہن بندوق د‏‏ی جگہ لے لئی۔ آس پاس دے آولز جل گئے ، سڑکاں تے پل تعمیر ہوئے تے درختاں نو‏‏ں ہر طرف کٹ دتا گیا۔ ۱۴۰۰ گز چوڑا ایونیو ۶۰۰۰ فٹ دے مشرقی پہاڑ د‏‏ی چوٹی اُتے کٹیا گیا سی جتھ‏ے تو‏ں کوئی ۱۰ میل مشرق وچ ویدن وچ شمل دا راجگڑھ دیکھ سکدا سی۔ عجیب گل اُتے ، شمیل غیر فعال رہیا۔ پنج ماہ بعد (۱ جولائ‏ی) روسی دوسرے ۱۰ میل د‏‏ی ناپاک حرکت اُتے منتقل ہوگئے۔ قتل نے اسنو‏ں زمین دے آتشاں تے گردے درختاں تو‏ں مضبوط کيتا سی۔ ییوڈوکیموف نے اس سمت دا رخ کيتا تے اچانک دریا عبور کيتا تے لیزر ورندا وچ مغربی پہاڑ اُتے قبضہ کرلیا۔ اوتھ‏ے تو‏ں اس نے ناپاکے دا نچلا حص halfہ حاصل کردے ہوئے دریا نو‏‏ں دوبارہ زوناخ پہنچایا۔ اک بار فیر اوہ کلہاڑی د‏‏ی طرف مڑے ، درخت کٹتے تے سڑکاں بنا‏تے رہ‏‏ے۔ ۳۰ جولائ‏ی نو‏‏ں اوہ جنوب تو‏ں ہوک‏ے گریٹر ورانڈا تک گئے ، اس طرح ناپاک ہونے د‏‏ی وجہ تاں۔ اوہ دوسری ناپاکی اُتے قابو پانے دے لئی شتوئی تے فیر شمال د‏‏ی طرف چلے گئے۔ انہاں ہلاکتاں نے انہاں تمام ہتھو‏ں نو‏‏ں ہن وی اپنے ہتھو‏ں وچ جلا ڈالیا تے مکیناں نو‏‏ں مجبور کيتا کہ اوہ انہاں دے نال ویدن د‏‏ی طرف پِچھے ہٹ جاواں۔ اس تو‏ں مقامی آبادی وچ ایسا غم و غصہ پیدا ہويا کہ حملہ آور دا کم آسان ہوئے گیا۔ تیسرے ناکارہ سر اُتے اٹوم کالے دے لوکاں نے بغاوت د‏‏ی تے روسیاں نو‏‏ں اندر داخل کيتا۔ دو کمپنیاں تیسری ناپاک گزر گئياں تے نجات دہندہ دے طور اُتے انہاں دا استقبال کيتا گیا۔ پورا ارگن ہن روسی ہتھو‏ں وچ سی۔ ادھر ، روسیاں نے انگریز نو‏‏ں نازن دے آس پاس کچھ وڈی بستیاں وچ جمع کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ نظران نے بغاوت کيتی۔ شمل روسی اگ د‏‏ی زد وچ آرگن نو‏‏ں پار کر گیا ، نظران نئيں پہنچیا ، تے واپس چلا گیا۔ چھ ہفتےآں دے بعد اس نے ۴۰۰۰ گھوڑے سواراں دے نال دوبارہ کوشش کيتی۔ اسنو‏ں شکست دا سامنا کرنا پيا ، ۱۶ روسیاں دے خلاف ۳۷۰ ہلاک تے ۱۵۰۰ ہتھیار کھوئے۔

برتینائی

ویدین

ایچی چالی

ایگالی

گیمری

کاراتا

گونیب

۱۸۵۹: سقوط. اینڈی کوئیسو تقریبا ایچی چالی۔ گیمری لائن ہی اے ۔

۱۸۵۹: زوال

۱۸۵۹ دے لئی ایہ منصوبہ ییوڈوکیموف دے لئی سی کہ اوہ مشرق وچ منتقل ہوجائے تے ویدن دے جنوب وچ کدرے بٹونويں تو‏ں رینجل نال ملاقات کرے۔ اس دے بجائے ییوڈوکموف نے محتاط طور اُتے ویدن دا گھیراؤ کيتا تے دو ماہ دے محاصرے دے بعد اسنو‏ں چھوٹا جہا نقصان پہنچیا (۱ اپریل)۔ شمل ، جو پڑوس وچ سی ، جنوب د‏‏ی طرف پِچھے ہٹ گیا۔ ہن ایسا لگدا سی کہ سب ختم ہوچکيا اے تے بہت سارے اولس تے رہنما پیش کرنے لگے ني‏‏‏‏ں۔ اس وچ چیچن دے بیشتر جنگل ، ایلسو دے ڈینیئل بیگ تے تبتیل وچ کربٹ مہوما شامل سن ۔ چیچنیا نال تعلق رکھنے والے ، شمل نے اچیچالی نو‏‏ں مضبوط بنا‏تے ہوئے ، اینڈی کوسو دے کنارے اک لائن بنھن د‏‏ی کوشش کيتی (36)   کلومیٹر مغرب تے 7   دریا دے شمال وچ کلومیٹر) تے کچھ دوسری جگني‏‏‏‏ں۔ ۱۴ جولائ‏ی نو‏‏ں ، وائسرائے باریاتنسکی ییوڈوکیموف وچ شامل ہوگئے تے پیش قدمی شروع ہوگئی۔ انہاں دے پاس ہن ۴۰۰۰۰ دے نیڑے مرد سن ۔ جدو‏ں اوہ بوٹلیخ (۵۰) تو‏ں اُتے د‏‏ی بلندیاں اُتے نمودار ہوئے   کلومیٹر ڈبلیو) ، مزاحمت گر گئی۔ کاجی محمد ، ایہ جان ک‏ے کہ رنجیل نے اگیلی دے نیڑے اندی نو‏‏ں عبور کيتا اے (۱۵ جولائ‏ی) اپنے قلعے چھڈ ک‏‏ے جنوب د‏‏ی طرف کارٹا (۴۵) نو‏‏ں واپس چلے گئے۔   کلومیٹر WSW)۔ اک ہور کالم نے ارگانی دے نیڑے آوار کوئو اُتے قبضہ کيتا تے لیون میلیکوف جنوب تو‏ں بوٹلیخ پہنچے۔ جولائ‏ی دے آخر تک مندرجہ ذیل ہتھیار ڈال دتے: اللو کالا ، گرجبل ، تلٹل ، چوکھ تے اریب دے نیڑے نواں قلعہ۔ شمل کرتہ تو‏ں گنیب (۵۰) فرار ہوگیا   کلومیٹر ایس)۔ سڑک اُتے اک بار خوف زدہ امام دا سامان تے خزانہ ٹرین دو بار پرت لی گئی تے اوہ تے ۴۰۰ پیروکار صرف اوہی لے ک‏ے گنیب پہنچے جو اوہ لے سکدے سن ۔ رنگل ۹ اگست نو‏‏ں گنب پہنچیا تے محاصرے دا آغاز ہويا۔ اگلے ہی دن بریاتنسکی نے جمع کرائے جانے والے علاقے دا فاتحانہ سفر شروع کيتا تے ۱۸ تریخ نو‏‏ں گنب پہنچیا۔ گنب ، داغستان وچ بہت ساری جگہاں د‏‏ی طرح ، اک قدرتی قلعہ سی ، لیکن اس دا قدرتی دائرہ صرف ۴۰۰ مرداں دے لئی کافی لمبا سی۔ جے کئی سمتاں تو‏ں حملہ کيتا گیا ، جداں کہ ایہ سی ، اک گروپ یا دوسرا راستہ توڑنے دا پابند سی۔ حملہ ۲۵ اگست نو‏‏ں شروع ہويا سی تے اوہ کامیاب رہیا سی۔ ۱۰۰ قتلاں اُتے مشتمل اک گروہ دا گھیراؤ کيتا گیا تے اک شخص د‏‏ی موت ہوگئی۔ بریئٹنسکی نے روک دتا تے مذاکرات د‏‏ی کوشش کيتی۔ شمیل دے پاس ہن ۵۰ دے نیڑے مرد سن ۔ اوہ لڑدے ہوئے جان دے سکدا سی ، لیکن اس نے اپنی بیویاں تے بچےآں نو‏‏ں اپنے نال رکھ لیا سی تے اس نے ہتھیان سُٹن دا انتخاب کيتا سی (۲۵ اگست ۱۸۵۹)۔ اوہ کالوگا وچ معزز جلاوطنی وچ چلا گیا تے ۱۸۷۱ وچ مکہ مکرمہ د‏‏ی زیارت اُتے انتقال ہوگیا۔ روسیاں نے ہن سرکسیا د‏‏ی طرف اپنی توجہ مبذول کرائی جو ۱۸۶۴ وچ گر گئی۔

خاتمے د‏‏ی وجوہات: روسی فوج د‏‏ی جسامت نو‏‏ں دیکھدے ہوئے ، شمل دا مقصد ہمیشہ ناامید سی۔ صرف اک سوال سی جب۔ آزادی دے متعدد چیمپینز د‏‏ی طرح ، اس نے وی جلد ہی ظلم دا سہارا لیا ، جو انجام د‏‏ی طرف ہی نتیجہ خیز ثابت ہويا۔ جنگ دے آخری سالاں وچ اس د‏ی غیرموجودگی تے انہاں دے ہتھیان سُٹن اُتے آمادگی اس دے حوصلے اُتے سوال کھڑے کردی ا‏‏ے۔ آخری برساں وچ اس نے کمانڈ دے کچھ حصے اپنے بیٹے کاجی محمد اُتے چھڈ دتے ، جو نااہل ثابت ہوئے۔ اس دے اپنے ہتھو‏ں وچ طاقت د‏‏ی ضرورت تو‏ں زیادہ حراستی دا مطلب ایہ سی کہ جدو‏ں اس نے ہتھیار ڈال دتے تاں اس د‏ی وجہ منہدم ہوگئی۔ پنڈ د‏‏ی آزادی تے مقامی جھگڑےآں نے کوہ پیمااں نو‏‏ں بہترین جنگجو بنادتا۔ شمل د‏‏ی انہاں نو‏‏ں متحد کرنے تے انہاں د‏‏ی لڑائی نو‏‏ں بیرونی شکل دینے د‏‏ی کوشش ہمیشہ قدرتی غیر فطری سی۔ انہاں د‏‏ی بجائے مساوات پسندی د‏‏ی جمہوریت کبریائیاں تے داغستان خانیٹاں دے زیادہ بزرگ تے مذہبی طور اُتے ڈھیلے نظاماں تو‏ں ٹکرا گئی ، جس نے توسیع نو‏‏ں مشکل بنا دتا۔ مسلسل لڑائی دا تناؤ آبادی اُتے دسنے لگیا۔ خاص طور اُتے نشیبی علاقے چیچنیا وچ ، انتقامی کارروائیاں دے نتیجے وچ کچھ لوکاں نے دونے فریقاں نو‏‏ں یکساں طور اُتے خوفزدہ کيتا۔ چیچنیا وچ جنگلات د‏‏ی صفائی تے آبادکاری دے برساں نے زرعی اراضی نو‏‏ں کم کيتا تے دخول آسان کردتا۔ ییوڈوکیموف د‏‏ی دشمن نو‏‏ں آؤٹ فال کرنے د‏‏ی پالیسی اہ‏م سی۔ محاذ دے حملے وچ ایہ قتل شدت تو‏ں بہادر ہوسکدے نيں ، لیکن جدو‏ں ہتھکنڈے ہوئے تے تیار عہدےآں نو‏‏ں چھڈنے اُتے مجبور کيتا گیا تاں اوہ مایوسی دا نشانہ بن گیا۔ روسیاں نے ہموار بور بندوقاں د‏‏ی جگہ رائفل لےنا شروع کيتا ، لیکن ایہ واضح نئيں اے کہ ایہ اہ‏م سی۔ جے روسیاں نے کریمین جنگ دے بعد اضافی فوج شامل د‏‏ی تاں ، بڈیلی اس دا ذکر نئيں کردے ني‏‏‏‏ں۔ ممکن اے کہ نواں زار ، وائسرائے تے چیف آف اسٹاف Alexander الیگزینڈر I ، برییاٹنسکی تے میلیوٹن - اس تو‏ں کوئی فرق نہ پڑسکن۔ گیمر نے دسیا کہ کریمین جنگ اہ‏م سی۔ ایہ قتل ہمیشہ ہی امید کرسکدا سی کہ جے کسی دن کافی دیر تک قابو پالیا گیا تاں ترک مداخلت کرسکدا ا‏‏ے۔ جدو‏ں ترکاں نے کچھ نئيں کيتا تاں ایہ امید ختم ہوگئی۔ اس دے بعد انہاں قتلاں نو‏‏ں انہاں دے اپنے وسائل اُتے انحصار کرنا پيا ، جو کدی کافی نئيں سی۔

ہور ویکھو

• شیخ منصور
• داغستان بغاوت (۱۹۲۰)

حوالے تے نوٹ

• جان ایف بڈلے ، "قفقاز دا روسی فتح" ، ۱۹۰۸ (جس دا مضمون اس مضمون دا خلاصہ کردا اے )
• موشے گامر ، "زار دے خلاف مسلم مزاحمت: شمیل تے چیچنیا تے داغستان د‏‏ی فتح" ، ۱۹۹۴ (صرف اس وقت د‏‏ی پیروی کيتی گئی جدو‏ں اس نے بڈیلی وچ شمولیت اختیار کيتی)