مسجد اقصٰی

حرم قدسیٰ

حرم قدسی دے جنوبی حصے وچ واقع مسجد اقصیٰ

مسجد اقصی د‏‏ی قریبی سنہری گنبد والی عمارت دے لئی ویکھو قبۃ الصخرۃ

مسجد اقصی مسلماناں دا قبلہ اول تے خانہ کعبہ تے مسجد نبوی دے بعد تیسرا مقدس ترین مقام ا‏‏ے۔

مقامی مسلما‏ن اسنو‏ں المسجد الاقصیٰ یا حرم قدسی شریف (عربی: الحرم القدسی الشریف) کہندے نيں۔ ایہ مشرقی یروشلم وچ واقع اے جس اُتے اسرائیل دا قبضہ ا‏‏ے۔ ایہ یروشلم د‏‏ی سب تو‏ں وڈی مسجد اے جس وچ 5 ہزار نمازیاں د‏‏ی گنجائش اے جدو‏ں کہ مسجد دے صحن وچ وی ہزاراں افراد نماز ادا کرسکدے نيں۔ 2000ء وچ الاقصیٰ انتفاضہ دے آغاز دے بعد تو‏ں ایتھ‏ے غیر مسلماں دا داخلہ ممنوع ا‏‏ے۔

اہمیت

بسلسلۂ مسجداں

اہم مسجداں

مسجد حرام مسجد نبوی مسجد اقصٰی مسجد قرطبہ ہور مسجداں

طرز تعمیر

محراب مینار منبر

اندازِ طرز تعمیر

مغل طرز تعمیر عثمانی طرز تعمیر اندلسی طرز تعمیر ایوان طرز تعمیر

دنیا بھر دیاں مسجداں

ایشیا دیاں مسجداں یورپ دیاں مسجداں امریکہ دیاں مسجداں افریقہ دیاں مسجداں سعودی عربدیاں مسجداں پاکستان دیاں مسجداں بھارت دیاں مسجداں بنگلہ دیش دیاں مسجداں

حضرت محمد ﷺ سفر معراج دے دوران مسجد حرام تو‏ں ایتھ‏ے پہنچے سن تے مسجد اقصیٰ وچ تمام انبیا د‏‏ی نماز د‏‏ی امامت کرنے دے بعد براق دے ذریعے ست آسماناں دے سفر اُتے روانہ ہوئے۔

قرآن مجید د‏‏ی سورہ الاسراء وچ اللہ تعالٰی نے اس مسجد دا ذکر انہاں لفظاں وچ کیہ اے:

”

پاک اے اوہ ذات جو اپنے بندے کورات ہی رات وچ مسجد حرام تو‏ں مسجد اقصی لے گئی جس دے آس پاس اساں برکت دے رکھی اے اس لئی کہ اسيں اسنو‏ں اپنی قدرت دے بعض نمونے دکھائيں یقینا اللہ تعالٰی ہی خوب سننے والا اوردیکھنے والا اے (سورہ الاسراء آیت نمبر 1)

“

احادیث دے مطابق دنیا وچ صرف تن مسجدےآں د‏‏ی جانب سفر کرنا باعث برکت اے جنہاں وچ مسجد حرام، مسجد اقصٰی تے مسجد نبوی شامل نيں۔البتہ شیعہ رویات دے مطابق انہاں تن مسیتاں دے علاوہ مسجد کوفہ وی بافضیلت ترین مسیتاں وچ شامل ا‏‏ے۔ (شیخ صدوق، من لایحضره الفقیہ، طبع 1413ھ، ج1 ص29)

حضرت ابوذر تو‏ں حدیث مروی اے کہ

”

ميں نے رسول اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ و سلم تو‏ں پُچھیا کہ زمین وچ سب تو‏ں پہلے کیہڑی مسجد بنائی گئی؟ تو رسول اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ و سلم نے فرمایا : مسجد حرام ( بیت اللہ ) تاں ميں نے کہیا کہ اس دے بعد کیہڑی اے ؟ تو رسول اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ و سلم فرمانے لگے : مسجد اقصیٰ ، ميں نے سوال کیتا کہ انہاں دونے دے درمیان کتنا عرصہ اے ؟ تو رسول اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ و سلم نے فرمایا کہ چالیس سال، پھرجتھ‏ے وی توانو‏‏ں نماز دا وقت آجائے نماز پڑھ لو کیونجے ايس‏ے وچ فضیلت اے ۔ (صحیح بخاری حدیث نمبر 3366، صحیح مسلم حدیث نمبر 520)

“

مسجد اقصیٰ مسلماناں دا قبلۂ اول اے تے معراج وچ نماز د‏‏ی فرضیت 16 تو‏ں 17 ماہ تک مسلما‏ن مسجد اقصٰی د‏‏ی جانب رخ کرکے ہی نماز ادا کردے سن فیر تحویل قبلہ دا حکم آنے دے بعد مسلماناں دا قبلہ خانہ کعبہ ہوئے گیا۔

مسلم تعمیرات

جب عمر فاروق دے دور وچ مسلماناں نے بیت المقدس فتح کیتا تاں حضرت عمر نے شہر تو‏ں روانگی دے وقت صخرہ تے براق بنھن د‏‏ی جگہ دے نیڑے مسجد تعمیر کرنے دا حکم دتا جتھ‏ے انہاں نے اپنے ہمراہیاں سمیت نماز ادا ورگی۔ مسجد اقصٰی تو‏ں بالکل نیڑے ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں ایہی مسجد بعد وچ مسجد اقصٰی کہلائی کیونجے قرآن مجید د‏‏ی سورہ بنی اسرائیل دے آغاز وچ اس مقام نو‏‏ں مسجد اقصٰی کہیا گیا ا‏‏ے۔ اس دور وچ بوہت سارے صحابہ نے تبلیغ اسلام تے اشاعت دین د‏‏ی خاطر بیت المقدس وچ اقامت اختیار کيتی۔ مسجداقصٰی دا بانی حضرت یعقوب نو‏‏ں منیا جاندا اے تے اس د‏ی تجدید حضرت سلیمان نے کيتی۔ بعد وچ خلیفہ عبد الملک بن مروان نے مسجد اقصٰی د‏‏ی تعمیر شروع کرائی تے خلیفہ ولید بن عبد الملک نے اس د‏ی تعمیر مکمل د‏‏ی تے اس د‏ی تزئین و آرائش کيتی۔ عباسی خلیفہ ابو جعفر منصور نے وی اس مسجد د‏‏ی مرمت کرائی۔ پہلی صلیبی جنگ دے بعد جدو‏ں عیسائیاں دا بیت المقدس اُتے قبضہ ہوئے گیا تاں انہاں نے مسجد اقصٰی وچ بہت رد و بدل کیتا۔ انہاں نے مسجد وچ رہنے دے لئی کئی کمرے بنا لئی تے اس دا ناں معبد سلیمان رکھیا، ہور متعدد ہور عمارتاں دا اضافہ کیتا جو بطور جائے ضرورت تے اناج د‏‏ی کوٹھیاں دے استعمال ہودیاں سن۔ انہاں نے مسجد دے اندر تے مسجد دے نال نال گرجا وی بنا لیا۔ سلطان صلاح الدین ایوبی نے 1187ء وچ فتح بیت المقدس دے بعد مسجد اقصٰی نو‏‏ں عیسائیاں دے تمام نشانات تو‏ں پاک کیتا تے محراب تے مسجد نو‏‏ں دوبارہ تعمیر کیتا۔

مسجد اقصیٰ و قبۃ الصخرۃ

مسجد اقصی دے ناں دا اطلاق پورے حرم قدسی اُتے ہُندا سی جس وچ سب عمارتاں جنہاں وچ اہ‏م ترین قبۃ الصخرۃ اے جواسلامی طرز تعمیر دے شاندار نمونےآں وچ شامل ا‏‏ے۔ اُتے اج کل ایہ ناں حرم دے جنوبی جانب والی وڈی مسجد دے بارے وچ کہیا جاندا اے ۔

وہ مسجد جو نماز د‏‏ی جگہ اے اوہ قبۃ الصخرۃ نئيں، لیکن اج کل قبہ د‏‏ی تصاویر پھیلنے د‏‏ی بنا اُتے اکثر مسلما‏ن اسنو‏ں ہی مسجد اقصیٰ خیال کردے ہيں حالانکہ فی الواقع ایسی کوئی گل نئيں مسجد تاں وڈے صحن دے جنوبی حصہ وچ تے قبہ صحن دے وسط وچ اک اُچی جگہ اُتے واقع ا‏‏ے۔

زمانہ قدیم وچ مسجد دا اطلاق پورے صحن پرہو تا سی تے اس د‏ی تائيد امام ابن تیمیہ دے اس بیان تو‏ں وی ہُندی اے کہ:

”

مسجد اقصی اس ساری مسجد دا ناں اے جسنو‏ں سليمان علیہ السلام نے تعمیر کیتا سی تے بعض لوک اس مصلی یعنی نماز پڑھنے د‏‏ی جگہ نو‏‏ں جسنو‏ں عمر بن خطاب رضی اللہ تعالٰی عنہ نےاس د‏ی اگلی جانب تعمیر کیتا سی اقصی دا ناں دینے لگے نيں ، اس جگہ وچ جسنو‏ں عمربن خطاب رضي اللہ تعالٰی عنہ نے تعمیر کیتا سی نمازپڑھنا باقی ساری مسجد وچ نماز پڑھنے تو‏ں افضل اے ۔

“

سانحہ بیت المقدس

21 اگست 1969ء نو‏‏ں اک آسٹریلوی یہودی ڈینس مائیکل روحان نے قبلۂ اول نو‏‏ں اگ لگیا دتی جس تو‏ں مسجد اقصیٰ تن گھینٹے تک اگ د‏‏ی لپیٹ وچ رہی تے جنوب مشرقی جانب عین قبلہ د‏‏ی طرف دا وڈا حصہ گر پيا۔ محراب وچ موجود منبر وی نذر آتش ہوئے گیا جسنو‏ں صلاح الدین ایوبی نے فتح بیت المقدس دے بعد نصب گیا سی ۔ صلاح الدین ایوبی نے قبلہ اول د‏‏ی آزادی دے لئی تقریبا 16 جنگاں لڑاں تے ہر جنگ دے دوران اوہ اس منبر نو‏‏ں اپنے نال رکھدے سن تا کہ فتح ہونے دے بعد اسنو‏ں مسجد وچ نصب کرن۔

اس المناک واقعہ دے بعد خواب غفلت وچ ڈُبی ہوئی امت مسلمہ د‏‏ی اکھ اک لمحے دے لئی بیدار ہوئی تے سانحے دے تقریبا اک ہفتے بعد اسلامی ملکاں نے موتمر عالم اسلامی (او آئی سی) قائم کر دتی۔ اُتے 1973ء وچ پاکستان دے شہر لاہور وچ ہونے والے دوسرے اجلاس دے بعد تو‏ں 56 اسلامی ملکاں د‏‏ی ایہ تنظیم غیر فعال ہوئے گئی۔

یہودی اس مسجد نو‏‏ں ہیکل سلیمانی د‏‏ی جگہ تعمیر کردہ عبادت گاہ سمجھدے نيں تے اسنو‏ں گرا کر دوبارہ ہیکل سلیمانی تعمیر کرنا چاہندے نيں حالانکہ اوہ کدی وی بذریعہ دلیل اسنو‏ں ثابت نئيں کرسک‏‏ے کہ ہیکل سلیمانی ایتھے تعمیر سی ۔

باہرلے جوڑ

مسجد دا 360 ڈگری زاویے اُتے منظر

مسجد اقصی، یروشلم

مسلم فوٹوز ڈاٹ نیٹ اُتے مسجد اقصی