مسجد غدیر خم
مسجد غدیر خم مکہ تے مدینہ دے راستے وچ غدیر خم اُتے واقع مسجد دا ناں اے۔ تاریخی روایات دے مطابق ایہ مسجد اس جگہ بنائی گئی جتھے پیغمبر اسلام نے کھڑے ہوئے کے خطبۂ غدیر ارشاد فرمایا تے لوکاں دے سامنے امام علی دی ولایت تے جانشینی دا اعلان کيتا۔
ایہ مسجد جُحْفہ توں پنج کلومیٹر دے فاصلے اُتے واقع سی لیکن ہن اس دا کوئی اثر موجود نئيں اے۔ شہید اول (متوفا٧۸٦ق) دے مطابق انہاں دے زمانے وچ اس مسجد دیاں دیواراں موجود تے نمایاں سن۔ اہل بیت دی روایات وچ اس مسجد دا ذکر مذکور اے تے اس مسجد وچ نماز پڑھنے دا حکم ذکر ہويا اے۔
تاریخی حیثیت تے جغرافیائی حدود[سودھو]
تاریخی مآخذاں وچ اس مسجد دی تعمیر دے متعلق دقیق معلومات مذکور نئيں نيں۔ صرف اس حد تک ملدا اے کہ ایہ مسجد واقعۂ غدیر خم دے کچھ عرصہ بعد تعمیر ہوئی لیکن ایہ مدت وی معلوم نئيں اے۔
بعض مؤرخین نے اس مسجد دے متعلق اجمالی طور اُتے بیان کردے ہوئے کہیا کہ ایہ مسجد اس جگہ بنائی گئی جتھے رسول اکرم نے حجۃ الوداع توں واہسی دے موقعہ اُتے قیام کیا، نماز پڑھی تے حضرت علی نوں اپنا جانشین بنانے دا اعلان کيتا۔ [۱] بعض نے اس مسجد کچھ تفصیل بیان کيتی اے ؛ جداں کہ کتاب «معجم ما استعجم» وچ اس مسجد دا محل وقوع غدیر تے پانی دے چشمے دے درمیان آیا اے۔ [۲] ہور یاقوت حموی «معجم البلدان» نے کہیا اے: «خم اوہ مقام اے جتھے اک چشمہ موجود اے ہور غدیر تے چشمے دے درمیان اک مسجد پیغمبر واقع اے۔[۳]
کہیا گیا کہ عثمانی خلافت [۴] دے دوران سیلاب دی وجہ توں ایہ مسجد خراب ہو گئی۔[۵] جدوں کہ شہید اول نے اپنی دو کتاباں وچ اس مسجد دا ذکر کردے ہوئے کہیا: اس دی دیواراں اج وی باقی نيں،ایہ اک مشہور مسجد اے تے اکثر حاجیاں دا ادھر توں گزردا سی۔[۶]
محسن امین کتاب مفتاح الجنات وچ اسکے متعلق مذکور اے: ایہ مسجد عامر تے مشہور اے تے ہندوستان دے شیعہ بادشاہاں نے شیخ مرتضی انصاری دے زمانے وچ اس دی نويں سرے توں تعمیر کروائی۔[۷]
فضیلت[سودھو]
شیعہ دی احادیثی کتاباں وچ مسجد غدیر دی فضیلت بیان ہوئی اے۔ الکافی وچ اک علیحدہ باب وچ مسجد غدیر خم تے اس توں مربوط روایات ذکر ہوئیاں نيں۔جداں کہ عبدالرحمن بن حجاج نے حضرت موسی بن جعفر توں اس مسجد وچ نماز پڑھنے دے بارے وچ سوال کيتا تاں امام نے جواب دیندے ہوئے کہیا: اس مسجد وچ نماز پڑھو کیونجے اس وچ نماز پڑھنا بہت فضیلت رکھدا اے تے میرے والد ہمیشہ اس دی تاکید کردے سن ۔»[۸]
شیعہ فقہا تے محدثین نے انہاں روایات دی بنا اُتے اس مسجد وچ نماز پڑھنے تے ذکر و اذکار کرنے نوں بیان کيتا اے۔ کاشف الغطا (متوفا ۱۲۲۸ق) اس دے بارے وچ کہندے نيں: امام صادق(ع) نے فرمایا: مسجد غدیر وچ نماز پڑھنا مستحب اے کیونجے پیامبر اکرم(ص) نے ايسے جگہ امیر المؤمنین دی جانشینی دا اعلان کيتا تے حق نوں واضح کيتا اس دے کھبے جانب مسجد اے ۔جدوں امام صادق(ع) نے کھبے جانب نگاہ دی تاں فرمایا: ایہ جگہ رسول اللہ دے قدم رکھنے دی جگہ اے »[۹]
شیخ طوسی، ابن حمزہ، ابن ادریس، علامہ حلّی، حر عاملی، شیخ یوسف بحرانی تے صاحب جواہر انہاں فقہا وچوں نيں جو اس مسجد وچ دو رکعت نماز پڑھنے نوں مستحب سمجھدے نيں۔[۱۰]
متعلقہ مضامین[سودھو]
حوالے[سودھو]
- ↑ سمہودی، وفاء الوفا، دار الکتب العلمیہ،، ج۳، ص۱٧۱.
- ↑ بکری، معجم ما استعجم، عالم الکتب، ج۲، ص۳٦۸.
- ↑ حموی، معجم البلدان، دار صادر، ج۲، ص۳۸۹.
- ↑ قائدان، تریخ و آثار اسلامی مکہ و مدینہ، ص۱٦٦.
- ↑ سمہودی، وفاء الوفا، دار الکتب العلمیہ،، ج۳، ص۱٧۱.
- ↑ شہید اول، ذکری الشیعۃ، ۱۳٧٧ش، ج۳، ص۱۱۸-۱۱٧؛ شہید اول، الدروس، ۱۴۱٧ق، ج۲، ص۱۹.
- ↑ امین، مفتاح الجنات، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۳۳.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۳۸۸ق، ج۴، ص۵٦٦.
- ↑ کاشف الغطاء، کشف الغطاء، دفتر تبلیغات اسلامی حوزہ علمیہ، ج۳، ص٧۴–٧۳.
- ↑ طبسی، «مقالہ مسجد غدیر»، میقات حج، ۱۴۰-۱۳۸.
مآخذ[سودھو]
- امین، محسن، مفتاح الجنات فی الأدعیۃ و الأعمال و الصلوات و الزیارات، مؤسسہ الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۴۲۰ق.
- بکری، عبداللہ بن عبد العزیز، معجم ما استعجم من أسماء البلاد و المواضع، تحقیق: سقاء، مصطفیٰ، عالم الکتب، بیروت.
- حموی، یاقوت بن عبداللہ، معجم البلدان، دار صادر، بیروت.
- سمہودی، علی بن عبداللہ، وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفیٰ، تحقیق: محفوظ، خالد عبدالغنی، دار الکتب العلمیہ، بیروت.
- شہید اول، محمد بن مکی ، الدروس الشرعیۃ فی فقہ الإمامیۃ، دفتر انتشارات اسلامی، قم، ۱۴۱٧ق.
- شہید اول، محمد بن مکی، ذکری الشیعۃ فی أحکام الشریعۃ، مؤسسۃ آل البیت(ع) لإحیاء التراث، قم، ۱۳٧٧ش.
- طبسی، محمد جعفر، مقالہ مسجد غدیر، مجلہ میقات حج، شمارہ ۱۲، تابستان ۱۳٧۴ش.
- کاشف الغطاء، جعفر بن خضر، کشف الغطاء عن مبہمات الشریعۃ الغراء، دفتر تبلیغات اسلامی حوزہ علمیہ، قم
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تعلیقات: علیاکبر غفاری، دار الکتب الاسلامیۃ، تہران، ۱۳۸۸ق.