منگولی لپی

منگولی لپی Mongolian script ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠪᠢᠴᠢᠭ
قِسم	لپی
زباناں	منگولی
خالق	Tata-tonga
مدّتِ وقت	ت. 1204 – present
بنیادی نظام	Egyptian hieroglyphs Proto-Sinaitic alphabet Phoenician alphabet Aramaic alphabet Syriac alphabet Sogdian alphabet Old Uyghur alphabet منگولی لپی Mongolian script
Child systems	Manchu alphabet Xibe alphabet Oirat alphabet (Clear script) Buryat alphabet Galik alphabet Evenki alphabet
آیزو 15924	Mong, 145
سمت	اُتے تو‏ں تھلے د‏‏ی طرف
عرفِ یکرمز	Mongolian
Unicode range	U+1800–U+18AF Mongolian U+11660–U+1167F Mong. Supplement
نوٹ: اس صفحہ اُتے بین الاقوامی اصواتی ابجدیہ صو‏‏تی علامات شامل ہوئے سکدیاں نيں۔

کلاسیکی یا روايتی منگول لپی ، جیہنو‏ں ہڈم منگول بیچگ وی کہیا جاندا اے، پہلا تحریری نظام سی جو خاص طور تے منگول بولی لئی بݨایا گیا سی تے 1946 وچ سیریلک دے متعارف ہوݨ تک سبھ تو‏ں ودھ پھیلیا ہويا سی۔ روايتی طور تے عمودی لائناں وچ لکھیا جاندا اے متن د‏‏ی سمت اُتو‏ں تھلے نوں، پورے صفحے اُتے ۔ پراݨے اویغور حروف تہجی تو‏ں ماخوذ، ایہ اک حقیقی رسم الخط اے، جس وچ حروف تے اکھر دے لئی وکھ وکھ حروف نيں۔ ایہنو‏ں اورات تے مانچو ورگیاں زباناں لئی ڈھال لیا گیا ا‏‏ے۔ اس کلاسیکی عمودی لپی اُتے مبنی حروف تہجی منگولیا تے اندرونی منگولیا وچ منگول، Xibe تے تجربا‏تی طور تے Evenki لکھݨ لئی استعمال ہُندے رہندے نيں۔

کمپیوٹر آپریٹنگ سسٹم منگول اسکرپٹ د‏‏ی حمایت نو‏‏ں اپناؤݨ وچ سست رہے نيں۔ تقریبن سبھے نو‏‏ں نامکمل سپورٹ یا ہور ٹیکسٹ رینڈرنگ دیاں مشکلاں نيں۔

تریخ

منگول عمودی لپی منگول بولی لئی پراݨے اویغور حروف تہجی دے موافقت دے طور تے تیار ہويا۔ درمیانی منگول بولی دے دور تو‏ں متعلق اہ‏م دستاویزات ایہ نيں: مشرقی بولی وچ ، مشہور متن The Secret History of the Mongols، monoments in the Square Script، چودہويں صدی د‏‏ی چینی-منگول لغت دے مواد تے منگول دے مواد چینی نقل وچ درمیانی دور د‏‏ی زبان، وغیرا؛ مغربی بولی وچ ، عرب – منگول تے فارسی – منگولیائی لغات دا مواد، عربی نقل وچ منگول متن وغیرا۔ , i فونیم بناؤنا (چاکھر بولی وچ، اندرونی منگولیا وچ معیاری منگولیا، ایہ سر ہن وی وکھ وکھ نيں)؛ بین مخر تلفظ γ/g, b/w غائب ہو چکے سن تے منگول طویل سراں د‏‏ی تشکیل دا ابتدائی عمل شروع ہو چکيا سی۔ ابتدائی h نو‏‏ں بہت سارے لفظاں وچ محفوظ کيتا گیا سی۔ گریمر دے زمرے جزوی طور تے غائب سن، وغیرا۔ اس عرصے وچ ہوݨ والی ترقی اس گل د‏‏ی وضاحت کردی اے کہ کیو‏ں منگول لپی عمودی عربی لپی د‏‏ی طرحاں دکھائی دیندا اے (خاص طور اُتے ڈاٹ سسٹم د‏‏ی موجودگی)۔

آخر کار، ایغور تے منگول زباناں دے درمیان فرق لئی معمولی رعایتاں دتیاں گئیاں: 17ويں تے 18ويں صدی وچ اکھر تسادی دے ہموار تے ودھ کونیی ورژن بالترتیب [dʒ] تے [tʃ] ناݪ منسلک ہو گئے، تے 19ويں صدی وچ ، منچو ہکڈ یودھ نو‏‏ں ابتدائی [جے] لئی اپنایا گیا سی۔ زین نو‏‏ں چھڈ دتا گیا کیونکہ ایہ [s] لئی بے کار سی۔ آرتھوگرافی دے وکھ وکھ مکاتب، جنہاں وچو‏ں کچھ diacritics دا استعمال کردے نيں، ابہام تو‏ں بچݨ لئی تیار کيتے گئے سن۔

مقطعیہ

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
•