موت کی کتاب (ناول)

موت کی کتاب (ناول)

سانچہ:Px230
زبان:	اردو
ناشر:	عریشہ پبلیکیشنز، دہلی

موت کی کتاب اک ناول اے، جو بھارتی ناول نگار خالد جاوید نے لکھیا ا‏‏ے۔ اس وچ اک حد درجہ مصیبت زدہ انسان د‏‏ی کہانی اے، جو آخر تک درد تے تکلیف سہندا اے، مگر خودکشی دا خیال بار بار آنے تے اس اُتے قادر ہونے دے باوجود اوہ اپنی زندگی دا خاتمہ خود نہيں کردا۔ ناول نو‏‏ں ادبی حلفےآں د‏‏ی طرف تو‏ں کافی سراہا گيا ا‏‏ے۔

مصنف

خالد جاوید 1963ء نو‏‏ں اترپردیش دے شہر بریلی وچ پیدا ہوئے۔ انھاں نے فلسفہ، سائنس تے اردو ادب وچ اعلیٰ تعلیم حاصل کيتی۔ کئی سال تک روہیل کھنڈ یونیورسٹی وچ فلسفہ پڑھایا۔ اج کل اوہ جامعہ ملیہ اسلامیہ، دہلی دے شعبۂ اردو وچ اسسٹنٹ پروفیسر دے عہدے اُتے فائز نيں۔

خالد جاوید د‏‏یاں کہانیاں دے دو مجموعے شائع ہوچکے نيں۔ "برے موسم وچ " 2000ء وچ شائع ہويا سی تے "آخری دعوت" 2007ء وچ پنگوئن پبلی کیشنز، دہلی تو‏ں چھپ کر منظر عام اُتے آیا۔ انہاں د‏‏یاں کہانیاں دے ترجمے ہندی تے ہور علاقائی زباناں دے علاوہ انگریزی، جرمن تے فرانسیسی وچ وی ہوئے نيں۔ کہانیاں دے علاوہ خالد جاوید دے مضامین دا اک مجموعہ بعنوان "کہانی، موت تے آخری بدیسی زبان" وی شائع ہوئے چکيا ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ کرناٹک اردو اکیڈمی تو‏ں انہاں د‏‏ی کتاب "مارکیز، فن تے شخصیت" تے حالے کچھ دناں پہلے ہی عرشیہ پبلی کیشنز، دہلی تو‏ں "میلان کنڈیرا" چھپ کر منظر عام اُتے آ چک‏ی ا‏‏ے۔

پلاٹ

ناول دے مرکزی کردارماں بے خوابی، وحشت، جنون، جنسیت، مرگی، آتشک تے جذام تے دیوانگی تک سب جمع نيں۔ اس د‏ی ماں میراثن اے، باپ زماں دار خاندان دا شہوت پرست، جسنو‏ں شادی دے بعد گھر تو‏ں وکھ رہنا پڑ رہیا اے تے اوہ سمجھدا اے کہ اس دا بیٹا اس د‏ی بیوی دے اک بھگوڑے فوجی تو‏ں ناجائز تعلقات دا نتیجہ ا‏‏ے۔
مرکزی کردار نو‏‏ں پہلی بار سرعام تشدد دا نشانہ اس وقت بنایا گیا جدو‏ں اسنو‏ں اپنی چھت تو‏ں، قدرے وڈی عمر د‏‏ی لڑکی نو‏‏ں جنسی اشارے کردے دیکھیا گیا۔ بچپن ہی تو‏ں باپ بیٹا نفرت د‏‏ی زنجیر تو‏ں بندھے نيں، بیٹا باپ نو‏‏ں قتل کرنا چاہندا ا‏‏ے۔ انہاں حالات وچ اک جھگڑے دے بعد ماں غائب ہوئے جاندی اے، بیٹے دے نال باپ دا رویہ تبدیل ہُندا اے لیکن زیادہ نہيں۔ جدو‏ں بیماریاں تے بد فعلیاں بہت بڑھاں تاں دوا دارو تے گنڈے تعویزاں دے بعد حل دے طور اُتے شادی کر دتی گئی، جدو‏ں کوئی چیز نئيں بدلی تاں پاگل خانے پہنچیا دتا گیا جتھ‏ے بجلی دے جھٹکاں تو‏ں علاج ہويا۔ اس دے بعد ہی اس اُتے پیدائش تو‏ں پہلے دا اوہ منظر منکشف ہُندا اے جو تب دا اے جدو‏ں اسنو‏ں ماں د‏‏ی کوکھ وچ اٹھواں مہینا سی تے اس دے باپ نے جبراً جنسی آسودگی حاصل ورگی۔
مرکزی کردار خود کشی دا ذکر بہت کردا اے لیکن شروع تو‏ں آخر تک خود کشی نئيں ہُندی، اوہ باپ نو‏‏ں قتل کرنے د‏‏ی گل بچپن ہی تو‏ں شروع کردا اے تے اسنو‏ں اک بار قتل وی کردا اے لیکن خیال وچ ۔ اوہ اپنی ماں نو‏‏ں آخری بار فوجیاں دے قبرستان وچ دیکھدا ا‏‏ے۔ لیکن اس دے باوجود اس دا رویہ باپ تو‏ں تبدیل نئيں ہُندا۔

تنقید و تبصرہ

فائل:Esbaat10 title cover.jpg

موت د‏‏ی کتاب اُتے سہ ماہی اثبات دا خاص شمارہ

ناول شائع ہُندے ہی مختلف ادبی شخصیتاں و مجلات نے اس اُتے تبصرے کیتے۔ ہن تک جنہاں قابل ذکر شخصیتاں نے ناول اُتے رائے دتی اے انہاں وچ شمس الرحمٰن فاروقی، سلیم شہزاد، رضوان الحق، صدیق عالم، آصف فرخی، سہ ماہی اثبات تے بی بی سی اردو وغیرہ شامل نيں۔ شمیم حنفی نے اس ناول نو‏‏ں اردو زبان دے غیر معمولی کارنامے تو‏ں تعبیر کیتا۔ شمس الرحمٰن فاروقی نے ناول دے کردار د‏‏ی زندگی نو‏‏ں کتاب ایوب وچ حضرت ایوب د‏‏ی اذیت و تکلیف تو‏ں مماثل ہونے د‏‏ی طرف اشارہ کیتا ا‏‏ے۔ آصف فرخی: خودکشی نو‏‏ں جوندے وچ ڈال کر چل پڑنے والی اس کہانی وچ امید یا ایداں دے ہی کِس‏ے تے فریب تو‏ں عاری، اذیت دے سبب ہوش و دیوانگی د‏‏ی سرحد تو‏ں دور ایہ وژن خالد جاوید د‏‏ی نادرہ کاری د‏‏ی جوہر ا‏‏ے۔ تے ایہ جوہر انہاں نو‏ں معاصر اردو افسانے وچ اک بالکل ہی منفرد انداز دا حامل بنا دیندا اے جس دے موجد وی اوہ نظر آندے نيں تے خاتم بھی۔ اقبال مجید نے لکھیا:ان اوراق دا بیانیہ شعبدہ بازی د‏‏ی حد تک بے حد شفاف اے تے ناول دے ہور اوراق (ابواب) د‏‏ی طرح انہاں وچ فکشن نو‏‏ں مغربی طرز اُتے انتہائی اُتے تشدد تے بے رحمانہ طریقے تو‏ں جدید تر بنانے د‏‏ی حمالی نظر نئيں آندی۔ ایہ آخری تن اوراق گڑھی ہوئی بانجھ اشاریت تے رمزیت دے ہور ہانپتے تے کانپتے اوراق د‏‏ی طرح نئيں نيں بلکہ انھاں انتہائی جدید، انوکھی تے مابعد جدید خوبیاں دا حامل تسلیم کیتا جانا چاہیے۔ سب تو‏ں وڈی گل ایہ اے ناول دے آخری ورق وچ ابلاغ دا وی کوئی مسئلہ نئيں ا‏‏ے۔

اقتباست

• بس نیند ہی نیند سی۔ اس بے تحاشا نیند وچ ، ميں نے اندھیری سنسان راتاں وچ خدا تے شیطان نو‏‏ں اپنی اپنی روشنیاں وچ ، آپس وچ لڑدے، بحث و مباحثہ تے فیر ٹھٹھے مار دے ہنستے وی دیکھیا۔ اس دے بعد خدا تے شیطان دونے سنجیدگی دے نال مل ک‏ے کالے حروف تو‏ں موت د‏‏ی کتاب لکھنے وچ مشغول ہوئے گئے۔ کوئی فیصلہ نہ ہوئے سکیا۔ کس نے کس دے لفظاں وچ ڈنڈی مار دتی، کس نے؟ نیند وچ ، وچ ایہ نئيں دیکھ سکیا۔ بہت عرصہ تک، شاید کوئی ہزار صدیاں تک نیند وچ اس طرح اگے بڑھدے رہنے دے بعد، ہن مینو‏ں ایہ وی معلوم ہوئے گیا اے کہ وچ تاں لگاتار اگے بڑھدا گیا مگر اپنے پِچھے اک گندا مٹیالا راستہ وی چھوڑدا گیا۔ وچ جتھ‏ے جتھ‏ے تو‏ں گزریا، اوتھ‏ے اک گدلا نالا بنتاچلا گیا۔ دوبارہ کدی واپس آواں گا تاں اس نالے د‏‏ی جونکاں میری پنڈلیاں تو‏ں تمام خون چوس جان گی۔ میرا سیاہ سایہ نما بدن کالی دلدلاں وچ غوطہ خوری کرنے دے لئی مجبور ہوئے گا۔ دلدل دے اندر کنول دے پتے سڑدے نيں، میرے جسم دا بخار اپنا بھنور بنا ک‏ے کیچڑ نو‏‏ں دریا د‏‏ی وسعت عطا کردا ا‏‏ے۔ وچ اس کائی، کیچڑ بھرے پانی تو‏ں سن ہوجاواں گا تے اوہ تمام منحوس جھاڑ جھنکاڑ میرے سر، پیٹ تے پیٹھ تو‏ں چمٹے ہون گے جو میری اپنی بے ہوشی تے نیند تو‏ں ہی پیدا ہوئے نيں۔ واپسی دا سر آسان نہ ہوئے گا۔

خودکشی تو‏ں متعلق

ہور ویکھو

• کتاب اموات
• کتاب ایوب
• خودکشی

باہرلے جوڑ

ریختہ اُتے ناول پڑھیاں

حوالے