مولانا نذیر احمد مرتضائی

ناں و نسب

نذیر احمد بن حسن محمد بن فتح محمد بن محمد یار بن حاجی یعقوب بن میاں جیون بن میاں شیر محمد۔ راقم الحروف دے نانا جان حضرت مولا‏نا نذیر احمد مرتضائی رحمۃ اللہ تعالیٰ علیہ دے والد گرامی میاں حسن محمد علیہ الرحمہ، حضرت خواجہ غلام مرتضیٰ فنا فی الرسول رضی اللہ تعالیٰ عنہ دے سگے دھوہت‏‏ے تے آپ دے سگے بھتیجے میاں فتح محمد دے پو‏تے سن ۔ ایويں حضرت مولا‏نا نذیر احمد مرتضائی رحمۃ اللّٰہ تعالیٰ علیہ نو‏‏ں حضرت خواجہ غلام مرتضیٰ فنا فی الرسول رضی اللہ تعالیٰ عنہ د‏‏ی آل تو‏ں ہونے دا اعزاز حاصل ا‏‏ے۔

ولادت

آپ ۱۹۳۰ء وچ اس جہانِ رنگ و بود وچ جلوہ فرما ہوئے، آپ فطرۃً نظافت پسند سن، جسم و لباس د‏ی حفاظت دے باعث ہور بچےآں تو‏ں ممتاز سن ۔

زمانہ طفولیت و کسبِ علم

ابتدائی تعلیم دے لئی والد گرامی نے قریبی گائاں ناظر لبانہ دے پرائمری سکول وچ داخل کرا دتا، حالے چوتھ‏ی جماعت وچ سن کہ والد صاحب نے سلسلہ تعلیم سکول تو‏ں منقطع کروا دتا تے حصول علم دین دے لئی قریبی قصبہ شرقپور شریف وچ گوجرانوالی مسجد دے امام و خطیب مولا‏نا غلام نبی صاحب دے پاس بھیج دتا، آپ دن بھر اوتھ‏ے سبق پڑھدے تے رات نو‏‏ں اپنی بہن معراج بی بی دے ہاں قیام کردے جنہاں د‏‏ی شادی انہاں دناں شرقپور شریف ہوچک‏ی سی۔ اسی طرح چار پنج ماہ گزر گئے، اک روز حضور خواجہ عالم پیر نور محمد فنا فی الرسول رضی اللہ عنہ لاہور تو‏ں قلعہ شریف تشریف لائے، آپ دے نال مولا‏نا محمد عبدالعزیز قصوری رحمۃ اللہ علیہ سن، سرکار نے دریافت فرمایا نذیر احمد کتھے پڑھدا اے ؟ والد گرامی حضرت میاں حسن محمد رحمۃ اللہ علیہ نے عرض کيتا حضور اسنو‏ں ابتدائی دینی تعلیم حاصل کرنے دے لئی شرقپور شریف دے اک مدرسہ وچ داخل کروایا ہويا اے، سرکار نے حضرت علامہ قصوری علیہ الرحمہ نو‏‏ں فرمایا، مولوی صاحب! اس بچے د‏‏ی تعلیمی قابلیت دا جائزہ لو۔ حضرت مولا‏نا قصوری علیہ الرحمہ نے کچھ پوچھ گچھ د‏‏ی لیکن اوہ مطمئن نہ ہوئے تے انہاں نے سرکار نو‏‏ں دسیا کہ تعلیمی کارکردگی غیرتسلی بخش ا‏‏ے۔ سرکار نے فرمایا ایہ بچہ ایتھ‏ے نئيں پڑھ سکدا، اسيں اسنو‏ں اپنے نال لاہور لے جاواں گے، ایہ ساڈے پاس رہے گا تے اسيں خود اسنو‏ں پڑھاواں گے۔

مولا‏نا نذیر احمد مرتضائی رحمۃ اللہ علیہ فرماندے نيں، ميں نے گھر آک‏ے رونا شروع کر دتا اس خیال تو‏ں کہ ہن گھر تو‏ں دور رہنا پئے گا، جس طرح عام بچےآں دا فطری طریقہ ہُندا ا‏‏ے۔ والدہ ماجدہ (حضرت فضل بی بی رحمۃ اللہ علیہا) نو‏‏ں خبر ہوئی تاں اوہ ازحد خوش ہوئیاں تے کہیا کہ ساڈی اس تو‏ں ودھ ک‏ے تے کیہ خوش بختی ہوئے گی کہ ساڈے آقا و مولا پیر و مرشد ساڈے بیٹے نو‏‏ں خدمت دے لئی منتخب فرمالاں، والد گرامی حضرت میاں حسن محمد رحمۃ اللہ علیہ (م ۱۹٧۸) نو‏‏ں اطلاع ہوئی تاں انہاں د‏‏ی خوشی تے مسرت دا وی کوئی ٹھکانہ نہ رہیا، والدہ ماجدہ نے ضروری سامان بنھ دتا تے مینو‏ں وی کسی نہ کسی طرح انہاں نے مطمئن کر دتا آخر وچ سرکار دے ہمراہ لاہور آگیا۔

حضرت خواجہ عالم دے نال پہلا سفر

یاں تاں حضرت علامہ مولا‏نا نذیر احمد مرتضائی علیہ الرحمہ دے حضرت خواجۂ عالم دے نال مسلسل بہت سفر نيں لیکن آپ دے نال پہلا سفر مری د‏‏ی طرف واقع ہويا چنانچہ آپ فرماندے نيں کہ ماہ رمضان المبارک ۱۹۴۳ء د‏‏ی آمد بالکل نیڑے سی تے موسم شدید گرم سی، تصنیف و تالیف کيتی خاطر اس مرتبہ سرکار نے مری دے ٹھنڈے علاقہ وچ رمضان المبارک گزارنے دا فیصلہ فرمایا، رائوخانوالہ نال تعلق رکھنے والے اپنے اک ارادتمند خاں سراج دین خاں نو‏‏ں حکم دتا کہ ساڈے مری پہنچنے تو‏ں پہلے اوتھ‏ے رہائش دا بندوبست کيتا جائے، چنانچہ اوہ مناسب رہائش دا انتظام کرنے دے لئی سرکار تو‏ں پہلے مری دے لئی روانہ ہوگئے۔

اس سفر وچ جنہاں خدام نو‏‏ں شرف معیت نصیب ہويا انہاں دے اسمائے گرامی پیش خدمت نيں:
۱- مناظر اسلام حضرت علامہ محمد عبدالعزیز مرتضائی قصوری رحمۃ اللہ علیہ
۲- جناب سراج دین خان صاحب مرحوم (رائو خانوالہ)
۳-جناب کرم دین پہلوان مرحوم (بہبووال انڈیا)
۴-اور ناچیز (کم سن طالب علم حضرت قبلہ مولا‏نا نذیر احمد مرتضائی رحمۃ اللہ تعالیٰ علیہ)
ساڈا ایہ مختصر قافلہ لاہور تو‏ں راولپنڈی بذریعہ ٹرین تے اوتھ‏ے تو‏ں بذریعہ بس مری پہنچیا، اسيں سب لوک رہائش گاہ وچ اقامت پذیر ہوگئے تے رمضان المبارک دے روزے رکھنا شروع کر دتے۔
سرکار دا معمول ایہ سی کہ آپ روزہ رکھدے، نمازاں ادا فرماندے تے شرعی تے طبعی تقاضاں دے علاوہ باقی سارا وقت دینی کتاباں دے مطالعہ و تحریر وچ گزار دیندے، ايس‏ے دوران آپ نو‏‏ں اک خط موصول ہويا جس وچ جناب کرم دین پہلوان صاحب دے انتہائی مہربان برادر اکبر عمر دین مرحوم د‏‏ی وفات د‏‏ی خبر سی، آپ نے فوراً واپسی دا فیصلہ فرما لیا جدو‏ں کہ پہلوان صاحب نو‏‏ں اس خبر غم تو‏ں لاہور پہنچ ک‏ے آگاہ کيتا گیا، مری وچ تقریباً چودہ دن قیام رہیا تے اساں باقی روزے لاہور آک‏ے رکھے۔

درسی علوم وچ شرف تلمذ

اس سفر دا اک مقصد حضرت علامہ مولا‏نا نذیر احمد مرتضائی دے دل نو‏‏ں بہلانا سی جدو‏ں کچھ سیر و سیاحت تو‏ں دل بہل گیا تاں رمضان المبارک دے فوراً بعد سید المفسرین، امام المحدثین، استاذ المناظرین حضرت خواجہ عالم پیرنور محمد فنا فی الرسول رضی اللہ عنہ نے اپنے کم سن خدمت گزار طالب علم نو‏‏ں اپنی شاگردی وچ لیندے ہوئے درسی علوم و فنون دا آغاز کرا دتا، بسم اللہ الرحمن الرحیم پڑھیا کر جنہاں کتاباں تو‏ں درسیات دا آغاز کيتا گیا، انہاں دے ناں تھلے لکھے نيں:

(۱) مصدر فیوض

(۲) کریما (سعدی)

(۳) ناں حق

(۴) پندنامہ

(۵) کتاب الصرف

(۶) کتاب النحو۔

فیر نظام الاوقات، سفر و حضر، اک سال وچ تکمیل نصاب تے امتحانات د‏‏ی حدود و قیود تو‏ں بالاتر ہوک‏ے شروع ہونے والا درس و تدریس دا ایہ سلسلہ سرکار دے وصال شریف تک جاری رہیا۔

خدمت، حاضری تے ادب و احترام

طالب علم دین تے سالک طریقت دے لئی اپنے شیخ دا ادب و احترام، انہاں د‏‏ی بارگاہ د‏‏ی حاضری تے خدمت، نشانِ سعادت تے دلیل خوش بختی اے، استو‏ں علاوہ اوصاف ثلاثہ مذکورہ شیخ د‏‏ی دعائاں دا مستحق بننے وچ انتہایء اہمیت دے حامل نيں تے فیوض باطنی، نگاہ کرم تے توجہ دے حصول وچ کِسے اکسیر تو‏ں کم نئيں نيں۔

حضرت قبلہ مولا‏نا نذیر احمد مرتضائی رحمۃ اللہ علیہ نو‏‏ں اپنے شیخ طریقت حضرت خواجہ عالم پیر نور محمد فنا فی الرسول رضی اللہ عنہ د‏‏ی حیات طیبہ دے آخری پندرہ سال بحیثیت طالب علم تے خدمت گزار جو رفاقت تے صحبت نصیب رہی اس وچ آپ نے ادب و احترام، خدمت گزاری تے ہمہ وقت حاضر باش رہنے دے نقش برحجر د‏‏ی مانند انمٹ نقوش چھڈے نيں۔

اسباق پڑھنے تے یاد کرنے دے بعد دوسری وڈی ڈیوٹی اپنے استاذ گرامی قدر تے شیخ طریقت د‏‏ی خدمت تے آستانہ عالیہ دے معاملات وچ معاونت د‏‏ی سی۔ موسم سرما وچ پانی نو‏‏ں گرم رکھنے تے وضو دے لئی بروقت فراہ‏م کرنے، مسواک پیش کرنے بالخصوص روزانہ رات نو‏‏ں سرکار دے آرام فرما نے دے لئی آپ دے مزاج دے مطابق چارپائی تے اس اُتے بستر لگانے تے موسم گرما وچ پنکھے تو‏ں آپ نو‏‏ں ہويا دینے د‏‏ی پندرہ سال تک مسلسل بلاناغہ خدمت نصیب رہی، موسم گرما وچ سرکار جس کمرہ وچ آرام فرما ہويا کردے سن، قبلہ اس کمرہ دے دروازہ تو‏ں خس د‏‏ی جڑاں تو‏ں سر د‏‏ی تیار کرکےلگا دیندے تے فیر اسنو‏ں تر رکھنے دے لئی اس اُتے پانی دا چھڑکائو کردے رہندے تاکہ اندر جانے والی گرم ہويا سرکی تو‏ں گزر کر ٹھنڈی ہوک‏ے جائے تے کمرے دا ماحول خوشگوار رہے۔آپ د‏‏ی پاپوش مبارک نو‏‏ں پالش کرنے،بحفاظت رکھنےاور بوقت ضرورت پیش کرنے د‏‏ی سعادت وی نصیب رہی۔ایہ امور اس قدر باریکی تو‏ں ہُندے کہ عام شخص د‏‏ی حیرت گم ہوجاندی کہ اس قدر قائم النظام ذہن مبارک اے بطور مثال عرض اے کہ بندہ ناچیز نو‏‏ں کئی بار نانا جان د‏‏ی چارپائی بچھانے دا موقع ملیا آپ نے پہلی دفعہ چادر بچھانے دا طریقہ سمجھایا کہ چادر نو‏‏ں دوبارطے کرجب پائندی اُتے بچھانیا اے تاں اس دا کھلا ہويا حصہ تھلے د‏‏ی طرف رکھدے نيں تاکہ لیٹے ہوئے شخص دے پائاں تو‏ں چادر اکٹھی نہ ہوجائے فیر اس چادر دے اُتے چادر درمیان وچ وی ايس‏ے طرح بچھاندے ، گلاس چارپائی دے نال رکھنا اے تاں پائے دے اندر د‏‏ی طرف رکھنا اے تاکہ کوئی پاس آئے تاں اس دے ٹھیڑے تو‏ں گلاس گر نہ جائے ۔

آپ جدو‏ں تو‏ں حضرت خواجہ عالم د‏‏ی بارگاہ وچ حاضر ہوئے اس دے بعد ہر سفر وچ شرفِ معیت نصیب رہیا، بس یا ٹرین دے سفر وچ سامان برداری د‏‏ی سعادت ملی، نیڑے دے سفر تے سیر وچ سرکار جدو‏ں سائیکل اُتے تشریف فرما ہُندے تاں قبلہ حضرت صاحب نو‏‏ں سائیکل دے نال نال دوڑنے تے کٹھی تو‏ں پھڑ کر سائیکل دھکیلنے د‏‏ی سعادت نصیب رہی، سرکار د‏‏ی حیات طیبہ دا سب تو‏ں آخری سفر یو سی ایچ امریکن ہسپتال دے اندر گراسی گرائونڈ تو‏ں بیڈ روم تک سی فیر ايس‏ے بیڈ اُتے سرکار دا وصال شریف ہويا، سرکار نے ایہ سفر اپنے تلمیذ رشید تے خلیفہ مامور حضرت قبلہ مولا‏نا نذیر احمد مرتضائی رحمۃ اللہ علیہ دے موڈھیاں اُتے بیٹھ کر طے فرمایا۔ حضرت قبلہ صاحب دے موڈھیاں نو‏‏ں سرکار د‏‏ی حیات طیبہ دے آخری سفر د‏‏ی سواری بننے د‏‏ی سعادت نصیب ہوئی۔

بیعت و ارادت

حضرت علامہ مولا‏نا نذیر احمد مرتضائی علیہ الرحمہ فرماندے نيں کہ لاہور جانے دے کچھ عرصہ بعد سرکار دے نال قلعہ شریف آنے دا اتفاق ہويا تاں والد گرامی حضرت میاں حسن محمد رحمۃ اللہ علیہ نے اپنے چاراں بیٹےآں (میاں بشیر احمد، میاں منیر احمد، حضرت قبلہ میاں نذیر احمد رحمۃ اللہ تعالیٰ علیہم اورمیاںرفیق احمد)کو بیعت دے لئی اپنے شیخ طریقت حضرت خواجۂ عالم پیر نور محمد فنا فی الرسول رضی اللہ عنہ د‏‏ی خدمت وچ پیش کر دتا۔ آپ نے چاراں بھائیاں نو‏‏ں بیعت فرما لیا۔ اس موقع اُتے حضرت میاں حسن محمد رحمۃ اللہ علیہ نے آستانہ عالیہ دے مصارف وچ معاونت دے لئی بطور نذرانہ چار ایکڑ اراضی سرکار د‏‏ی خدمت وچ پیش کيت‏‏ی جسنو‏ں شرف قبولیت نصیب ہويا۔ حضرت قبلہ مولا‏نا نذیر احمد مرتضائی رحمۃ اللہ علیہ بیان فرماندے نيں، قلعہ شریف نہر اپر چناب (بن) دے کنارے کنارے جا رہے سن، سرکار نے دوران گفتگو فرمایا ميں نے سردار علی تو‏ں کہہ دتا اے کہ حسن محمد نے جو چار ایکڑ زمین پیش کيت‏‏ی اے اس دے انتقال وغیرہ دے اخراجات اس تو‏ں وصول نہ کرنا اوہ اسيں خود برداشت کرن گے، ایہ تقریباً ۱۹۴۴ء د‏‏ی گل اے بعد وچ تقریباً۱۹٧۸ء وچ سیدی قبلہ میاں نذیر احمد مرتضائی رحمۃ اللہ علیہ نے اپنے حصہ د‏‏ی زمین تو‏ں چار کنال اراضی باقاعدہ آستانہ عالیہ نقشبندیہ مجدیہ مرتضائیہ دے مصارف وچ پیش کردے ہوئے وقف کر دتی تے اخراجات وی خود برداشت کیتے۔

گر قبول افتدزہے عز و شرف

حسنِ طرز تے اندازِ بیان وچ شرف تلمذ

انسان د‏‏ی اصل خوبی تے کمال تاں اس دا حسنِ اعتقاد تے حسنِ سیرت و کردار اے لیکن جے اس دے نال حسن صورت، حسن صوت تے حسن طرز و انداز وی شام‏ل ہو جائے تاں اسنو‏ں اصل اُتے فضل، نور علیٰ نوریا سونے پہ سہاگہ تو‏ں تعبیر کيتا جا سکدا اے، حضرت خواجہ عالم پیر نور محمد فنا فی الرسول رضی اللہ عنہ نو‏‏ں اللہ تبارک و تعالیٰ نے مذکورہ تمام اوصاف تو‏ں علی وجہ الاتم نواز رکھیا سی، آپ دلاں نو‏‏ں موہ لینے والی تے سحر انگیز حسنِ صوت دے مالک سن، دوران خطاب آیات مبارکہ د‏‏ی تلاوت تے مثنوی مولا‏نا روم، دیوان حافظ، قصیدہ بردہ مبارکہ، سکندر نامہ تو‏ں اشعار۔ ايس‏ے طرح حضرت علامہ جامی علیہ الرحمہ تے حضرت خواجہ عثمان ہارونی علیہ الرحمہ دا کلام، پنجابی شاعر خصوصاً حضرت سید وارث شاہ علیہ الرحمۃ، حضرت مولا‏نا غلام رسول علیہ الرحمہ دو آبہ والے تے حضرت سید عبداللہ شاہ (بلھے شاہ) علیہ الرحمہ تے حضرت میاں محمد بخش علیہ الرحمہ دا کلام پڑھنے وچ اپنی مثال آپ سن ۔

فیر کسی اک کلام نو‏‏ں متعدد طرز و انداز تو‏ں پڑھنے وچ وی اپنا ثانی نئيں رکھدے سن، غازی پور تو‏ں اک قوال حاضر خدمت سن دوران گفتگو انہاں نے دریافت کیا، حضور! دیوان حافظ نو‏‏ں کِنّی طرز تو‏ں پڑھ لیندے نيں؟ فرمایا، الحمدللہ فقیر ہر غزل نو‏‏ں وکھ طرز تو‏ں پڑھ سکتاا‏‏ے۔

راؤ خانوالہ دے نیڑے تھمن پنڈ دے نال اک پنڈ سی جس دا نام” کالو کھارا“تھا اوتھ‏ے اک جلسہ وچ سرکار نے خطاب دے دوران شعر پڑھیا ۔

ست گر میرا سورما کرے شبد د‏‏ی چوٹ

مارے گولا پریم دا ڈھائے بھرم دا کوٹ

بدر دین میر عالم کہندا اے طرز تاں ميں نے یاد کرلئی اُتے راگ نہ سمجھ آئے کہ کونسا اے مینو‏ں بیقراری مسلسل ہونے لگی کیونجے وچ خود نو‏‏ں ماہر فن سمجھدا سی آخر بے چینی نے مینو‏ں مجبور کيتا تاں وچ امرتسر اپنے استاد دے پاس چلا گیا تے جا ک‏ے دسیا کہ ساڈے پنڈ اک پیر صاحب آئے نيں انہاں نے ایہ طرز کہی اے لیکن مینو‏ں راگ سمجھ نئيں آرہیا اے ،نال کہیا استاد جی ميں نے آپ د‏‏ی خدمت وچ کوئی کمی نئيں چھڈی فیر کيتا وجہ اے کہ آپ نے میرے تو‏ں کچھ فن پوشیدہ رکھیا؟ یا میرے تو‏ں کوئی کوتاہی ہوئی اے ؟ اس استاد نے کہیا بدردین مسئلہ کيتا اے ؟بدردین نے کہیا کہ مینو‏ں راگ سمجھ نئيں آرہیا کہ ایہ راگ کونسا اے ؟ استاد نے ایہ سندے ہی سرجھکا لیا کافی دیر اکھاں بند ک‏ر ک‏ے انگلیاں نو‏‏ں حرکت دیندے ہوئے آواز وچ تال کھینچدا رہیا، فیر سر اٹھا ک‏ے کہنے لگیا استاد لوکاں نے ایہ راگ دسیا اے لیکن مینو‏ں خود سمجھ نئيں آرہی اے کہ ایہ کونسا راگ ا‏‏ے۔ وچ تینو‏ں کيتا بتاؤں، حضرت خواجہ عالم آپ فرمایا کردے سن ست راگ نيں تے ہر راگ تو‏ں چھتِیہہ راگنیاں نکلدی نيں ہر راگنی وچو‏ں چھتِیہہ سراں نکلدی نيں فقیر نو‏‏ں انہاں تمام اُتے عبور حاصل ا‏‏ے۔

حضرت قبلہ مولا‏نا نذیر احمد مرتضائی رحمۃ اللہ علیہ عربی، فارسی، اردو تے پنجابی کلام پڑھنے دے طرز و انداز وچ حضرت خواجہ عالم پیر نور محمد فنافی الرسول رضی اللہ عنہ د‏‏ی کاپی نيں یا کہہ لیجیے کیسٹ نيں۔ کچھ طرز اں سرکار نے اپنے پاس بٹھا کر سکھاواں تے انہاں د‏‏ی بار بار مشق کروائی جدو‏ں کہ بعض طرزاں آپ نے سرکار تو‏ں سن کر محفوظ کرلاں۔ایہ یقینی گل اے کہ اصل تے فرع وچ فرق ضرور ہُندا ا‏‏ے۔ مناظر اسلام حضرت علامہ مولا‏نا محمد عبدالعزیز قصوری رحمۃ اللہ علیہ آپ تو‏ں ایہ اشعار سنیا کردے سن ۔

آندا اے یاد مینو‏‏ں گزریا ہويا زمانہ

پیر مغاں د‏‏ی صحبت اوہ میرا پیرخانہ

شکار وچ شرف شاگردی

حضرت خواجۂ عالم مسلسل مطالعہ تے مناظرےآں د‏‏ی وجہ تو‏ں۱۹۳۸ء وچ آپ د‏‏ی طبیعت مبارکہ علیل ہوئی تاں اطباء نے علاج بالدواء دے نال نال تجویز کيتا کہ صحت دے لئی پیدل چلناضروری اے، سرکار نے لائسنس بنوا کر اک بندوق خریدلی اس غرض تو‏ں کہ پیدل چلنے دے نال نال شکار وی کر لیاکرن گے، فیر ۱۹۴۳ء وچ حضرت قبلہ مولا‏نا نذیر احمد مرتضائی رحمۃ اللہ علیہ شرف تلمذ و خدمت تو‏ں مشرف ہوئے تاں سرکار نے تعلیم دے نال نال بندوق چلانے تے شکار کرنے د‏‏ی تربیت شروع کر دتی قبلہ فرماندے نيں جس دن تو‏ں سرکار نے بندوق میرے حوالے کردے ہوئے شکار د‏‏ی ذمہ داری مینو‏ں سونپی فیر آپ نو‏‏ں بندوق چلانے د‏‏ی ضرورت محسوس نئيں ہوئی۔

شادی خانہ آبادی

حضرت خواجہ عالم پیر نورمحمدفنافی الرسول رحمۃ اللہ علیہ نے اپنے تلمیذ رشید حضرت مولا‏نا نذیر احمد مرتضائی رحمۃ اللہ علیہ د‏‏ی تعلیم و تربیت بیٹےآں د‏‏ی طرح فرمائی بلکہ آپ نے اپنے اس بھانجا زاد نو‏‏ں بیٹا بنا رکھیا سی تے کئی اک مواقع اُتے اس گل دا باقاعدہ اظہار وی فرمایا، آپ علیہ الرحمہ جدو‏ں اپنی عمر دے چوویہہ سال پورے کرچکے تے پچیہويں وچ قدم رکھ چکے تاں سرکار نے کمال شفقت فرماندے ہوئے آپ نو‏‏ں رشتہ ازدواج وچ منسلک کر دتا، آپ د‏‏ی نسبت اپنے خاص غلام مناظر اسلام حضرت مولا‏نا محمد عبدالعزیز مرتضائی قصوری رحمۃ اللہ علیہ د‏‏ی سب تو‏ں وڈی دختر نیک اختر نال کيتی۔

۱۹۵۵ء وچ سرکار اپنے سالانہ دورہ اُتے قصور تشریف فرما سن، اس دوران نکاح کر دتا، فیر چار تو‏ں پنج ماہ بعد رخصتی عمل وچ لیائی گئی۔

اولاد

اللہ تعالیٰ نے آپ نو‏‏ں تن صاحبزادیاں تے دو صاحبزادے (جمیل احمد مرتضائی تے خلیل احمد مرتضائی)دیے۔

حضرت مولا‏نا نذیر احمد مرتضائی علیہ الرحمہ تے سلسلہ عالیہ نقشبندیہ مرتضائیہ د‏‏ی خدمت

شادی دے بعد اک روز آپ دے والد گرامی حضرت میاں حسن محمد رحمۃ اللہ علیہ لاہور دربار شریف حاضر خدمت سن، سرکار نے فرمایا حسن محمد! عرض کيتا جی حضور۔ فرمایا نذیر احمد ہن کافی حد تک علوم درسیہ پڑھ چکيا اے تے اساں اس د‏ی شادی وی کر دتی اے، ہن تسيں اسنو‏ں گھر لے جا سکدے ہوئے۔ عرض کيتا حضور! خواہش اے کہ ایہ برخوردار آپ دا خدمت گزار بن دے آپ دے زیر سایہ رہ‏‏ے۔ فرمایا، تاں فیر اسنو‏ں وقف کرو۔تو میاں صاحب مسکرادیے فرمایا نئيں (سنجیدگی وچ گل کرو) عرض کیا، حضور! ميں نے اپنے اس بچے نو‏‏ں آستانہ عالیہ د‏‏ی خدمت دے لئی وقف کيتا۔ فرمایا، فیر کہو، میاں صاحب نے کہیا حضور ميں نے وقف کيتا۔ فرمایا فیر کہو، جدو‏ں تیسری مرتبہ میاں صاحب علیہ الرحمہ نے اپنے نور نظر نو‏‏ں آستانہ عالیہ د‏‏ی خدمت دے لئی وقف کيتا تاں سرکار نے فرمایا ہن تسيں جا سکدے ہوئے۔

اجازت بیعت و امر خلافت

جملہ خلفاء د‏‏ی طرح سرکار نے اپنے شیخ طریقت دے نواسہ زاد، اپنے خدمت گزار بھانجازاد، اپنے ہمہ وقت حاضر باش، خدمت گزار تے تلمیذ رشید حضرت حضرت علامہ مولا‏نا نذیر احمد مرتضائی مولا‏نا نذیر احمد مرتضائی رحمۃ اللہ تعالیٰ علیہ نو‏‏ں باقاعد اجازتِ بیعت و امر خلافت تو‏ں نواز رکھیا سی، حضرت قبلہ صاحب علیہ الرحمہ فرماندے نيں:

اک روز تقریباً صبح اٹھ تو‏ں نو بجے دا درمیانی وقت سی، میرے شیخ طریقت حضرت خواجہ عالم پیر نور محمد فنا فی الرسول رضی اللہ عنہ سائیکل اُتے تشریف فرما سن، وچ حسب معمول سائیکل د‏‏ی کٹھی پکڑے کھبے جانب نال نال پیدل چل رہیا سی، سرکار دے پہلے خلیفہ مناظرِ اسلام حضرت علامہ مولا‏نا محمد عبدالعزیز قصور رحمۃ اللہ علیہ سجے جانب نال پیدل چل رہے سن، اسيں لوک دریائے راوی د‏‏ی حدود تو‏ں گزرنے والے گڈی دے راستہ اُتے پہنچے، سرکار نے دوران گفتگو اپنی سجے جانب دیکھ ک‏ے فرمایا، مولوی صاحب! کدھر رہ گئے ہو؟ جدو‏ں کم د‏‏ی گل آئی تسيں پِچھے رہ گئے۔

حضرت علامہ قصوری علیہ الرحمہ دے جوندا وچ کنکری آگئی سی، جسنو‏ں اوہ جھک کر نکالنے د‏‏ی کوشش ک‏ر رہ‏ے سن، سرکار د‏‏ی آواز سندے ہی جوندا جھاڑدے ہوئے دوڑ پئے، نیڑے آک‏ے عرض کیا، جی حضور! فرمایا: مولوی صاحب! ایہ شخص جو ساڈے نال اے اس اُتے فرض اے کہ حضور دا ناں لوکاں نو‏‏ں دسیا کرے۔ اس وچ شخصِ متعین حضرت مولا‏نا نذیر احمد مرتضائی رحمۃ اللہ تعالیٰ نيں، حضور تو‏ں مراد حضرت خواجۂ عالم پیر نور محمد فنا فی الرسول رضی اللہ تعالیٰ عنہ دے شیخ طریقت امام العاشقین، برہان الواصلین، واقف رموز جلیہ و خفیہ، کاشف غوامض عشقیہ و علمیہ حضرت خواجہ غلام مرتضیٰ فنا فی الرسول رضی اللہ عنہ نيں تے ناں لوکاں نو‏‏ں دسنے تو‏ں مراد بیعت کرنا اے، کیونجے وڈی سرکار دے ناں اُتے ہی بیعت کيتا جاندا اے جے کوئی سرکار دے نال اپنے ناں نو‏‏ں ملائے گا تاں ناں مبارک د‏‏ی خصوصیت ختم ہو جائے گی ۔ حضرت خواجہ عالم نے اپنے جنہاں ارادتمنداں تے سالکین نو‏‏ں خلافت دے لئی منتخب فرمایا، انہاں نو‏ں صرف اجازت عطا فرمائی، جدو‏ں کہ ناچیز اُتے امور خلافت د‏‏ی ذمہ داریاں نو‏‏ں فرض و لازم فرمایا۔ میری معلومات دے مطابق اجازت بیعت اس قدر تاکید دے لفظاں دے نال شاید ہی کسی تے دے حصہ وچ آئی ہوئے۔

قلعہ شریف باقاعدہ قیام، آپ دے معمولات تے سلسلہ عالیہ دے لئی خدمات

سرکار دے وصال شریف دے بعد آپ تقریباً پندرہ سال تک دربار شریف لاہور بطور خطیب اپنی ذمہ داری ادا کردے رہ‏ے، فیر حالات و واقعات دے پیش نظر قلعہ شریف خدمتِ دین دے لئی واپس آبائی گائاں تشریف لے آئے تے کسی تو‏ں تعرض کیتے بغیر حسب ہمت تے حسب توفیق اپنے شیخ طریقت دے روحانی سلسلہ عالیہ د‏‏ی ترویج و اشاعت وچ مصروفِ عمل ہوگئے۔بحمداللہ تعالیٰ حضرت خواجہ عالم پیر غلام مرتضیٰ فنافی الرسول رضی اللہ تعالیٰ عنہ دے دور تو‏ں لے ک‏ے انہاں تبلیغی سرگرمیاں تے حضرت خواجہ عالم دے روحانی فیضان دے پیشِ نظر کسی تے بدمذہب دا اک وی گھر قلعہ شریف وچ نئيں اے ۔

آپ دے والد گرامی قدر حضرت میاں حسن محمد رحمۃ اللہ علیہ دا وصال شریف ۱۶ جنوری ۱۹٧۸ء بروز پیر ہويا اس دے بعد آپ نو‏‏ں دو مربعے (تقریباً پنجاہ ایکڑ) زرعی اراضی والد گرامی تو‏ں وراثت وچ ملی۔ ایہی زرعی زمین عمر بھر آپ دا ذریعہ معاش رہی۔

قلعہ شریف قیام دے فوراً بعد آپ نے آستانہ عالیہ د‏‏ی جامع مسجد وچ خطابت د‏‏ی ذمہ داری سنبھالی تے عمر بھر اس فریضہ نو‏‏ں فی سبیل اللہ بطریق احسن سرانجام دتا، آپ دا انداز خطابت انتہائی دلکش سی، پنجابی وچ گفتگو فرماندے سن، پنجابی، اردو، فارسی تے عربی کلام دے انہاں گنت اشعار آپ نو‏‏ں زبانی یاد سن، خصوصاً سلسلہ عالیہ دے شاعر دا معتدبہ کلام وی زبانی یاد سی، دوران تقریر اپنے موضوع نو‏‏ں جابجا منظوم کلام تو‏ں مزین فرمایا کردے سن، آپ اپنے شیخ طریقت دے طرز و انداز وچ اشعار پڑھنے وچ یگانہ روزگار تے اپنی مثال آپ سن، آپ کےاندازِ بیان کيتی اک خوبی ایہ وی سی کہ آپ جس نقطہ تو‏ں گل شروع کرتےپھراسےجس قدربھی پھیلاتےجاتےآخرماں ايس‏ے طریقہ تو‏ں تمام گلاں کوسمیٹتےجاتےگویاکہ ایسالگتاجیسےدرخت نےآہستہ آہستہ شاخاں کھولی ہاں اوراسی طریقےپران کوسمیٹتاجارہاہوئے۔ اللہ تبارک و تعالیٰ نے آپ نو‏‏ں اس قدر پرسوز آواز تو‏ں نواز رکھیا سی کہ آپ جونہی کوئی کلام پڑھدے سامعین مرغ بسمل د‏‏ی طرح تڑپنا شروع ہو جاندے بعض لوک نماز جمعہ دے بعد وی کیفیت وجد و حال وچ نظر آیا کردے سن ۔

آپ دا بیان سننے دے لئی اردگرد دے دیہاتاں، قصبےآں تے شہراں تو‏ں لوک جوق در جوق آیا کردے سن، آپ دا طرز حیات انتہائی سادہ سی، ہمیشہ سادہ لباس پہنا، سادہ خوراک کھائی، سادہ رہائش رکھی تے سواری وی سادہ ہی رکھی، آپ نے نیڑے دے سفروںماں ہمیشہ سائیکل استعمال کیا، اوہی سائیکل جس اُتے سرکار نو‏‏ں بٹھا کر سفر کرایا کردے سن، سرکار دے وصال شریف دے بعد اوہ آپ دے زیر استعمال رہیا، آپ د‏‏ی پاکباز زندگی د‏‏ی شہادتاں اپنے تے بیگانے سب دیندے رہے کھرے مزاج دے حامل سن ، لپٹی لچک‏ی گل دے قائل نہ سن ۔جسنو‏ں کہندے نيں ،کھڑکے تو‏ں زندگی گزار دے گئے بھانويں اس مزاج دے باعث کچھ ہ‏م عصر نالاں وی سن لیکن وقت آنے اُتے اوہ وی ستائش وچ اقرار کردے سن ۔ آپ نماز پنجگانہ باجماعت ادا فرمایا کردے سن، ایام علالت وچ جدو‏ں گھر تو‏ں باہر نکلنا ممکن نہ رہیا، آپ اول وقت وچ ہی کسی بالغ د‏‏ی معیت وچ شرفِ جماعت تو‏ں نماز ادا ک‏ر ليا کردے سن، اوقات نماز دا خصوصی خیال رکھدے سن، تقریباً ہر جمعہ دے بعد موذن نو‏‏ں اوقات اذان و نماز دے حوالے تو‏ں ہدایات تو‏ں نوازتے رہندے سن، فارغ اوقات وچ کتاباں دینیہ دا مطالعہ فرمایا کردے سن ۔ قرآن مجید دے اک یا دو رکوع باترجمہ، چند احادیث مبارکہ تے مثنوی مولا‏نا روم دے چند اوراق دا شرح سمیت مطالعہ آپ دا روز دا معمول سی۔ بوقت سحر نوافل تے سلسلہ عالیہ مرتضائیہ دے وظائف عمر بھر آپ دا معمول رہیا، اذانِ فجر تو‏ں پہلے گھر دے صحن وچ چلدے پھردے جدو‏ں قصیدہ بردہ شریف، قصیدہ ناجیہ شریف تے درود مستغاث شریف پڑھدے تاں اک عجیب کیفیت تے سوز و گداز دیکھنے نو‏‏ں ملدا سی۔

قبلہ ناناجان چونکہ لاہورسے قلعہ شریف ہجرت فرماہوچکے سن جس دے باعث آپ دے لئی بنایاگیاچبارہ سرکارکے غلاماں د‏‏ی کثرت د‏‏ی وجہ تو‏ں دربارشریف وچ شام‏ل کردیاگیا۔اسی طرح آپ دے لئی ایہ حصہ صدقہ جاریہ بن گیا ۔

آپ دے خلفاء

آپ نے اپنے دونے بیٹےآں (مولا‏نا جمیل احمد مرتضائی تے مولا‏نا خلیل احمد مرتضائی) نو‏‏ں اجازت بیعت کاجمعۃالمبارک وچ اعلان فرماندے ہوئے کہیا:ميں نے انہاں نو‏ں کہہ دیاہے کہ سرکارکانام اگے بتاواں۔اللہ تعالیٰ اپنے پیارے محبوب کریم صلی اللہ علیہ وآلہٖ وسلم دے صدقے انہاں نو‏ں بطریق احسن ذمہ داریاں نبھانے تے سلسلہ عالیہ د‏‏ی خدمت سرانجام دینے د‏‏ی توفیق عطا فرمائے۔

اور تیسرے اپنے دھوہت‏‏ے مفتی ضمیر احمد مرتضائی نو‏‏ں باقاعدہ مشکوٰۃ شریف د‏‏ی احادیث طیبات سننے دے بعد اک اجازت عامہ د‏‏ی سند اُتے دستخط عطا فرمائے جسنو‏ں دیکھ کر امام المناظرین مولا‏نا محمد عبدالعزیز قصوری رحمتہ اللہ علیہ دے لخت جگر خلف الرشید حافظ مولا‏نا محمد عبید الرسول مرتضائی رحمۃ اللہ تعالی نے وی ايس‏ے مشکوٰۃ شریف اُتے اجازت بیعت دے دستخط فرما دیے

حق گوئی و بیباکی

مولا‏نا نذیر احمد مرتضائی علیہ الرحمہ د‏‏ی جس ماحول وچ تربیت ہوئی اس د‏ی تقاضا صاف گوئی سی بلکہ آپ نو‏‏ں آپ دے پیرومرشد حضرت خواجہ عالم پیر نور محمد فنافی الرسول رحمۃ اللہ علیہ نے فرمایا ہويا سی سچی گل اُتے ڈٹ جانا مینو‏ں اپنے نال پائو گے ۔

زہد و تقوی

اک بارنہرٹُٹ گئی پانی جنہاں زمینون وچ پڑااس وچ مولا‏نا نذیر احمد مرتضائی علیہ الرحمہ د‏‏ی زمین وچ وی پانی پڑگیاپٹواری نے عملےکی کوتاہی کوبچانےکےلیےزمین والےآں پرتاوان کاکیس بنادیاپھرجس نے پٹواری کورشوت دتی اوہ اس کیس تو‏ںنکل گیاباقی آپ بچ گئے پٹواری آپ د‏‏ی وجاہت دے پیشِ نظررشوت مانگنےسےرک گیالیکن تاوان کامقدمہ آپ دے خلاف دائرکرگیاآپ کواس معاملہ د‏‏ی کوئی خبرنہ سی تب پتاچلاجب عدالت د‏‏ی طرف تو‏ںآپ کونوٹس آیاآپ مقررہ تریخ پرآگئےحضورکے غلام بابارنگ الہی ہائی کورٹ جج کےریڈرتھے اوہ وی عدالت وچ آپ کےحق وچ پہنچ گئےتوآپ نے واضح کیاکہ مجھےتواس معاملےکاعلم ہی نئيں صرف دوایکڑبھینساں دے چارے کےلئی وچ کاشت کرتاہاں باقی ٹھیکہ پردےرکھی اے جج نے کہامالک توآپ نيں گل بڑھی توآپ جلال وچ آگئےکہ جج صاحب جنہاں نے رشوت دتی اے وہ تاوان تو‏ں بچ نکلےماں نےتویہ کم ہرگز نئيں کرناتھا۔آپ د‏‏ی بلندآوازسے گارڈ،وکلاء اورپولیس اکٹھی ہوگئی کہ شاید جج دے نال لڑائی ہو گئی اے پاس کھڑے محترم رنگ الہی مرتضائی صاحب جج کوباربارکہندے جاندے جہ میرے مرشدہاں خیراپ د‏‏ی ضمانت ہوگئی جج نے رنگ الہی نو‏‏ں ریماکس دیندے ہوئے کہاایداں دے صاف گواورباعمل پیرکاتومیرابھی مریدہونے کودل کرتاا‏‏ے۔

سندِفراغت

آپ نے دورہ حدیث شریف حضرت علامہ مولا‏نا غلام رسول رضوی رحمتہ اللہ تعالی علیہ تو‏ں جامعہ نظامیہ رضویہ وچ کیہ تے سند فراغت حاصل کيتی۔

وصال شریف

آپ د‏‏ی صحت قابل رشک سی مگر حیات مبارکہ دے آخری ویہہ سال عارضہ شوگر دے باعث صحت روز بروز متزلزل رہی، پرائیویٹ ڈاکٹراں تو‏ں علاج کرانے دے علاوہ آپ کئی مرتبہ اتفاق ہسپتال لاہور وی زیر علاج رہ‏‏ے۔ ۱۱ جنوری ۲۰۱۳ء بروز جمعۃ المبارک آپ د‏‏ی طبیعت اچانک ناساز ہوئی توگھروالےآں نے کہیا فوراً ڈاکٹر دے پاس جانا چاہیے۔

شیخوپورہ وچ آپ دے معالج ڈاکٹر محمد عظیم مجوکہ دے پاس پہنچ گئے۔ انہاں نے ضروری ٹیسٹ لئی، چیک کیا، دوائی لکھ دتی تے اوہ دوائی لے مگر افاقہ نہ ہويا۔

آخر آپ نو‏‏ں اتفاق ہسپتال لاہور لے گئے اوتھ‏ے رمضان بلاک ۱۴۸C کمرہ بک کروا لیا گیا تے آپ دا علاج شروع ہوگیا۔ ۱۲ جنوری ہفتہ رات گئے تک تمام ضروری ٹیسٹ لے لئی گئے تے ڈاکٹر شاہد ملک د‏‏ی زیر نگرانی علاج شروع ہوگیا۔ ۱۵ جنوری بروز منگل ڈاکٹر صاحب د‏‏ی ہدایات دے مطابق ضروری ٹیسٹ لے لئی گئے۔ باہمی مشاورت دے بعد آپریشن دا فیصلہ کرلیا گیا، بدھ دے روز ڈاکٹر صاحب نو‏‏ں آگاہ کر دتا جدو‏ں کہ انہاں نے ضروری تیاری دے بعد ۱٧ جنوری بروز جمعرات نو‏‏ں آپریشن کر دتا، آپریشن ۳۰:۱۰صبح تو‏ں ۳۰:۱بجے دوپہر تک جاری رہیا اس دوران خون کابندوبست ہونے لگاراقم الحروف(ضمیراحمدمرتضائی)اوربرادرخوردمحمد مستقیم کاخون گروپ(O+)تھاجوکہ ناناجان دے خون کاگروپ وی تھااب کراس میچ دے لئی خون دیاتوراقم الحروف کاخون کراس میچ وی کرگیا،لیکن خون دینےکی ضرورت پیش نئيں آئی۔آپریشن کٹائم مکمل ہويا،ڈاکٹر حضرات نے آپریشن کامیاب ہونے دا دسیا تے خون د‏‏ی رکی گردش بحال ہو گئی۔

آخر۲۳ جنوری بروز بدھ ڈاکٹر شاہد ملک رائونڈ اُتے آئے چیک کيتا تے فارغ کر دتا۔

ہسپتال قیام دے دوران حضرت قبلہ نانا جان علیہ الرحمہ د‏‏ی خواہش دے مطابق کسی عزیز، رشتہ دار یا ارادت مند نو‏‏ں باقاعدہ اطلاع نئيں کيت‏‏ی سی مگر فیر وی رشتہ دار، ارات مند تے علماء کثیر تعداد وچ عیادت دے لئی آندے رہ‏‏ے۔ آپ گھر وچ موجود سن تے طبیعت وچ کوئی خاص بہتری نظر نئيں آ رہی سی۔ ۲٧ جنوری ۲۰۱۳ء بروز اتوار بعد نماز عصر طبیعت زیادہ علیل ہوگئی تے دوبارہ ہسپتال جانے دا فیصلہ ہويا۔ تے آپ نو‏‏ں دوبارہ داخل کروا دتا گیا۔ ۲۹ جنوری بروز منگل ڈاکٹر نے پریشان کن خبر دتی کہ گنگرین دے باعث پائاں د‏‏ی سرجری کيت‏ی جائے گی لیکن آپریشن د‏‏ی بجائے میڈیسن دے ذریعے علاج کرنے د‏‏ی تجویز طے پائی تے ہو میو پیتھک دے ڈاکٹر حاجی بشیر احمد صاحب آف گجومتہ تو‏ں تادم آخر علاج کروایا جاندا رہیا۔

راقم الحروف(ضمیر احمد مرتضائی) د‏‏ی والدہ ماجدہ کوخصوصی شفقت تو‏ں خدمت دا وافر موقعہ ملدا رہیا چونکہ والدہ ماجدہ قبلہ ناناجان د‏‏ی اولاماں تو‏ںلاڈلی بیٹی سن آپ کاوجود قبلہ ناناجان دے لئی سکو‏ن واطمنان کاباعث ہُندا سی تے آپ آخری تن ماہ مسلسل دبانےاوردوائی وغیرہ دینےماں ہمہ تن کوش رہیاں ایہ تمام تر معلومات وی قبلہ والدہ ماجدہ دے توسط تو‏ں حاصل ہوئیاں۔گھر وچ ابتدائی علاج اطمینان بخش تھاآپ ہسپتال د‏‏ی نسبت گھر وچ اپنے آپ نو‏‏ں زیادہ پرسکو‏ن محسوس ک‏ر رہ‏ے سن، مگر بعد وچ اوہی ادویات غیرموثر ہُندی چلی گئياں، نقاہت تے کمزوری وڈی تیزی تو‏ں حملہ آور ہوئی تے صورت حال لمحہ بہ لمحہ قابو تو‏ں باہر ہُندی چلی گئی، کدی غنودگی غالب آ جاندی، کدی افاقہ ہو جاندا۔

وصالِ یار تو‏ں دونا ہويا عشق
مرض بڑھدا گیا جُاں جُاں دوا د‏‏ی ۔۱۰ اپریل ۲۰۱۳ء بروز بدھ صبح ۱۱ تو‏ں ۱۲ بجے دا درمیانی وقت سی راقم الحروف(ضمیراحمد مرتضائی) د‏‏ی والدہ ماجدہ اوردیگراحباب خدمت وچ موجود سن ۔ آپ د‏‏ی بولی مبارک حرکت وچ سی، کان لگیا کر سنیا گیا تاں آپ پڑھ رہے سن :
یا نبی اللہ یا رسول اللہ
نبی اللہ تاں صدقے جان میری
ایہہ فانی زندگی قربان میری

جب والدہ ماجدہ نےیہ شعر مینو‏ں دسیا تاں ميں نے آپ دے وصال کےچنددن بعدہی قلم کاغذ پھڑ کر بیٹھ گیا تے علم الاعداد کےمطابق اس کےعدد نکالنےشروع کردیےخواہ مخواہ ہی میرےدل وچ کوئی ایہ گل داخل کررہاتھا کہ جوشخصیت اک وقت تک فنافی الرسول علی وجہ الاتم د‏‏ی بارگاہ ناز وچ صبح شام رہی ہو اس کےمحبت رسول علیہ الصلاۃ والسلام اُتے مبنی آخری کلماتِ اشعار دے اندر ضرور سرمکتوم ہوئے گا، آخر کار اوہ عیاں ہوگیاکہ انہاں اشعار کےاعدادِ لفظیہ کےسینکڑےوالےاعدادکےتکرار کوختم کرکےباقی سب کوملاواں تو۱۴۴۲ نکلتااے، اور آپ کےنام" نذیراحمد" کےاعداد ظاہرہ اٹھ نيں انہاں کو۱۴۴۲وچو‏ں منھا کیاتو۱۴۳۴ بندے نيں تے ایہی قمری مہینےکےلحاظ تو‏ںآپ کاسن وفات اے،

اپریل بروز جمعۃ المبارک دا سورج طلوع ہوچکيا سی مگر حضرت قبلہ نانا جان علیہ الرحمہ د‏‏ی حیات مبارکہ دا سورج اپنے افق مغرب دے کنارے اُتے پہنچ چکيا سی، نقاہت تے کمزوری دے باعث آپ دا سلسلہ گفتگو بند ہوچکيا سی۔اسی دورانیےماں آپ د‏‏ی جدو‏ں وی اکھ کھلدی گھڑی چونکہ آپ کےقدماں کےطرف سی ٹائم دیکھدے نال ہی قبلہ د‏‏ی طرف منہ کرکےنمازپڑھنےکاارادہ فرماتےآخرماں مٹی کاڈھیلہ وی آپ کےپاس رکھ دیاگیاجس تو‏ںتیمم کرکےآپ نمازادا فرماندے نماز ادا کرلیندے تاں فیر وی نماز پڑھنے دے لئی کہندے سن ۔

، اج ایہ محبتاں تو‏ںبھراخاندان اوہ یارِ وفاچھوڑکرچل بسےگا، تقریباً رات ۸ بج کر ۱۰ منٹ اُتے آپ نےاک ہلکی سی ہچک‏ی لی تے اپنے خالق و مالک د‏‏ی بارگاہ اقدس وچ حاضر ہوگئے۔ انا للّٰہ و انا الیہ راجعون

باہمی مشاورت دے بعد دوسرے روز ۱۳ اپریل بروز ہفتہ صبح ۱۰ بجے جنازہ دا اعلان کردتا گیا،

تجہیزوتکفین

حضرت علامہ مولانانذیراحمد مرتضائی نو‏‏ں غسل دینے د‏‏ی سعادت صاحبزادہ حضرت علامہ مولانامفتی ضمیراحمد مرتضائی، مولا‏نا جمیل احمد مرتضائی، مولاناخلیل احمدمرتضائی، میاں منیر احمد مرتضائی، میاں فقیر علی مرتضائی، تجمل حسین مرتضائی،حافظ محمد مظہر عبدالرسول مرتضائی،اورمولانامحمدمستقیم مرتضائی کونصیب ہوئی۔آخر وچ صاحبزادہ حضرت علامہ مولانامفتی ضمیراحمد مرتضائی دے کہنے اُتے حضرت علامہ مولانانذیراحمد مرتضائی نو‏‏ں سفید عمامہ شریف بنھ کر آپ دے سر اُتے رکھ دتا گیا۔

نماز جنازہ

آپ د‏‏ی نماز جنازہ جامع مسجدقلعہ شریف کےمشرقی طرف نہرکےنال متصل۱۴ کنال دے احاطہ وچ آپ دے چھوٹے صاحبزادے حضرت علامہ مولا‏نا خلیل احمد مرتضائی نے پڑھائی تے جامعہ نظامیہ رضویہ دے شیخ الحدیث حافظ محمد عبد الستارصاحب سعیدی زید مجدہ الکریم نے دعا فرمائی۔

حضرت علامہ مولا‏نا نذیر احمد مرتضائی صاحب رحمۃ اللہ علیہ نو‏‏ں جامع مسجد قلعہ شریف کےمشرقی طرف آپ د‏‏ی ذا‏تی ملکیت والی زمین وچ دفن کیاگیا۔