موہن راکیش
موہن راکیش | |
---|---|
جم | 8 جنوری 1925 [۱][۲] |
وفات | 3 جنوری 1972 (47 سال)[۲] |
شہریت | بھارت (۲۶ جنوری ۱۹۵۰–) |
عملی زندگی | |
مادر علمی | پنجاب یونیورسٹی |
پیشہ | ماہرِ لسانیات ، مترجم ، لکھاری [۲]، ڈراما نگار [۲] |
پیشہ ورانہ زبان | ہندی [۳] |
اعزازات | |
سنگیت ناٹک اکادمی اوارڈ جواہر لعل نہرو فیلوشپ |
|
باب ادب | |
ترمیم |
موہن راکیش (मोहन राकेश؛ 8 جنوری 1925ء – 3 جنوری 1972ء) ہندی بولی دے ناول نگار تے ڈراما نگار سن ۔ اوہ ہندی ادب وچ 1950ء دی دہائی دی نويں کہانی (ادبی تحریک) دے پہل کاراں وچوں سن ۔ انہاں نے پہلا جدید ہندی ڈراما، آشاڑھ دا اک دن (1958ء) لکھیا، جس نے سنگیت ناٹک اکادمی دا مقابلہ جِتیا۔ انہاں نے ناول، افسانہ، سفر ناں، تنقید، یاداشت تے ڈراما دے میدان وچ بہت ساریاں خدمات سر انجام دتیاں۔[۴]
انہاں نوں جے شنکر پرساد دی روایت نوں اگے ودھانے والا ڈراما نگار منیا جاندا اے۔ انہاں دے ایتھے پرساد دی طرح تاریخیت، شعریت، جدیدیت تے رومانیت موجود نيں۔ موہن راکیش نے ناٹک دے فارم وچ توڑپھوڑ نئيں کیتا بلکہ اسنوں موڑ کر اک نويں تازگی پیدا کیندی۔ انہاں نے جدید انسان دی کشمکش تے جدید احساسنوں ناٹک دے فارم وچ منتقل کیتا اے۔ موہن راکیش نے کم ناٹک لکھ کے زیادہ شہرت حاصل کيتی اے ۔ان دے اہم ڈرامے، اساڑھ دا اک دن، لہراں دے راج ہنس، آدھ ادھورے، پیر تلے زمین، انڈے دے چھلکے تے رات بیندے تک نيں۔
موہن راکیش نوں ہندی زبان دا پہلا جدید ڈراما نگار منیا جاندا اے۔ "اساڑھ دا اک دن" نوں اسٹیج تے ڈرامے دا حاصل منیا جاندا اے۔ ایہ شاعر کالی داس دی کہانی نئيں اے بلکہ انہاں دی محرک ہیروئن ملکہ دی کہانی اے۔ "لہراں دے ہنس راج" وچ انسانی وجود تے اس دی داخلی آزادی نوں اجاگر کیتا گیا اے۔ "ادھے ادھورے" نے جدید زندگی دی پیچیدہ سوالےآں تے تضادات نوں اٹھا کے ہندی ناٹک وچ بحث دا دروازہ کھول دتا۔ اس ناٹک دے سارے کردار ادھورے پن، تشنگی، عدم اعتماد، نفسیاتی الجھن تے معاشی جدوجہد دے عذاب توں دوچار نيں۔ اس دے بعد موہن راکیش دے کئی ناٹک تے ایکانہاں دتی یعنی یک بابی ڈرامے شائع ہوئے لیکن اوہ ادھے ادھورے دے معیار نوں نہ پہنچ سکے۔
موہن راکیش نويں کہانی دے اہم ستون نيں۔ انہاں دی اہم کہانیاں، اک ٹھہرا ہويا چاقو، اس دی روٹی، سودا، ملبے دا مالک، پھٹا ہويا جوندا، ہويا مرغ، بھوکے تے "اک ہور زندگی" نيں۔ ”ملبے دا مالک“ تقسیم ہند دے بعد مسلم خانداناں دی تباہی دی کہانی اے۔ موہن راکیش دے موضوعات عام طور اُتے عورت مرد دے نويں رشتاں دی تلاش تے ازدواجی زندگی دی نفسیاتی الجھناں تک محدود نئيں انہاں نے بوہت سارے دوسرے مسائل نوں وی اپنی کہانیاں دا موضوع بنایا اے۔ اک ہور زندگی موہن راپیش کیتی نمائندہ کہانی اے۔ ایہ عورت مرد دے ٹوٹتے رشتاں دی کہانی اے۔ اس زمانے دی جدید رہتل تے جدید فیشن نے معاشرے وچ میاں بیوی دے رشتاں وچ کِداں دی ناہمواری پیدا کردتی اے ایہ کہانی اس اُتے گہری نظر ڈالدی اے۔ کردار دے اندر پیدا ہونے والی باریک توں باریک احساس یا لاشعور وچ دبی کِسے نازک ترین سوچ کر ابھار کر قارئین دے سامنے رکھ دینے دا فن موہن راکیش نوں خوب آندا اے۔ مجموعہ "پہچان" وچ شامل کہانی "سیفٹی پِن" اس دی عمدہ مثال اے۔
حوالے
[سودھو]- ↑ سرو ویاپک ادھکار شناختی: https://d-nb.info/gnd/119501287 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۴ اکتوبر ۲۰۱۵ — اجازت نامہ: Creative Commons CC0 License
- ↑ ۲.۰ ۲.۱ ۲.۲ ۲.۳ https://cs.isabart.org/person/158971 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱ اپریل ۲۰۲۱
- ↑ CONOR.SI ID: https://plus.cobiss.net/cobiss/si/sl/conor/141062243
- ↑ Gabrielle H. Cody (2007). The Columbia encyclopedia of modern drama, Volume 2. Columbia University Press, 1116. ISBN 0-231-14424-5.
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- 1925 دے جم
- 8 جنوری دے جم
- 1972 دیاں موتاں
- 3 جنوری دیاں موتاں
- 20واں صدی دے بھارت دے مضمون نگار
- ویہويں صدی دے بھارتی مترجمین
- ویہويں صدی دے ہندوستانی ناول نگار
- بھارتی مرد مضمون نگار
- بھارتی مرد ناول نگار
- پنجاب، بھارت دے ناول نگار
- سنگیت ناٹک اکیڈمی ایوارڈ وصول کردہ شخصیتاں
- فضلا پنجاب یونیورسٹی
- ہندی بولی دے مصنفاں