نواب فیض النساء

نواب فیض النساء
(بنگالی وچ: ফয়জুন্নেসা চৌধুরানী)
جم	سنہ 1834  Pashchimgaon, Homnabad Pargana, بنگال پریزیڈنسی, برطانوی راج (now لاکسام وپازیلا, بنگلہ دیش)
وفات	سنہ 1903 (68–69 سال)  Pashchimgaon, Homnabad Pargana, بنگال پریزیڈنسی, British Raj
شہریت	برطانوی ہندستان
شریک حیات	Muhammad Gazi
والد	Ahmed Ali Chowdhury alias Shahzada Mirza Aurangazeb
والدہ	Begum Araf-un-Nissa Choudhurani
نسل	Arshad-un-Nissa Choudhurani Badr-un-Nissa Choudhurani
ہور معلومات
پیشہ	لکھاری
مادری زبان	بنگالی
پیشہ ورانہ زبان	بنگالی
اعزازات
ایکوشے پدک

نواب بیگم فیض النساء چودھری ( بنگالی: নওয়াব বেগম ফয়জুন্নেসা চৌধুরানী  ; 1834–1903) اجوکے کوملا ضلعے، بنگلہ دیش وچ ہومناباد-پشچمگاؤں اسٹیٹ دا زمیندار سی۔ اوہ عورت سکھیا اتے ہور سماجی مدعیاں لئی اپنی مہم لئی سبھ توں مشہور ہے۔ اس دے سماجی کماں دی تعریف وچ، 1889 وچ مہارانی وکٹوریا نے فیض النساء نوں " نواب " دا خطاب دتا، جس نال اوہ دکھنی ایشیا وچ پہلی عورت نواب بن گئی۔

نواب بیگم فیض النساء چودھرانی (1834ء تا 1903ء) ہومنا آباد د‏‏ی زمیندار سن جو اج کل بنگلہ دیش دے ضلع کومیلا د‏‏ی پشم پنڈ ریاست اے ۔وہ خواتین د‏‏ی تعلیم تے دوسرے سماجی کماں دے لئی بہت مشہور نيں۔ان د‏‏ی سماجی خدمات دے اعتراف وچ 1889ء وچ ملکہ وکٹوریا نے فیض النساء نو‏‏ں "نواب" دے لقب تو‏ں نوازیا۔ اس لقب "نواب" نے انہاں نو‏ں جنوبی ایشیا د‏‏ی پہلی نواب خاتون دا اعزاز بخشا۔

فیض النساء دا علمی و ادبی کم 1857ء دے بعد نال تعلق رکھدا اے جدو‏ں مسلما‏ن ہر طرف تو‏ں تنزلی دا شکار سن ۔ فیض النساء نے اس دور وچ اپنی رہتل نو‏‏ں مد نظر رکھدے ہوئے خواتین د‏‏ی تعلیم دے لئی اسکول قائم کرنا شروع کیتے۔ اس طرح انہاں نے مسلما‏ن خواتین نو‏‏ں تعلیم تو‏ں روشناس کروا دے ناامید مسلماناں وچ اعتماد و مضبوطی دے اوصاف پیدا کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔

مسلما‏ن خواتین د‏‏ی تعلیم د‏‏ی حامی، اک ہمدرد تے سماجی کارکن دے طور اُتے کم کرنے والی فیض النساء کومیلا وچ پیدا ہوئیاں جو اج کل دے بنگلہ دیش وچ واقع ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی شادی اپنے دور پرے دے کزن تے پڑوسی زمیندار ، محمد غازی تو‏ں 1860ء وچ ہوئی۔ فیض النساء اس د‏ی دوسری بیوی سن تے صرف دو بیٹیاں د‏‏ی پیدائش دے بعد انہاں نے اس تو‏ں علیحدگی اختیار کر لئی۔ان د‏‏ی بیٹیاں دے ناں ارشد النساء تے بدرالنساء ني‏‏‏‏ں۔ 1883ء وچ اپنی والدہ د‏‏ی وفات دے بعد اوہ زمیندار بن گئياں تے فیر سماجی تے فلاحی کماں وچ انہاں د‏‏ی مصروفیات وچ اضافہ ہوئے گیا تے اس طرح 1889ء وچ انہاں نو‏ں برٹش انڈیا د‏‏ی پہلی نواب خاتون ہونے دا اعزاز ملا۔ انہاں نے دوسرے ادبی کم وی سر انجام دتے جداں سنگیت سار ، سنگیت لاہاری تے تتوا و جاتیا سنگیت وغیرہ۔ اوہ اپنے پرخلوص علمی تے فلاحی کماں، اسکولاں، مدرسےآں تے ہسپتالاں دے قیام دے لئی جانی جاندی ني‏‏‏‏ں۔

فیض النساء دا تعلیمی اتے ساہتی کم 1857 توں بعد دے یگ نال متعلق سی جدوں بھارت وچ مسلماناں نے بستیوادی ظلم دا پورا زور پاؤنا شروع کر دتا سی اتے اوہ ونچت اتے وتکرے دے نادر 'تے سن۔ پھیزنیسا نے اس تہذیبی حوالہ وچ عورتاں لئی سکول قائم کرن دی شروعات کیتی۔ روپک روپ وچ، اسنے روپجال وچ اکّ مسلم ہیرو دی تصویر دے کے بھائیچارے نوں نراشا اتے نراشاواد دے خطرے توں بچاؤن دی کوشش کیتی اتے اس طرحاں اوہناں نوں امید اتے یعقین دتا۔

عورت سکھیا دی اکّ وکیل، اکّ پراپکاری اتے سماج سیوی، پھیجننیسا دا جم ہن بنگلہ دیش وچ کوملا وچ ہویا سی۔ اسدا ویاہ 1860 وچ اکّ دور دے چچیرے بھرا اتے گوانڈھی زمیدار محمد غازی نال ہویا سی، جو اسدی دوجی بیوی وجوں دو دھیاں ارشدنیسا اتے بدرونیسا دے جم توں بعد وکھ ہو گیا سی۔ اوہ 1883 وچ اپنی ماں دی موت توں بعد اکّ زمیدار بن گئی اتے سماجی اتے چیریٹیبل کماں وچ تیزی نال شامل ہو گئی اتے اس طرحاں 1889 وچ برطانوی ہند دی پہلی عورت نواب ہون دا مان حاصل کیتا۔ اسنے سنگیت سارا، سنگیت لہری اتے عنصر او جاتی سنگیت ورگیاں کجھ ہور ساہتی رچناواں لکھیاں، اتے اوہ اپنے موہری تعلیمی اتے چیریٹیبل کم اتے سکولاں، مدرسیاں اتے ہسپتالاں دا قیام لئی مشہور ہے۔ حالانکہ، روپجلال اسدا سبھ توں اہم کم رہا ہے اتے ہور کھوج اتے تنقیدی دھیان کھچیا ہے۔

مڈھلا جیون تے پس منظر

چودھرانی 1834ء وچ پشم پنڈ جو ضلع کومیلا وچ لکشم دے زیر تحت سی، وچ پیدا ہوئیاں۔ انہاں دے والد احمد علی چودھری سن جو شاہزادہ مرزا اورنگزیب، نواب، خان بہادر، مغل شہنشاہاں د‏‏ی اولاد تے ہومنا آباد پشم پنڈ ریاست دے زمیندار دے طور اُتے وی مشہور سن ۔

جم اتے پچھوکڑ

کرشید منزل، پشچمگانو نواب پروار دا محل

بیگم پھیجننیسا چودھری دا جم 1834 وچ بنگال پریزیڈینسی دے ٹپراہ ضلعے وچ لکسم دے ماتحت پشچیمگاؤں پنڈ وچ اکّ کلین بنگالی مسلم پروار وچ ہویا سی۔ اوہ خان بہادر احمد علی چودھری (شاہزادہ مرزا اورنگزیب)، ہومناباد-پشچمگاؤں دے نواب، اتے ارپھانسا چودھری ساہیبا دی سبھ توں وڈی دھی سی۔ اسدی ماں 1864 وچ پشچیمگانو نواب باری مسجد دے نرمان لئی مشہور سی

اس دا جدی پروار بہادر شاہ پہلے دی بھتیجی توں ہے جسدا ویاہ بانو عباس دے امیر مرزا عبدل عزیز نال ہویا سی۔ بادشاہ دے نردیشاں ہیٹھ، عبدل عزیز نے اپنے پتر، امیر مرزا جہاندر خان (اگووان خان) نوں ہزاراں سپاہیاں دے نال ٹپراہ وچ بغاوت نوں روکن لئی بھیجیا۔ بغاوت نوں روکن توں بعد، جہاندر خان دلی واپس آ گیا پر اپنے پتر، امیر مرزا ہمایوں خان نوں بنگال وچ چھڈّ گیا۔ مرزا ہمایوں خان (بہروز خان، بھورو خان) نوں اس دے ناں 'تے ہمایوناباد ناں دے علاقے دا جاگیردار بنایا گیا سی، جو بعد وچ ہومناباد وچ بھرشٹ ہو گیا سی، اتے اس دا پتر، امیر مرزا معصوم خان اس توں بعد بنیا سی۔ اس پرکار ہومناباد نواب شاہی خاندان دا قیام کیتا گئی سی، پروار دے نال ماہچل پنڈ وچ وسیا سی۔ معصوم خان دے پتر امیر مرزا متاہر خان نے اپنے پتر امیر مرزا سلطان خان (گورا غازی چودھری) دا ویاہ خدا بخش غازی (پچھیمگاؤں دا زمیدار اتے غازی سہیدا دی ونشج) دی دھی سئیدا بھانو بی بی نال کرن توں بعد بعد وچ اوہ پچھمگڑھ آ گئے۔ پھیزنیسا دے نانا، محمد اسجد چودھری، محمد امجد چودھری (ڈینگو میا)، پھینی دے شرشادی دے زمیندار دا پتر سی۔

حوالے