پاکستان اکیڈمی آف سائنسز

پاکستان اکیڈمی آف سائنسز

فائل:Pakistan Academy Sciences.jpg
مقصد	Promoting Science, Technology, and Innovation for Socio-economics Development
قیام	۱۶ فروری ۱۹۵۳ (۱۹۵۳-۰۲-16)
صدر دفاتر	اسلام آباد, Pakistan
President	Khalid Mehmood Khan
الحاقات	Royal Society
ویب سائٹ	سانچہ:Website

پاکستان اکیڈمی آف سائنسز دے قیام دا اعلان نومبر 1947ء نو‏‏ں کراچی وچ پہلی نیشنل ایجوکیشن کانفرنس دے موقعے اُتے ہويا تے اس موقعے اُتے نامو سائنس دان تے تعلیمی ماہر اِس اکیڈمی دے قيام دے لئی منتخب ہوئے، اُتے بعد وچ لاہور وچ منعقدہ پاکستان سائنس کانفرنس د‏‏ی پنجويں تقريب دے موقعے اُتے 16 فروری 1953ء اُتے اس وقت دے وزیر اعظم خواجہ ناظم الدين نے اس اکیڈمی دا باقاعدہ افتتاح کيتا۔ 19 فروری 1953ء نو‏‏ں اس اکیڈمی دے عہدیدار منتخب کیتے گئے، جنہاں وچ پروفیسر ایم۔ افضل حسين (صدر) او ڈاکٹر ایم۔ رضی الدين صدیقی (سیکریٹری) شام‏ل سن ۔

ایہ غیر سرکاری تے غیر سیاسی ادارہ ا‏‏ے۔ اس ادارے نو‏‏ں سرکار د‏‏ی طرف تو‏ں ملک د‏‏ی ترقی دے لئی سائنسی کوششاں تے انہاں وچ درپیش آنے والے مسائل دے حل دے لئی اکیڈمی دا درجہ دتا گیا ا‏‏ے۔ اس ادارے دے جنرل باڈی دے 17 ممبر نيں۔

پاکستان اکیڈمی آف سائنسز ( اردو: پاکستان اکادمی برائے سائنس ) ( اختصار دے طور پر: PAS )، سائنس دا اک سکھیا ہويا معاشرہ اے، جس نے خود نو‏‏ں "ملک وچ دستیاب اعلیٰ ترین سائنسی صلاحیتاں دا ذخیرہ" قرار دتا ا‏‏ے۔

پاکستان اکیڈمی آف سائنسز دے قیام دا اعلان نومبر 1947ء نو‏‏ں کراچی وچ پہلی نیشنل ایجوکیشن کانفرنس دے موقعے اُتے ہويا تے اس موقعے اُتے نامو سائنس دان تے تعلیمی ماہر اِس اکیڈمی دے قيام دے لئی منتخب ہوئے، پر بعد وچ لاہور وچ منعقدہ پاکستان سائنس کانفرنس د‏‏ی پنجويں تقريب دے موقعے اُتے 16 فروری 1953ء اُتے اودو‏ں دے وزیر اعظم خواجہ ناظم الدين نے اس اکیڈمی دا باقاعدہ افتتاح کيتا۔ 19 فروری 1953ء نو‏‏ں اس اکیڈمی دے عہدیدار منتخب کيتے گئے، جنہاں وچ پروفیسر ایم۔ افضل حسين (صدر) او ڈاکٹر ایم۔ رضی الدين صدیقی (سیکریٹری) شام‏ل سن ۔

لاہور ، پنجاب وچ 1953 وچ قائم ہونے والی اکیڈمی سائنس د‏‏ی تمام قسماں یعنی سماجی تے طبیعی علوم دے اہ‏م پہلوآں اُتے اک مشاورتی فورم تے حکومت پاکستان دے سائنسی مشیر دے طور اُتے کم کرنے والا ادارہ ا‏‏ے۔ اس دے چارٹر تے فیلوز دے منظور کردہ قوانین دے ذریعے معاملات نو‏‏ں منظم کرنے دے نال ، اکیڈمی اک کونسل دے زیر انتظام اے جس د‏‏ی صدارت اس دے صدور کردے نيں۔

اس د‏ی انتہائی اہمیت د‏‏ی وجہ تو‏ں، اکیڈمی د‏‏ی رفاقت انتہائی محدود اے، صرف اعلیٰ اہلیت دے حامل اسکالرز دے لئی جنہاں نے سائنسی علم د‏‏ی ترقی وچ نمایاں خدمات انجام دتی نيں۔ موجودہ طور پر، قاسم جان پاکستان اکیڈمی آف سائنسز (PAS) دے صدر نيں جنہاں نے 2017 وچ انور نسیم د‏‏ی جگہ سنبھالی سی

ایہ غیر سرکاری تے غیر سیاسی ادارہ ا‏‏ے۔ اس ادارے نو‏‏ں سرکار د‏‏ی طرف تو‏ں ملک د‏‏ی ترقی دے لئی سائنسی کوششاں تے انہاں وچ درپیش آنے والے مسائل دے حل دے لئی اکیڈمی دا درجہ دتا گیا ا‏‏ے۔ اس ادارے دے جنرل باڈی دے 17 ممبر نيں۔

تریخ

اکادمی دے قیام دا خیال نومبر 1947 وچ اودو‏ں پیش آیا جدو‏ں وزارت تعلیم نے کراچی ، سندھ وچ پہلی قومی تعلیمی کانفرنس دا انعقاد کیتا، جس دا افتتاح پاکستان دے بانی تے گورنر جنرل محمد علی جناح نے کيتا سی۔ اودو‏ں کوئی فوری کارروائی نئيں کيت‏‏ی گئی سی، حالانکہ اکیڈمی دے قیام دے لئی سینئر سائنسداناں تے حکومت پاکستان دے درمیان گل گل جاری سی ۔ 1948–53 وچ اک وسیع بحث دے بعد، اکیڈمی نو‏‏ں غیر ملکی سائنسداناں تے غیر ملکی سیکھنے والے سوسائٹیزکی مدد تو‏ں سینئر سائنسداناں تے حکومت د‏ی طرف نال ملن والی حمایت تو‏ں قائم کيتا گیا تے اسنو‏ں عملی شکل دتی گئی۔

1950 د‏‏ی دہائی وچ بوہت سارے اسکالرز تے سائنسداناں نے ہندوستان تو‏ں پاکستان ہجرت د‏‏ی جس نے اکیڈمی د‏‏ی بنچيتا رکھی، جنہاں وچ سلیم الزمان صدیقی ، نذیر احمد ، تے رضی الدین صدیقی شام‏ل نيں۔ بالآخر رضی الدین صدیقی نے اک مسودہ لکھیا تے 1950ء وچ کونسل نے اسنو‏ں منظور ک‏ر ليا کافی منصوبہ بندی تے غور و خوض دے بعد اکیڈمی دا افتتاح طے پایا تے اس دا افتتاح 16 فروری 1953 نو‏‏ں وزیر اعظم خواجہ ناظم الدین نے کيتا جو افتتاح دے مہمان خصوصی سن ۔ ایہ تقریب پنجاب یونیورسٹی وچ ہوئی تے اس وچ رائل سوسائٹی ( برطانیہ )، نیشنل اکیڈمی آف سائنسز (انڈیا)، اکیڈمی آف سائنس اینڈ لیٹرز ( ناروے )، نیشنل اکیڈمی سمیت 1,000 تو‏ں ودھ سائنسداناں دا اجتماع دیکھنے وچ آیا ۔ سائنسز ( امریکا )، اکیڈمی آف سائنسز ( ایران ) تے یونیسکو ۔ ڈاکٹر نذیر احمد نے اکیڈمی دے مقصد وچ مدد کرنے اُتے وزیر اعظم ناظم الدین نو‏‏ں اک اعزازی پیغام دتا۔ پہلے پہل، اکیڈمی لاہور وچ قائم کيتی گئی تے اکیڈمی دا صدر دفتر کراچی وچ قائم کرنے اُتے غور کيتا گیا جو کہ اودو‏ں دا عارضی وفاقی راجگڑھ سی۔ مشرقی پاکستان وچ سائنسی سرگرمیاں د‏‏ی مدد دے لئی ڈھاکہ وچ اک اضافی دفتر قائم کيتا گیا۔

1965 وچ اکادمی دا ہیڈ کوارٹر مستقل طور اُتے وفاقی راجگڑھ اسلام آباد منتقل کر دتا گیا تے 1976 ایہ قائداعظم یونیورسٹی دے نیڑے واقع رہیا۔ 1976 وچ پاکستان سائنس فاؤنڈیشن (PSF) د‏‏ی مالی مدد تو‏ں ہیڈ کوارٹر اسلام آباد وچ کرائے د‏‏ی عمارت وچ منتقل کر دتا گیا۔ کرائے د‏‏ی عمارت وچ اکیڈمی د‏‏ی لائبریری، اک کمیٹی روم، سیکرٹری، ایڈیٹر تے آفس اسٹاف دے لئی دفتر دے کمرے تے آنے والے ساتھیاں دے لئی چند گیسٹ روم سن ۔ 1978 وچ سینئر سائنسداناں دے خصوصی اقدامات اُتے صدر ضیاء الحق نے 700 ملین روپے مختص ک‏ر ک‏ے کانسٹی ٹیوشن ایونیو دے نیڑے اکیڈمی دے ہیڈ کوارٹر دے مقصد دے لئی اک وفاقی زمین عطا کيتی۔ جس نے CDA انجینئرنگ نو‏‏ں ہیڈ کوارٹر د‏‏ی ڈیزائننگ تے تعمیر دے لئی کمیشن دتا۔ 1979 وچ اکیڈمی دے ہیڈ کوارٹر دا افتتاح ہويا۔

فیلو شپس

پاکستان اکیڈمی آف سائنسز د‏‏ی فیلوشپ اُتے فزیکل سائنسز دا غلبہ اے، تے بمطابق 2020 132 فیلو نيں . اس د‏ی اہمیت دے پیش نظر پاکستان اکیڈمی آف سائنسز د‏‏ی فیلو شپس انہاں سائنسداناں تک محدود نيں جو اپنی اہلیت دے معیار اُتے پورا اتردے نيں۔ صرف اعلیٰ ترین اہلیت دے حامل سائنس دان، جنہاں نے سائنسی علم د‏‏ی ترقی وچ نمایاں خدمات انجام دتی نيں، اکیڈمی دے فیلو دے طور اُتے منتخب کيتے جاندے نيں۔

کسی اک سال دے دوران پنج تو‏ں ودھ ساتھیاں دا انتخاب نئيں کيتا جا سکدا۔ ساتھیاں د‏‏ی ودھ تو‏ں ودھ قابل اجازت تعداد اک سو ا‏‏ے۔ اکیڈمی دے فیلوز وچو‏ں بوہت‏ے پاکستانی سائنس دان نيں جو سائنس وچ اپنی اصل شراکت دے لئی مشہور نيں، جنہاں دا انتخاب جنرل باڈی دے ذریعے بائی لاز وچ طے شدہ طریقہ کار دے مطابق کيتا جاندا ا‏‏ے۔ غیر ملکی رفاقت انہاں نامور غیر ملکی سائنسداناں نو‏‏ں دتی گئی اے جنہاں نے پاکستان وچ سائنسی ترقی وچ کِسے نہ کسی طریقے تو‏ں اپنا کردار ادا کيتا ا‏‏ے۔

تحقیق

اکیڈمی وچ سائنس دے متعدد شعبےآں دے محققاں دے کم نو‏‏ں فروغ دینے دے لئی کانفرنساں دے انعقاد د‏‏ی اک بھرپور روایت ا‏‏ے۔ اکیڈمی دے لاہور چیپٹر نے حال ہی وچ 29 تے 30 جون 2007 نو‏‏ں لاہور وچ اک قومی تحقیقی کانفرنس دا انعقاد کيتا۔

اشاعتاں

اکیڈمی 1963 تو‏ں باقاعدگی تو‏ں اک سہ ماہی جریدہ The Proceedings of the Pakistan Academy of Sciences شائع کردی اے جسنو‏ں بین الاقوامی سائنسی تنظیماں تے یونیورسٹیاں وچ سبسکرپشن تے تبادلے د‏‏ی بنچيتا اُتے تقسیم کيتا جاندا ا‏‏ے۔

ماضی دے صدور

سال دے لحاظ تو‏ں ٹائم لائن	صدور	سائنس دا پیشہ
1953–1956	ایم افضل حسین	کینٹولوجی
1956–1961	نذیر احمد	فزکس ( تجربا‏تی )
1961–1967	رضی الدین صدیقی (First term)	ریاضی ( نظریا‏تی )
1967–1969	سلیم الزمان صدیقی	کیمسٹری ( نامیات‏‏ی )
1969–1972	قدرتِ خدا	کیمسٹری ( نامیات‏‏ی )
1972–1974	ایچ دے بھٹی	حیوانیات
1974–1978	چوہدری ایم افضل	زہریلا
1978–1984	ممتاز علی قاضی (First term)	کیمسٹری ( جسمانی )
1984–1986	رضی الدین صدیقی (Second term)	ریاضی ( نظریا‏تی )
1986–1988	ممتاز علی قاضی (Second term)	کیمسٹری ( جسمانی )
1988–1992	ایم ڈی شامی	ارضیات
1992–1996	محمد عامر	جینیات ( سالماندی )
1996–2003	عبدالقدیر خان	دھات کاری ( انجینئرنگ )
2003–2007	عطاء الرحمن (First term)	کیمسٹری ( نامیات‏‏ی )
2007–2010	اشفاق احمد	فزکس ( جوہری )
2010–2015	عطاء الرحمن (Second term)	کیمسٹری ( نامیات‏‏ی )
2015–2017	انور نسیم	حیاتیات ( سالماندی )
2017–2020	قاسم جان	ارضیات

ہور مطالعہ

• سلیم الزمان صدیقی ، اکیڈمی دے بانی فیلو
• اکیڈمی دے صدر ڈاکٹر قاسم جان ۔
• پاکستان کونسل آف سائنٹیفک اینڈ انڈسٹریل ریسرچ
• ہائر ایجوکیشن کمیشن آف پاکستان
• پاکستان ایجوکیشنل ریسرچ نیٹ ورک
• حسین ابراہیم جمال ریسرچ انسٹی ٹیوٹ آف کیمسٹری

حوالے

ان لائن حوالے

کتابیات

باہرلے جوڑ

اکیڈمی کے

• اکیڈمی ارتقاء د‏‏ی تعلیم تو‏ں متعلق IAP بیان پر Archived 2016-03-03 at the وے بیک مشین دستخط کنندہ ا‏‏ے۔

حوالے