پرمار راجٹبر
پرمار ٹبر | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
800–1327 | |||||||||
دار الحکومت | دھار | ||||||||
حکومت | نرنکش | ||||||||
مہراجا | |||||||||
• c.800 – c.818 | اپیندر | ||||||||
• c.1010 – c.1055 | بھوج I | ||||||||
• c.1274 – c.1283 | ارجنورمن II | ||||||||
تاریخی دور | پرانا بھارت | ||||||||
• قیام | 800 | ||||||||
• موقوفی نطام | 1327 | ||||||||
آیزو 3166 رمز | [[آیزو 3166-2:|]] | ||||||||
|
پرمار ٹبر نے قرون وسطی وچ بھارت دے مدھپردیش دے مالوا وچ راج کیتا۔اس ٹبر دا قیام 800ء وچ اپیندر نے کیتا تے سبھ توں اہم راجا بھوج ہویا۔پرمار ٹبر دا راجگڑھ دھارانگری دھار سی،جو کہ بھارت دے مدھیہ پردیش وچ واقع اے۔ اس ٹبر دی جانکاری سانوں پدم گپت دی لکھت 'نوسہسنک چرت' تے ادیپور،مدھپردیش دے ابھلیکھ توں ملدی اے۔
پرمار ( سنسکرت:: پرماریا) اک گجر خاندان سی جسنوں بعد وچ اگنی ونش راجپوت توں موسوم کيتا گیا جس نے 9ویں تے 14ویں صدی دے درمیان مغربی وسطی ہندوستان وچ مالوا تے آس پاس دے علاقےآں اُتے حکومت کیتی۔
اس شاہی خاندان نے یا تاں 9ویں یا 10ویں صدی وچ حکومت قائم کيتی سی، تے اس دے ابتدائی حکمراناں نے غالباً مانیاکھیندا دے راشٹرکوٹاں دے جاگیردار دے طور اُتے حکومت کیتی۔ 10واں صدی دے حکمران سیاکا دے ذریعہ جاری کردہ قدیم ترین پرماریا نوشتہ جات گجرات وچ پائے گئے نيں۔ 972 عیسوی دے آس پاس، سیاکا نے راشٹرکوٹا دے راجگڑھ مانیاکھیندا نوں برطرف کر دتا، تے پرماراں نوں اک خودمختار طاقت دے طور اُتے قائم کيتا۔ اس دے جانشین مونجا دے وقت تک، موجودہ مدھیہ پردیش وچ مالوا دا علاقہ بنیادی پارماریا علاقہ بن چکيا سی، جس دا راجگڑھ دھرا (اب دھر) سی۔ ایہ خاندان مونجا دے بھتیجے بھوجا دے ماتحت اپنے عروج اُتے پہنچیا، جس دی سلطنت شمال وچ چتور توں لے کے جنوب وچ کونکن تک تے مغرب وچ دریائے سابرمتی توں مشرق وچ ودیشا تک پھیلی ہوئی سی۔
گجرات دے چالوکیوں ، کلیانی دے چلوکیوں ، تریپوری دے کلاچوریاں ، جیجاکابھکدی دے چندیلاں تے ہور پڑوسی ریاستاں دے نال انہاں دی جدوجہد دے نتیجے وچ پرماریا دی طاقت کئی بار بڑھی تے زوال پذیر ہوئی۔ بعد دے پرماریا حکمراناں نے اپنا راجگڑھ منڈپا-درگا (اب مانڈو) وچ منتقل کر دتا جدوں دھریا نوں انہاں دے دشمناں نے متعدد بار برطرف کيتا سی۔ مہلکدیوا ، آخری معروف پارماریا بادشاہ، نوں 1305 عیسوی وچ دہلی دے علاؤالدین خلجی دی فوجاں نے شکست دتی تے قتل کر دتا ، حالانکہ حاشیہ نگاری دے شواہد توں پتہ چلدا اے کہ پرماریا دی حکمرانی اس دی موت دے بعد چند سال تک جاری رہی۔
مالوا نوں پرماراں دے تحت سیاسی تے ثقافتی وقار دی اک وڈی سطح حاصل سی۔ پرمارس سنسکرت شاعراں تے اسکالراں دی سرپرستی دے لئی مشہور سن تے بھوجا خود اک مشہور عالم سن ۔ زیادہ تر پارماریا راجے شیو سن تے انہاں نے کئی شیو مندراں نوں بنایا، حالانکہ انہاں نے جین علماء دی وی سرپرستی کيتی۔
آغاز
[سودھو]واٹسن،کینپبیل،فوربس،ڈاکٹر بھنڈارکر وغیرہ اتہاسکاراں مطابق اوہ گجراں دتی اک شاخ سن۔۔[۱] سیئک پرمار دے 'ہرسول تامبالیکھ' مطابق اوہ راشٹرکوٹاں دے ہم عصر سن۔
اپیندر
[سودھو]ایہہ اس ٹبر دا پہلا معلوم راجا سی۔
سیئک II
[سودھو]سیئک II جاننی ہرش وی اک مہان راجا ہویا تے اس دے وڈے پتر واکپتی مونج نے اس توں بعد گدی سمبھالی۔
واکپتی مونج II
[سودھو]اسنے شریولبھ،پرتھویولبھ اتے اموگھورش ورگیاں اپادھیاں دھارن کیتیاں۔اسنے کلچوری راجا یوراج دوجے نوں ہراکے اس دا راجگڑھ ترپری تے قبضہ کیتا،اسے طرحاں ائسنے گہل راجاواں دے میواڑ تے ہنلا کر کے راجگڑھ آگھاٹ وچ ہنیریاں لیاندیاں۔اس نوں پاٹن \ انہلواڑا (گجرات) دے چولکیا سولنکی ونشی راجا نوں وی ہرایا۔
سندھراج
[سودھو]اسنے کمارنارائن،نوساہسنک ورگیاں اپادھیاں دھارن کیتیاں۔
سندھراج دا پتر بھوج اک مہان راجا ہون دے نال نال اک مہان ودوان وی سی۔ ائسنے دھار وچ سنسکرت بولی دے مطالعہ دا مرکز کھولھیا۔ بھوج نے سمرانگن سوتردھار،بھوجچمپو، کورم شتک، شبدانراج، سرسوتی کننبھرن، پراکرت گرائمر تے شرنگار پرکاش سنے کئی رچناواں لکھیاں۔
پرمار ونشی راجا
[سودھو]حکمران دا ناں[۲] | راج شروع | راج ختم | |
---|---|---|---|
1 | اپیندر | 800 | 818 |
2 | ویریسمھا I | 818 | 843 |
3 | سیئک I | 843 | 893 |
4 | واکپتیراجا I | 893 | 918 |
5 | ویریسمھا II | 918 | 948 |
6 | سیئک II 'ہرش سیئک – ایہہ تیلپ دوجے (چالکیا ونشی راجا) ہتھوں ماریا گیا۔ | 948 | 974 |
7 | واکپتی II مونج – ایہہ وی تیلپ دوجے دی قید وچ ماریا گیا | 974 | 995 |
8 | سندھراج – ہوناں نوں ہرایا | 995 | 1010 |
9 | بھوج پہلا – سبھ توں مہان پرمار راجا | 1010 | 1055 |
10 | جیسمھا I – کلچوری راجا کرن نے اس نوں ماریا۔ | 1055 | 1068–69 |
11 | ادیدتیا – ' | 1068–69 | 1087 |
12 | لکشندیو – اس دے ویلے محمود غزنوی نے مالوا اے حملہ کر کے اجین تے قبضہ کیتا ۔ | 1087 | 1094 |
13 | نرورمندیو ' | 1094 | 1134 |
14 | یشوورمن – ' | 1134 | 1142 |
15 | جیورمن I | 1142 | 1143 |
بلل – | 1143 | 1150–51 | |
کمارپال چولوکیا دا مختصر راج | |||
16 | وندھیورمن | 1160 | 1193 |
17 | سبھتورمن | 1193 | 1210 |
18 | ارجنورمن I – یادواں تے سولنکیاں نوں ہرا مڑ ٹبر دی شان قایم کیتی | 1210 | 1218 |
19 | دیوپال | 1218 | 1239 |
20 | جیتگیدیوا | 1239 | 1256 |
21 | جیورمن II I | 1256 | 1269 |
22 | جیسمھا II | 1269 | 1274 |
23 | ارجنورمن II | 1274 | 1283 |
24 | بھوج II | 1283 | ؟ |
25 | مہالکدیو – اس نوں عین الملک نے ہرایا دے مالوا دلی سلطنت وچ ملا لیا گیا۔ | ؟ | 1305 |
26 |
مورتاں
[سودھو]-
پرماراں دے ابھلیکھ ملن والیاں تھاواں نوں درساؤندا نقشہ۔
-
سیئک دوجے دا ہرسول تامبالیکھ، 949.
ایہہ وی پڑھو
[سودھو]نقطہ
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ Ganga Prasad Yadava (1982). Dhanapāla and his times: a socio-cultural study based upon his works. Concept. Retrieved on 18 جولائی 2011.
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےReferenceA
لئی۔