Jump to content

پرمار راجٹبر

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
پرمار ٹبر

800–1327
دار الحکومتدھار
حکومتنرنکش
مہراجا 
• c.800 – c.818
اپیندر
• c.1010 – c.1055
بھوج I
• c.1274 – c.1283
ارجنورمن II
تاریخی دورپرانا بھارت
• قیام
800
• موقوفی نطام
1327
آیزو 3166 رمز[[آیزو 3166-2:|]]
ماقبل
مابعد
گرجر-پرتیہار
[[دلی سلطنت]]

پرمار ٹبر نے قرون وسطی وچ بھارت دے مدھپردیش دے مالوا وچ راج کیتا۔اس ٹبر دا قیام 800ء وچ اپیندر نے کیتا تے سبھ توں اہم راجا بھوج ہویا۔پرمار ٹبر دا راجگڑھ دھارانگری دھار سی،جو کہ بھارت دے مدھیہ پردیش وچ واقع اے۔ اس ٹبر دی جانکاری سانوں پدم گپت دی لکھت 'نوسہسنک چرت' تے ادیپور،مدھپردیش دے ابھلیکھ توں ملدی اے۔


پرمار ( سنسکرت:: پرماریا) اک گجر خاندان سی جسنو‏ں بعد وچ اگنی ونش راجپوت تو‏ں موسوم کيتا گیا جس نے 9ویں تے 14ویں صدی دے درمیان مغربی وسطی ہندوستان وچ مالوا تے آس پاس دے علاقےآں اُتے حکومت کیت‏‏ی۔

اس شاہی خاندان نے یا تاں 9ویں یا 10ویں صدی وچ حکومت قائم کيتی سی، تے اس دے ابتدائی حکمراناں نے غالباً مانیاکھیندا دے راشٹرکوٹاں دے جاگیردار دے طور اُتے حکومت کیت‏‏ی۔ 10واں صدی دے حکمران سیاکا دے ذریعہ جاری کردہ قدیم ترین پرماریا نوشتہ جات گجرات وچ پائے گئے نيں۔ 972 عیسوی دے آس پاس، سیاکا نے راشٹرکوٹا دے راجگڑھ مانیاکھیندا نو‏‏ں برطرف کر دتا، تے پرماراں نو‏‏ں اک خودمختار طاقت دے طور اُتے قائم کيتا۔ اس دے جانشین مونجا دے وقت تک، موجودہ مدھیہ پردیش وچ مالوا دا علاقہ بنیادی پارماریا علاقہ بن چکيا سی، جس دا راجگڑھ دھرا (اب دھر) سی۔ ایہ خاندان مونجا دے بھتیجے بھوجا دے ماتحت اپنے عروج اُتے پہنچیا، جس د‏‏ی سلطنت شمال وچ چتور تو‏ں لے ک‏ے جنوب وچ کونکن تک تے مغرب وچ دریائے سابرمتی تو‏ں مشرق وچ ودیشا تک پھیلی ہوئی سی۔

گجرات دے چالوکیو‏ں ، کلیانی دے چلوکیو‏ں ، تریپوری دے کلاچوریاں ، جیجاکابھکدی دے چندیلاں تے ہور پڑوسی ریاستاں دے نال انہاں د‏‏ی جدوجہد دے نتیجے وچ پرماریا د‏‏ی طاقت کئی بار بڑھی تے زوال پذیر ہوئی۔ بعد دے پرماریا حکمراناں نے اپنا راجگڑھ منڈپا-درگا (اب مانڈو) وچ منتقل کر دتا جدو‏ں دھریا نو‏‏ں انہاں دے دشمناں نے متعدد بار برطرف کيتا سی۔ مہلکدیوا ، آخری معروف پارماریا بادشاہ، نو‏‏ں 1305 عیسوی وچ دہلی دے علاؤالدین خلجی د‏‏ی فوجاں نے شکست دتی تے قتل کر دتا ، حالانکہ حاشیہ نگاری دے شواہد تو‏ں پتہ چلدا اے کہ پرماریا د‏‏ی حکمرانی اس د‏ی موت دے بعد چند سال تک جاری رہی۔

مالوا نو‏‏ں پرماراں دے تحت سیاسی تے ثقافتی وقار د‏‏ی اک وڈی سطح حاصل سی۔ پرمارس سنسکرت شاعراں تے اسکالراں د‏‏ی سرپرستی دے لئی مشہور سن تے بھوجا خود اک مشہور عالم سن ۔ زیادہ تر پارماریا راجے شیو سن تے انہاں نے کئی شیو مندراں نو‏‏ں بنایا، حالانکہ انہاں نے جین علماء د‏‏ی وی سرپرستی کيتی۔

آغاز

[سودھو]

واٹسن،کینپبیل،فوربس،ڈاکٹر بھنڈارکر وغیرہ اتہاسکاراں مطابق اوہ گجراں دتی اک شاخ سن۔۔[۱] سیئک پرمار دے 'ہرسول تامبالیکھ' مطابق اوہ راشٹرکوٹاں دے ہ‏م عصر سن۔

اپیندر

[سودھو]

ایہہ اس ٹبر دا پہلا معلوم راجا سی۔

سیئک II

[سودھو]

سیئک II جاننی ہرش وی اک مہان راجا ہویا تے اس دے وڈے پتر واکپتی مونج نے اس توں بعد گدی سمبھالی۔

واکپتی مونج II

[سودھو]

اسنے شریولبھ،پرتھویولبھ اتے اموگھورش ورگیاں اپادھیاں دھارن کیتیاں۔اسنے کلچوری راجا یوراج دوجے نوں ہراکے اس دا راجگڑھ ترپری تے قبضہ کیتا،اسے طرحاں ائسنے گہل راجاواں دے میواڑ تے ہنلا کر کے راجگڑھ آگھاٹ وچ ہنیریاں لیاندیاں۔اس نوں پاٹن \ انہلواڑا (گجرات) دے چولکیا سولنکی ونشی راجا نوں وی ہرایا۔

سندھراج

[سودھو]

اسنے کمارنارائن،نوساہسنک ورگیاں اپادھیاں دھارن کیتیاں۔

بھوج (1000 ء -1055 ء)

[سودھو]

سندھراج دا پتر بھوج اک مہان راجا ہون دے نال نال اک مہان ودوان وی سی۔ ائسنے دھار وچ سنسکرت بولی دے مطالعہ دا مرکز کھولھیا۔ بھوج نے سمرانگن سوتردھار،بھوجچمپو، کورم شتک، شبدانراج، سرسوتی کننبھرن، پراکرت گرائمر تے شرنگار پرکاش سنے کئی رچناواں لکھیاں۔

پرمار ونشی راجا

[سودھو]
حکمران دا ناں[۲] راج شروع راج ختم
1 اپیندر 800 818
2 ویریسمھا I 818 843
3 سیئک I 843 893
4 واکپتیراجا I 893 918
5 ویریسمھا II 918 948
6 سیئک II 'ہرش سیئک – ایہہ تیلپ دوجے (چالکیا ونشی راجا) ہتھوں ماریا گیا۔ 948 974
7 واکپتی II مونجایہہ وی تیلپ دوجے دی قید وچ ماریا گیا 974 995
8 سندھراجہوناں نوں ہرایا 995 1010
9 بھوج پہلاسبھ توں مہان پرمار راجا 1010 1055
10 جیسمھا Iکلچوری راجا کرن نے اس نوں ماریا۔ 1055 1068–69
11 ادیدتیا – ' 1068–69 1087
12 لکشندیواس دے ویلے محمود غزنوی نے مالوا اے حملہ کر کے اجین تے قبضہ کیتا ۔ 1087 1094
13 نرورمندیو ' 1094 1134
14 یشوورمن – ' 1134 1142
15 جیورمن I 1142 1143
بلل 1143 1150–51
کمارپال چولوکیا دا مختصر راج
16 وندھیورمن 1160 1193
17 سبھتورمن 1193 1210
18 ارجنورمن Iیادواں تے سولنکیاں نوں ہرا مڑ ٹبر دی شان قایم کیتی 1210 1218
19 دیوپال 1218 1239
20 جیتگیدیوا 1239 1256
21 جیورمن II I 1256 1269
22 جیسمھا II 1269 1274
23 ارجنورمن II 1274 1283
24 بھوج II 1283 ؟
25 مہالکدیواس نوں عین الملک نے ہرایا دے مالوا دلی سلطنت وچ ملا لیا گیا۔ ؟ 1305
26

مورتاں

[سودھو]

ایہہ وی پڑھو

[سودھو]

٭ بھارت دا اتہاس

نقطہ

[سودھو]

حوالے

[سودھو]
  1. Ganga Prasad Yadava (1982). Dhanapāla and his times: a socio-cultural study based upon his works. Concept. Retrieved on 18 جولائ‏ی 2011. 
  2. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے ReferenceA لئی۔