چوواکارن موسی
چوواکارن موسی | |
---|---|
تاریخ پیدائش |
|
وفات | سنہ 1807
|
ترمیم |
چوواکارن موسی (جسنوں چوکارا موسی کہیا جاندا اے ) اک دولت مندمرچ دا سودجے سی ۔ اس دا تعلق ہندوستان توں سی،۔ اوہ جنوبی ہندوستان دا ' مغل بیگ ' سی ، جو 1807 وچ تھلاسری (سابقہ ، 'تیلیچری') وچ فوت ہويا۔ اسنوں موسی کاکا دے ناں توں وی جانیا جاندا اے۔ (یعنی کیی فیملی معزز موسی)۔
ابتدائی سال
[سودھو]موسی 1745 وچ غالبا چوووا نیڑے کننور دے نیڑے پیدا ہوئے۔ ایہ اس دے ماماں تے سہولت کار جو اک مالدار مصالحہ فروش الوپی دا گھر سی جو موسی تے اس دے بھائی بپن کو، یورپیاں دے نال ابھردے ہوئے تجارتی مواقعاں توں فائدہ اٹھانے دے لئی تھیلیسیری لیایا سی ۔ [۱]
موسا دی ابتدا دے بارے وچ بوہت گھٹ معلومات نيں ، لیکن ابتدائی برساں وچ اسنوں یقینی طور اُتے اپنے چچا دی سرپرستی توں فائدہ ہويا۔ الوپی نے تھیلیسیری وچ موسا دے پہلے سولو بزنس انٹرپرائز دی سرپرستی دی ، جو اک تباہ کن فیصلہ ثابت ہويا۔ نڈر موسی نے فیرتراونکور توں مدد منگی جس نے اسنوں اس دے اگلے منصوبے دے لئی بیج تے ساگون دی باقاعدہ فراہمی اُتے اتفاق کیتا۔
ہندوستانی حکمراناں نال تعلقات
[سودھو]جب ٹیپو سلطان نے 1786 وچ ملابار اُتے قبضہ کیتا تاں اس نے موسا تے اس خطے دے دوسرے تاجراں دے قیمتی تجارتی مفادات نوں لالچ وچ مبتلیا کے دتا ، لیکن اسنوں ایہ وی احساس ہويا کہ اوہ ملبار دی خوشحالی دا مرکزی مقام اے۔ موسا نوں ٹیپو سلطان دے قریبی دوستاں دے ذریعہ متنبہ کیتا گیا سی کہ اس دے اثاثے ضبط ہونے دا خطرہ اے تے اسنوں تھلاسری توں فرار ہونا چاہیے۔ اس دے باوجود موسا تے دوسرے اہم تاجر اوتھے رہے ، جتھے انہاں نے سوچیا کہ اوہ اپنے مفادات دا تحفظ کرنے وچ سب توں بہتر نيں تے اک کم سطح تک اگرچہ انہاں نے یورپیاں دے نال تجارت جاری رکھی اے۔ اوہ 1792 وچ تیسری اینگلو میسور جنگ دے اختتام تک رہے۔ [۲]
موسا نوں ایہ اعزاز وی حاصل سی کہ آرتھر ویلزلی ، جو ڈیوک آف ویلنگٹن بنے سن ، نے اپنے سپلائرز (انہاں وچوں بوہت سارے باغی) دی مدد کرنے دی کوششاں اُتے وی ناراضی دا اظہار کیتا سی جدوں کہ برطانوی حکام توں وعدہ وی کیتا سی ۔ ویلنگٹن جس دے وڈے بھائی رچرڈ گورنر جنرل سن ، نے 1800 وچ کرنل سارتوریئس نوں خط لکھیا سی جس وچ کہیا گیا سی کہ باغیاں دے نال معاملات کرنے اُتے موسٰی نوں پھانسی دتی جائے۔
آخری سال
[سودھو]1800 دی دہائی دے اوائل وچ موسا دی خوش قسمتی، کاروبار تے تجارتی مفادات وچ اضافہ ہُندا رہیا۔ اوہ سن 1807 وچ وفات پایا، اس وقت اوہ ملابار دی اک بہت ہی دولت مند تے بااثر شخصیت سی ۔ اوڈھیل پیلی مسجد وچ اک مقبرے وچ اس دی دفنایا گیا سی، جسنوں اس نے 1806 توں پہلے کدی تعمیر کیتا سی ۔
کیی فیملی اپنی خوش قسمتی توں لطف اندوز ہُندی رہی۔ 1813 وچ ، موسا دے بیٹے تے اہم وارث نوں 'ملبار ساحل دا سب توں امیر آدمی' بیان کیتا گیا۔ [۳] ستم ظریفی دی گل ایہ اے کہ موسی دا خاندان جو اج وی تھیلیسیری وچ معزز اے، انیہويں صدی دا اک گیسٹ ہاؤس چلاندا اے جس دا دعوی کیتا جاندا اے کہ اک بار انہاں دا باپ دادا دے تلخ حریف ، مرڈوک براؤن توں سی ۔ [۴]
حوالے
[سودھو]- ↑ A.P. Ummer Kutty, Keyi Charitram, Thalaserry, 1916, pp. 185-208; M.P. Mujeebu Rehiman, 'Merchants and Colonialism: the Case of Chovvakkaran Moosa and the English East India Company', History Farook (working paper series, August 2006), p. 2.
- ↑ M.P. Mujeebu Rehiman, ‘Merchants and Colonialism: the Case of Chovvakkaran Moosa and the English East India Company’, History Farook (working paper series, August 2006), pp. 8-10.
- ↑ W. Milburn, Oriental Commerce, vol. 1, London, 1813, p. 322; cf. p. 329. However, Milburn may have been referring, posthumously, to Moosa, himself.
- ↑ http://www.dailymail.co.uk/travel/article-1229994/Kerala-homestays-Living-like-local-India-Mr-Mrs-C-P-Moosa.html