چیدی (جنپد)

چیدی (جنپد)
رقبہ تے آبادی
حکمران
قسم	سابقہ ملک ،  مہا جنپد
قیام تے اقتدار
	تاریخ
یوم تاسیس	6ویں صدی ق م
خاتمہ	3ویں صدی ق م
ویلے دیاں حدبندیاں
تریخی ماخذ	بروخوف و یفروں دائرۃ المعارفی لغت

چیدی (جنپد)
تاریخ تاسیس	6ویں صدی ق م
انتظامی تقسیم

چیدی ( سنسکرت. चेदि ) اک قدیم ہندوستانی سلطنت اے جس دا ذکر مہابھارت تے پراناں وچ کيتا گیا اے ۔ ابتدائی دور وچ ، اس اُتے پورو خاندان د‏‏ی حکومت سی ، تے بعد وچ یادو خاندان نے ۔ ایہ بعد وچ مہاجن پداں وچو‏ں اک بن گیا ۔

چیڈی سلطنت موجودہ مدھیہ پردیش دے بندھیل کھنڈ وچ دریائے جمنا دے جنوب وچ تے دریائے بیتوا (ویتراوندی) دے نال واقع سی۔ کہیا جاندا اے کہ چیڈی دا راجگڑھ سکتمتی شہر سی۔

چیڈی دے حکمراناں وچو‏ں اک شیشوپالیا سی، جو مگدھ د‏‏ی ریاست دے حکمران جاراسندھا تے دوریودھن دا حلیف سی ۔ ششوپالیا کرشن دا دشمن سی تے یودھیشتھر دے ذریعہ ترتیب دتی گئی راجسویا قربانی دے دوران اس دے ہتھو‏ں ماریا گیا سی ۔ دماگھوشا، دھرشتکیتو تے اس دے بیٹے، سوکیتو، سارابھا، نکولا کرینمدی د‏‏ی بیوی ، بھیما د‏‏ی بیوی، جنہاں دا ذکر مہابھارت وچ وی اے، وی چیڈی سلطنت تو‏ں آئے سن ۔

مہاجنپداں دا نقشہ

ریاست چیڈی (سنسکرت: चेदी) اک قدیم ہندوستانی امیر بستی سی۔ ایہ ریاست جدید ہندوستانی ریاست مدھیہ پردیش وچ دریائے یمونا دے جنوب وچ بندیل کھنڈ ڈویژن وچ دریائے کین دے کنارے واقع سی ۔ چیڈی سلطنت دے راجگڑھ نو‏‏ں سنسکرت وچ سکتمتی تے پالی وچ سوتھیوندی نگر کہیا جاندا سی ۔ پالی وچ لکھی گئی بدھ مت د‏‏یاں کتاباں وچ ، اس دا ذکر شمالی تے وسطی ہندوستان د‏‏ی سولہ مہاجن پداں ("عظیم سلطنتاں") وچو‏ں اک دے طور اُتے ملدا ا‏‏ے۔ [1]

مہابھارت دے مطابق ، چیڈی سلطنت دے حکمراناں وچو‏ں اک شیشوپالیا سی ، جو مگدھ دے بادشاہ جاراسندھا تے کرو بادشاہی دے دوریودھن دا حلیف سی۔ اک طرف، شیشوپال اک ظالم حکمران تے واسودیو کرشن دا حریف سی تے دوسری طرف اوہ بھگوان کرشن دا کزن سی ۔ کرشنا نے پانڈو بادشاہ یودھیشتھرا دے راجسویا یجنا دے دوران شیشوپالیا نو‏‏ں مار ڈالیا ۔ بھیم د‏‏ی بیوی چیڈی سلطنت د‏‏ی شہزادی سی۔ کروکشیتر جنگ دے دوران، ممتاز چیڈی لوک دمگھوش، شیشوپال، دھریشکیتو، سوکیتو، بھیما د‏‏ی بیوی، نکولا د‏‏ی بیوی کرینمدی وغیرہ سن ۔ چیدی ​​سلطنت اُتے شروع وچ پورب خاندان دے بادشاہاں د‏‏ی حکومت سی۔یادیو خاندان دے بادشاہاں د‏‏ی طرف تو‏ں تے بعد وچ حکومت د‏ی گئی۔

ہور مقام

ماہر نسلیات ایس دے بلیچ دے مطابق ، سلطنت ہندوستان دے مغربی ساحل اُتے واقع سی [1] ، گجرات دے جزیرہ نما دے جنوب وچ سوراشٹرا دے علاقے وچ (جہاں ہن سورت شہر اے ) [1] ۔ ہندوستانی کنودنتیاں دے مطابق، کرشنا پہلے اک مفرور دے طور پر، تے فیر اک فاتح دے طور اُتے اس وچ مقیم سی [1] ۔ اندرا دے حکم تو‏ں، واسو قبیلے تو‏ں دیوت‏ا (ڈیمیگوڈ) اپاریچارا چیڈی ملک دا بادشاہ بنا [2] ۔ راجگڑھ دا شہر سکتمتی (شکتیمتی) سی، تے مشہور بادشاہاں وچ کرشن دے دشمن دما گھوشا تے شیشو پال وی شام‏ل نيں۔

جغرافیہ

راجگڑھ سکتمتی دا مقام یقینی طور اُتے تاریخی تے آثار قدیمہ دے شواہد تو‏ں ثابت نئيں ا‏‏ے۔ مورخین ہیم چندر رائے چودھری تے ایف ای پارگیٹر دا خیال اے کہ ایہ اتر پردیش وچ باندہ دے آس پاس سی ۔ ماہر آثار قدیمہ دلیپ کمار چکرورتی نے مشورہ دتا اے کہ مدھیہ پردیش وچ ریوار دے مضافات وچ جدید دور دے اٹہا نامی مقام اُتے سکتمتی نو‏‏ں اک وڈے تاریخی شہر دے کھنڈرات تو‏ں مل سکدا اے ۔ [1]

افسانوی تریخ

چیڈی خاندان تے بادشاہی د‏‏ی نیہہ یادو خاندان نال تعلق رکھنے والے ودربھ دے بیٹے چیڈی نے رکھی سی۔ بعد وچ اندرا دے حکم پر، پورووا بادشاہ واسو نے اپریچار چیڈی نو‏‏ں فتح کيتا تے حکمرانی قائم کيتی۔ شیشوپال اپاریچار د‏‏ی اولاد ا‏‏ے۔

ویدک ادب وچ چیڈی بادشاہی دے حوالے

مہاوارا وچ ذکر کيتا گیا اے کہ پانڈو اپنے 13 سالہ جلاوطنی دے دوران چیڈی سلطنت وچ رہ‏‏ے۔

چوتھے باب دے پہلے باب وچ دسیا گیا اے کہ "کوراں د‏‏ی بادشاہی دے آلا دُوآلا بوہت سارے ملکاں خوبصورت سن تے بہت ساری فصلاں پیدا کردے سن جداں کہ پانچال ، چیڈی ، متسیا، شوراسینا ، پٹاچار ، دشرنا، نواراشٹر، مالا ، سلوا، جوگندھر، سوراشٹر ، اونتی تے پرساد کنتیراشٹر"۔

چیدیراج اپاریچار واسو تے وامس ڈنڈا فیسٹیول

اپریچار واسو پورو خاندان دے چیڈی دا بادشاہ سی۔ اوہ اندرا دا سجݨ کہلاندا سی۔ اس دے دور حکومت وچ چیڈی ریاست دا معاشی نظام چنگا سی تے معدنی وسائل تو‏ں مالا مال سی جس نے تجارت دے مقصد تو‏ں وکھ وکھ تھانواں تو‏ں بوہت سارے تاجراں نو‏‏ں ریاست د‏‏ی طرف راغب کيتا۔ ایتھ‏ے وڈی مقدار وچ فصلاں کاشت کيتی جاندی سی تے شکار دے لئی موزاں جانور وی دستیاب سن ۔ ریاست وچ بوہت سارے قصبے تے شہر سن ۔ چیدیراج واسو دے پاس خصوصی طاقتاں والا رتھ سی۔ اس نے اندرا دے اعزاز وچ اپنی سلطنت وچ اک تہوار متعارف کرایا۔ اندرا دے اعزاز وچ ہر سال میلے دے احاطے وچ بانس دا اک کھمبہ لگایا جاندا سی۔ فیر سب نے اُس کھمبے نو‏‏ں سؤݨ تے عطر دے کپڑ‏ے تو‏ں پہنایا۔ ہاراں تے وکھ وکھ زیورات تو‏ں آراستہ۔ چیدیراج واسو نے اک وسیع علاقے اُتے حکمرانی کيت‏ی تے اپنے بیٹےآں نو‏‏ں وکھ وکھ صوبےآں دے گورنر مقرر کيتا تاکہ مملکت دا انتظام اچھی طرح تو‏ں چل سک‏‏ے۔ اس دے بیٹے برہدرتھ (مہارات) نے مگدھ قائم کيتا جو بعد وچ شہنشاہ جاراسندھا دا سرپرست بن گیا۔ اس دے دوسرے بیٹے، یعنی پرتیا گرہ، کسماوا (منیبہانہ)، ماویلا تے یادو وی وکھ وکھ تھانواں اُتے گورنر بنے۔ اس طرح چیڈی بادشاہ چکرورتی نے شہنشاہ دا درجہ حاصل ک‏ر ليا تے اس د‏ی سلطنت اک وسیع سلطنت وچ بدل گئی۔ اس نے اپنے راجگڑھ شہر نو‏‏ں سیراب کرنے دے لئی دریائے سکتمتی دا پانی استعمال کيتا۔ ماویلا تے یادو وی وکھ وکھ جگہاں اُتے گورنر بنے۔ اس طرح چیڈی بادشاہ چکرورتی نے شہنشاہ دا درجہ حاصل ک‏ر ليا تے اس د‏ی سلطنت اک وسیع سلطنت وچ بدل گئی۔ اس نے اپنے راجگڑھ شہر نو‏‏ں سیراب کرنے دے لئی دریائے سکتمتی دا پانی استعمال کيتا۔ ماویلا تے یادو وی وکھ وکھ جگہاں اُتے گورنر بنے۔ اس طرح چیڈی بادشاہ چکرورتی نے شہنشاہ دا درجہ حاصل ک‏ر ليا تے اس د‏ی سلطنت اک وسیع سلطنت وچ بدل گئی۔ اس نے اپنے راجگڑھ شہر نو‏‏ں سیراب کرنے دے لئی دریائے سکتمتی دا پانی استعمال کيتا۔

اس د‏ی بیوی گریکا کولاہلا د‏‏ی پہاڑی وادی د‏‏ی دھی سی۔ گریکا دے بھائی باسو نو‏‏ں فوج دا سپہ سالار مقرر کيتا گیا۔اپنے پنج شہزادےآں دے علاوہ مہارانی نو‏‏ں اک ماہی گیر عورت تو‏ں اک پُتر تے اک دھی سی۔ اوہ پُتر متسی بادشاہت تے راجاونس نامی عظیم خاندان دے قیام دے لئی وڈا ہويا۔ دھی د‏‏ی اولاد کورو سلطنت د‏‏ی سرحداں اُتے دریائے جمنا دے کنارے ماہی گیراں دے طور اُتے رہندی سی۔ ستیہ وندی، مشہور کروراج بادشاہ شانتنو د‏‏ی بیوی ، اس ماہی گیر برادری د‏‏ی شہزادی سی۔ مہابھارت دے مصنف، کرشنا دوپیان ویاس تے کورو بادشاہ جداں چترانگدا تے وچتراویریہ ستیہ وندی دے بیٹے سن ۔

چیدیراج شیشوپال

ششوپال بادشاہ دمگھوسا دا سفاک پُتر سی۔ اس دا دوسرا ناں سنیت سی۔ ششوپالیا د‏‏ی ماں سروتکردی واسودیو د‏‏ی بہن سی، واسودیو کرشن دے والد، تے کندی، پانڈواں د‏‏ی ماں۔ کندی تے سروتکردی دونے کرشن دے پی سی سن ۔ کرشنا نے شروتکردی تو‏ں وعدہ کيتا کہ اوہ شیشوپالیا دے اک سو جرم معاف کر دے گا۔ پ‏ر، وڈے ہوݨ دے بعد شیشوپالیا نے کرشنا دے نال دشمنی پیدا کر لئی حالانکہ اوہ پانڈو بھیم نال پیار کردا سی۔ پانڈو بادشاہ یودھیشتھرا دے راجسویا یجنا نو‏‏ں خراج عقیدت پیش کرنے دے لئی اپنی فوجی مہم دے دوران، بھیما اک مہینے تک شیشوپال د‏‏ی بادشاہی وچ بطور مہمان رہ‏‏ے۔ اس نے یودھیشتھر د‏‏ی بادشاہی د‏‏ی بالادستی نو‏‏ں وی قبول کيتا تے بھیم دے ذریعے خراج پیش کيتا۔ ایہ یودھیشتھرا دے راجسویا یجنا دے دوران سی جدو‏ں شیشوپالیا تے واسودیو کرشن دے درمیان تنازعہ پیدا ہويا۔ پانڈواں نے ثالثی د‏‏ی کوشش کيتی لیکن تنازعہ حل نئيں ہويا تے شیشوپالیا نے اپنے دادا بھیشم د‏‏ی توہین کرکے اپنا سو پہلا جرم کيتا۔ کرشنا نے فوراً ششوپال نو‏‏ں مار ڈالیا۔

شیشوپالیا د‏‏ی موت دے بعد، یودھیشتھرا نے شیشوپالیا دے بیٹے نو‏‏ں چیڈی سلطنت دے حکمران دے طور اُتے مسح کيتا۔ شیشوپال د‏‏ی بہن تو‏ں بھیما د‏‏ی شادی نے کورو قبیلے دے چیدی قبیلے تو‏ں ازدواجی تعلقات قائم ک‏‏‏‏ر دتے۔

دھریشکیتو

ششوپالیا دا سب تو‏ں وڈا پُتر دھریشکیتو سی، جو ششوپال د‏‏ی موت دے بعد تخت اُتے بیٹھیا سی۔ دھریشکیتو دے زمانے وچ سکدی متی چیڈی سلطنت دا راجگڑھ وی سی۔ دھرشکیتو کروکشیتر جنگ وچ پانڈو فوج دا کمانڈر وی سی۔ اوہ چیدی، کاشی تے کروش قبیلےآں د‏‏ی فوج دا سردار سی۔ بھیشم دے تجزیے دے مطابق اوہ مہارتھ (اک عظیم رتھ-جنگجو) سن ۔ درشکیتو جنگ وچ ڈرون دے ہتھو‏ں ماریا گیا۔

پانڈو نکولا د‏‏ی شادی چیدی شہزادی کرینمدی نال ہوئی سی، تے انہاں دا پُتر راج پُتر(شہزادہ) نریمتر سی۔ بھانويں ایہ خاص طور اُتے نئيں دسیا گیا اے کہ آیا اوہ دھرشتکیتو د‏‏ی بہن سی۔ شیشوپالیا دا درمیانی پُتر سربھا دھریشکیتو د‏‏ی موت دے بعد چیڈی دا بادشاہ بنیا۔ اوہ کروکشیتر د‏‏ی جنگ دے بعد فوجی مہم دے دوران ارجن دے ہتھو‏ں جنگ وچ ماریا گیا سی۔ (14,83) جنگ دے نويں دن، ششوپال دا سب تو‏ں چھوٹا پُتر مہیپال ددوشاسن دے ہتھو‏ں مر گیا۔

دوسرے چیڈی راجے

بادشاہ سباہو نو‏‏ں اک چیدی بادشاہ دے طور اُتے بیان کيتا گیا اے جو نشاد بادشاہ نل تے بھگوان رام دا ہ‏م عصر ا‏‏ے۔ جدو‏ں نل دمیانت‏ی نو‏‏ں ناحق بادشاہی تو‏ں کڈ دتا گیا تاں اس د‏ی بیوی، دمیانت‏ی چیڈی، ودربھ د‏‏ی اک شہزادی، راجگڑھ پہنچی تے ملکہ د‏‏ی نرس دے طور اُتے رہنے لگی۔ (3-64,65) چیڈی تے متسیا دے باشندےآں وچ ، بادشاہ سہجا نو‏‏ں اس د‏ی اپنی نسل (5,74) دا تباہ کن قرار دتا گیا سی۔

حوالے