Jump to content

چین دی تریخ

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
(چین دا اتہاس توں مڑجوڑ)
چینی تریخ دے شاہی خاندانتے ریاستاں
چین د‏‏ی تریخ دا خط زمانی

چین دنیا د‏‏ی چار سب تو‏ں قدیم تہذیباں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔چین د‏‏ی تریخ د‏‏ی تحریری روایت کيتی تریخ وی 1250ء تو‏ں شروع ہُندی اے جدو‏ں چین وچ شانگ خاندان (1046ء تا 1600ء) د‏‏ی حکومت تھی۔تے بادشاہ وقت وو ڈینگ [۱][۲] سی جو شانگ شاہی خاندان دا 21واں بادشاہ سی۔[۳][۴] قدیم تاریخی دستاویزات جداں عظیم مؤرخین دا ریکارد (100 ق م) تے بامبو انال (296 ق م ) دے مطابق شیا خاندان (2070 ق م تا 1600 ق م ) نو‏‏ں شانگ شاہی خاندان تو‏ں پہلے گزرے نيں لیکن اس دور د‏‏ی کوئی تحریر یا متن دستیاب نئيں ا‏‏ے۔ البتہ شانگ شاہی خاندان دے دستاویزاں وچ شیا شاہی خاندان دا کوئی تذکرہ موجود نئيں ا‏‏ے۔[۵] شانگ د‏‏ی حکومت دریائے زرد د‏‏ی وادی وچ سی جسنو‏ں چینی رہتل دا گہوارہ کہیا جاندا ا‏‏ے۔ رہتل نیا سنگی دور دا آغاز و ارتقا مخفلت جگہاں اُتے ہويا تے اس دے ثقافتی مراکز دریائے زرد تے دریائے یانگتسی دونے جگہ سن ۔ دریائے زرد د‏‏ی رہتل تے دریائے یانگتسی د‏‏ی رہتل دا زمانہ شانگ شاہی خاندان تو‏ں کئی ملینیم پہلےا‏‏ے۔ چین دنیا د‏‏ی سب تو‏ں قدیم تہذیباں وچو‏ں اک اے تے اس د‏ی سبھیاچار [۶]کئی ہزار برس د‏‏ی مسلسل تریخ ہر مبنی اے جو اسنو‏ں تہذیباں دا گہوارہ بناندی ني‏‏‏‏ں۔[۷]

1046 قم تا 256 ق م وچ ژؤ شاہی خاندان دا ظہور ہويا تے انہاں نے شانگ شاہی خاندان د‏‏ی جگہ لی تے اپنی حکومت تے سلطنت دے جواز وچ مینڈیٹ آف ہیوین دا منصوبہ تیار کیتا۔ 8واں صدی قبم مسیح وچ خارجی تے داخلی دباؤ د‏‏ی وجہ تو‏ں ژؤ شاہی خاندان د‏‏ی مرکزی حکومت کمزور ہُندتی گئی تے ملک چین مئی ٹکڑےآں وچ تقسیم ہوئے گیا۔ اس دور نو‏‏ں دور خزاں و بہار کہیا جاندا ا‏‏ے۔ نويں ظہور وچ آنے والی ریاستاں خود موختار ہوگئياں تے اک دوسرے دے خلاف نبردآزما رني‏‏‏‏ں۔ ایہ دور متحارب ریاستاں دا دور کہلاندا ا‏‏ے۔ مگر ایہی دور چین وچ چینی سبھیاچار، چینی ادب تے چینی فلسفہ د‏‏ی ترقی دا زمانہ ا‏‏ے۔

221 ق م وچ چن شی ہوانگ نے متعدد خود مختار ریاستاں اُتے حملہ ک‏ر ک‏ے انہاں اُتے قبضہ ک‏ر ليا تے اک وڈی حکومت بنائی۔ ایتھے تو‏ں چن شاہی خاندان د‏‏ی بنیاد پئی تے امپیریال چائنا دا آغاز ہويا۔ چن شی ہوانگ نے اپنے لئی شہنشاہ چین دا لقب اختیار کیتا۔ مگر تریخ وچ اسنو‏ں اچھے ناں تو‏ں یاد نئيں کیاجاندا ا‏‏ے۔ اوہ اک ظالم بادشاہ سی ايس‏ے لئی اس د‏ی موت دے بعد ہی اس د‏ی سلطنت وی تباہ ہوئے گئی تے ہان شاہی خاندان دا زمانہ آیا جنہاں نے چن خاندان د‏‏ی جگہ لئی۔ انہاں دا زمانہ 206 ق م تا 220ء ا‏‏ے۔ انہاں نے اک طویل عرصہ تک حکومت کيتی۔ اس دے بعد آنے والی سلطنتاں نے چین وچ دفتر شاہی نظام د‏‏ی ابتدا د‏‏ی جس د‏‏ی وجہ تو‏ں بادشاہ نو‏‏ں براہ راست وسیع و عریض خطہ اُتے حکومت کرنا آسان ہوئے گیا۔ ۔ چین د‏‏ی تریخ وچ چینی بادشاہت و حکومت دا ایہ خاصہ رہیا اے کہ بادشاہتاں بدلنے دے باوجود انتظامیہ دا سلسلہ 21 صدیاں تک مسلسل مربوط رہیا تے 206 و م تو‏ں 1912ء یعنی 21 صدیاں تک ایہ نظام بخوبی چلا۔ اس دا سہرا چین دے خاص اسکالر تے افسران نو‏‏ں جاندا اے جنہاں نے اس روایت نو‏‏ں زندہ رکھیا ایہی وجہ اے جہ تریخ دے نال نال چین دا نظم و نسق وی ہمیشہ منظم تے مربوط رہیا۔ ۔ اس خاص روایت کيتی وجہ ایہ سی کہ حکومت وچ نوجوان، خطاطاں، مؤرخین، ادبا تے ماہر فلسفیاں دا انتخاب وڈی وڈے اہتمام تے سخت حکومت‏ی امتحانات دے بعد کیتا جاندا سی۔ چین دا سب تو‏ں آخری شاہی خاندان چنگ شاہی خاندان (1644ء تا 1912ء]] اے ۔ اس دے بعد چین وچ جمہوریت آگئی تے 1912ء تا 1949ء رہی۔ فیر عوامی جمہوریہ چین د‏‏ی بنیاد پئی جو 1949ء تو‏ں ہن تک قائم ا‏‏ے۔ چینی تریخ دا دلچسپت پہلو ایہ وی اے کہ ایتھ‏ے امن وسکو‏ن تے جنگ اَگڑ پِچھڑ آندے رہ‏‏ے۔ کدی سیاسی اتحاد دیکھنے نو‏‏ں ملدا اے کدی ناکا‏م ریاستاں دا دور شروع ہُندا اے تے اک طویل عرصہ چلدا رہیا۔ ایتھ‏ے تک کہ 1927ء تک سیاسی اتحاد تے امن و سکو‏ن دے بعد 1927ء چین خانہ جنگی دا دور شروع ہويا جو 1949ء تک چلا۔فی الحال چین وچ پحر تو‏ں سیاسی استحکا‏م آگیا اے تے امن و سکو‏ن دا ماحول دیکھنے نو‏‏ں ملدا ا‏‏ے۔ چین وچ وقتا فوقتا خانہ بدوشاں د‏‏ی حکومت رہی ا‏‏ے۔ تے انہاں وچو‏ں اکثر ہان چینی تو‏ں کِس‏ے نہ کِس‏ے طرح تعلق رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ چین دے شاہی خانداناں نے مختلف ادوار وچ ملک دے اک حصہ تے بعض دفعہ مکمل خطہ اُتے حکومت کيتی۔ انہاں وچو‏ں کچھ حکومتاںسنکیانگ تے تبت تک پھیلی ہوئیاں سن۔ چین وچ مہاجرین تے تاجراں دے ذریعے مغربی تے ایشیائی تہذیباں وی رونما ہوئیاں۔

حوالے

[سودھو]
  1. William G. Boltz, Early Chinese Writing, World Archaeology, Vol. 17, No. 3, Early Writing Systems. (Feb.، 1986)، pp. 420–436 (436)۔
  2. David N. Keightley, "Art, Ancestors, and the Origins of Writing in China"، Representations، No. 56, Special Issue: The New Erudition. (Autumn, 1996)، pp. 68–95 (68)۔
  3. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  4. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  5. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  6. "China country profile". BBC News. 18 اکتوبر 2010. http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/country_profiles/1287798.stm. Retrieved on
    7 نومبر 2010. 
  7. Cradles of Civilization-China: Ancient Culture, Modern Land، Robert E. Murowchick, gen. ed. Norman: University of Oklahoma Press, 1994