ڈیلا

ڈیلا
انتظامی تقسیم
ذیلی کلاس	بارہماسی پودا
حصہ	ٹیکسون

موتھا (سائنسی نام: سائپرس روٹنڈس /Cyperus rotundus) اکّ بہورشی سیج ورگا گھاہ پھوس اے، جو 75-140 س م تک اچا ہو جاندا اے۔ ایہہ زمین توں سدھا اتے ول ودھن والا، تکونا، ٹاہنی-رہت تنے والا پودا اے۔ ہیٹھاں پھلی ہوئی گٹولی جہی جڑ ہندی اے۔ اس دی جڑھ دوائی وجوں ورتی جاندی اے۔

ایہہ افریقا، جنوبی تے وسطی یورپ (شمال توں فرانس تے آسٹریا) تے جنوبی ایشیا (بھارت) دی اک نوع اے۔ پتے پودے دی بنیاد توں تن درجے وچ پھٹدے نیں، لگبھگ 5-20 س م (2–8 انچ) لمبے ہندے نیں۔ پھلاں دے تنیاں وچ تکونی شکل ہندی اے ایہدا بوجا بݨدا اے تے ایہدے وچوں ہور موتھے دے جوان بوٹے اگّ دے نیں۔ ایہ خُچک زمین نوں ترجیح دیندا اے، پر نمی والی مٹی نوں برداشت کر سکدا اے تے اکثر فصلاں دے کھیتاں وچ گھاہ پھوس ہندا اے۔ منیا جاندا سی اس نوں کھان نال دند خراب نئیں ہندے۔

ڈیلا یا "موتھا" (''Cyperus rotundus'')

تاریخ

اس نوں پرانے سمیاں وچ لوک کھاندے سن اتے منیا جاندا سی اس نوں کھان نال دند خراب نہیں ہندے سی۔

دوائیاں وچ ورتوں

• روائتی چینی دوائی وچ اس دی ورتوں ہندی سی۔
• اس نال بخار ،ہاضمہ ،آدی لئی ورتیا جاندا سی۔
• عرب لوک اس دیاں گٹھاں نوں بھنّ کے اتے اس دی سواہ نوں زخماں تے لاؤندے سن تاں جو کے آرام آ سکے۔
• منیا جاندا سی اس نوں کھان نال دند خراب نہیں سی ہندے۔

غذا

ایہدے کوڑے سواد دے باوجود ایہہ کھان جوگ اے اتے غذائیت وی اے۔ پودے دا کجھ حصہ میسولتھک اتے نیولتھک ویلے دے دوران منکھاں ولوں کھادا جاندا سی۔ پودے وچ کاربوہائیڈریٹ دی ودھیرے مقدار ہندی اے۔ افریقا وچ قحط زدہ علاقیاں وچ کھادا جاندا اے۔

موتھے دیاں گٹھاں(کٹیاں ہوئیاں)

گدیلے

اس دے سون والے گدیلے وی بندے نیں۔

گھاہ پھوس

ایہہ کساناں نوں بہت زیادہ پریشان کرن والا گھاہ پھھوس اے۔ ایہدے بوٹے دے تنے نوں جے پٹّ وی دتا جاوے لیکن جڑھ رہ جاوے تاں ایہ بہت چھیتی دوبارہ اگّ جاندا اے۔

موتھا کھیت وچ

حوالے