کاربن مونو آکسائڈ
کاربن مونو آکسائڈ | |
---|---|
کاربن مونو آکسائڈ دے مالیکیول دی جیومیٹری | |
خاصیتاں | |
کیمیائی فارمولا | CO |
مول وزن | 28.010 گرام/مول |
وکھالہ | بے رنگی گیس |
پگلن نمبر | -205.02 ڈگڑی سینٹی گریڈ |
ابلن نمبر | -191.5 ڈگری سینٹی گریڈ |
تیزابیت | بوت کمزور تیزاب |
کاربن مونو آکسائڈ دا اک مالیکیول |
کاربن مونو آکسائڈ اک بے رنگی، بے بو تے بے سوادی گیس اے جیڑی ہوا توں ذرا جی بوتی گوڑی ہوندی اے۔ ایہ 35 ٹوٹے فی ملین دی مقدار وچ جاندارں لئی زھریلی ہوندی اے مگر ایہ میٹابولزم وچ جاندار آپ وی بوت کٹ مقدار وچ بناندے نیں، تہ ایہ اوناں وچ بائیولاجیکل کم کردی اے۔ ایہ ہوا چ بوت کٹ ہوندی اے تے بوت کٹ چیر ریندی اے۔ ایہ زمین دے بوت کول کول اوزون بنان چ ہتھ دیندی اے۔
کاربن مونو آکسائڈ اک کاربن تے اک آکسیجن ایٹم وشکار اک تگنے جوڑ نال بنندی اے۔ ایناں چوں دو کوویلنٹ جوڑ ہوندے نیں تے اک پولر جوڑ ہوندا اے۔ ایہ کاربن تے آکسیجن دا سب توں سادہ کمپاؤنڈ اے۔ کاربن مونو آکسائڈ کاربن دے کمپاؤنڈاں دی کٹ آکسیڈیشن کرن نال بنندی اے مطلب جدوں کاربن ڈائی آکسائڈ بنان لئی آکسیجن کٹ ہووے مثلا اک بند تھاں تے چولہہ بالنا یا گڈی دا انجن ٹورنا۔ کول گیس جینوں 1960 دی دہائی توں پہلاں کعراں وچ چانن، پکان تے گرمی لئی بالیا جاندا سی، دے وچ کاربن مونو آکسائڈ بوت زیادہ ہوندی سی۔ اج کل وی کئی کماں وچ جنج لویا صاف کرن وچ کاربن مونو آکسائڈ بنندی اے۔
پورے جگ وچ سب توں بوتی کاربن مونو آکسائڈ نیچر بناندا اے: اتلی ہوا دی ونڈ ٹروپوسفیئر وچ سورج دے چانن نال کیمیائی ریایکشن ہوندے نیں جیناں نال بوت زيادہ کاربن مونو آکسائڈ بنندی اے۔ اس توں علاوہ اگپہاڑ، جنگلاں دی اگ تے ہور اگاں دے بلن نال کاربن مونو آکسائڈ بنندی اے۔
بیالوجی وچ کاربن مونو آکسائڈ خون دے وچ پائی جان آلی ہیموگلوبن ٹٹ کے بناندی اے۔ ایہ کم خون وچ کاربوکسی ہیموگلوبن بناندی اے تہ ایہ اوناں لوکاں وچ وی ہوندا اے جیناں نیہ ساہ وچ کاربن مونو آکسائڈ نا لئی ہووے۔ 1993 وچ ایہ گل پتہ چلی کہ کاربن مونو آکسائڈ پنڈے وچ کیمیائی سنیعے ٹراندی اے۔ اس دے علاوہ ایہ اوناں 3 گیساں چوں اک ایہ جیڑیاں سوزش ویلے پنڈے وچ سنیعے کلدیاں نیں (باقی دو نائٹرک آکسائڈ تے ہائیڈروجن سلفائڈ نیں)۔ اس گل دے پتہ چلن توں بعد کاربن مونو آکسائڈ اتے کافی پڑھائی ٹری کہ ایدے توں ہور دوائیاں یا بیماریاں دا علاج کڈیا جاۓ۔ ایناں گلاں دے نال نال ایہ گل وی نئیں پلنی چائیدی کہ زیادہ کاربن مونو آکسائڈ خطرناک ہوندی اے۔