کوئٹا زلزلہ 1935ء
31 مئی 1935ء نوں رات تن بج کر تن منٹ دا وقت سی کہ کوئٹہ شہر دے باسی بے فکر سوئے ہوئے سن ۔کہ ہولناک زلزلے نے پورا شہر برباد کر دتا
پنجاہ ہزار توں ودھ افراد لقمہ اجل بنے جدوں کہ سینکڑاں زخمی ہوئے گئے کوئٹہ دے پرانے باسی 82 سالہ ڈاکٹر نور یاسین اپنے وڈھیاں توں سنی ہوئی روداد دسدے ہوئے کہندے نيں کہ 30 مئی 1935 نوں معمول توں زیادہ گرمی سی ، لوک گھراں دی چھتاں کےاُتے سوئے ہوئے سن کہ مٹٰی دا طوفان چلنے لگ گیا تے فیر اچانک توں شدید زلزلہ آیا تے ، 70 ہزار افراد لقمہ اجل بنے سینکڑاں زخمی ہوئے ، 10 ہزار لوک بچ گئے مرنے والے وچ انہاں دے خاندان دے ست افراد وی سن ۔
زلزلے دا مرکز بلیلی دے نیڑے تکاتو دا پہاڑ سی ، شہر دے وسط توں گزرنے والے سٹی نالے توں اسطرف چھائونی سی جتھے زلزلے دے جھٹکے دی شدت کم محسوس ہوئی سی زلزلے دے بعد تمام مواصلاتی رابطے منقطع ہوئے چکے سن تاں اس وقت دے اسٹاف کالج دے انسٹرکٹر جنرل کیچر باہر آئے تاں دیکھیا ہر جانب اگ لگی ہوئی سی ہر طرف لوکاں دی چیخ و پکار سی ، انہاں نے اپنی گڈی کڈی تے جاکے فوج کےاعلیٰ افسران نوں اطلاع دتی ڈاکٹر نور یاسین دسدے نيں کہ زلزلہ تن بج کر تن منٹ اُتے آیا تے پنج بج کر 20 منٹ تک برطانوی فوج نے شہر دا کنٹرول سنبھال کر شہر وچ نقشے دے مطابق اگ بجھانی شروع دی فیلڈ اسپتال قائم کر دتے ، لوکاں نوں ریسکیو کیتا طبی امداد فراہم دی ریلوے ٹریکس نوں ملبہ صاف کر کے بحال کر دتا۔
ماہر ارضیات پروفیسر دین محمد کاکہنا اے کہ 83 سالاں بعد کوئٹہ فالٹ لائن اُتے دوبارہ 1935 جداں زلزلے دے خدشےآں پیدا ہوئے گئے نيں سائنس دے مطابق اس طرح دے خطرناک زلزلے ہر سو سال بعد دوبارہ آتےنيں اس فالٹ اُتے توانائی کافی جمع ہوئے چکی اے اورزلزلے دے امکانات فیر نمودار ہوئے رہے نيں 1935 توں لےکے اج تک ہرسال 8 ملی میٹر زمین فالٹ لائن دے نال سرک رہی اے کوئٹہ دے آس پاس سارے پہاڑ اس انرجی نوں سٹور کر رہے نيں،زمین دے تھلے نیچرل فورسز تسلسل کینال چل رہیاں نيں ، وڈے زلزلے جتھے وی آندے نيں سو سال بعد اوہ دوبارہ دہرائے جاندے نيں مطلب زمین دا سرکنا سظح اُتے تاں نظر آرہیا اے لیکن ایہ سرکنا زیر زمین اٹک چکيا اے ، ایہ اٹکنا اس وقت تک رہے گا جدوں تک زلزلہ نئيں آجاندا جداں ہی دوسرا زلزلہ آندا اے ایہ یہ مدافعتی قوتاں دا اثر کم ہوئے جاندا اے۔
پروفیسر دین محمد ہور کہندے نيں کہ آواران ،تربت ہرنائی پشین تے چمن وچ وی زلزلےآں دے خدشےآں نيں ، 1935 دی نسبت اج صورت حال انتہائی خطرناک اے ، بلڈنگ کوڈ دی خلاف ورزی جاری اے ، کچھ عمارتاں بہتر بن رہیاں نيں ، لیکن خطرات فیر وی درپیش نيں، کیونجے اکثر مکانات فالٹ لائن توں بہت نزدیک نيں ، کِسے وی صورت وچ گالیاں سڑکاں تنگ ہین گیس لائناں دی وجہ توں اگ لگنے تے پانی ناپید ہونے دا خدشہ پیدا ہوجائے گا ۔ آئندہ زلزلے توں نمٹنے دے لئی اساں کوئی اقدامات نئيں کیتے ماحول شہر تے بلڈنگ نوں دیکھدے ہوئے صورت حال بہت زیادہ خطرناک اے ۔