کیوبا میزائل بحران
کیوبا دا میزائل بحران ، جسنوں 1962 دے اکتوبر دے بحران کے ناں توں وی جانیا جاندا اے ( سانچہ:Lang-es ) ، کیریبین بحران ( روسی: Карибский кризис, tr. Karibsky krizis; IPA: [kɐˈrʲipskʲɪj ˈkrʲizʲɪs] کریبسکی کریزیس ، IPA: [kɐˈrʲɪipskʲɪj ʲkrʲizʲɪs] ) یا میزائل ڈریا ، کیوبا وچ سوویت بیلسٹک میزائل دی تعیناتی دے ذریعہ شروع ہونے والی ریاستہائے متحدہ امریکا تے سوویت یونین دے وچکار 13 روزہ (16-28 اکتوبر 1962) دی محاذ آرائی تھی ۔ ایہ محاذ آرائی اکثر سرد جنگ نوں اک مکمل پیمانے اُتے ایٹمی جنگ وچ بدلنے دے نیڑے نیڑے سمجھی جاندی اے۔
1961 وچ خلیج خنزیر دے ناکام حملے تے اٹلی تے ترکی وچ امریکی مشتری بیلسٹک میزائل دی موجودگی دے جواب وچ ، سوویت رہنما نکیتا خروشیف نے کیوبا دی جانب توں آئندہ حملے نوں روکنے دے لئی جزیرے اُتے ایٹمی میزائل رکھنے دی درخواست اُتے اتفاق کيتا۔ جولائی 1962 وچ خروش شیف تے فیڈل کاسترو دے وچکار اک خفیہ ملاقات دے دوران اک معاہدہ طے پایا سی تے اس موسم گرما دے آخر وچ متعدد میزائل لانچاں دی سہولیات دی تعمیر شروع ہوئی سی۔
دراں اثنا ، 1962 وچ ریاستہائے متحدہ دے انتخابات ہوئے رہے سن تے وائٹ ہاؤس نے مہینےآں توں انہاں الزامات دی تردید کيتی سی کہ اوہ ۹۰ میل (۱۴۰ کلومیٹر) خطرناک سوویت میزائلاں نوں نظرانداز کررہیا اے۔ فلوریڈا توں میزائل دی تیاریاں دی تصدیق اس وقت ہوئی جدوں ائیر فورس دے انڈر 2 جاسوس طیارے نے میڈیم رینج (ایس ایس 4) تے انٹرمیڈیٹ رینج (آر 14) بیلسٹک میزائل سہولیات دے واضح فوٹو گرافی دے ثبوت پیش کیتے ۔
جب اس دی اطلاع صدر جان ایف کینیڈی نوں دتی گئی تاں انہاں نے اس دے بعد قومی سلامتی کونسل دے نو ممبراں تے پنج ہور اہم مشیراں دی اک میٹنگ طلب کيتی جو قومی سلامتی کونسل دی ایگزیکٹو کمیٹی (ایکسکوم) دے ناں توں مشہور ہوئی۔ انہاں توں مشاورت دے بعد کینیڈی نے ہور میزائلاں نوں کیوبا پہنچنے توں روکنے دے لئی 22 اکتوبر نوں بحری ناکہ بندی دا حکم دتا۔ امریکا نے اعلان کيتا کہ اوہ جارحانہ اسلحہ کیوبا تک پہنچانے دی اجازت نئيں دے گا تے مطالبہ کيتا کہ کیوبا وچ پہلے توں موجود اسلحہ نوں ختم کرکے سوویت یونین نوں واپس کر دتا جائے۔
کئی دن دے کشیدہ مذاکرات دے بعد کینیڈی تے خروشچیو دے وچکار اک معاہدہ طے پایا۔ عوامی سطح اُتے ، سوویت افراد کیوبا وچ اپنے جارحانہ ہتھیاراں نوں ختم کر دیؤ گے تے کیوبا اُتے دوبارہ حملہ کرنے توں بچنے دے لئی امریکی عوام دے اعلامیے تے معاہدے دے بدلے اقوام متحدہ دی تصدیق دے تحت سوویت یونین نوں واپس کر دیؤ گے۔ خفیہ طور اُتے ، امریکا نے اس گل اُتے اتفاق کيتا کہ اوہ روس وچ تعمیر کردہ تمام مشتری ایم آر بی ایم نوں ختم کر دے گا ، جو سوویت یونین دے خلاف ترکی وچ تعینات سن ۔ اس بارے وچ بحث ہُندی رہی اے کہ اس معاہدے وچ اٹلی نوں وی شامل کيتا گیا سی یا ننيں۔
جدوں کیوبا توں تمام جارحانہ میزائل تے الیشین ال -28 ہلکے بمبار واپس لے لئی گئے سن ، تاں ناکہ بندی 21 نومبر ، 1962 نوں باضابطہ طور اُتے ختم کردتی گئی سی۔ ریاستہائے متحدہ امریکا تے سوویت یونین دے وچکار ہونے والی گل گل وچ دونے سپر پاوراں دے وچکار تیز ، واضح تے براہ راست مواصلاتی لائن دی ضرورت دی نشان دہی کيتی گئی۔ اس دے نتیجے وچ ، ماسکو – واشنگٹن ہاٹ لائن قائم ہوئی۔ بعد وچ معاہداں دے اک سلسلے نے کئی سالاں تک امریکی سوویت تناؤ نوں کم کر دتا جدوں تک کہ دونے فریقاں نے ہور اپنے جوہری ہتھیاراں دی تعمیر شروع نئيں کيتی۔
1962ء وچ امریکا تے روس دے وچکار Cuban missile crisis دے ناں توں اس وقت کشیدگی شروع ہوئی جدوں کہ امریکا دے جاسوس طیارےآں نے کیوبا وچ روس دا میزائل اڈا دریافت کيتا جتھے توں امریکی سرزمین نوں آسانی توں نشانہ بنایا جا سکدا سی۔
14 اکتوبر 1962ء نوں سابق سوویت یونین نے جوہری بیلسٹک میزائل امریکی سرزمین دے بالکل نیڑے واقع جزیرہ ریاست کیوبا اُتے نصب کر دتے سن، جس توں دونے وڈی طاقتاں دے درمیان جنگ دا خطرہ پیدا ہوئے گیا سی۔
درمیانے فاصلے تک مار کرنے والے تے ایٹمی وار ہیڈز توں لیس ایہ میزائل امریکی ریاست فلوریڈا توں صرف تقریباً دو سو کلومیٹر دور نصب کیتے گئے سن ۔ ایہ میزائل دونے ملکاں نوں ایٹمی جنگ دے دہانے اُتے لے آئے سن تے پوری دنیا سانس روکے ایہ جاننے دی منتظر سی کہ آنے والے لمحات وچ کیہ ہونے والا اے۔ 22 اکتوبر نوں اُس وقت دے امریکی صدر جان ایف کینیڈی نے ٹیلی وژن اُتے اپنی تقریر وچ مطالبہ کيتا کہ اِنہاں میزائلاں نوں غیر مشروط طور اُتے ہٹایا جائے۔
چونکہ ماہرین دے بقول دونے طاقتاں دے پاس اک ورگی طاقت دے حامل ایٹمی ہتھیار موجود سن، اس لئی 28 اکتوبر نوں سوویت سربراہِ مملکت نکیتا خروشیف نے میزائل ہٹا لینے دی ہامی بھر لی تے ایويں کیوبا بحران دی وجہ توں ایٹمی جنگ شروع ہونے دا خطرہ ٹل گیا۔
فریقین دا رویہ صدر کینبڈی تے سوویت وزیر اعظم خروشچیف دے مذاکراندی حرباں دی یاد دلاندا اے جو انہاں نے کیوبا دے میزائل بحران دے دوران اختیار کيتا۔ سرد جنگ دا بنتادی نظریہ ایہ اے کہ کینیڈی نے خرو شچیف نوں مجبور کيتا کہ اوہ سوویت جوہری راکٹ ہٹا داں جو انہاں نے خفیہ طور اُتے کیوبا وچ نصب کیتے سن ۔ کیوبا دے میزائل بحران دے بارے وچ حقائق ایہ نيں کہ کینیڈی نے کچھ ٹھوس حقائق تسلیم کیتے، لیکن انہاں دے اردگرد موجود لوکاں نے کئی دہائیاں تک رائے عامہ نوں گمراہ کیتے رکھاکہ اصل وچ کن نکات نوں تسلیم کيتا گیا سی؟ حقیقت ایہ اے کہ سوویت یونین نے اپنے میزائل ہٹائے، لیکن ایہ طرز عمل اس وقت اختیار کيتا گیا، جدوں کینیڈی نے ترکی وچ نصب جو پیٹر میزائل ہٹانے دا وعدہ کر ليا جو سوویت یونین دی سرحد توں زیادہ دور نئيں سی۔ سوویت یونین دے لیڈراں نے بعض وجوہات دی بنیاد اُتے کینیڈی دے اعتراف نوں خفیہ رکھیا۔ 1988ءتک اس ڈیل دے متعلق واضح اعتراف سامنے آ گیا۔
- مضامین جنہاں وچ روسی بولی دا متن شامل اے
- Articles containing Russian-language text
- اکتوبر 1962ء دی سرگرمیاں
- ریاستہائے متحدہ وچ 1960ء دی دہائی
- سوویت اتحاد وچ 1960ء دی دہائی
- کیوبا وچ 1960ء دی دہائی
- روس امریکا تعلقات
- کیوبا ریاستہائے متحدہ تعلقات
- کیوبا سوویت یونین تعلقات
- امریکا دی جوہری تریخ
- کیوبا دی تریخ
- 1962ء وچ کیوبا
- 1962ء وچ بین الاقوامی تعلقات
- 1962ء دے تنازعات
- سرد جنگی تنازعات