کیویائی روس اُتے منگول حملہ
منگول کیویائی روس اُتے حملہ | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
بسلسلہ منگول حملے تے فتوحات | |||||||||
یورپ اُتے منگول حملہ، 1236–1242 | |||||||||
| |||||||||
محارب | |||||||||
منگول سلطنت برودنیسی | |||||||||
کمانڈر اور رہنما | |||||||||
طاقت | |||||||||
1236:
|
منگول سلطنت نے ۱۳ويں صدی وچ کیویائی روس اُتے حملہ کيتا تے اسنوں فتح کیتا، متعدد جنوبی شہراں نوں تباہ کر دتا، جنہاں وچ سب توں وڈے شہر، کیف (۵۰٬۰۰۰ باشندے) تے چرنیہیو (۳۰٬۰۰۰ باشندے) شامل نيں، تباہی توں بچنے والے واحد وڈے شہر نوگوروڈ تے پسکوف وچ واقع نيں۔ شمال.[۱]
اس مہم دا آغاز مئی ۱۲۲۳ وچ دریائے کالکا دی جنگ توں ہويا، جس دے نتیجے وچ منگول دی روس دی کئی ریاستاں دی افواج دے نال نال کوٹن دے تحت کمان دی باقیات اُتے فتح ہوئی۔ منگولاں نے اپنی ذہانت اکٹھی کر کے پِچھے ہٹ گئے، جو کہ جاسوسی دا مقصد سی۔ ۱۲۳۷ توں ۱۲۴۲ تک باتو خان دے ذریعے روس اُتے مکمل حملہ ہويا۔ اوگیدی خان دی موت دے بعد منگول جانشینی دے عمل توں اس حملے دا خاتمہ ہويا۔ روس دی تمام سلطنتاں منگول حکمرانی دے تابع ہوݨ اُتے مجبور ہوئیاں تے گولڈن ہارڈ دے جاگیر بن گئياں، جنہاں وچوں کچھ ۱۴۸۰ تک قائم رہیاں۔
۱۳ويں صدی وچ کیویائی روس دے ٹوٹنے دے آغاز توں ہوݨ والے اس حملے نے مشرقی یورپ دی تریخ دے لئی گہرے اثرات مرتب کيتے، جس وچ مشرقی سلاو دے لوکاں نوں تن وکھ وکھ قوماں وچ تقسیم کرنا وی شامل اے: جدید دور دے روسی، یوکرینی، تے بیلاروسی، تے ماسکو دے گرینڈ ڈچی دا عروج۔ ماسکو نے ۱۴ ويں صدی تک منگولاں توں اپنی آزادی دی جدوجہد شروع کی، ۱۴۸۰ وچ منگول حکمرانی (نام نہاد "منگول جوئے") دا خاتمہ ہويا، تے آخر کار روس دی زار شاہی وچ وادھا ہويا۔
پس منظر
[سودھو]جب ایہ ٹکڑے ٹکڑے ہوݨ توں گزر رہیا سی، کیویائی روس نوں مشرق بعید دے پراسرار علاقےآں توں آنے والے غیر ملکی دشمن دے غیر متوقع حملے دا سامنا کرنا پيا۔ "ساڈے گناہاں دے لئی"، اودوں دے روس دا تریخ ساز لکھدا اے، "نامعلوم قوماں پہنچ گئياں۔ کوئی نئيں جاݨدا سی کہ انہاں دی اصلیت کتھے توں آئی اے، یا اوہ کس مذہب اُتے عمل پیرا نيں۔ ایہ صرف خدا ہی جاݨدا اے، تے خبرے کتاباں وچ سیکھے عقلمنداں نوں [۲] ۔
روس دے شہزادےآں نے سب توں پہلے خانہ بدوش کومان توں آنے والے منگول جنگجوواں دے بارے وچ سنا۔ ابتدائی حملے دے بعد دے تاریخی بیانات انہاں نوں ٹارٹر دے ناں توں پکاردے نيں۔ اوہ پہلے سرحد اُتے آباد کاراں نوں پرتن دے لئی جانے جاندے سن، خانہ بدوش ہن پرامن تعلقات نوں ترجیح دیندے نيں، اپنے پڑوسیاں نوں خبردار کردے نيں: "ان خوفناک اجنبیاں نے ساڈا ملک کھو لیا اے، تے جے تسيں آکے ساڈی مدد نئيں کردے تاں کل اوہ تواڈا لے جاواں گے"۔ اس کال دے جواب وچ ، مستسلاو دتی بولڈ تے کیف دا مستسلاو سوم افواج وچ شامل ہوئے تے دشمن توں مݪݨ دے لئی مشرق دی طرف روانہ ہوئے، صرف ۱ اپریل ۱۲۲۳ نوں دریائے کالکا دی لڑائی وچ شکست دتی گئی۔
بھانويں اس شکست نے روس دی سلطنتاں نوں حملہ آوراں دے رحم و کرم اُتے چھڈ دتا، لیکن منگول یا تاتار فوجاں پِچھے ہٹ گئياں تے تیرہ سال تک دوبارہ نمودار نئيں ہوئیاں، اس دوران روس دے شہزادے پہلے دی طرح آپس وچ جھگڑدے تے لڑدے رہے، ایتھے تک کہ اوہ چونک گئے۔ نويں تے بہت ودھ طاقتور حملہ آور قوت۔ منگولاں دی خفیہ تریخ وچ ، اس ابتدائی جنگ دا واحد حوالہ ایہ اے:
فیر اس نے (چنگیز خان) نے ڈربی دتی فیرس نوں مرو شہر دے خلاف تے عراق تے دریائے سندھ دے درمیان لوکاں نوں فتح کرنے دے لئی روانہ کيتا۔ اس نے سدھی بہادر نوں شمال وچ جنگ دے لئی روانہ کيتا جتھے اس نے وولگا تے یورال ندیاں نوں عبور کردے ہوئے گیارہ ریاستاں تے قبیلے نوں شکست دتی تے آخر کار کیف نال جنگ کيتی۔
باتو خان کاحملہ
[سودھو]تقریباً 40,000 [۳] دی وسیع منگول عظیم خاناندی فوج نے تیر اندازےآں اُتے سوار سن، جنہاں دی کمانڈ باتو خان تے سبوتائی کر رہے سن، نے دریائے وولگا نوں عبور کيتا تے ۱۲۳۶ دے آخر وچ وولگا بلغاریہ اُتے حملہ کيتا ۔ انہاں نوں وولگا بلگاراں ، کمانس – کیپچکس تے ایلانس دی مزاحمت نوں بجھانے وچ صرف اک مہینہ لگا۔
حملے توں فوراً پہلے، ہنگری نال تعلق رکھنے والے فرئیر جولین نے روس دی مشرقی سرحد دا سفر کيتا تے منگول فوج دے بارے وچ جان لیا، جو سردیاں دے آغاز دا انتظار کر رہی سی تاکہ اوہ منجمد دریاواں تے دلدلاں نوں عبور کر سکے۔ ہنگری وچ پوپ دے نمائندے دے ناں اپنے خط وچ ، جولین نے منگول قاصداں نال ملاقات دا بیان کيتا جنہاں نوں ولادیمیر سوزدال دے یوری دوم نے ہنگری جاندے ہوئے حراست وچ لیا سی۔ یوری دوم نے اپنا خط جولین نوں دتا۔ [۴]
نومبر ۱۲۳۷ وچ باتو خان نے اپنے ایلچی یوری دوم دے دربار وچ بھیجے تے انہاں توں درخواست کيتی۔ Laurentian Codex دے مطابق، منگولاں نے اصل وچ امن دی تلاش وچ آیا سی، لیکن یوری II نے انہاں دے نال حقارت دے نال سلوک کیا:
جداں کہ انہاں نے پہلے کيتا سی، قاصد آئے، اوہ شریر خون چوسنے والے، کہندے نيں: ’’ہم توں صلح کرو‘‘۔ اوہ ایسا نئيں چاہندا سی، جداں کہ نبی نے کہیا: "شاندار جنگ ذلت آمیز امن توں بہتر اے "۔ ایہ بے دین لوک اپنی دھوکہ دہی دے نال امن دے نال ساڈی زمیناں دے لئی وڈی تباہی دا باعث بنیاں گے، کیونجے اوہ پہلے ہی ایتھے بہت برے کم کر چکے نيں۔[۵]
— یوری دوم
اس توں قطع نظر کہ یوری دوم نے منگول وفود نوں کيتا تاثر دتا ہوئے گا، جنہاں وچوں کئی دا ذکر کيتا گیا اے، اس نے براہ راست تنازعہ توں بچنے دی پوری کوشش کيتی۔ اس نے انہاں نوں تحفے دے طور اُتے بیان کيتا سی، جو کہ بنیادی طور اُتے خراج یا رشوت سی تاکہ انہاں نوں حملہ کرنے توں روکیا جا سکے۔ [۶]
منگولاں نے کئی سمتاں توں حملہ کيتا۔ اک حصے نے سوزدال اُتے حملہ کیتا، اک وولگا توں تے دوسرے نے جنوب توں ریازان دی طرف۔ راشد الدین ہمدانی دے مطابق، ریازان دا محاصرہ باتو ، اوردا ، گیوک ، مینگو قاان، کلکان ، کدان تے بری نے کيتا۔ شہر تن دن دے بعد گر گیا۔ [۷] اس خبر توں گھبرا کر یوری دوم نے اپنے بیٹےآں نوں حملہ آوراں نوں حراست وچ لینے دے لئی بھیجیا، لیکن اوہ شکست کھا گئے تے اپنی جان بچانے دے لئی بھج گئے۔ یوری II وی ولادیمیر توں یاروسلاول فرار ہو گیا۔ [۶]
کولومنا تے ماسکو نوں جلانے دے بعد، ہجوم نے ۴ فروری ۱۲۳۸ نوں ولادیمیر دا محاصرہ کے لیا۔ تن دن بعد ولادیمیر سوزڈال دے راجگڑھ نوں لے جا کے زمین اُتے جلا دتا گیا۔ شاہی خاندان اگ وچ ہلاک ہو گیا، جدوں کہ عظیم راج پُتر(شہزادہ) شمال دی طرف پِچھے ہٹ گیا۔ وولگا نوں عبور کردے ہوئے، ولادیمیر نے اک نويں فوج جمع کی، جسنوں ۴ مارچ نوں دریائے سیٹ دی لڑائی وچ منگولاں نے گھیر لیا تے مکمل طور اُتے تباہ کر دتا۔
اور تاتاریاں نے ۲۱ دسمبر نوں [ریازان] اُتے قبضہ کر ليا... انہاں نے ايسے طرح [راج پُتر(شہزادہ)] تے کنیاگینیا نوں قتل کیتا، تے مرداں، عورتاں تے بچےآں، راہباں، راہباواں تے پادریاں نوں، کچھ نوں اگ توں، کچھ نوں تلوار توں تے راہباؤں، پادریاں دی خلاف ورزی کيتی۔ بیویاں، نیک عورتاں تے لڑکیاں اپنی ماواں تے بہناں دی موجودگی وچ ۔[۸]
اس دے بعد باتو خان نے اپنی فوج نوں چھوٹے چھوٹے یونٹاں وچ تقسیم کر دتا، جس نے جدید دور دے روس دے چودہ شہراں نوں لُٹ لیا: روستوف ، یوگلیچ ، یاروسلاول ، کوسٹروما ، کاشین ، کسنیاٹن ، گوروڈٹس ، گالیچ ، پیریزلاول-زالسکی ، یوریوف پولسکی ، وولکولمیت ، وولورکومیت ۔ تے تورزوک چینی محاصرہ انجناں نوں منگولاں نے تولوئی دے تحت روس دے شہراں دی دیواراں نوں گرانے دے لئی استعمال کيتا۔ [۹] کوزیلسک دے چھوٹے توں قصبے نوں لے جانا سب توں مشکل سی، جس دے لڑکا راج پُتر(شہزادہ) واسیلی، ٹائٹس دے بیٹے، تے باشندےآں نے ست ہفتےآں تک منگولاں دے خلاف مزاحمت کی، جس وچ ۴۰۰۰ افراد ہلاک ہوئے۔ جداں کہ کہانی چلدی اے، منگول دے نقطہ نظر دی خبر پر، کیتژ دا پورا قصبہ اپنے تمام باشندےآں دے نال اک جھیل وچ ڈُب گیا، جہاں، جداں کہ افسانہ اے، ایہ اج تک دیکھیا جا سکدا اے۔ تباہی توں بچنے والے واحد وڈے شہر نوگوروڈ تے پسکوف سن ۔ منگولاں نے نوگوروڈ اُتے پیش قدمی کرنے دا منصوبہ بنایا، لیکن اس دے بھائیاں دی تقدیر نوں ویلے توں پہلے ہتھیار سُٹن دے فیصلے توں بچا لیا گیا۔ [۱۰]
۱۲۳۸ دے وسط وچ ، باتو خان نے کریمیا نوں تباہ کر دتا تے موردوویا نوں پرسکون کيتا۔ ۱۲۳۹ دے سیاݪ وچ ، اس نے چرنیہیو تے پیریاسلاو نوں برطرف کر دتا۔ کئی دناں دے محاصرے دے بعد دسمبر ۱۲۴۰ وچ بھیڑ نے کیف اُتے دھاوا بول دتا۔ ہالیچ دے ڈینیلو دی مزاحمت دے باوجود باتو خان اپنے دو اہم شہراں ہالیچ تے ولڈیمیر اُتے قبضہ کرنے وچ کامیاب ہو گیا۔ منگول تاتاراں نے فیر "حتمی سمندر تک پہنچنے" دا عزم کیتا، جتھے اوہ ہور اگے نئيں ودھ سکدے سن تے ہنگری (باتو خان دے ماتحت) تے پولینڈ (بیدر تے کیدو دے تحت) اُتے حملہ کر دتا سی۔ باتو خان نے پیسٹ اُتے قبضہ کر ليا، تے فیر کرسمس دے دن ۱۲۴۱ نوں ایسٹرگوم ۔ [۱۱]
منگول حکمرانی دا دور
[سودھو]روس دی سابقہ سلطنتاں بٹو دے زیرِ حکمرانی جوچڈ ایپینج دا حصہ بن گئياں۔ بٹو نے وولگا دے نچلے حصے اُتے اک نیم خانہ بدوش راجگڑھ، جسنوں سرائے یا سرائے باتو (باتو دے محلات) کہیا جاندا اے، رکھیا۔ جوچڈ ایپینج نوں گولڈن ہارڈ دے ناں توں جانیا جاندا اے۔ اگلے تن سو سالاں تک، روس دی تمام ریاستاں، بشمول نوگوروڈ ، سمولینسک ، گالیچ تے پسکوف ، منگول حکمرانی دے تابع رہیاں۔ [۱۲]
منگول تے ٹورکو-منگول بالادستی دا مقابلہ کرنے دے بعد، گولڈن ہارڈ دی حکمرانی دے اس دور نوں عام طور اُتے روسی تریخ نگاری نے منفی طور اُتے منگول یا تاتار "جوئے" دے ناں توں تعبیر کيتا اے۔ گولڈن ہارڈ ٹارٹرز نے مفتوحہ سرزمیناں اُتے مردم شماری، ٹیکس تے خراج تحسین دا آغاز کیتا، جنہاں نوں عام طور اُتے مقامی شہزادے جمع کردے سن تے سرائے لیایا کردے سن ۔
۱۴ويں تے ۱۵ويں صدیاں وچ ، تاتاری خانیتاں دے عروج دے نال، سلطنت عثمانیہ دے نال غلاماں دی تجارت دے مقصد دے نال، سلاویاں دی آبادی اُتے غلاماں دے حملے نمایاں ہو گئے۔ چھاپے ماسکووی تے لیتھوانیا دے گرینڈ ڈچی دونے دے لئی تباہ کن سن، تے انھاں نے وڈے پیمانے اُتے " وائلڈ فیلڈز " دی آباد کاری نوں روکیا - جو ماسکو دے جنوب وچ تقریباً ۱۶۰ کلومیٹر (۱۰۰ میل) تک پھیلے ہوئے نيں - تے بحیرہ اسود تک پھیلے ہوئے نيں۔ کازاک دی ترقی
ترقی اُتے اثر
[سودھو]سانچہ:History of East Slavs منگول عظیم خان دے پوپ دے ایلچی جیوانی ڈی پلانو کارپینی نے فروری ۱۲۴۶ وچ کیف دا سفر کيتا تے لکھیا:
انہاں نے (منگولاں) نے روس اُتے حملہ کیتا، جتھے انہاں نے وڈی تباہی مچائی، شہراں تے قلعےآں نوں تباہ کيتا تے مرداں نوں ذبح کيتا۔ تے انہاں نے روس دے راجگڑھ کیف دا محاصرہ کے لیا۔ اُنہاں نے اک طویل عرصے تک شہر دا محاصرہ کے دے اُسنوں لے لیا تے اوتھے دے باشندےآں نوں قتل کر دتا۔ جدوں اسيں اس سرزمین توں گزر رہے سن تاں سانوں بے شمار کھوپڑیاں تے مرداں دی ہڈیاں زمین اُتے پئی نظر آئیاں ۔ کیف اک بہت وڈا تے گھنی آبادی والا قصبہ سی، لیکن ہن ایہ تقریباً کم ہو کے رہ گیا اے، کیونجے اودوں اوتھے دو سو مکانات دی کمی اے تے اوتھے دے باشندےآں نوں مکمل غلامی وچ رکھیا گیا اے۔[۱۳]
کیویائی روس دے علاقےآں اُتے منگول حملے دا اثر ناہموار سی۔ کولن میک ایویڈی ( اٹلس آف ورلڈ پاپولیشن ہسٹری، ۱۹۷۸ ) دا تخمینہ اے کہ کیویائی روس دی آبادی حملے توں پہلے ۷٫۵ ملین توں کم ہو کے ۷ ملین رہ گئی۔ [۱۴] کیف جداں مراکز نوں دوبارہ تعمیر کرنے تے ابتدائی حملے دی تباہی توں باز آنے وچ صدیاں لگياں۔ نوگوروڈ جمہوریہ ترقی کردا رہیا، تے نويں ادارے، ماسکو دے حریف شہر [۱۵] تے تویر ، منگولاں دے ہويا۔ [۱۵]
ماسکو دا شمالی تے مشرقی روس اُتے بالادستی دا وڈا حصہ منگولاں توں منسوب سی۔ تویر دے شہزادے دے ۱۳۲۷ وچ منگولاں دے خلاف بغاوت وچ شامل ہوݨ دے بعد، ماسکو دے اس دے حریف راج پُتر(شہزادہ) ایوان اول نے تویر نوں کچݪݨ تے اس دی زمیناں نوں تباہ کرنے وچ منگولاں دا نال دتا۔ ایسا کرنے توں اس نے اپنے حریف نوں ختم کر دتا، روسی آرتھوڈوکس چرچ نوں اپنا ہیڈکوارٹر ماسکو منتقل کرنے دی اجازت دی، تے منگولاں دی طرف توں اسنوں گرینڈ پرنس دا خطاب دتا گیا۔ [۱۶]
اس طرح، مسکووائٹ راج پُتر(شہزادہ) منگول حکمراناں تے روس دی سرزمیناں دے درمیان اہم ثالث بن گیا، جس نے ماسکو دے حکمراناں دے لئی ہور منافع ادا کيتا۔ جداں کہ منگولاں نے اکثر روس دے دوسرے علاقےآں اُتے چھاپہ ماریا، اوہ اپنے پرنسپل ساتھی دے زیر کنٹرول زمیناں دا احترام کردے سن ۔ اس دے نتیجے وچ ، رئیساں تے انہاں دے نوکراں نوں اپنی طرف متوجہ کيتا جو ماسکو دی نسبتاً محفوظ تے پرامن سرزمین وچ آباد ہوݨ دی کوشش کر رہے سن ۔ [۱۷]
مورخین نے بحث کيتی۔ کہ کیویائی روس دی منگول تباہی دے بغیر، روس روس دی زار شاہی وچ متحد نئيں ہُندا تے اس دے نتیجے وچ ، روسی سلطنت دا عروج نہ ہُندا۔ مشرق دے نال تجارتی راستے روس دے علاقے توں گزردے سن، جو انہاں نوں مشرق تے مغرب دے درمیان تجارت دا مرکز بنا دیندے سن ۔ منگول اثر و رسوخ، جداں کہ انہاں دے دشمناں دے لئی تباہ کن سی، جدید روس، یوکرین تے بیلاروس دے عروج اُتے طویل مدتی اثر رکھدا سی۔ [۱۸]
تریخ نویسی
[سودھو]روس دی منگول فتح نے روسی تریخ نویسی اُتے گہرا نشان چھڈیا۔ چارلس جے ہالپرین دے مطابق اندرونی ایشیا دے کافر خانہ بدوشاں دی روس دے کچھ حصےآں نوں مسخر کرنے دی صلاحیت "تعلیم یافتہ روسی معاشرے" دے لئی شرمندگی دا باعث اے۔ ایہ شرمندگی نويں تریخ دے ظہور دی اک اہم وجہ سمجھی جاندی اے، اک سیڈو ہسٹری جو دعوی کردی اے کہ فتح اک جعلسازی اے۔ [۱۹]
روس دے معاشرے اُتے اثر
[سودھو]تریخ داناں نے روس دے معاشرے اُتے منگول حکمرانی دے طویل مدتی اثر و رسوخ اُتے بحث کيتی اے۔ منگولاں نوں کیویائی روس دی تباہی، قدیم روس دی قومیت نوں تن حصےآں وچ تقسیم کرنے تے روس وچ " مشرقی استبداد " دے تصور نوں متعارف کرانے دا ذمہ دار ٹھہرایا گیا اے۔ [۱۵][۲۰] مورخین منگول حکومت نوں بطور ریاست ماسکووی دی ترقی وچ اہم کردار دا سہرا وی دیندے نيں۔ [۱۵] منگول قبضے دے تحت، مثال دے طور پر، ماسکووی نے اپنا mestnichestvo درجہ بندی، پوسٹل روڈ نیٹ ورک تیار کيتا (منگولیا اورتو نظام اُتے مبنی، جسنوں روسی وچ "yam" کہیا جاندا اے، اس لئی اصطلاحات yamshchik , Yamskoy Prikaz ، وغیرہ)، مردم شماری ، مالیاتی نظام تے فوجی تنظیم۔ .[۱۵][۲۱]
روس دی سابقہ پالیسیاں اُتے منگول حکمرانی دے دور وچ سلاوی تے منگول حکمران طبقاں دے درمیان اہم ثقافتی تے باہمی روابط شامل سن ۔ ۱۴۵۰ تک، تاتاری زبان ماسکو دے عظیم شہزادے واسیلی دوم دے دربار وچ فیشن بن چکی سی، جس اُتے تاتاریاں تے انہاں دی تقریر توں حد توں ودھ محبت دا الزام لگایا گیا سی، تے بوہت سارے روسی اشرافیہ نے تاتاری کنیت اپنا لی سی (مثال دے طور پر، تاتاری بولی دا اک رکن ولیمانوف دے خاندان نے ترک ناں "اکساک" اپنایا تے اس دی اولاد اکساکوس سی )۔ [۲۲]
بوہت سارے روسی بوئیر (عظیم) خانداناں نے منگولاں یا تاتاراں توں اپنی نسل دا سراغ لگایا، جنہاں وچ ویلیامینوف زرنوف، گوڈونوف، آرسینیف، باخمتیف، بلگاکوف (بلگاک دی اولاد) تے چادایف (چنگیز خان دے بیٹے چغتائی خان دی اولاد) شامل نيں۔ ۱۷ ويں صدی دے روسی اعلیٰ خانداناں دے سروے وچ ، ۱۵٪ توں ودھ روسی بزرگ خانداناں دا تعلق تاتار یا مشرقی سی۔ [۲۳]
منگولاں نے ریاستاں دی معاشی طاقت تے مجموعی تجارت وچ تبدیلیاں کیتیاں۔ مذہبی دائرے وچ ، بوروسک دا سینٹ پفنوٹیئس اک منگول باساک یا ٹیکس جمع کرنے والے دا پوتا سی، جدوں کہ گولڈن ہارڈ دے خان برگائی دے بھتیجے نے عیسائیت اختیار کر لئی تے ہورڈ دے راہب سینٹ پیٹر زارویچ دے ناں توں جانا جانے لگا۔ [۲۴]
عدالتی دائرے وچ ، منگول اثر دے تحت سزائے موت، جو کیویائی روس دے زمانے وچ صرف غلاماں اُتے لاگو ہُندی سی، وڈے پیمانے اُتے پھیل گئی، تے اذیت دا استعمال مجرمانہ طریقہ کار دا اک باقاعدہ حصہ بن گیا۔ ماسکو وچ متعارف کرائی جانے والی مخصوص سزاواں وچ مبینہ غداراں دے لئی سر قلم کرنا تے چوراں دی برانڈنگ (تیسری گرفتاری دے لئی پھانسی دے نال) شامل نيں۔ [۲۵]
ہور ویکھو
[سودھو]- ترکو منگول حکمرانی دے دوران یورپ وچ ہوݨ والے تنازعات دی لسٹ
- دوردزوکیٹیا اُتے منگول حملے
- کیویائی روس وچ تجارت تے جنگ
حوالے
[سودھو]- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Michell, Robert، Forbes, Nevell (1914)۔ "The Chronicle of Novgorod 1016–1471"۔ Michell۔ London, Offices of the society۔ صفحہ: 64۔ اخذ شدہ بتاریخ 4 جون 2014
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Majorov 2017, p. ۸۸.
- ↑ Majorov 2017, p. ۸۶.
- ↑ ۶.۰ ۶.۱ Majorov 2017, p. ۸۷.
- ↑ Majorov 2017, p. ۸۹.
- ↑ "The Novgorod Chronicle: Selected Annals"۔ www.sourcebooks.fordham.edu۔ Fordham University Center for Medieval Studies
- ↑ (the University of Michigan)Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Frank McLynn, Kublia Khan (2015).
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےEB1911
لئی۔ - ↑ Henry Smith Williams The Historians' History of the World, p.654
- ↑ "The Destruction of Kiev"۔ Tspace.library.utoronto.ca۔ 19 اگست 2016 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 12 اکتوبر 2013
- ↑ Colin McEvedy, Atlas of World Population History (1978)
- ↑ ۱۵.۰ ۱۵.۱ ۱۵.۲ ۱۵.۳ ۱۵.۴ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے:0
لئی۔ - ↑ Richard Pipes. (1995). Russia Under the Old Regime. New York: Penguin Books. pp. 61-62
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےHalperin2011
لئی۔ - ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ See Ostrowski, page 47.
- ↑ Vernadsky, George. (1970). The Mongols and Russia. A History of Russia, Vol. III. New Haven: Yale University Press pp. 382-385.
- ↑ Vernadsky, George. (1970). The Mongols and Russia. A History of Russia, Vol. III. New Haven: Yale University Press. The exact origins of the families surveyed were: 229 of Western European (including German) origin, 223 of Polish and Lithuanian origin (this number included Ruthenian nobility), 156 of Tatar and other Oriental origins, 168 families belonged to the House of Rurik and 42 were of unspecified "Russian" origin.
- ↑ Website of the Orthodox Church calendar, accessed جولائی 6, 2008
- ↑ Vernadsky, George. (1970). The Mongols and Russia. A History of Russia, Vol. III. New Haven: Yale University Press. pp. 354-357
ہور پڑھو
[سودھو]- Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- Atwood, Christopher P. Encyclopedia of Mongolia and the Mongol Empire (2004)
- Christian, David. A History of Russia, Central Asia and Mongolia Vol. 1: Inner Eurasia from Prehistory to the Mongol Empire (Blackwell, 1998)
- Halperin, Charles J. Russia, and the golden horde: the Mongol impact on medieval Russian history (Indiana University Press, 1985)
- Sinor, Denis. "The Mongols in the West." Journal of Asian History (1999): 1-44. in JSTOR
- Vernadsky, George. The Mongols and Russia (Yale University Press, 1953)
- Halperin, Charles J. "George Vernadsky, Eurasianism, the Mongols, and Russia." Slavic Review (1982): 477–493. in JSTOR
ذرائع
[سودھو]- روسی تاریخاں دا مکمل مجموعہ، سینٹ پیٹرزبرگ، ۱۹۰۸ تے ماسکو ، ۲۰۰۱،سانچہ:آئی ایس بی این
|
|
- خانہ معلومات استعمال کنندہ صفحات مع تھمب نیل تصاویر
- ویکیپیڈیا مضامین مع LCCN شناخت کنندگان
- ویکیپیڈیا مضامین مع BNF شناخت کنندگان
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- منگول سلطنت وچ ۱۲۴۰ء دی دہائی
- منگول سلطنت وچ ۱۲۳۰ء دی دہائی
- ۱۲۴۰ء دی دہائی دے تنازعات
- ۱۲۳۰ء دی دہائی دے تنازعات
- منگول سلطنت دے حملے
- تریخ کیف
- کیویائی روس وچ تیرہويں صدی
- غیر نظر ثانی شدہ تراجم اُتے مشتمل صفحات
- کیف دی تریخ
- منگول سلطنت وچ 1240ء دی دہائی
- منگول سلطنت وچ 1230ء دی دہائی
- 1240ء دی دہائی دے تنازعات
- 1230ء دی دہائی دے تنازعات