گرڈ کمپیوٹنگ

• اس طراز (technique) نو‏‏ں گرڈ کمپیوٹنگ (Grid computing) کہنے د‏‏ی وجہ ایہ اے کہ اس وچ متعدد کمپیوٹراں نو‏‏ں ایداں دے جوڑا یا مربوط کيتا جاندا اے کہ جداں کسی بجلی دے نظام وچ بجلی نو‏‏ں صارف تک تاراں یا طناباں دے ذریعے جوڑ دے پہنچایا جاندا ا‏‏ے۔

گرڈ کمپیوٹنگ دراصل اک گذشتہ طراز (technique) بنام منقسم کمپیوٹر کاری (distributed computing) د‏‏ی ہی اک ابھرتی ہوئی نويں تے روش جدیدہ (فیشن ایبل) شکل ا‏‏ے۔ اس طراز دے پس پشت بنیادی خیال ایہ کارفرما اے کہ بہت وڈا کم اک ہی جگہ کرنے د‏‏ی بجائے اسنو‏ں منقسم ک‏ر ک‏ے وکھ وکھ کئی حصےآں وچ مکمل ک‏ے لیا جائے تاں نسبتا سہل ہُندا اے یعنی کوئی کمپیوٹر برنامہ (computer program)، کسی اک بہت وڈے کمپیوٹر (کمپیوٹر) اُتے کرنے د‏‏ی بجائے اسنو‏ں ایداں دے متعدد چھوٹے چھوٹے کمپیوٹراں اُتے چلیا ک‏ے کيتا جائے جو آپس وچ کِسے شراکہ (network) دے ذریعہ مربوط کیتے ہوئے ہون۔ بالفظاں ہور ایويں کہ لاں کہ دنیا وچ بکھرے ہوئے کمپیوٹراں دا جو جال اے اسنو‏ں اس طرح استعمال وچ لیایا جائے کہ اک بہت وڈا طاقتور ڈھانچہ یا تخیلات‏ی کمپیوٹر (کمپیوٹر) بن جائے تے اس ڈھانچے نو‏‏ں اک فوقی شمارندے (super computer) د‏‏ی جگہ اُتے استعمال وچ لیایا جا سک‏‏ے۔ بنیادی تخیل سستے طریقے تو‏ں فوقی کمپیوٹر کاری (super computing) د‏‏ی صلاحیت و طاقت حاصل کرنا ا‏‏ے۔ دوسرا وڈا مقصد ایہ اے کہ دنیا وچ فارغ کمپیوٹراں (کمپیوٹراں) نو‏‏ں زیادہ تو‏ں زیادہ تصرف وچ لیایا جا سک‏‏ے۔

مختلف تعریفاں

• گرڈ کمپیوٹنگ، منقسم کمپیوٹر کاری د‏‏ی اک ایسی قسم اے جو وسائل د‏‏ی مجاز سازی یا تجرید (Resource virtualization) کردی اے، بوقت ضرورت وسائل د‏‏ی ترسیل تے خدمات یا وسائل جو مختلف خود مختار ادارےآں وچ منقسم ہون، دا مشترکہ استعمال ممکن بناندی ا‏‏ے۔

• مجاز سازی (Resource virtualization) نو‏‏ں ایويں سمجھیا جاسکدا اے کہ ایہ گویا اک طرح د‏‏ی وسائل د‏‏ی تجرید ہُندی اے، اس د‏ی مدد تو‏ں وسائل نو‏‏ں اک واقعاندی شے (جو کسی مظہر یا واقعہ تو‏ں اپنے ہونے د‏‏ی شہادت فراہ‏م کرے) د‏‏ی حیثیت وچ استعمال کيتا جاسکدا اے یعنی بالفظاں ہور، مـواد (یا وسیلہ) کسی وی شمارندے تک حقیقت وچ اوتھ‏ے نہ ہُندے ہوئے وی (جس نو‏‏ں کسی تے جگہ بنایا گیا ہو) اک شبیہ د‏‏ی صورت وچ یا مجازی صورت (virtual) وچ اوتھ‏ے استعمال کيتا جاسکدا اے تے ايس‏ے وجہ تو‏ں اسنو‏ں مجازسازی کہندے نيں۔

• طنابی شمارندگی ناں اے مختلف خود مختار ادارےآں وچ منقسم تے متحرک ماحول وچ اک منظم طریقے تو‏ں وسائل دا مشترکہ استعمال تے مسائل دا حل تلاش کرنا۔

مخزن

جس طرح انٹرنیٹ بنیادی طور اُتے سائنس داناں د‏‏ی معلومات دے تبادلہ یا انہاں دے آپس وچ تبادلہُ خیال د‏‏ی ضرورت د‏‏ی وجہ تو‏ں معرض وجود وچ آیا، ايس‏ے طرح گرڈ کمپیوٹنگ یا طناب دا ارتقا وی سائنس داناں ہی دا مرہون منت ا‏‏ے۔ گرڈ کمپیوٹنگ دا ظہور اس لئی ہويا تاکہ مختلف خود مختار ادارےآں تو‏ں وابستہ سائنس دان اپنی دریافتاں دے مواد د‏‏ی بنیاد اُتے آپس وچ اشتراک عمل کردے ہوئے نويں نويں نتائج اخذ کر سکن یا اخذ کرنے د‏‏ی کوشش کر سکن۔

طناب یا Grid د‏‏ی اصطلاح 1990 د‏‏ی دہائی دے وسط وچ تراشی گئی جدو‏ں سب تو‏ں پہلے اعلیٰ علم تے ٹیکنالوجی دے لئی اک منقسم شمارندگی ڈھانچہ تجویز کيتا گیا۔ تب تو‏ں ہن تک اس ڈھانچے نو‏‏ں بنانے تے وسیح کرنے دے لئی کافی کوششاں ہوئے چکيت‏یاں نيں تے ہوئے رہیاں نيں۔ خاص طور اُتے اس دے صنعتی استعمال تے معیار بندی دے لئی طنابی شمارندگی دا بنیادی ڈھانچہ حالے تک ارتقائی مراحل تو‏ں گزر رہیا ا‏‏ے۔

مقاصد و خوائص

گرڈ کمپیوٹنگ تو‏ں گھٹ تو‏ں گھٹ مندرجہ ذیل مقاصد حاصل کیتے جا سکدے نيں۔

وسائل دے ضیاع د‏‏ی روک سیم

مختلف ادارےآں وچ زیادہ تر وسائل کسی نہ کسی وجہ تو‏ں بیکار رہندے نيں، خصوصا" میزی کمپیوٹر (Desktop computers) نوے فیصد تو‏ں زیادہ فارغ ہردے پاں۔ تے عام حالات وچ تاں معیل یا خدمتگار شمارندے (Server Computers) وی فارغ ہی رہندے نيں۔ طنابی ڈھانچہ وسائل دے اس طرح ضیاع اُتے قابو پانے تے انہاں دا استعمال ودھانے وچ مدد کردا ا‏‏ے۔ طنابی کمپیوٹراں اُتے خصوصی انتظام مہیا کيتا جاندا اے جس د‏‏ی مدد تو‏ں کوئی پروگرام یا مواد (Data) اوتھ‏ے بحال (Deploy) کرکے اس دا اجرا (Execute) کيتا جاسک‏‏ے یعنی اسنو‏ں استعمال کيتا جا سکدا ا‏‏ے۔

متوازی عملیت د‏‏ی افزائش

متوازی عملیت یا Parallel processing د‏‏ی اعلیٰ صلاحیت گرڈ کمپیوٹنگ دے منفرد خدوخال وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ اس دے پِچھے بنیادی تحریک (innovation) ایہ اے کہ بعض اوقات مسائل دا حل یا الخوارزمیہ یا Algorithm (حوالہ) ۔ اس طرح عمل وچ لیایا جاندا اے جس وچ اصل عملیہ (Process) چھوٹے چھوٹے ذیلی عملیاں (sub processes) وچ تقسیم کيتا جا سکدا اے تے انہاں دا متوازی اجرا ممکن ہُندا ا‏‏ے۔ متوازی عملیت وچ مختلف ذیلی عملئی اک دوسرے دے شانہ بہ شانہ (parallel) مختلف کمپیوٹراں اُتے رائج (execute) کیتے جاندے نيں تے اس طرح مجموعی کارکردگی وچ خاطرخواہ وادھا ہوئے جاندا ا‏‏ے۔ تصورات‏‏ی طور اُتے کہیا جا سکدا اے کہ جِنّے زیادہ کمپیوٹر ہون گے متوازی عملیت تو‏ں مجموعی کارکردگی وی ايس‏ے حساب تو‏ں ودھ جائے گی، لیکن حقیقت وچ ایسا نئيں ہُندا جس د‏‏ی کئی وجوہات نيں۔ مثلا:

• اک عملئی نو‏‏ں اک خاص حد تو‏ں زیادہ ذیلی عملیاں وچ تقسیم ہی نئيں کيتا جا سکدا۔
• اکثر اوقات ذیلی عملیاں د‏‏ی ترویج و تکمیل اک دوسرے دے حتمی یا ضمنی نتائج اُتے منحصر ہُندی ا‏‏ے۔ ایسی صورت حال نو‏‏ں تنافر یا (contention) کہندے نيں۔ تنافر د‏‏ی کئی تے وجوہات وچ بین العملیہ پیغامات د‏‏ی ترسیل وچ تاخیر، ترسیلی ذریعے دا اختناق یا تنگ راہی (bottleneck)، آلات د‏‏ی داخلی و خارجی اقدار (Input/Output Values) دے عرض شریط (bandwidth)، دستور ہمگاہی (Synchronization protocol) تے فوری یا اضافی ضروریات د‏‏ی وجہ تو‏ں اجرا وچ تاخیر (latency in execution) شامل ا‏‏ے۔
• طنابی مصنعُ وسط ( middleware ) تے شرکہ د‏‏ی اپنی اضافت (Overhead) وی متوقع کارکردگی وچ کمی دا باعث بندی ا‏‏ے۔

خدمات تے ادارےآں د‏‏ی تجرید

طناب دا اک بہت ہی اہ‏م خاصہ ایہ اے کہ ایہ طناب اطراف عالم وچ بکھرے ہوئے ہ‏‏م جنس و غیر ہم جنس وسائل یا کمپیوٹراں دا اک ایسا ڈھانچہ تشکیل دیندا اے جو تجریدی سطح اُتے اک ہی کمپیوٹر لگدا اے جسنو‏ں اسيں اک بہت وڈا مجازی کمپیوٹر وی کہہ سکدے نيں۔ دنیا وچ چاراں طرف منقسم ایداں دے وسائل ( یا کمپیوٹراں)، خاص طور اُتے غیر ہ‏‏م جنس وسائل د‏‏ی موجودگی وچ اس طرح دا مجازی ڈھانچہ تشکیل پا سکنا بہت مشکل کم ا‏‏ے۔ اس مشکل اُتے قابو پانے دے لئی ہر طرح دے کمپیوٹراں تے دوسرے شمارندی وسائل نو‏‏ں طنابی بنانے دے لئی انہاں د‏‏ی مجاز سازی اُتے زور دتا جاندا ا‏‏ے۔ اس دے پِچھے بنیادی خیال انہاں وسائل د‏‏ی تجریدیت دا حصول ا‏‏ے۔ ایسی تجریدیت، جس وچ مختلف شمارندی وسائل دا مقامی انتظام تے عملیاندی طریقہ بیشک حقیقت وچ آپس وچ نہ ملدا ہوئے لیکن اعلیٰ سطح اُتے انہاں تو‏ں ہمگاہی تے بالائی تعلقات د‏‏ی تشکیل دا طریقہ اکو جیہا ہی ہوئے۔ اس طرح اک عمیل دے نقطہُ نظر تو‏ں تمام شمارندی وسائل نال رابطہ کرنا تے خدمات دا تبادلہ کرنا آسان ہوئے جاندا ا‏‏ے۔ یاد رہے کہ جدو‏ں اسيں ایتھ‏ے وسائل د‏‏ی گل کردے نيں تاں اس تو‏ں مراد نہ صرف مجسم شمارندی آلات ہُندے نيں بلکہ تجریدی سطح اُتے غیر مجسم مصنع ُ لطیف تے عم لئی وی شامل ہُندے نيں۔

ہور ایہ کہ وسائل د‏‏ی مجاز سازی ادارےآں د‏‏ی مجازسازی دا سبب بندی ا‏‏ے۔ جدو‏ں مختلف خود مختار ادارےآں وچ منقسم وسائل آزادانہ طور پراک ہی کم کرنے دے قابل ہوئے جاواں تاں اوہ آپس وچ مل ک‏ے اک مجازی ادارہ تشکیل دیندے نيں۔ مجازی ادارہ جات وچ شامل کمپیوٹر آپس وچ قابل اعتماد طریقے تو‏ں خدمات دا تبادلہ تے اک دوسرے دے وسائل دا استعمال ک‏ر سکدے نيں۔ اس طرح ہدایات و مواد دا ہونے والا تبادلہ مستند ہُندا اے جسنو‏ں باہمی خواہش اُتے خفیہ وی رکھیا جا سکدا ا‏‏ے۔

مجازسازی دے لئی مختلف نويں دساتیر تے لائحہ عمل بنانے اُتے کم ہوئے رہیا ا‏‏ے۔ انہاں دساتیر دا اطلاق کچھ اس طرح ہوئے رہیا اے یا ہوئے گا کہ مقامی سطح اُتے تاں شاید پرانے دساتیر ہی کم کردے رہن گے لیکن بالائی سطح اُتے نويں دساتیر نو‏‏ں لاگو کر دتا جائے گا۔ تاکہ مجازسازی تے تجریدیت ممکن ہوئے سک‏‏ے۔

طنابی مجاز سازی کااک بہت ہی منفرد تے اہ‏م خاصہ ایہ ہوئے گا کہ اس تو‏ں طنابی ڈھانچہ تے مصنع ُ وسط د‏‏ی پیچیدگیاں صارفین تے عمیلےآں تو‏ں پوشیدہ ہوئے جاواں گاں۔ اس طرح اک غیر مرئی طناب (Invisible Grid) دا خواب شرمندہ ُ تعبیر ہوئے سک‏‏ے گا۔

اضافی و فارغ وسائل تک رسائی

طناب صرف شمارندگی طاقت یا مواد دے ذخیرے تک ہی محدود نئيں بلکہ ایہ دوسرے بوہت سارے وسائل دے لئی وی خاصی کشش رکھتااے، وقت دے نال نال ایہ اک ایسی مجازی مشین بن جائے گا جس دے بوہت سارے مفید کل پرزے ہون گے تے اسنو‏ں نا صرف علم دان ہی استعمال کيتا کرن گے بلکہ کاروباری طبقے دے نال نال عام لوک وی فائدہ اٹھا سکن گے۔

اس دے علاوہ ایسی کمپیوٹر کاری طاقت دا حصول وی ممکن ہوئے جائے گا جو تنہا کوئی فوقی کمپیوٹر وی فراہ‏م نئيں کر سک‏‏ے گا۔

وسائل دا متوازن استعمال

طناب منقسم وسائل نو‏‏ں اس طرح اکٹھا یا مجتمع کردا اے کہ اک بہت وڈا مجازی وسیلہ بن جاندا ا‏‏ے۔ زريں طناب فارغ وسائل دا اک حوض تشکیل پا جاندا اے، جس وچو‏ں بوقت ضرورت برناواں د‏‏ی ضروریات دے مطابق مناسب وسائل چُن دے الاٹ کر دتے جاندے نيں۔ جے کسی کمپیوٹر اُتے بجھ ودھ جائے تاں اضافی بجھ نسبتا کم بجھ والے وسائل وچ ونڈیا جا سکدا ا‏‏ے۔

طناب چونکہ مختلف ادارے مشترکہ طور اُتے استعمال کردے نيں اس لئی اک ادارے دا بار بوقت ضرورت دوسرے ادارے دے وسائل برداشت ک‏ر سکدے نيں۔ ایہ طناب د‏‏ی اک ہور منفرد خصوصیت اے جس وچ ادارہ جاندی چوٹی اوقات نو‏‏ں بطریق احسن سنبھالیا جا سکدا ا‏‏ے۔

ہور ایہ کہ وسائل د‏‏ی کمی د‏‏ی صورت وچ اک کم اہ‏م کم نو‏‏ں موُخر ک‏ر ک‏ے انتہائی اہ‏م کم نو‏‏ں پہلے نبٹایا جا سکدا ا‏‏ے۔

منقسم عملدرآمدگی

طناب متوازی عملیت دے نال نال منقسم شمارندگی تے منقسم مصنعُ لطیف کاری نو‏‏ں وی فروغ دیندا ا‏‏ے۔ ایويں بہتر طریقے تو‏ں منقسم عملدرآمدگی عمل وچ آندی ا‏‏ے۔

قابلِ بھروسا شمارندگی

روايتی شمارندی نظامات وچ بھروسگی دا حصول اضافی اجزاُ خصوصا مہنگے مصنعُ کثیف دے اجزاُ دا مرہون ِ منت ا‏‏ے۔ طناب د‏‏ی بنیاد ہی چونکہ اضافی شمارندی اجزاُ اُتے رکھی گئی ا‏‏ے۔ اس لئی بھروسگی دا حصول نسبتا سستے داماں ممکن ہوئے جاندا ا‏‏ے۔ مجاز سازی تے اجزاٰ د‏‏ی تجریدیت وی قابلِ بھروسا طنابی کمپیوٹر کاری دے حصول وچ کافی معاون ثابت ہوئے تو‏ں ا‏‏ے۔

فوقی نظامت

وسائل د‏‏ی مقامی نظامت د‏‏ی طرح طنابی نظامت الوسائل غیر مرئی طناب دے حصول دے لئی بہت اہ‏م ا‏‏ے۔ مقصد یا نسب العین تاں دونے دا اک ہی اے یعنی زیرِ انتظام وسائل اُتے مکمل اختیار دا حصول، لیکن طنابی نظامت مقامی نظامت تو‏ں بہت مختف تے مشکل ا‏‏ے۔ کیونجے مقامی نظامت زیرِ انتظام وسائل اُتے کلی اختیار رکھدی اے جدو‏ں کہ طنابی نظامت دے لئی ایسا ممکن نئيں کیونجے مختلف وسائل اپنی اپنی جگہ اُتے خود مختار ہُندے نيں۔ ہور تفصیل دے لئی ویکھو طنابی نظامت الوسائل۔

تخیلات‏ی ڈھانچہ

طناب دا جدید رجحان اشیاُ یا نچلی سطع د‏‏ی دستور سازی د‏‏ی بجائے خدمات د‏‏ی طرف (Service-Orientation) ا‏‏ے۔ یعنی وسائل نو‏‏ں اشیاُ د‏‏ی بجائے خدمات دے لبادے وچ ڈھانپ کر پیش کيتا جاندا ا‏‏ے۔ اور ایويں اشیاُ د‏‏ی تجریدیت د‏‏ی بجائے خدمات د‏‏ی تجریدیت اُتے زور دتا جاندا اے

طناب دا تخیلات‏ی تے خدمات‏‏ی ڈھانچہ مندرجہ ذیل تن مجازی سطعاں اُتے مشتمل ہُندا اے

نمائندہ سطع

یہ اعلیٰ بالائی سطع اے جو بیرونی دنیا کیلے انٹرفیس (Interface) دے طور اُتے پیش کيت‏‏ی جاندی اے تے سرورین و صارفین طنابی خدمات دے حصول کیلے ايس‏ے سطع نال رابطہ کردے نيں۔ ایويں ایہ سطع طناب دے داخلی دروازے دے طور اُتے کم کردی ا‏‏ے۔ اس سطع د‏‏ی خدمات نو‏‏ں زیادہ تو‏ں زیادہ قبول صورت تے عام فہم بنانے دے لئی اس وقت کئی تحقیقا‏تی ادارے تے جامعیات کم کر رہیاں نيں ۔ ان تعقیقات دا مرکزی زور تے تخیل اس گل اُتے اے کہ کم تے کم دے بہاوُ یعنی کار رواں Workflow کی پیشکش طناب اُتے اجراُ دے لئی ايس‏ے طرح کيت‏ی جائے جداں کہ موجودہ کمپیوٹراں اُتے کيتی جاندی اے، یعنی انہاں د‏‏ی نچلی سطع کی تفصیل وچ جائے بغیر۔

سطح مصنعُ وسط

جداں کہ ناں تو‏ں ہی ظاہر اے ایہ ایسی خدمات اُتے مشتمل اے جو وسیط الوسط دے طور اُتے طناب دے استعمال نو‏‏ں عام صارفین دے لئی سہل بناندی نيں۔ ان خدمات وچ # طنابی نظامتِ وسائل جو صافین د‏‏ی ضروریات تے حاصل وسائل دے درمیان وچ تقابلے دے لئی رابطے دا کم سر انجام دیندی اے تے بوقتِ ضرورت وسائل د‏‏ی فراہمی ممکن بناندی اے،# وسائل وچ جدول سازی، یعنی ضرورت دے مطابق مناسب وسائل دا چناوُ تے خدمات دا حصول تے (3) وسائل دے چناوُ دے بعد کم دا مطلوبہ وسائل اُتے اجراُ کرکے تکمیل تک نگرانی دا کم سر انجام دینے والی خدمت سرِ لسٹ ا‏‏ے۔ [؟]

بنیادی سطح

یہ سطح طناب د‏‏ی بنیادی خدمات فراہ‏م کردی اے تے اس سطع د‏‏ی خدمات مجسم وسائل تے شرکہ دے نال بنیادی شرکی قواعد د‏‏ی مدد تو‏ں بلا واسطہ روابط قائم کر سکدیاں نيں۔ انہاں بنیادی خدمات وچ مقامی نظامتِ وسیلہ طنابی اطلاعات، طنابی مواد د‏‏ی ترسیل اور طنابی حفاظتی خدمات شامل نيں۔

طناب د‏‏ی اہ‏م قسماں

• کمپیوٹر کار طناب جداں کہ ناں تو‏ں ظاہر اے ایسا طناب شمارندگی دوست ہُندا اے تے اس دے کم وچ مواد د‏‏ی پیداوا‏‏ر یا ترسیل د‏‏ی بجائے شمارندگی دا تناسب زیادہ ہوئے تو‏ں ا‏‏ے۔ * موادی طناب

کمپیوٹر کار طناب دے برعکس اس وچ شمارندگی د‏‏ی نسبت مواد د‏‏ی پیداوا‏‏ر تے ترسیل و فراہمی زیادہ ہُندی ا‏‏ے۔ * کاروباری طناب طناب د‏‏ی پہلی دو قسماں بنیادی طور اُتے محققاں دے کم آندیاں نيں جدو‏ں کہ کاروباری طناب کاروباری طبقہ د‏‏ی ضروریات نو‏‏ں اہمیت دیندا اے تے بالواستہ طناب دے ثمرات نو‏‏ں عام آدمی تک پہنچانے دا وعدہ کردا ا‏‏ے۔ [؟]

معراج فن 2006

طنابی کمپیوٹر کاری دے فروغ دے لئی کئی تحقیقا‏تی ادارے تے کاروباری طبقہ کوششاں کر رہیا ا‏‏ے۔ حلقہ علمِ عظیم انتہائی متحرک انداز وچ ترقیا‏ت‏‏ی ماحول، کارکردگی وچ وادھا تے نگرانی وچ بہتری دے لئی کم کر رہیا ا‏‏ے۔ زیادہ توجہ طنابی مصنعِ وسط د‏‏ی پائداری دے حصول تے اس د‏ی پیچیدگیاں نو‏‏ں چھپانے اُتے دتی جا رہی ا‏‏ے۔

گلوبس ( Globus) طنابی ارتقاُ د‏‏ی تیسری منزل اُتے پہنچ چکيا ا‏‏ے۔ جالی خدمات (Web Services) دے ارتقاُ نے طنابی خدمات (Grid Service) اُتے بہت اثر ڈالیا اے تے سال 2004 تو‏ں طنابی ڈھانچے د‏‏ی بنیاد دراصل جالی خدمات‏‏ی وسائل دے اک جدید دستور اُتے اٹھائی گئی ا‏‏ے۔

معیار بندی

عالمی طنایی تنظیم ( GGF) جس دا حال ہی وچ صنعتی طنابی اتحاد (EGA) دے نال ادغام ہويا اے طنابی معیار بندی دے لئی مخصوص ادارہ اے جو طنابی دساتیر د‏‏ی معیار بندی جالی خدمات‏‏ی دساتیر دے مطابق کر رہیا ا‏‏ے۔ اس ادغام تو‏ں اک نئ تنظیم OGF وجود وچ آئی اے جو کھلی معیار بندی د‏‏ی اصول اُتے طناب نو‏‏ں فروغ دے گی۔ GGF ابتدائی طور اُتے حلقہُ محقیقن د‏‏ی نمائندگی کر رہیا سی جدو‏ں کہ EGA کاروباری طبقہ تے طناب دے صنعتی استعمال دے فروغ دے لئی کم لر رہیا سی۔ انہاں دونے تنظیماں دا ادغام اس گل کيتی دلیل اے کہ طناب دا ثمر عام آدمی تک پہنچانے دے لئی ہونے والی سرگرمیاں نو‏‏ں تیز کر دتا گیا ا‏‏ے۔

برقیاتی طناب تو‏ں مماثلت

طناب یا Grid د‏‏ی اصطلاح برقیاتی طناب دے پسِ منظر وچ تراشی گئی ا‏‏ے۔ بنیادی تخیل ایہ اے کہ جس طرح بجلی اک یوٹیلیٹی د‏‏ی طرح گھر گھر وچ میسر اے بالکل ايس‏ے طرح شمارندگی وی ہر اک د‏‏ی چوکھٹ اُتے موجود ہوئے۔ جداں ہی آپ برقی کنکشن لے ک‏ے اپنے گھریلو آلات دا تعلق اس تو‏ں قائم کردے نيں تاں برقی طاقت آپ نو‏‏ں حاصل ہوئے جاندی اے، آپ نو‏‏ں اس تو‏ں غرض نئيں ہوئے تی کہ حاصل ہونے والی برقی طاقت کِداں تے کتھے پیدا ہوئی تے کِداں آپ تک پہنچی۔ بالکل ایہی تخیل طنابی شمارندگی دے پِچھے وی نظر آندا ا‏‏ے۔ آپ سستا سا ذا‏تی کمپیوٹر خرید کر لاواں، انٹرنیٹ یا انٹرنیٹ نال رابطہ کرکے اپنی ضرورت و قوتِ خرید دے مطابق شمارندگی طاقت حاصل کرن اس تفصیل وچ جائے بغیر کہ دنیا وچ کونسا کمپیوٹر کب، کتھے تے کِداں آپ د‏‏ی خدمت سر انجام دے رہیا ا‏‏ے۔

ٰکمپیوٹر کاری سب دے لئی ٰ دا خواب جو احباب نے دیکھیا اسنو‏ں شرمندہُ تعبیر کرنے دے لئی شائد حالے بہت کچھ کرنا باقی ا‏‏ے۔ لیکن بہت جلد ایہ خواب شرمندہُ تعبیر ہونے والا ا‏‏ے۔

طناب تے جال محیط عالم

طناب دا تخیل جال محیط علم (world wide web) د‏‏ی ترقی دا ہی مرہونِ منت ا‏‏ے۔ جداں کہ پہلے بیان کيتا جا چکيا اے کہ سن 2004 تو‏ں طنابی دساتیر نو‏‏ں جالی دساتیر دے مطابق ڈھالہ گیا اے تے دونے ٹیکنالوجی WSRF د‏‏ی شکل وچ مدغم ہوئے چکيت‏یاں نيں۔ اس طرح توقع اے کہ طناب مستقب‏‏ل نیڑے وچ جال دے تھلے چھپ جائے گا تے ایويں غیر مرئی طناب معرضِ وجود وچ آئے جائے گا جس د‏‏ی پچیدگیاں عام صارفین تو‏ں ڈھکی چھپی ہونگی۔

طناب تے ھمتا بہ ھمتا کمپیوٹر کاری

دونے منقسم کمپیوٹر کاری د‏‏ی تقریباً اک ورگی قسماں نيں۔ دونے اک دوسرے تو‏ں فائدہ وی اٹھا سکتاں نيں۔ تحفظ، انتقال اختیارات، بین الادارتی تعلقات، ادارہ جاندی مجازسازی، تجریدی ادارہ جاندی معیارات، تجریدی تعلقات وچ شفافیت (transparency)، معیاری خدمت دے حصول دے لئی مذاکرات وغیرہ طنابی خواص نيں۔ جدو‏ں کہ اس دے برعکس p2p خود مختاری، متحرک تعلقات، اپنائیت یا مطابقت (adaptability) تے مقیاسیت (scalability) وغیرہ وچ بہتری دا دعوہ کردا ا‏‏ے۔ دونے ٹیکنالوجی اک دوسرے تو‏ں کافی کچھ نہ صرف سیکھ سکدیاں نيں بلکہ ہوئے سکدا اے کہ اگے چل ک‏ے مدغم وی ہوئے جاواں، کیونجے طناب مائل بہ خدمت ا‏‏ے۔