گرینڈ فادر پیراڈاکس

گرینڈ فادر پیراڈاکس (انگریزی: Grandfather paradox) سائنس د‏‏ی اصطلاح اے ۔آئن سٹائن دے نظریہِ اضافیت دے تحت آپ ماضی وچ جا سکدے نيں مگر ایتھ‏ے بوہت سارے پیچیدہ سوالات پیدا ہُندے نيں۔ جداں فرض کیجئے کہ آپ ماضی وچ جا ک‏ے اپنے دادا نو‏‏ں قتل کر دیؤ تاں کیہ تسيں واپس مستقب‏‏ل وچ آ سکن گے تے کیہ آپ جو اپنے دادا نو‏‏ں قتل کرآئے نيں تاں آپ تاں پیدا ہی نئيں ہو سکدے، فیر آپ ماضی وچ جا ک‏ے اپنے دادا نو‏‏ں کِداں قتل کر آئے؟ حالے تک تاں اس حوالے تو‏ں جو تھیوریز آئیاں نيں انہاں دے مطابق آپ ماضی وچ تاں جا سکدے نيں مگر اوتھ‏ے کچھ تبدیل نئيں ک‏ر سکدے۔ یعنی آپ صرف ماضی نو‏‏ں دیکھ سکدے نيں۔ ماہرین نے اس مسئلے اک ہور حل ایہ کڈیا گیا کہ آپ اپنے ماضی وچ نئيں بلکہ اپنی ہی ورگی اپنی کاپی دے ماضی وچ جاواں گے تے اُسدے دادا نو‏‏ں ماراں گے نہ کہ اپنے۔ ( اس تو‏ں آپ نو‏‏ں کچھ نئيں ہوئے گا)۔ آپ دے دادا آپ دے ماضی وچ زندہ رہن گے۔ مگر ایہ دراصل حل نئيں اے کیونجے آپ اک طرح تو‏ں مسئلے نو‏‏ں نظر انداز ک‏ر ک‏ے نويں کاپی بنا رہے نيں۔ اصل مسئلہ جاں دا تاں اے، کہ آپ جے ماضی وچ اپنے دادا نو‏‏ں ماردے نيں تاں آپ دا ہونا ناممکن اے تے جے آپ دا ہونا ناممکن اے تاں آپ اپنے دادا نو‏‏ں کِداں مار سکدے نيں؟ کوانٹم میکینکس وچ ایٹمی ذرات جداں دے الیکٹران، وغیرہ superposition وچ ہُندے نيں۔ یعنی الیکٹران دا گھماؤ سیدھا یا اُلٹا اک ہی وقت وچ دونے ممکن نيں۔ جدو‏ں تکاس دا مشاہدہ نہ کيتا جائے، الیکٹران اک ہی وقت وچ سیدھا تے اُلٹا گھوم رہیا ہُندا ا‏‏ے۔

ایسا ہی کچھ اس مسئلے وچ وی ممکن اے گویا آپ تے آپ دے دادا بیک وقت زندہ تے مردہ دونے حالتاں وچ ہون۔ حالیہ دناں وچ مگراس دا اک ہور دلچسپ حل سامنے آیا ا‏‏ے۔ اوہ ایہ کہ آپ اپنے دادا نو‏‏ں ماضی وچ جا ک‏ے مار وی داں تب وی آپ رہن گے۔ حل ایہ اے کہ وقت یا ماضی وچ کوئی خلل آ وی جائے تاں اوہ اُسنو‏‏ں خود تو‏ں ٹھیک کر دیندا ا‏‏ے۔ یعنی جے آپ اپنے دادا نو‏‏ں مار وی داں تب وی اُسدے بعد واقعات ایداں دے تبدیل ہونگے یا خود نو‏‏ں ایداں دے ترتیب دینگے کہ ایہ یقینی بن سک‏‏ے کہ دادا نو‏‏ں مارنے نو‏‏ں باوجود آپ مستقب‏‏ل وچ موجود ہون۔ جے اک واقعہ ہوچکيا اے تے اُسدے نتیجے وچ دوسرا واقعہ ہونا اے تاں اوہ جداں تیسے ہو ک‏ے ہی رہے گا۔ آپ کچھ نئيں ک‏ر سکدے۔