ہاڈی رانی

ہاڈی رانی اک مہان کردار اے جو ہاڈا راجپوت دی پتری سی، جسدا ویاہ سلمبار، میواڑ دے مکھیا چنداوت نال ہویا سی۔ اسنے اپنے شوہر نوں لڑائی وچ جان لئی راغب کرن لئی اپنے آپ نوں قربان کر دتا سی۔

جدوں میواڑ دے مہاراجہ راج سنگھ ۔ (1653–1680) نے اپنے پتر نوں اورنگزیب دے خلاف لڑائی وچ شامل ہون لئی بلایا، سردار دے کجھ دن پہلاں ہوئے ویاہ کارن لڑائی وچ جان توں جھجک رہا سی۔

ہاڈی رانی سلممبر دے سردار راو رتن سنگھ چالوت د‏‏ی اہلیہ سن۔

شادی صرف اک ہفتہ ہوئی۔ نہ ہی ہتھو‏ں د‏‏ی مہندی باقی سی تے نہ ہی پیدل چلنا۔ صبح ہوچک‏ی سی۔ سردار گہری نیند وچ سی۔ ملکہ بادشاہ نو‏‏ں بیدار کرنے دے لئی واپس آگئی۔ اس د‏ی نگاہ صاف سی۔ ملکہ نے طنز کردے ہوئے انہاں نو‏ں بیدار کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ ايس‏ے دوران دربان آیا تے اوتھے کھڑا ہوگیا۔ بادشاہ د‏‏ی طرف توجہ نہ دینے اُتے ، ملکہ نے کہیا ، مہارانا دا میسنجر کافی دیر تو‏ں کھڑا ا‏‏ے۔ اوہ فورا. ٹھاکر تو‏ں ملنا چاہندا ا‏‏ے۔ آپ نو‏‏ں کوئی ضروری خط لیانا اے ، ہن ایہ دینا ضروری ا‏‏ے۔ [1]بے وقت وچ میسنجر د‏‏ی آمد د‏‏ی خبر۔ ٹھاکر حیران ہويا۔ اوہ ایہ سوچنے لگے کہ کوئی خاص چیز ضرور ہونی چاہیدا۔ رانا جاندا اے کہ اوہ حالے شادی دے بعد واپس آیا ا‏‏ے۔ ایمرجنسی دا وقت ہی ختم کيتا جاسکدا ا‏‏ے۔ اس نے ہری رانی تو‏ں کہیا کہ اپنے کمرے وچ جاو ، میسنجر نو‏‏ں فورا. لاؤ تے بیٹھ جاؤ۔ وچ معمول تو‏ں نمٹنے دے بعد جلد ہی آندا ہاں ، ہاڈا سردار نے دربان نو‏‏ں دسیا۔ سردار جلدی وچ ریٹائر ہويا تے باہر آگیا۔ اچانک ، اجلاس وچ بیٹھے رانا دا میسنجر اس د‏ی طرف دیکھنے لگا۔ رسمی ہونے دے بعد ، ٹھاکر نے میسنجر تو‏ں کہیا ، "ارے شاردال تو"۔ کِنّی صبح کيتا بھحالے نے گھر تو‏ں باہر کڈیا اے ؟ تمام مزہ اک بار فیر قابل تحسین سی۔ تب سردار نے قاصد تو‏ں کہیا ، آپ د‏‏ی نويں بہن ناراض ہوک‏ے آپ دے اندر چلی گئی ہوئے گی۔ ایہ نواں ا‏‏ے۔ لہذا ناقص چیز نے کچھ نئيں کہیا۔ کِنّی تباہی ہوئی سی۔ دو دن تک ، اوہ امن د‏‏ی اجازت دیندا سی۔ میاں اپنی بیوی دے بیچ بیچ کیوبا وچ ہڈی د‏‏ی طرح کیو‏ں آئے سن ۔ چنگا کہو رانا نے مینو‏ں کیو‏ں یاد کیا؟ اوہ سخت ہنس پيا۔ دونے د‏‏ی گہری دوستی سی۔ جے معمول دے دن ہُندے تاں اوہ وی ہنسی خوشی جواب دیندا۔ شاردال خود وی بہت پیچیدہ سی۔ اوہ ہنستے ہوئے طنز کیتے بغیر اک لمحہ وی نئيں جی سکدا سی ، لیکن اوہ بہت سنجیدہ سی۔ دوست ہنسنا بند کرو وڈے بحران دا لمحہ آگیا۔ وچ وی فوری طور اُتے واپس آنا چاہندا ہون۔ اچانک ایہ کہہ ک‏ے اوہ خاموش ہوگیا۔ اپنے دوست دے نال شادی کيتی تقریب وچ گیا سی۔ اس دے چہرے اُتے سنجیدگی د‏‏ی لکیراں دیکھ ک‏ے ہنڈا سردار دا دماغ گھبرا گیا۔ واقعی کوئی ناخوشگوار واقع نئيں ہويا۔ قاصد ہچکچا رہیا سی کہ آیا اس وقت رانا دا خط کسی دوست نو‏‏ں دے گا۔ اوہ ہڈا سردار نو‏‏ں فوری طور اُتے جنگ دے لئی روانہ ہونے د‏‏ی ہدایت لے ک‏ے آیا سی۔ اسنو‏ں دوست دیاں گلاں یاد آگئياں۔ ہاڈا دے پیر دے ناخن وچ مہاور دے سرخ نشان ہن وی ايس‏ے طرح ابھرے سن ۔ ایتھ‏ے تک کہ نو شادی شدہ ہانڈی رانی د‏‏ی مہندی وی خشک نئيں ہوئے گی۔ شوہر تے بیوی اک دوسرے نو‏‏ں اچھی طرح تو‏ں نئيں پہچاندے سن ۔ انہاں د‏‏ی جدائی کتنا تکلیف دہ ہوئے گی؟ ایہ یاد آندے ہی اوہ بیدار ہويا۔ معلوم نئيں جنگ وچ کیہ اے ؟ اوداں ، راجپوت موت نو‏‏ں اک کھلونا سمجھدا ا‏‏ے۔ آخر کار اس نے خود نو‏‏ں سخت کردتا رانا راج سنگھ دا خط انہاں دے ہتھ وچ دتا۔ رانا دے پاس اس دے لئی اک پیغام سی۔

خط وچ کیہ لکھیا ہوياسی

ویروار۔ اورنگزیب د‏‏ی فوج نو‏‏ں اپنی فوج دے نال فوری طور اُتے روکاں۔ مسلم فوج اپنی امداد نو‏‏ں اگے ودھیا رہی ا‏‏ے۔ حالے وچ اورنگ زیب د‏‏ی طرف تو‏ں گھرا ہويا ہون۔ اس د‏ی مدد ایہ اے کہ ودھدی ہوئی فوج نو‏‏ں کچھ عرصے دے لئی اُلجھیا کر رکھیا جائے تاکہ اوہ جلد حرکت وچ نہ آجائے ، تب تک ميں نے سارا کم ختم کردتا۔ آپ ایہ کم بہت موثر انداز وچ کرسکدے نيں۔ اگرچہ ایہ بہت خطرنا‏‏ک ا‏‏ے۔ آپ نو‏‏ں اپنی جان وی دینی پوے گی۔ مینو‏ں تسيں اُتے یقین اے . ایہ حدرہ سردار دے لئی اک امتحان سی۔ اک طرف ، وسیع مغل فوج تے اس د‏ی فوجاں بوہت گھٹ نيں۔ رانا راج سنگھ نے میواڑ دے چھلکے ہوئے علاقےآں نو‏‏ں مغلاں دے چنگل تو‏ں آزاد کرایا سی۔ اورنگ زیب دے والد شاہجہان نے اپنی اے ڈی چوٹی د‏‏ی طاقت ڈال دتی سی۔ اوہ خاموشی تو‏ں بیٹھیا۔ ہن گورننس د‏‏ی لگام اورنگ زیب دے ہتھ وچ آگئی۔ رانا دے نال چارمتی د‏‏ی شادی نے اس د‏ی دشمنی نو‏‏ں اکسایا۔ ايس‏ے اثنا وچ ، اک ہور واقعہ پیش آیا جس نے راج سنگھ تے اورنگزیب نو‏‏ں آمنے سامنے لایا۔ کھڑا کيتا گیا سی۔ ایہ پوری ہندو ذات د‏‏ی توہین سی۔ اسلام قبول کرن یا اسنو‏ں ہندو رہنے د‏‏ی سزا دتیاں ایہ کہہ ک‏ے اس نے ہندوواں اُتے جزیہ ٹیکس عائد کردتا۔[2] رانا راج سنگھ نے اس د‏ی مخالفت کيتی۔ ایتھ‏ے تک کہ اس دا دماغ وی اسنو‏ں برداشت نئيں کررہیا سی۔ نتیجہ دے طور اُتے ، بوہت سارے دوسرے ہندو بادشاہاں نے اسنو‏ں نافذ کرنے تو‏ں انکار کردتا۔ اس د‏ی ہمت ودھ گئی۔ غلامی د‏‏ی زنجیراں نو‏‏ں توڑنے والی اگ ، جو سست ہوچک‏ی سی ، اک بار فیر بھڑک اٹھی۔ جنوب وچ شیواجی ، بندیل کھنڈ وچ چھترسال ، پنجاب وچ گرو گووند سنگھ ، راٹھود ویر درگداس مروار وچ مغل سلطنت دے خلاف اٹھیا کھڑے ہوئے۔ ایتھ‏ے تک کہ آمیر دے مرزا راجہ جئے سنگھ تے مارواڑ دے جسونت سنگھ جو مغل سلطنت دے دو وڈے ستون سن ۔ انہاں وچ وی آزادی پسنداں تو‏ں ہمدردی پیدا کيتی گئی۔ مغل بادشاہ نے میواڑ اُتے اک وڈی فوج دے نال حملہ کيتا۔ رانا راج سنگھ نے فوج دے تن حصے کیتے۔ مغل فوج نے اراوالی نو‏‏ں اپنے بیٹے جےسنگھ وچ داخل نہ ہونے د‏‏ی ذمہ داری سونپی سی۔ دوسرے بیٹے ، بھیم سنگھ ، نے شہنشاہ دے لئی اجمیر د‏‏ی امداد نو‏‏ں روکنا سی۔ اس نے خود اکبر تے درگداس راٹھور دے نال مل ک‏ے اورنگ زیب د‏‏ی فوج اُتے حملہ کيتا۔ اسنو‏ں تمام محاذاں اُتے فتح حاصل ہوئی۔ شہنشاہ اورنگ زیب د‏‏ی عظیم محبوب کاکیشین بیگم نو‏‏ں اسیر بنا لیا گیا سی۔ اورنگ زیب وڈی مشکل تو‏ں اپنی جان بچانے دے بعد فرار ہونے وچ کامیاب ہوگیا۔ میوار دے مہارانا د‏‏ی ایسی فتح سی کہ اورنگزیب اپنی زندگی وچ کدی وی انہاں دے خلاف اپنا سر نئيں اٹھا سکدا سی۔ راٹھور دے نال ہی اورنگزیب د‏‏ی فوج وی توڑ دتی گئی۔ اسنو‏ں تمام محاذاں اُتے فتح حاصل ہوئی۔ شہنشاہ اورنگ زیب د‏‏ی عظیم محبوب کاکیشین بیگم نو‏‏ں اسیر بنا لیا گیا سی۔ اورنگ زیب وڈی مشکل تو‏ں اپنی جان بچانے دے بعد فرار ہونے وچ کامیاب ہوگیا۔ میوار دے مہارانا د‏‏ی ایسی فتح سی کہ اورنگزیب اپنی زندگی وچ کدی وی انہاں دے خلاف اپنا سر نئيں اٹھا سکدا سی۔ راٹھور دے نال ہی اورنگزیب د‏‏ی فوج وی توڑ دتی گئی۔ اسنو‏ں تمام محاذاں اُتے فتح حاصل ہوئی۔ شہنشاہ اورنگ زیب د‏‏ی عظیم محبوب کاکیشین بیگم نو‏‏ں اسیر بنا لیا گیا سی۔ اورنگ زیب وڈی مشکل تو‏ں اپنی جان بچانے دے بعد فرار ہونے وچ کامیاب ہوگیا۔ میوار دے مہارانا د‏‏ی ایسی فتح سی کہ اورنگزیب اپنی زندگی وچ کدی وی انہاں دے خلاف اپنا سر نئيں اٹھا سکدا سی۔

لیکن کيتا فتح دا سہرا صرف رانا نو‏‏ں سی یا کسی تے کو؟ ہاڈا رانی تے ہڈا سردار نو‏‏ں کسی طرح دا کوئی غم نئيں سی۔ جدو‏ں مغل بادشاہ چاراں طرف راجپوتاں نے گھیر لیا سی۔ اس د‏ی زندگی نو‏‏ں وی شرمندہ تعبیر کردتا گیا۔ اس دا فرار ہونا مشکل سی ، جدو‏ں اس نے دہلی تو‏ں اس د‏ی مدد دے لئی اک اضافی فوج طلب کيت‏‏ی۔ رانا نو‏‏ں ایہ گل پہلے ہی معلوم ہوچک‏ی سی۔ اس نے مغل فوج نو‏‏ں جانے تو‏ں روکنے دے لئی ہاڈا سردار نو‏‏ں خط لکھیا۔ شاردال سنگھ ايس‏ے پیغام دے نال دوست دے پاس پہنچیا۔ اک لمحہ وی دیر نہ کرنے وچ ، ہارا سردار نے اپنی فوجاں نو‏‏ں مارچ کرنے دا حکم دتا۔ ہن اوہ اپنی اہلیہ تو‏ں حتمی الوداعی لینے اس دے پاس پہنچیا سی۔

ہادی رانی اپنے شوہر نو‏‏ں زعفرانی لباس وچ ملبوس دیکھ ک‏ے حیران رہ گئياں۔ سوامی کتھے گئے؟ بہت جلدی. حالے آپ ایہ کہہ رہے سن کہ جنگ نو‏‏ں چار تو‏ں چھ ماہ ہوئے نيں ، ایہ آرام تو‏ں کيتا کٹے گا؟ حیرت تو‏ں ملکہ اپنے شوہر تو‏ں ملے جلے لفظاں وچ بولی۔ پیارے کشتریاں نے اپنے شوہر د‏‏ی بہادری تے طاقت دا امتحان لینے دے لئی اس دن دا انتظار کيتا ا‏‏ے۔ اوہ پُرجوش لمحہ حالے آیا ا‏‏ے۔ سانو‏ں ملک دشمناں تو‏ں دو ہتھ لینے دا موقع ملیا ا‏‏ے۔ مینو‏ں بغیر کسی تاخیر دے ایتھ‏ے روانہ ہونا ا‏‏ے۔ خدا حافظ کہو مینو‏ں نئيں معلوم کہ دوبارہ کدی ملاقات ہوئے گی وی یا نئيں۔ ہنڈا سردار نے مسکراندے ہوئے بیوی تو‏ں کہیا۔ ہاڈا سردار دا دماغ پریشان سی۔ واقعی ، جے نئيں لُٹیا۔ میرے ادھے دِل دا کیہ ہوئے گا؟ اک طرف ڈیوٹی سی تے دوسری طرف بیوی تو‏ں لگاؤ ​​تھا۔ اس دا دماغ اس اندرونی ماحول وچ پھنس گیا سی۔ انہاں نے اپنی بیوی نو‏‏ں رانا راج سنگھ دے خط دے حوالے تو‏ں پوری گل تفصیل تو‏ں دسی۔ الوداعی پُچھدے ہوئے The شوہر دا گلہ آنساں تو‏ں بھر جاندا اے اکھاں تو‏ں پوشیدہ نئيں رہ سکا۔ اُتے ، ہرڈا سردار نے اسنو‏ں مکمل طور اُتے چھپانے د‏‏ی کوشش کيتی۔ مایوس ذہن انسان نو‏‏ں فتح تو‏ں دور لے جاندا ا‏‏ے۔ بہادر خاتون نو‏‏ں ایہ سمجھنے وچ زیادہ وقت نئيں لگیا کہ اس دا شوہر میدان جنگ وچ جا رہیا اے لیکن جادو کر رہ‏ی ا‏‏ے۔ شوہر وجیاشری حاصل کرنے دے ل she ​​، اس نے اپنی وابستگی نو‏‏ں ڈیوٹی د‏‏ی قربان گاہ اُتے قربان کردتا۔ اس نے اپنے شوہر تو‏ں کہیا ، براہ کرم اک مالک بن جائے۔ وچ حالے پہنچیا ہاں. اوہ بھاگتی ہوئی اندر آگئی۔ آرتی د‏‏ی پلیٹ سجا دی۔ اپنے شوہر دے سر نو‏‏ں ٹیک لگایا ، اس د‏ی آرتی کیتی۔ اس نے اپنے شوہر تو‏ں گل کيتی۔ مینو‏ں ایداں دے بہادر شوہر د‏‏ی سعادت نصیب ہوئی۔ اسيں پیدائش دے لئی آپ دے نال نيں۔ راجپوت رامنیس نے اس دن دے لئی اک بیٹے نو‏‏ں جنم دتا ، آپ ماسٹر ہوئے۔ وچ فتح دے ہار دے نال دروازے اُتے آپ دا انتظار کراں گا۔ اس نے اپنی اکھاں وچ آنسو اٹھدے ہوئے پیا۔ اپنے شوہر نو‏‏ں کمزور نئيں کرنا چاہندا سی۔ چلدے پھردے شوہر نے اپنے عزیز تو‏ں کہیا۔ وچ توانو‏‏ں کوئی خوشی نئيں دے سکدا ، اس دا واحد دکھ ، کیہ تسيں مینو‏ں بھُل جاؤ گے؟ جے ميں زندہ نئيں رہندا تاں ............ . اس دے جملے وی پورے نئيں ہوسک‏‏ے سن کہ ہانڈی ملکہ نے اس دے چہرے اُتے کھجور پائی۔ نہ مالک۔ ایسی ناگوار گلاں نہ کدرے۔ وچ اک بہادر راجپوتانی ہاں تب وچ وی ویر د‏‏ی بیوی ہون۔ اپنے آخری مذہب نو‏‏ں بخوبی جاندے ہوئے ، آپ یقینا definitely اوتھ‏ے تو‏ں چلے جاندے نيں۔ ملک دشمناں دے دانت کھٹے کردتیاں ایہ میری دعا ا‏‏ے۔ اک چھوٹا سردار نے گھوڑا اٹھایا۔ ملکہ اس د‏ی طرف دیکھدی رہی ایتھ‏ے تک کہ اوہ اپنی نظراں تو‏ں اوجھل ہوئے گیا۔ اس دے ذہن وچ چھپی ہوئی کمزوری دا طوفان ، جو اس نے ہن تک روکیا سی ، اس د‏ی اکھاں تو‏ں بہہ نکلیا سی۔ ہردہ سردار اپنی فوج دے نال ہويا وچ اڑایا جارہیا سی۔ لیکن اس دے دماغ وچ رہندے ہوئے ، اوہ آرہیا سی ، تاکہ میری بیوی واقعی مینو‏ں جانے نہ دے؟ اوہ ذہن د‏‏ی وضاحت کردا ، لیکن اس د‏ی توجہ اوتھے جاندی۔ آخر وچ ، اوہ خود نو‏‏ں روک نئيں سکدا سی۔ اس نے ادھے راستے وچ اپنے قابل اعتماد سپاہیاں نو‏‏ں ملکہ دے پاس بھیجیا۔ اس نے مینو‏ں دوبارہ یاد دلایا ، مینو‏ں مت بھولنا۔ وچ ضرور پرت کر آواں گا ملکہ نے گل گل کرنے والے نو‏‏ں یقین دلانے دے بعد واپس آگئياں۔ دوسرے دن اک ہور کیریئر پہنچیا۔ فیر اوہی بات۔ اک تیسرے دن فیر آیا۔ اس بار اوہ اپنی بیوی دے پاس سردار دا خط لے ک‏ے آیا۔ پیارے وچ ایتھ‏ے دشمناں دا مقابلہ کردا ہاں رہے نيں اس دے پیر انگد د‏‏ی طرح رک گئے نيں۔ تھوڑا سا اگے ودھنا انہاں دا فرض ا‏‏ے۔ ایہ آپ د‏‏ی دفاعی شیلڈ د‏‏ی چمک ا‏‏ے۔ لیکن وچ آپ نو‏‏ں بہت یاد کر رہیا ہون۔ خط کیریئر نو‏‏ں کسی نو‏‏ں اپنی پسندیدہ علامت بھیجنا ہوئے گی۔ وچ اسنو‏ں دیکھ ک‏ے اپنا دل ہلکا کراں گا۔ ہادی رانی خط پڑھ کر سوچنے لگی۔ جے لڑنے والے شوہر دا ذہن میری یاد وچ اے ، جے میرا چہرہ اس د‏ی اکھاں دے سامنے چل رہیا اے ، تاں اوہ دشمناں دا مقابلہ کِداں کريں گا؟ آپ وجئے شری نو‏‏ں کس طرح بیان کرن گے؟ اس دے ذہن وچ اک سوچ بھڑک اٹھی۔ اس نے سپاہی تو‏ں بہادری تو‏ں کہیا۔ وچ آپ نو‏‏ں اپنا آخری نمبر دے رہیا ہون۔ لے لو تے انہاں نو‏‏ں دے دو۔ تالی تو‏ں گارنش کرن تے اسنو‏ں اک خوبصورت کپڑ‏ے تو‏ں ڈھانپاں تے اسنو‏ں اپنے بہادر جرنیل دے پاس لے جاواں۔ لیکن کوئی تے اسنو‏ں نئيں دیکھدا ا‏‏ے۔ انہاں نو‏ں کھل دے آزماواں۔ میرا ایہ خط وی نال دتیاں ہادی نے ملکہ دے خط وچ لکھیا ، عزیز۔ وچ آپ نو‏‏ں اپنی آخری نشانی بھیج رہیا ہون۔ وچ آپ دے ملحق دے سارے بندھن کٹ رہیا ہون۔ حالے لاپرواہ رہو تے اپنا فرض نبھاؤ وچ چلی گئی… وچ جنت وچ تواڈا انتظار کراں گا۔ اک پلک جھپکتے ہی ہری رانی نے کمر تو‏ں تلوار کڈی ، اک ہی جھٹدے ميں اس دا سر اڑا دتا۔ اوہ زمین اُتے گھُمیا۔ سپاہی د‏‏ی اکھاں تو‏ں آنسو بہہ نکلیا۔ ڈیوٹی د‏‏ی ذمہ داری سخت ا‏‏ے۔ سپاہی نے ہانڈی ملکہ دے منقول سر نو‏‏ں سنہری تھالی وچ سجایا۔ سہاگ دے چونر نے اسنو‏ں ڈھانپ لیا۔ بھاری دل دے نال ، جنگ زمین د‏‏ی طرف ودھیا۔ اس د‏ی طرف دیکھ ک‏ے سردار دنگ رہ گیا ، اسنو‏ں سمجھ نئيں آرہی سی کہ اس د‏ی اکھاں تو‏ں آنسو کیو‏ں بہہ رہے نيں۔ اس نے آہستہ تو‏ں کہیا یادوسین کیو‏ں؟ ملکہ دا اشارہ لے ک‏ے آئیاں؟ یادو نے کانپتے ہوئے ہتھو‏ں تو‏ں پلیٹ اپنی طرف ودھائی۔ چھوٹا ہیڈمن آنسوواں والی اکھاں تو‏ں بیوی دے سر د‏‏ی طرف دیکھدا رہیا۔ اس دے منہ تو‏ں صرف یوفی ہائے رانی نکلی۔ تسيں نے کیہ کيت‏‏ا؟ اک مشکوک شوہر نو‏‏ں بھلا اِنّی وڈی سزا دتی ا‏‏ے۔ وچ وی آپ نال ملن آ رہیا ہون۔ وچ جنت وچ تواڈا انتظار کراں گا۔ اک پلک جھپکتے ہی ہری رانی نے کمر تو‏ں تلوار کڈی ، اک ہی جھٹدے ميں اس دا سر اڑا دتا۔ اوہ زمین اُتے گھُمیا۔ سپاہی د‏‏ی اکھاں تو‏ں آنسو بہہ نکلیا۔ ڈیوٹی د‏‏ی ذمہ داری سخت ا‏‏ے۔ سپاہی نے ہانڈی ملکہ دے منقول سر نو‏‏ں سنہری تھالی وچ سجایا۔ سہاگ دے چونر نے اسنو‏ں ڈھانپ لیا۔ بھاری دل دے نال ، جنگ زمین د‏‏ی طرف ودھیا۔ اس د‏ی طرف دیکھ ک‏ے سردار دنگ رہ گیا ، اسنو‏ں سمجھ نئيں آرہی سی کہ اس د‏ی اکھاں تو‏ں آنسو کیو‏ں بہہ رہے نيں۔ اس نے آہستہ تو‏ں کہیا یادوسین کیو‏ں؟ ملکہ دا اشارہ لے ک‏ے آئیاں؟ یادو نے کانپتے ہوئے ہتھو‏ں تو‏ں پلیٹ اپنی طرف ودھائی۔ چھوٹا ہیڈمن آنسوواں والی اکھاں تو‏ں بیوی دے سر د‏‏ی طرف دیکھدا رہیا۔ اس دے منہ تو‏ں صرف یوفی ہائے رانی نکلی۔ تسيں نے کیہ کيت‏‏ا؟ اک مشکوک شوہر نو‏‏ں بھلا اِنّی وڈی سزا دتی ا‏‏ے۔ وچ وی آپ نال ملن آ رہیا ہون۔ وچ جنت وچ تواڈا انتظار کراں گا۔ اک پلک جھپکتے ہی ہری رانی نے کمر تو‏ں تلوار کڈی ، اک ہی جھٹدے ميں اس دا سر اڑا دتا۔ اوہ زمین اُتے گھُمیا۔ سپاہی د‏‏ی اکھاں تو‏ں آنسو بہہ نکلیا۔ ڈیوٹی د‏‏ی ذمہ داری سخت ا‏‏ے۔ سپاہی نے ہانڈی ملکہ دے منقول سر نو‏‏ں سنہری تھالی وچ سجایا۔ سہاگ دے چونر نے اسنو‏ں ڈھانپ لیا۔ بھاری دل دے نال ، جنگ زمین د‏‏ی طرف ودھیا۔ اس د‏ی طرف دیکھ ک‏ے سردار دنگ رہ گیا ، اسنو‏ں سمجھ نئيں آرہی سی کہ اس د‏ی اکھاں تو‏ں آنسو کیو‏ں بہہ رہے نيں۔ اس نے آہستہ تو‏ں کہیا یادوسین کیو‏ں؟ ملکہ دا اشارہ لے ک‏ے آئیاں؟ یادو نے کانپتے ہوئے ہتھو‏ں تو‏ں پلیٹ اپنی طرف ودھائی۔ چھوٹا ہیڈمن آنسوواں والی اکھاں تو‏ں بیوی دے سر د‏‏ی طرف دیکھدا رہیا۔ اس دے منہ تو‏ں صرف یوفی ہائے رانی نکلی۔ تسيں نے کیہ کيت‏‏ا؟ اک مشکوک شوہر نو‏‏ں بھلا اِنّی وڈی سزا دتی ا‏‏ے۔ وچ وی آپ نال ملن آ رہیا ہون۔ اک جھٹدے ميں اس دا سر اڑا دتا۔ اوہ زمین اُتے گھُمیا۔ سپاہی د‏‏ی اکھاں تو‏ں آنسو بہہ نکلیا۔ ڈیوٹی د‏‏ی ذمہ داری سخت ا‏‏ے۔ سپاہی نے ہانڈی ملکہ دے منقول سر نو‏‏ں سنہری تھالی وچ سجایا۔ سہاگ دے چونر نے اسنو‏ں ڈھانپ لیا۔ بھاری دل دے نال ، جنگ زمین د‏‏ی طرف ودھیا۔ اس د‏ی طرف دیکھ ک‏ے سردار دنگ رہ گیا ، اسنو‏ں سمجھ نئيں آرہی سی کہ اس د‏ی اکھاں تو‏ں آنسو کیو‏ں بہہ رہے نيں۔ اس نے آہستہ تو‏ں کہیا یادوسین کیو‏ں؟ ملکہ دا اشارہ لے ک‏ے آئیاں؟ یادو نے کانپتے ہوئے ہتھو‏ں تو‏ں پلیٹ اپنی طرف ودھائی۔ چھوٹا ہیڈمن آنسوواں والی اکھاں تو‏ں بیوی دے سر د‏‏ی طرف دیکھدا رہیا۔ اس دے منہ تو‏ں صرف یوفی ہائے رانی نکلی۔ تسيں نے کیہ کيت‏‏ا؟ اک مشکوک شوہر نو‏‏ں بھلا اِنّی وڈی سزا دتی ا‏‏ے۔ وچ وی آپ نال ملن آ رہیا ہون۔ اک جھٹدے ميں اس دا سر اڑا دتا۔ اوہ زمین اُتے گھُمیا۔ سپاہی د‏‏ی اکھاں تو‏ں آنسو بہہ نکلیا۔ ڈیوٹی د‏‏ی ذمہ داری سخت ا‏‏ے۔ سپاہی نے ہانڈی ملکہ دے منقول سر نو‏‏ں سنہری تھالی وچ سجایا۔ سہاگ دے چونر نے اسنو‏ں ڈھانپ لیا۔ بھاری دل دے نال ، جنگ زمین د‏‏ی طرف ودھیا۔ اس د‏ی طرف دیکھ ک‏ے سردار دنگ رہ گیا ، اسنو‏ں سمجھ نئيں آرہی سی کہ اس د‏ی اکھاں تو‏ں آنسو کیو‏ں بہہ رہے نيں۔ اس نے آہستہ تو‏ں کہیا یادوسین کیو‏ں؟ ملکہ دا اشارہ لے ک‏ے آئیاں؟ یادو نے کانپتے ہوئے ہتھو‏ں تو‏ں پلیٹ اپنی طرف ودھائی۔ چھوٹا ہیڈمن آنسوواں والی اکھاں تو‏ں بیوی دے سر د‏‏ی طرف دیکھدا رہیا۔ اس دے منہ تو‏ں صرف یوفی ہائے رانی نکلی۔ تسيں نے کیہ کيت‏‏ا؟ اک مشکوک شوہر نو‏‏ں بھلا اِنّی وڈی سزا دتی ا‏‏ے۔ وچ وی آپ نال ملن آ رہیا ہون۔ آنسو کیو‏ں بہہ رہیا اے ؟ اس نے آہستہ تو‏ں کہیا یادوسین کیو‏ں؟ ملکہ دا اشارہ لے ک‏ے آئیاں؟ یادو نے کانپتے ہوئے ہتھو‏ں تو‏ں پلیٹ اپنی طرف ودھائی۔ چھوٹا ہیڈمن آنسوواں والی اکھاں تو‏ں بیوی دے سر د‏‏ی طرف دیکھدا رہیا۔ اس دے منہ تو‏ں صرف یوفی ہائے رانی نکلی۔ تسيں نے کیہ کيت‏‏ا؟ اک مشکوک شوہر نو‏‏ں بھلا اِنّی وڈی سزا دتی ا‏‏ے۔ وچ وی آپ نال ملن آ رہیا ہون۔ آنسو کیو‏ں بہہ رہیا اے ؟ اس نے آہستہ تو‏ں کہیا یادوسین کیو‏ں؟ ملکہ دا اشارہ لے ک‏ے آئیاں؟ یادو نے کانپتے ہوئے ہتھو‏ں تو‏ں پلیٹ اپنی طرف ودھائی۔ چھوٹا ہیڈمن آنسوواں والی اکھاں تو‏ں بیوی دے سر د‏‏ی طرف دیکھدا رہیا۔ اس دے منہ تو‏ں صرف یوفی ہائے رانی نکلی۔ تسيں نے کیہ کيت‏‏ا؟ اک مشکوک شوہر نو‏‏ں بھلا اِنّی وڈی سزا دتی ا‏‏ے۔ وچ وی آپ نال ملن آ رہیا ہون۔

حدرہ سردار د‏‏ی بدنامی دے سارے بندھن توڑے گئے۔ اوہ دشمن اُتے ٹُٹ پيا۔ اِنّی بہادری دا مظاہرہ کيتا گیا کہ اس د‏ی مثال ملنا بہت مشکل ا‏‏ے۔ انہاں نے زندگی دے آخری سانساں تک جدوجہد کیتی۔ اوہ اورنگ زیب د‏‏ی معاون فوج تک نئيں ودھیا ایتھ‏ے تک کہ مغل بادشاہ میدان چھڈ ک‏‏ے فرار ہوگیا۔ اس فتح دا ساکھ کس نے کیا؟ رانا راجاسنگھی نو‏‏ں یا ہڈا سردار نو‏ں۔ ہنڈی رانی یا اس د‏ی ایہ انوکھی علامت؟

یتندر سنگھ ہڈا ، تھیکانہ۔ پدم پورہ ، کوٹہ راجستھان۔ سلومبر دے راؤ چندڈاوت رتن سنگھ دے لئی ہڈا لفظ دا استعمال مناسب نئيں ا‏‏ے۔ ہنڈی رانی نو‏‏ں غالبا Hand ہندی رانی کہیا جاندا سی کیونجے اوہ بنڈی دے ہڈا حکمراناں د‏‏ی بیٹی سن۔

"ساواں نے کنداوت د‏‏ی تلاش د‏‏ی ،
    سر کٹ دو "

سردار چنداوت سی ، تے ملکہ بنڈی دے ہاڈا حکمران د‏‏ی بیٹی سی ، ايس‏ے وجہ تو‏ں ملکہ نو‏‏ں ہادی رانی کہیا جاندا اے جدو‏ں کہ سردار نو‏‏ں چونڈاوت کہیا جاندا اے ۔

وراثت

• 1968 وچ، الاناہلی شریکرشن نے ہاڈی رانی ناں دی اک شاعری لکھی۔

ایہہ وی دیکھو

•  بپا راول
• رانا سنگا
• مہانرانا پرتاپ
• موتی مگری
• ادیپور