ہسپانوی خانہ جنگی
ہسپانوی خانہ جنگی ( سانچہ:Lang-es ) اسپین وچ خانہ جنگی سی جو 1936 توں 1939 تک لڑی گئی سی۔ ریپبلکنز ، دوسری ہسپانوی جمہوریہ دی کھبے بازو دی پاپولر فرنٹ حکومت دے وفادار سن کمیونسٹ تے سندلسٹ قسم دے انارجسٹاں دے نال اتحاد کردے ہوئے ، ، نیشنلسٹاں دی بغاوت دے خلاف ، فلانگسٹاں ، بادشاہت پسنداں ، قدامت پسنداں تے کیتھولکاں دے اتحاد دے خلاف لڑی ، جس دی سربراہی اک ایداں دے فوجی گروپ دے ذریعہ کيتی گئی سی ، جس وچ جنرل فرانسسکو فرانکو نے جلد ہی اک اہم کردار ادا کیتا سی۔ اس وقت دی بین الاقوامی سیاسی آب و ہوا دی وجہ توں ، اس جنگ دے بوہت سارے پہلو سن تے اسنوں طبقاتی جدوجہد ، مذہب دی جنگ ، آمریت تے جمہوری جمہوریہ دے وچکار جدوجہد ، انقلاب تے انسداد انقلاب دے درمیان ، تے فاشزم تے اشتراکی نظریہ دے طور اُتے دیکھیا جاندا سی۔ [۱۰] دوسری جنگ عظیم دے لئے اسنوں اکثر " ڈریس ریہرسل " کہیا جاندا اے۔ [۱۱] نیشنلسٹاں نے جنگ جیت لی ، جو سن 1939 دے اوائل وچ ختم ہوئی ، تے نومبر 1975 وچ فرانکو دی موت تک اسپین اُتے حکمرانی کيتی۔
اس جنگ کيتی شروعات ہسپانوی ری پبلیکن آرمڈ فورسز دے جرنیلاں دے اک گروپ دے ذریعہ ریپبلکن حکومت دے خلاف اعداد و شمار (فوجی اپوزیشن دا اعلان) دے بعد ہوئی ، جس وچ جنرل ایمیلیو مولا بنیادی منصوبہ ساز تے رہنما سن تے جنرل جوسے سنجرجو نوں بطور شخصی سربراہ بنائے گئے سن ۔ اس وقت حکومت ریپبلکنز دا اتحاد سی ، جس دی کمیونسٹ تے سوشلسٹ جماعتاں نے کوریج وچ کھبے بازو دے صدر مینوئل ایزا دی سربراہی وچ حمایت دی سی۔ [۱۲] [۱۳] نیشنلسٹ گروپ دی حمایت بوہت سارے قدامت پسند گروپاں نے کيتی سی ، جنہاں وچ سی ای ڈی اے ، بادشاہت پسند ، بشمول مخالف الفونسٹ تے مذہبی قدامت پسند کارلسٹ ، تے اک فاشسٹ سیاسی جماعت فلانج ایسپولا ڈی لاس جونس ، شامل سن ۔ [۱۴] سنجوڑو ، ایمیلیو مولا تے مانوئل گاڈ لوپیس دی ہلاکت دے بعد ، فرانکو قوم پرست پارٹی دے بقیہ رہنما دے طور اُتے ابھریا۔
اس فوجی بغاوت دی حمایت مراکش ، پامپلونا ، برگوس ، زاراگوزا ، ویلادولڈ ، کیڈز ، کرڈُبیا ، تے سیویل وچ ہسپانوی سرپرستی وچ فوجی یونٹاں نے کيتی۔ اُتے ، کچھ اہم شہراں مثلا میڈرڈ ، بارسلونا ، والنسیا ، بلباؤ ، تے ملاگا وچ باغی یونٹ کنٹرول حاصل نئيں کر سکے تے اوہ شہر حکومت دے ماتحت رہے۔ اس توں سپین فوجی تے سیاسی طور اُتے منقسم ہوئے گیا۔ قوم پرست تے ریپبلکن حکومت نے ملک اُتے قابو پانے دے لئی جدوجہد کيتی۔ نیشنلسٹ افواج نوں فاشسٹ اٹلی تے نازی جرمنی توں اسلحہ ، فوجی تے فضائی مدد ملی جدوں کہ ریپبلکن فریق نوں سوویت یونین تے میکسیکو دی حمایت حاصل سی۔ دوسرے ملکاں ، جداں برطانیہ ، فرانسیسی تیسری جمہوریہ ، تے امریکا ، نے ریپبلکن حکومت نوں تسلیم کرنا جاری رکھیا ، لیکن عدم مداخلت دی سرکاری پالیسی اُتے عمل کیتا۔ اس پالیسی دے باوجود ، غیر مداخلت پسند ملکاں دے دسیاں ہزار شہریاں نے تنازعہ وچ براہ راست حصہ لیا۔ اوہ زیادہ تر ریپبلکن نواز بین الاقوامی بریگیڈ وچ لڑدے سن ، جس وچ قوم پرست نواز حکومتاں دے کئی ہزار جلاوطن وی شامل سن ۔
نیشنلسٹ جنوب تے مغرب وچ اپنے مضبوط گڑھاں توں اگے ودھے ، انہاں نے 1937 وچ اسپین دے بیشتر شمالی ساحلی علاقے اُتے قبضہ کرلیا۔ انہاں نے زیادہ تر جنگ دے لئی میڈرڈ تے اس دے جنوب تے مغرب وچ وی محاصرہ کیتا۔ 1938 تے 1939 وچ کاتالونیا دا زیادہ تر قبضہ ، تے میڈرڈ دے بارسلونا توں منقطع ہونے دے بعد ، ریپبلکن فوجی حیثیت ناامید ہوگئی۔ جنوری 1939 وچ بارسلونا دے بغیر کسی مزاحمت دے زوال دے بعد ، فرانسواکی حکومت نوں فرانس تے برطانیہ نے فروری 1939 وچ تسلیم کرلیا۔ 5 مارچ ، 1939 نوں ، سیگسمنڈو کاسوڈو نے ریپبلکن حکومت دے خلاف فوجی بغاوت دی قیادت کيتی۔ ايسے ماہ میڈرڈ وچ ریپبلکن دھڑاں دے وچکار داخلی تنازعہ دے بعد ، فرانکو راجگڑھ وچ داخل ہويا تے یکم اپریل 1939 نوں راجگڑھ وچ داخل ہويا تے فتح دا اعلان کیتا۔ لکھاں اسپینی شہری جنوبی فرانس دے پناہ گزین کیمپاں وچ فرار ہوگئے۔ [۱۵] ہارنے والے ریپبلیکنز توں وابستہ افراد جنہاں نے قیام کیتا فاتح قوم پرستاں نے انہاں اُتے ظلم کیتا۔ فرانکو نے اک آمریت قائم کيتی جس وچ تمام سجے بازو دی جماعتاں فرانکو حکومت دے ڈھانچے وچ شامل ہوگئياں۔ [۱۴]
اس جذبے تے سیاسی تقسیم دے لئی جنگ قابل ذکر ہوگئی تے دونے طرف توں ہونے والے بوہت سارے مظالم دے لئی۔ منظم پاکس فرانکو دی افواج دے زیر قبضہ علاقے وچ پائے گئے تاکہ اوہ اپنی آئندہ حکومت نوں مستحکم کرسکن۔ [۱۲] ری پبلیکن دے زیر کنٹرول علاقےآں وچ وی کم پیمانے اُتے وڈے پیمانے اُتے پھانسیاں دتیاں گئیاں ، [۱۲] جس وچ مقامی حکام دی شرکت توں جگہ جگہ وکھ وکھ سینواں سن ۔ [۱۲] [۱۶] سانچہ:History of Spain سانچہ:Events leading to World War II
پس منظر
[سودھو]19 واں صدی اسپین دے لئی اک پریشان کن وقت سی۔ اسپین دی حکومت وچ اصلاح دی حمایت کرنے والے افراد نے قدامت پسنداں دے نال سیاسی طاقت دا مطالبہ کیتا ، جنھاں نے اصلاحات نوں روکنے دی کوشش کيتی۔ 1812 دے ہسپانوی آئین دے نال شروع ہونے والی اک روایت وچ کچھ لبرلز نے اسپین دی بادشاہت دی طاقت نوں محدود کرنے تے لبرل ریاست دے قیام دی کوشش کيتی۔ 1812 دی اصلاحات اس وقت الٹ گئياں جدوں شاہ فرڈینینڈ ہفتم نے آئین نوں تحلیل کیتا تے ٹرینو لبرل حکومت دا خاتمہ کیتا۔ [۱۲] 1814 توں 1874 دے درمیان بارہ کامیاب بغاوت کيتی گئی۔ [۱۲] 1850 تک اسپین دی معیشت بنیادی طور اُتے زراعت اُتے مبنی سی۔ بورژوا صنعتی یا تجارتی کلاس دی بوہت گھٹ ترقی ہوئی۔ زمین اُتے مبنی زراعت طاقتور رہی۔ لوکاں دی اک بہت وڈی تعداد نے لاٹفنڈیا نامی وڈی اسٹیٹ دے نال نال تمام اہم سرکاری عہدےآں اُتے فائز سی۔ [۱۲]
1868 وچ ، عوامی بغاوتاں دے نتیجے وچ ہاؤس آف بوربن دی ملکہ اسابیلا II دا تختہ الٹ گیا۔ دو وکھ وکھ عوامل بغاوت دا باعث بنے: شہری فسادات دا اک سلسلہ تے درمیانی طبقے دے اندر اک لبرل تحریک تے بادشاہت دی انتہائی قدامت پسندی توں وابستہ فوج ( جنرل جوان پرائم دی سربراہی وچ )۔ 1873 وچ ، اسابیلا دی جگہ ، ہاؤس آف سووی دے بادشاہ امادیو اول ، بڑھدے ہوئے سیاسی دباؤ دی وجہ توں دستبردار ہوگئے ، تے مختصر مدت دے فرسٹ اسپین ریپبلک دا اعلان کیتا گیا۔ [۱۷] [۱۳] دسمبر 1874 وچ بوربن دی بحالی دے بعد ، [۱۳] کارلسٹ تے انارکیسٹ بادشاہت دی مخالفت وچ سامنے آئے۔ [۱۳] [۱۸] ہسپانوی سیاستدان تے ریڈیکل ریپبلکن پارٹی دے رہنما ، الیجینڈرو لیروکس نے کاتالونیا وچ جمہوریہ نوں منظر عام اُتے لیانے وچ مدد کيتی ، جتھے غربت خاص طور اُتے شدید سی۔ [۱۳] فوج دی شمولیت تے فوج دی ودھدی ہوئی ناراضگی دا اختتام 1909 وچ بارسلونا وچ ہونے والے المناک ہفتہ وچ ہويا۔ [۱۷]
پہلی جنگ عظیم وچ اسپین غیر جانبدار سی ۔ جنگ دے بعد ، ہسپانوی معاشرے دے وسیع حصے ، بشمول مسلح افواج ، بدعنوان مرکزی حکومت نوں ختم کرنے دی امیداں وچ متحد ہوگئے ، لیکن اوہ ناکام رہے۔ [۱۳] اک اہم خطرہ دے طور اُتے کمیونزم دے مقبول تاثرات نے اس عرصے وچ نمایاں اضافہ کیتا۔ [۱۲] 1923 وچ ، فوجی بغاوت نے میگوئل پریمو ڈی رویرا نوں اقتدار وچ لیایا۔ اس دے نتیجے وچ ، فوجی آمریت دے ذریعہ اسپین حکومت وچ تبدیل ہوگیا۔ [۱۷] رویرا حکومت کیتی حمایت وچ بتدریج دھند پڑ گئی ، تے جنوری 1930 وچ انہاں نے استعفیٰ دے دتا۔ انہاں دی جگہ جنرل ڈاماسا بیرینگویر نے انہاں دی جگہ لے لی ، تے خود انہاں دی جگہ ایڈمرل جوآن بٹیستا اذنار-کیاباس نے لے لیا ۔ دونے لوکاں نے حکمنامے دے ذریعہ حکمرانی کيتی پالیسی جاری رکھی۔ وڈے شہراں وچ بادشاہت دی حمایت بوہت گھٹ سی۔ اس دے نتیجے وچ ، شاہ الفونسو بارہويں نے 1931 وچ جمہوریہ دے قیام دے لئی مقبول دباؤ ڈالیا تے اس سال دے 12 اپریل دے لئی بلدیاتی انتخابات دا مطالبہ کیتا۔ سوشلسٹ تے آزاد خیال جمہوریہ نے تقریبا تمام صوبائی دارالحکومتاں نوں فتح حاصل کرلئی ، تے آذنار دی حکومت دے استعفیٰ دے بعد ، شاہ الفونسو بارہويں ملک توں فرار ہوگیا۔ [۱۲] اس وقت ، دوسری ہسپانوی جمہوریہ تشکیل دتی گئی۔ ایہ ہسپانوی خانہ جنگی دے اختتام تک اقتدار وچ رہیا۔ [۱۲]
نیکٹو الکالہ زامورا دی سربراہی وچ انقلابی کمیٹی عارضی حکومت بن گئی ، الکالی زامورا دے صدر تے ریاست دے سربراہ دے طور پر۔ [۱۲] جمہوریہ نوں معاشرے دے تمام طبقات دی وسیع حمایت حاصل سی۔ [۱۳] مئی وچ ، اک ایداں دے واقعے وچ ، جدوں اک بادشاہت پسند کلب دے باہر ٹیکسی ڈرائیور اُتے حملہ کیتا گیا سی ، اس نے پورے میڈرڈ تے جنوب مغربی اسپین وچ علما اُتے تشدد نوں جنم دتا سی ۔ حکومت دے سست ردعمل نے حق توں سرشار ہوکے انہاں دے اس نظریہ نوں تقویت بخشی کہ جمہوریہ چرچ اُتے ظلم و ستم دا عزم رکھدا اے۔ جون تے جولائی وچ Confederación نیشنل ڈیل Trabajo ، CNT، کئی نامی طور اُتے جانیا جاندا ہڑتالاں CNT دے اراکین دے درمیان اک اُتے تشدد دے واقعے اُتے منتج ہويا، سول گارڈ تے سول گارڈ دی طرف توں اک وحشیانہ کریک ڈاؤن تے فوج وچ CNT خلاف اشبیلیہ . اس دی وجہ توں بہت سارے کارکناں نوں یقین ہوئے گیا کہ ہسپانوی دوسری جمہوریہ بادشاہت دی طرح ہی جابرانہ اے ، تے سی این ٹی نے انقلاب دے ذریعہ اسنوں ختم کرنے دے اپنے ارادے دا اعلان کیتا۔ [۱۲] جون 1931 وچ ہونے والے انتخابات نے ریپبلکن تے سوشلسٹ دی اک وڈی اکثریت واپس کردتی۔ [۱۳] افسردگی دے آغاز دے نال ہی حکومت نے اٹھ گھینٹے دا دن قائم کرکے تے کھیت دے مزدوراں نوں اراضی دی مدت ملازمت وچ تقسیم کرکے پینڈو اسپین دی مدد کرنے دی کوشش کيتی۔ [۱۳] [۱۲] [۱۳] [۱۲] پینڈو مزدور اس وقت یورپ دی بدترین غربت وچ زندگی گزار رہے سن تے حکومت نے انہاں دی اجرت وچ اضافہ کرنے تے کم کرنے دے حالات نوں بہتر بنانے دی کوشش کيتی سی۔ اس توں چھوٹے تے درمیانے زمینداراں نے مزدوری کيتی۔ میونسپل حدود دے قانون دے تحت کارکناں نوں مالک دی رہائشی جگہ توں باہر دے ملازمین دی خدمات حاصل کرنے توں منع کیتا گیا اے۔ چونکہ تمام علاقےآں وچ مطلوبہ کماں دے لئی کافی مزدوری نئيں سی ، لہذا قانون دے غیر منفی نتائج مرتب ہوئے ، جداں بعض اوقات مزدوراں تے کرایہ داراں نوں مزدوری دے بازار توں باہر رکھنا جدوں انہاں نوں چننے والے دے طور اُتے اضافی آمدنی دی ضرورت ہُندی اے۔ تنخواہاں ، معاہداں تے کم دے اوقات نوں باقاعدہ کرنے دے لئی لیبر ثالثی بورڈ قائم کیتے گئے سن ۔ اوہ آجراں توں زیادہ مزدوراں دے حق وچ سن تے ایويں مؤخر الذکر انہاں دے نال دشمنی دا شکار ہوگئے۔ جولائی 1931 وچ اک فرمان نے اوور ٹائم تنخواہ وچ اضافہ کیتا تے 1931 دے آخر وچ متعدد قوانین اُتے پابندی عائد سی کہ زمیندار کس دی خدمات حاصل کرسکدے نيں۔ ہور کوششاں وچ مشینری دے استعمال نوں محدود کرنے دے احکامات ، ملازمین دی خدمات حاصل کرنے اُتے اجارہ داری پیدا کرنے دیاں کوششاں ، ہڑتالاں تے یونیناں دی جانب توں اپنے ممبراں دے لئی مزدوری دی اجارہ داری نوں برقرار رکھنے دے لئی خواتین دی ملازمت نوں محدود کرنے دیاں کوششاں شامل نيں۔ طبقاتی جدوجہد اس وقت تیز ہوگئی جدوں زمینداراں نے انسداد انقلابی تنظیماں تے مقامی وابستہ افراد دی طرف رخ کیتا۔ ہڑتالاں ، کم دی جگہ اُتے چوری ، آتش زنی ، ڈکيتی تے دکاناں ، ہڑتالاں نوں توڑنے والےآں ، آجراں تے مشیناں اُتے حملے تیزی توں عام ہوگئے نيں۔ آخر کار ، ریپبلکن سوشلسٹ حکومت کیتی اصلاحات نے جِنّے لوکاں نوں اپنی مرضی توں وکھ کردتا۔ [۱۹]
ریپبلکن مینوئل ایزا اکتوبر 1931 وچ اقليتی حکومت دا وزیر اعظم بن گیا۔ [۱۷] [۱۳] فاشزم اک رد عمل دا خطرہ رہیا ، جس دی مدد فوج وچ متنازعہ اصلاحات نے کيتی۔ [۱۳] دسمبر وچ ، اک نويں اصلاح پسند ، لبرل تے جمہوری آئین دا اعلان کیتا گیا۔ اس وچ کیتھولک ملک دے وسیع تر سیکولرائزیشن نوں نافذ کرنے دے لئی سخت دفعات شامل سن ، جس وچ کیتھولک اسکولاں تے خیراندی ادارےآں نوں ختم کرنا شامل اے ، جس دی بوہت سارے اعتدال پسند عہد کیتھولک مخالفت کردے سن ۔ [۱۳] اک بار جدوں حلقہ اسمبلی نے نويں آئین دی منظوری دے اپنے مینڈیٹ نوں پوری طرح توں پورا کرلیا سی ، اسنوں باقاعدہ پارلیمانی انتخابات دا انتظام کرنا تے ملتوی کرنا چاہیدا سی۔ اُتے ودھدی ہوئی عوامی مخالفت دے خوف توں ، ریڈیکل تے سوشلسٹ اکثریت نے باقاعدہ انتخابات ملتوی کردتے ، تے اپنا اقتدار ہور دو سال تک طول کردے رہے۔ مینیئل ایزا دی جمہوریہ حکومت نے انہاں دے خیال وچ ، ملک نوں جدید بنانے وچ متعدد اصلاحات دا آغاز کیتا۔ 1932 وچ ، جیسوسیٹ جو پورے ملک وچ بہترین اسکولاں دے انچارج سن انہاں اُتے پابندی عائد کردتی گئی سی تے انہاں دی تمام جائیداد ضبط کردتی گئی سی۔ فوج کم کردتی گئی۔ زمینداراں نوں ضبط کیتا گیا۔ مقامی قانون سازی کاتالونیا نوں دتی گئی سی ، جس وچ اک مقامی پارلیمنٹ تے اس دا اپنا صدر سی۔ [۲۰] جون 1933 وچ ، پوپ پیوس الیون نے اسپین وچ کیتھولک چرچ اُتے ہونے والے ظلم و ستم دے خلاف آواز اٹھاندے ہوئے ، " سائنسی چرچ آف اسپین" دے ناں توں متعلق علمی مشکوک نوبیس جاری کیتا۔ [۲۰]
نومبر 1933 وچ ، سجے بازو دی جماعتاں نے عام انتخابات وچ کامیابی حاصل کيتی ۔ [۲۱] زمینی اصلاحات نوں نافذ کرنے والے اک متنازعہ فرمان [۱۳] تے کاساس ویجاس واقعے دی وجہ توں ، تے [۲۲] سجے بازو دے اتحاد دی تشکیل ، ہسپانوی کنفیڈریشن آف خود مختار رائٹ- دی وجہ توں عوام وچ آنے والی حکومت کیتی ناراضگی وچ اضافہ ہويا سی ۔ ونگ گروپس (سی ای ڈی اے)۔ اک ہور عنصر خواتین دی حالیہ انفرنائزائزری سی ، جنہاں وچوں بیشتر نے مرکزی سجے جماعتاں نوں ووٹ دتا سی۔ [۱۲] کھبے جمہوریہ دے عوام نے نیکٹو الکالہ زمورا نے انتخابی نتائج منسوخ کرنے دی کوشش کيتی لیکن اوہ کامیاب نئيں ہوئے۔ سی ای ڈی اے دی انتخابی کامیابی دے باوجود ، صدر الکالی زامورا نے اپنے رہنما ، گل روبلز نوں ، سی ای ڈی اے دی بادشاہت پسندی دی ہمدردیاں توں ڈرنے تے آئین وچ تجویز کردہ تبدیلیاں توں ڈرنے والی حکومت بنانے دی دعوت دینے توں انکار کردتا۔ اس دے بجائے ، انہاں نے ریڈیکل ریپبلکن پارٹی دے الیجینڈرو لیروکس نوں ایسا کرنے دی دعوت دتی۔ زیادہ تر ووٹ حاصل کرنے دے باوجود ، تقریبا اک سال تک سی ای ڈی اے نوں کابینہ دے عہدےآں توں انکار کردتا گیا۔ [۲۳] [۲۴]
نومبر 1933 دے بعد دے دور وچ ہونے والے واقعات ، جسنوں "سیاہ دو سال" کہیا جاندا اے ، ایسا لگدا اے کہ خانہ جنگی دا امکان زیادہ تر اے۔ [۱۳] ریڈیکل ریپبلکن پارٹی (آر آر پی) دے الیجینڈرو لیروکس نے حکومت تشکیل دتی ، جس نے پچھلی انتظامیہ دی تبدیلیاں نوں تبدیل کیتا [۱۳] تے اگست 1932 وچ جنرل جوسے سنجرجو دی ناکام بغاوت دے ساتھیاں نوں معافی دی۔ [۱۳] [۱۷] کچھ بادشاہت پسنداں نے اپنے مقاصد دے حصول وچ مدد دے ل Esp اس وقت دے فسطائیت پسند قوم پرست فلانج ایسپولا وائی لاس لانس جونز ("فالج") دے نال شمولیت اختیار کيتی۔ [۱۳] ہسپانوی شہراں دی گلیاں وچ کھلا تشدد ہويا ، تے عسکریت پسندی وچ اضافہ ہُندا رہیا ، [۱۳] حل دے بطور پرامن جمہوری ذرائع دی بجائے بنیاد پرستی دی طرف ودھنے والی تحریک دی عکاسی۔ [۱۳] سی ای ڈی اے دی فتح دے جواب وچ دسمبر 1933 وچ انتشار پسنداں دے ذریعہ اک چھوٹی سی بغاوت ہوئی ، جس وچ اک سو دے نیڑے افراد ہلاک ہوگئے۔ [۲۵] اک سال دے شدید دباؤ دے بعد ، پارلیمنٹ وچ سب توں زیادہ نشستاں والی جماعت سی ای ڈی اے نے بالآخر تن وزارتاں دی منظوری اُتے مجبور ہونے وچ کامیابی حاصل کيتی۔ سوشلسٹاں (PSOE) تے کمیونسٹاں نے اس سرزنش دے نال رد عمل ظاہر کیتا جس دی اوہ نو مہینےآں توں تیاری کر رہے سن ۔ [۲۳] موجودہ حکم دے خلاف ، بغاوت اک خونی انقلابی بغاوت وچ تبدیل ہوگئی۔ کافی اچھے مسلح انقلابی پورے آسٹریا نوں لے جانے وچ کامیاب ہوئے ، متعدد پولیس اہلکاراں ، عالم دین ، تے عام شہریاں نوں قتل کیتا تے اویڈیو وچ چرچاں ، خانہ بدوشاں تے یونیورسٹی دے کچھ حصےآں سمیت مذہبی عمارتاں نوں تباہ کردتا۔ [۲۶] مقبوضہ علاقےآں وچ ، باغیاں نے سرکاری طور پرولتاری انقلاب دا اعلان کیتا تے باقاعدہ رقم ختم کردتی۔ [۲۷] ہسپانوی بحریہ تے ہسپانوی ریپبلیکن آرمی نے دو ہفتےآں وچ اس بغاوت نوں کچل دتا ، بعد وچ اس نے ہسپانوی مراکش توں آنے والی بنیادی طور اُتے مورش استعماری فوج دا استعمال کیتا۔ [۲۸] ایزااس دن بارسلونا وچ سی ، تے لیروکس سیڈا حکومت نے اسنوں پھنسانے دی کوشش کيتی۔ اسنوں گرفتار کیتا گیا تے اس وچ ملوث ہونے دا الزام لگیایا گیا۔ در حقیقت ، ایزا دا بغاوت توں کوئی تعلق نئيں سی تے جنوری 1935 وچ اسنوں جیل توں رہیا کیتا گیا سی۔ [۱۲]
بغاوت نوں جنم دینے دے بعد ، غیر انتشار پسند سوشلسٹاں نے ، جداں انتشار پسنداں نے ، انہاں دا ایہ عزم ظاہر کیتا کہ موجودہ سیاسی نظام ناجائز اے۔ [۲۹] ہسپانوی مورخ سلواڈور ڈی مادریگا ، جو ایزا دے حامی تے فرانسسکو فرانکو دے جلاوطنی آواز دے حریف سن ، نے اس بغاوت وچ کھبے بازو دی شرکت اُتے کڑی تنقید لکھی تھی: “1934 دی بغاوت ناقابل معافی اے۔ مسٹر گل روبلس نے فاشزم نوں قائم کرنے دے لئی آئین نوں ختم کرنے دی کوشش کرنے والی دلیل اک ہی وقت وچ ، منافقانہ تے غلط سی۔ 1934 دی بغاوت دے نال ہی ہسپانویاں نے وی اخلاقی اتھارٹی دا سایہ کھو دتا جو 1936 دی بغاوت دی مذمت کرنے دے لئی سی۔ [۳۰]
زمینی اصلاحات دی الٹ کارروائیاں دے نتیجے وچ 1935 وچ وسطی تے جنوبی پینڈو علاقےآں وچ ملازمت دے خاتمے ، فائرنگ ، تے کاروباری حالات وچ من منی تبدیلیاں آئیاں ، زمینداراں دے برتاؤ دے نال بعض اوقات کھیت مزدوراں تے سوشلسٹاں دے خلاف تشدد دے نال "حقیقی ظلم" وی پہنچیا ، جس دی وجہ توں متعدد اموات ہوئیاں۔ اک مورخ نے استدلال کیتا کہ خانہ جنگی تے ممکنہ طور اُتے خود خانہ جنگی دے دوران جنوبی پینڈو علاقےآں وچ وی حق دے نال برتاؤ نفرت دی اک بنیادی وجہ سی۔ [۳۱] زمینداراں نے ایہ کہندے ہوئے کارکناں اُتے طنز کیتا کہ جے اوہ بھکھ لگی اے تاں ، انہاں نوں "جمہوریہ کھاواں!" [۳۲][۳۳] مالکان نے کھبے بازو دے کارکناں نوں برطرف کردتا تے ٹریڈ یونین تے سوشلسٹ عسکریت پسنداں نوں قید کردتا ، تے اجرت نوں "بھکھ دی تنخواہاں" وچ تبدیل کردتا گیا۔ [۱۹]
1935 وچ ، ریڈیکل ریپبلکن پارٹی دی سربراہی وچ حکومت مختلف بحراناں توں دوچار ہوئی۔ صدر نیکٹو الکالا زمورا ، جو اس حکومت نال دشمنی رکھدے سن ، نے اک ہور انتخاب دا مطالبہ کیتا۔ پاپولر فرنٹ نے 1936 دے عام انتخابات وچ اک چھوٹی سی فتح حاصل کيتی سی۔ کچھ اسکالرز دا خیال اے کہ انتخابات وچ دھاندلی ہوئی اے۔ کھبے بازو دے انقلابی عوام سڑکاں اُتے نکل آئے تے قیدیاں نوں رہیا کیتا۔ انتخابات دے بعد چھتیس گھنٹےآں وچ ، سولہ افراد ہلاک ہوگئے (زیادہ تر پولیس افسران نظم و ضبط برقرار رکھنے دی کوشش کر رہے سن یا پرتشدد جھڑپاں وچ مداخلت کرنے دی کوشش کر رہے سن ) تے انتیس انتھائی شدید زخمی ہوئے سن ۔ ہور ، پنجاہ گرجا گھراں تے ستر قدامت پسند سیاسی مراکز اُتے حملہ کیتا گیا یا نذر آتش کیتا گیا۔ [۳۴] انتخابی عمل ختم ہونے توں پہلے ہی مینوئیل ایزا داز نوں حکومت بنانے دے لئی بلايا گیا سی۔ انہاں نے جلد ہی آئینی خامی دا فائدہ اٹھاندے ہوئے ، زمورا دی جگہ صدر دی جگہ لئی۔ اس گل اُتے قائل اے کہ کھبے بازو ہن قانون دی حکمرانی کيتی پیروی کرنے اُتے راضی نئيں اے تے اسپین دے بارے وچ اس دے وژن نوں خطرہ لاحق اے ، سجے نے پارلیمنٹ دا اختیار ترک کردتا تے اس اُتے قابو پانے دے بجائے جمہوریہ دا تختہ الٹنے دی منصوبہ بندی شروع کردتی۔ [۳۵]
PSOE دے کھبے بازو دے سوشلسٹاں نے کارروائی کرنا شروع کردتی۔ جولیو الواریز ڈیل وایو نے "اسپین" نوں سوویت یونین دے نال مل کے سوشلسٹ جمہوریہ وچ بدلے جانے دے بارے وچ گل کيتی۔ فرانسسکو لارگو کابلیرو نے اعلان کیتا کہ "منظم پرولتاریہ اس توں پہلے ہی سب کچھ لے کے جائے گا تے جدوں تک اسيں اپنے مقصد تک نہ پہنچیاں سب کچھ ختم کردے گا"۔ [۲۰] ملک تیزی توں انارکی دی طرف گامزن ہويا۔ ایتھے تک کہ کٹر سوشلسٹ انڈالیسیو پریتو نے وی ، مئی 1936 وچ کوئندا ميں منعقدہ اک پارٹی ریلی وچ ، شکایت کيتی سی: "اساں اس وقت تک اِنّا المناک پینورما یا اِنّا وڈا تباہی نئيں دیکھیا اے جِنّا اس وقت اسپین وچ ہويا سی۔ بیرون ملک ، اسپین نوں دیوار دے طور اُتے درجہ بندی کیتا گیا اے۔ ایہ آزادی دی "بھی فائدہ بغیر سوشلزم یا کمیونزم لیکن مایوس اراجکتا کرنے دے لئی سڑک نئيں اے . [۲۰] ایزا دے اقتدار توں مایوسی دا اظہار وی جمہوریہ تے اسپین دے اک انتہائی معزز دانشور میگیویل ڈی انامونو نے کیتا سی ، جنھاں نے جون 1936 وچ ایل ایڈیلٹو وچ اپنا بیان شائع کرنے والے اک رپورٹر نوں دسیا سی کہ صدر مینوئل ایزانا نوں محب وطن عمل دے طور اُتے خود کشی کرنی چاہیدا۔ [۳۶]
اسٹینلے پاینے دے مطابق ، جولائی 1936 تک ، اسپین وچ صورتحال وڈے پیمانے اُتے خراب ہوچکی سی۔ ہسپانوی تبصرہ نگاراں نے انتشار تے انقلاب دی تیاری ، غیر ملکی سفارت کاراں نے انقلاب دے امکان دے لئی تیار ہونے تے خطرے وچ ڈالنے والےآں وچ فاشزم وچ دلچسپی پیدا کرنے دی گل کيتی۔ پاین بیان کردے نيں کہ ، جولائی 1936 تک:
- "اس قانون دی متواتر خلاف ورزی ، املاک اُتے حملہ تے اسپین وچ سیاسی تشدد دی مثال کسی جدید یوروپی ملک دے لئی نئيں سی جس وچ مکمل انقلاب نئيں آیا سی۔ انہاں وچ وڈے پیمانے اُتے ، کدی کدی پرتشدد تے تباہ کن ہڑتال دی لہراں ، وڈے پیمانے اُتے کھیتاں دے غیر قانونی قبضے شامل سن ۔ جنوب ، آتش زنی تے املاک دی تباہی دی لہر ، کیتھولک اسکولاں دی من منی بندش ، چرچاں تے بعض علاقےآں وچ کیتھولک املاک اُتے قبضہ ، وسیع پیمانے اُتے سنسرشپ ، ہزاراں صوابدیدی گرفتاریاں ، پاپولر فرنٹ پارٹیاں دے ممبراں دے ذریعہ مجرمانہ کارروائی دے لئی مجازی استثنیٰ ، جوڑ توڑ تے انصاف دی سیاست ، سجے بازو دی تنظیماں دی من منی تحلیل ، کوئنکا تے گراناڈا وچ زبردستی دے انتخابات جس نے تمام اپوزیشن نوں خارج کردتا ، سیکیورٹی فورسز دی بغاوت تے سیاسی تشدد وچ خاطر خواہ اضافہ ، جس دے نتیجے وچ تن سو توں زیادہ افراد ہلاک ہوئے ۔اس دے علاوہ ، مقامی تے صوبائی حکومتاں حکومت دے ذریعہ ملک دے بیشتر علاقےآں وچ زبردستی قبضہ کر ليا گیا کسی وی انتخابات دے ذریعے محفوظ ہونے دے بجائے ، انہاں نے 1922 دے موسم گرما دے دوران شمالی اٹلی وچ اطالوی فاشسٹاں دے زیر قبضہ مقامی حکومتاں دی طرح زبردستی کاسٹ کرنے دا رجحان دتا سی۔ اس دے باوجود جولائی دے اوائل تک اسپین وچ مسیح پرست تے سجے بازو دی مخالفت تقسیم تے نامرد ہی رہی . " [۳۷]
لایا بیلسلس دا مشاہدہ اے کہ بغاوت توں عین پہلے اسپین وچ پولرائزیشن اِنّا شدید سی کہ کھبے بازو تے سجے بازاں دے وچکار جسمانی تصادم بیشتر علاقےآں وچ معمول دی گل سی۔ بغاوت دے چھ دن پہلے ، صوبہ تیروئیل وچ دونے دے وچکار ہنگامہ برپا ہويا سی۔ بیلسیلز نوٹ کردے نيں کہ ہسپانوی معاشرہ کھبے بازو دی لکیراں وچ اس قدر تقسیم سی کہ راہب ہلیری راگیر نے بیان کیتا کہ انہاں دی پارش وچ ، "پولیس اہلکار تے ڈاکو" کھیلنے دے بجائے ، کدی کدی "کھبے بازو تے سجے بازو" کھیلدے سن ۔ [۳۸] پاپولر فرنٹ دی حکومت دے پہلے مہینے وچ ہی ، صوبائی گورنراں دا تقریبا a اک چوتھائی ہڑتالاں نوں روکنے یا انہاں اُتے قابو پانے ، غیرقانونی اراضی اُتے قبضے ، سیاسی تشدد تے آتش زنی دی وجہ توں ہٹا دتا گیا سی۔ پاپولر فرنٹ حکومت کھبے بازو دی مخالفت کرنے والےآں دے مقابلے وچ سجے بازاں نوں تشدد دا نشانہ بنانے دا زیادہ امکان رکھدی اے۔ ایزا فوج نوں فسادیاں یا مظاہرین نوں گولی مارنے یا روکنے دے لئی استعمال کرنے وچ ہچکچاہٹ دا شکار سی کیونجے انہاں وچوں بوہت سارے لوکاں نے اس دے اتحاد دی حمایت دی سی۔ دوسری طرف ، اوہ فوج نوں اسلحے توں پاک کرنے توں گریزاں سن کیوں کہ انہاں نوں یقین اے کہ انہاں نوں انہاں دی ضرورت اے کہ انتہائی کھبے توں انشورنس روکيتیاں ۔ غیر قانونی اراضی اُتے قبضہ وسیع ہوگیا - غریب کرایہ دار کسان جاندے سن کہ حکومت انہاں نوں روکنے وچ مائل اے۔ اپریل 1936 تک ، تقریبا 100،000 کساناں نے 400،000 ہیکٹر اراضی مختص کيتی سی تے شاید 1 دی تعداد خانہ جنگی دے آغاز تک ملین ہیکٹر۔ موازنہ دے طور اُتے ، 1931–33 زمینی اصلاحات نے صرف 6000 کساناں نوں 45000 ہیکٹر رقوم عطا کيتیاں ۔ جِنّی ہڑتال اپریل تے جولائی دے درمیان ہوئی سی جو پوری 1931 وچ ہوئی سی۔ مزدوراں نے تیزی توں کم کم تے زیادہ تنخواہ دا مطالبہ کیتا۔ "سماجی جرائم" - سامان تے کرایے دی ادائیگی توں انکار - خاص طور اُتے میڈرڈ وچ کارکناں دے ذریعہ ایہ روز بروز معمول بن گیا اے۔ کچھ معاملات وچ ایہ مسلح عسکریت پسنداں دی کمپنی وچ کیہ گیا سی۔ قدامت پسند ، متوسط طبقے ، تاجراں تے زمینداراں نوں یقین ہوگیا کہ انقلاب دا آغاز ہوچکيا اے۔ [۱۹]
وزیر اعظم سانتیاگو کاسریز کوئروگا نے متعدد جرنیلاں اُتے مشتمل فوجی سازش دی وارننگاں نوں نظرانداز کیتا ، جنھاں نے فیصلہ کیتا کہ اسپین دی تحلیل نوں روکنے دے لئی حکومت نوں تبدیل کرنا پئے گا۔ [۱۳] دونے فریقاں نوں اس گل دا یقین ہوئے گیا سی کہ ، جے دوسری طرف نے اقتدار حاصل کرلیا تاں ، اوہ اپنے ممبراں دے نال امتیازی سلوک کريں گا تے انہاں دی سیاسی تنظیماں نوں دبانے دی کوشش کری۔ [۳۹]
فوجی بغاوت
[سودھو]تیاریاں
[سودھو]پاپولر فرنٹ دی انتخابی کامیابی دے فورا بعد ہی ، عہدے داراں دے مختلف گروہ ، دونے فعال تے ریٹائرڈ ، اک نال ہوئے کے بغاوت دے امکان دے بارے وچ گل گل کرنے لگے۔ اپریل دے آخر تک ہی جنرل ایمیلیو مولا قومی سازش دے نیٹ ورک دے رہنما دے طور اُتے سامنے آئیاں گے۔ [۴۰] ریپبلکن حکومت نے مشتبہ جرنیلاں نوں بااثر عہدےآں توں ہٹانے دے لئی کارروائی کيتی۔ فرانکو نوں چیف آف اسٹاف دے عہدے توں برطرف کردتا گیا تے انہاں نوں کینیری جزیرے دی کمان وچ منتقل کردتا گیا۔ [۱۳] مینوئل گوڈ لوپیس نوں انسپکٹر جنرل دے عہدے توں ہٹا دتا گیا سی تے انہاں نوں بیلیرک جزیرے دا جنرل بنا دتا گیا سی۔ ایمیلیو مولا نوں افریقہ دی آرمی دے سربراہ توں لے کے ناوارماں پامپلونا دے فوجی کمانڈر وچ منتقل کردتا گیا سی۔ بیلیرک جزیرے . ایمیلیو توں Mola دے سر توں منتقل کر دتا گیا سی افریقہ دے آرمی دے فوجی کمانڈر نوں پامپلونا دی وچ ناوار . [۱۳] اُتے ، اس نے مولا نوں سرزمین دی بغاوت دی ہدایت کيتی۔ جنرل جوس سنجورجو اس آپریشن دا اعداد و شمار بن گئے تے کارلسٹ دے نال معاہدہ کرنے وچ مدد کيتی۔ [۱۳] مولا چیف منصوبہ ساز تے دوسرا کمانڈ سی۔ [۳۵] جوس انتونیو پریمو ڈی رویرا نوں مارچ دے وسط وچ فلانج نوں محدود کرنے دے لئی جیل وچ رکھیا گیا سی۔ [۱۳] اُتے ، حکومتی اقدامات اِنّے اچھے نئيں سن جِنّے ہوسکدے سن ، تے سیکیورٹی دے ڈائریکٹر تے ہور شخصیتاں دی جانب توں وارننگاں اُتے عمل نئيں کیتا گیا سی۔ [۱۳]
یہ بغاوت خاص طور اُتے کسی خاص نظریے توں مبرا سی۔ [۴۱] اہم مقصد ایہ سی کہ انتشارکی خرابی دا خاتمہ کیتا جائے۔ [۴۱] نويں حکومت دے بارے وچ مولا دے منصوبے دا تصور "جمہوریہ آمریت" دے طور اُتے کیتا گیا سی ، جو سالزار دے پرتگال دے بعد تے اک مطلق العنان فاشسٹ آمریت دے بجائے نیم اکثریت پسندانہ آمرانہ حکومت دے طور اُتے تشکیل دتا گیا سی۔ ابتدائی حکومت اک تمام فوجی "ڈائرکٹری" ہوئے گی ، جو اک "مضبوط تے نظم و ضبط والی ریاست" بنائے گی۔ جنرل سانجورجو فوج وچ وڈے پیمانے اُتے پسند کیتے جانے تے انہاں دا احترام کرنے دی وجہ توں اس نويں حکومت دا سربراہ ہوئے گا ، حالانکہ انہاں دی حیثیت سیاسی صلاحیتاں دی کمی دی وجہ توں وڈی حد تک علامتی ہوئے گی۔ 1931 دے آئین نوں معطل کر دتا جائے گا تے اس دی جگہ اک نويں "آئین ساز پارلیمنٹ" بنائی جائے گی ، جس دا انتخاب اک سیاسی طور اُتے صاف ستھرا رائے دہندگان کرن گے ، جو جمہوریہ دے خلاف بادشاہت دے معاملے اُتے ووٹ ڈالاں گے۔ کچھ آزاد خیال عناصر باقی رہن گے ، جداں چرچ تے ریاست دی علیحدگی تے مذہب دی آزادی۔ علاقائی کمشنرز زرعی معاملات چھوٹی چھُٹ دی بنیاد اُتے حل کرن گے لیکن کچھ حالات وچ اجتماعی کاشت دی اجازت ہوئے گی۔ فروری 1936 توں پہلے دے قانون سازی دا احترام کیتا جائے گا۔ بغاوت دی مخالفت نوں ختم کرنے دے لئی تشدد دی ضرورت ہوئے گی ، حالانکہ ایسا لگدا اے کہ مولا نے وڈے پیمانے اُتے مظالم تے جبر دا تصور نئيں کیتا سی جو بالآخر خانہ جنگی دے دوران ظاہر ہوئے گا۔ [۴۲] [۲۳] [۴۲] [۲۳] مولا دے لئی خاص اہمیت اس گل نوں یقینی بنانا سی کہ اس بغاوت دی بنیادی حیثیت فوج دے معاملات کيتی سی ، جو خاص مفادات دے تابع نئيں ہوئے گی تے ایہ کہ بغاوت مسلح افواج نوں نويں ریاست دی بنیاد بنائے گی۔ [۴۳] اُتے ، تنازعہ مذہبی جنگ کيتی جہت اختیار کرنے دے بعد ، چرچ تے ریاست دی علیحدگی نوں فراموش کر دتا گیا ، تے فوجی حکام چرچ تے کیتھولک جذبات دے اظہار دے لئی تیزی توں پِچھے ہٹ گئے۔ [۴۲] اُتے ، مولا دا پروگرام مبہم تے صرف اک خاکہ سی ، تے اسپین دے بارے وچ انہاں دے نقطہ نظر دے بارے وچ کوسٹاں وچ اختلاف رائے پایا گیا سی۔ [۴۴][۴۵]
12 جون نوں ، وزیر اعظم کاسریز کوئروگا نے جنرل جان یاگے نال ملاقات کيتی ، جنھاں نے کیساریس نوں جمہوریہ دے نال اپنی وفاداری دا جھوٹھا قائل کیتا۔ [۱۳] موسم بہار وچ مولا نے سنجیدہ منصوبہ بندی شروع کيتی۔ [۳۵] فوجی اکیڈمی دے سابقہ ڈائریکٹر دی حیثیت توں تے اس آدمی دی حیثیت توں جس نے 1934 وچ موجود اسسٹن کان کناں دی ہڑتال نوں دبانے والے فرد دی حیثیت توں فرانسکو اک اہم کھلاڑی سی۔ [۳۵] افریقہ دی فوج وچ انہاں دا بہت احترام کیتا جاندا سی ، فوج دے سب توں سخت دستے۔ [۱۳] انہاں نے 23 جون نوں کیسیرس نوں اک خفیہ خط لکھیا ، جس وچ ایہ تجویز کیتا گیا سی کہ فوج بے وفائی اے ، لیکن جے انھاں انچارج وچ رکھیا گیا تاں اسنوں روکیا جاسکدا اے۔ کیساریاں نے فرانکو نوں گرفتار کرنے یا خریدنے وچ ناکام رہیا۔ [۱۳] برطانوی خفیہ انٹلیجنس سروس دے ایجنٹاں سیسل بیب تے میجر ہیو پولارڈ دی مدد توں ، باغیاں نے اک ڈریگن ریپائڈ طیارہ چارٹر اُتے لیا (جو اس وقت اسپین دا سب توں امیر ترین شخص ، جان مارچ دی مدد توں ادا کیتا گیا سی) [۴۶] کینیری جزیرے توں ہسپانوی مراکش دے لئے فراننوں۔ [۴۷] طیارہ 11 جولائی نوں کینریز گیا ، تے فرانکو 19 جولائی نوں مراکش پہنچیا۔ [۱۳] اسٹینلے پاینے دے مطابق ، فرانکو نوں اس عہدے دی پیش کش کيتی گئی سی کیونجے بغاوت دے بارے وچ مولا دی منصوبہ بندی تیزی توں پیچیدہ ہوچکيتی سی تے ایسا نئيں لگدا سی کہ ایہ اس دی رفتار توں اِنّا تیز ہوئے گا جِنّا کہ اس نے امید دی کہ اک چھوٹی سی خانہ جنگی بن جائے گی جو کئی سال جاری رہے گی۔ ہفتےآں اس طرح مولا نے ایہ نتیجہ اخذ کیتا سی کہ اسپین وچ فوج اس کم دے لu ناکافی اے تے اس دے لئی شمالی افریقہ نال تعلق رکھنے والے ایلیٹ یونٹ استعمال کرنا ضروری ہوئے گا ، جس اُتے فرانکو ہمیشہ یقین رکھدا سی کہ ایہ ضروری ہوئے گا۔ [۲۳]
12 جولائی 1936 نوں ، میڈرڈ وچ فلانگسٹاں نے گارڈیا ڈی آسالٹو (حملہ گارڈ) دے پولیس افسر لیفٹیننٹ جوس کاسٹیلو نوں ہلاک کردتا۔ کاسٹیلو اک سوشلسٹ پارٹی دا رکن سی جو ہور سرگرمیاں دے علاوہ یو جی ٹی دے نوجواناں نوں فوجی تربیت وی دے رہیا سی۔ کاسٹیلو نے اسالٹ گارڈز دی قیادت کيتی سی جس نے گارڈیا سول لیفٹیننٹ اناسٹاسیو ڈی لاس ریئس دی آخری رسومات دے بعد ہنگامےآں نوں پرتشدد طریقے توں دبانے وچ مدد دتی سی۔ (لوس رئیس نوں جمہوریہ دے پنج سالاں دی یاد وچ 14 اپریل نوں ہونے والی فوجی پریڈ دے دوران انتشار پسنداں نے گولی مار دتی سی۔) [۱۳]
اسالٹ گارڈ کیپٹن فرنینڈو کونڈس کاسٹیلو دا نیڑےی ذاتی دوست سی۔ اگلے دن ، پارلیمنٹ دے مخصوص ممبراں نوں غیرقانونی طور اُتے گرفتار کرنے دے لئی وزیر داخلہ دی منظوری حاصل کرنے دے بعد ، اس نے اپنی ٹیم دی قیادت کاسٹیلو دے قتل دے انتقام دے طور اُتے ، سی ای ڈی اے دے بانی ، جوس ماریا گل روبلز و کوئونز نوں گرفتار کرنے دے لئی اپنی ٹیم دی قیادت کيتی۔ لیکن اوہ گھر وچ نئيں سی ، لہذا اوہ ہسپانوی بادشاہ دے ممتاز بادشاہ تے ممتاز پارلیمنٹی قدامت پسند جوسے کالو سوٹیلو دے گھر گئے۔ [۱۳] گرفتاری گروپ دے اک ممبر تے سوشلسٹ لوئس کوئنکا ، جو پی ایس او ای دے رہنما انڈالیسیو پریتو دے باڈی گارڈ دے ناں توں جانے جاندے نيں ، نے مختصر طور اُتے کالو سوٹیلو نوں گردن دے پچھلے حصے وچ گولی مار دے پھانسی دے دتی ۔ [۱۳] ہیو سیمس نے ایہ نتیجہ اخذ کیتا کہ کونڈیس دا ارادہ سوٹیلو نوں گرفتار کرنا سی ، تے ایہ کہ کوئنکا نے اپنے اقدام اُتے عمل کیتا ، حالانکہ اوہ تسلیم کردے نيں کہ دوسرے ذرائع نے اس تلاش نوں تنازعہ وچ رکھیا اے۔ [۴۸]
اس دے بعد وڈے پیمانے اُتے انتقامی کارروائی کيتی۔ [۱۳] پولیس دی شمولیت دے نال کالوو سوٹیلو دے قتل توں حکومت دے مخالفین دے درمیان حق اُتے شکوک و شبہات تے شدید ردعمل پیدا ہوئے۔ [۴۸] اگرچہ قوم پرست جرنیل پہلے ہی بغاوت دی منصوبہ بندی کر رہے سن ، لیکن ایہ واقعہ اک بغاوت دا اک اتپریرک تے عوامی جواز سی۔ [۱۳] اسٹینلے پاینے دا دعوی اے کہ انہاں واقعات توں پہلے ، فوج دے افسران دی حکومت دے خلاف بغاوت دا خیال کمزور ہوچکيا سی۔ مولا نے اندازہ لگیایا سی کہ صرف 12 افسران نے بغاوت دی معتبر حمایت دی تے اک موقع اُتے اس خوف توں ملک توں فرار ہونے اُتے غور کیتا جس توں پہلے ہی سمجھوتہ ہوچکيا سی ، تے اسنوں اپنے ساتھی سازاں دی طرف توں رہنے دا قائل ہونا پيا۔ [۲۳] اُتے ، سوٹیلو دے اغوا تے قتل نے اس "گھماؤ سازش" نوں بغاوت وچ تبدیل کردتا جو خانہ جنگی دا باعث بن سکدی اے۔ [۴۹] [۱۲] ریاست دے ذریعہ مہلک طاقت دا من منی استعمال تے حملہ آوراں دے خلاف کارروائی دا فقدان عوام نوں ناپسندیدگی دا باعث بنیا۔ حکومت کيتی۔ کوئی مؤثر تعزیراندی ، عدالدی یا حتیٰ کہ تفتیشی کارروائی نئيں کيتی گئی۔ پےین حکومت دے اندر موجود سوشلسٹاں دے اک ممکنہ ویٹو دی طرف اشارہ کے رہے نيں جنہاں نے انہاں قاتلاں نوں بچایا جنہاں نوں انہاں دی صفاں توں کھِچیا گیا سی۔ ریاستی پولیس دے ذریعہ پارلیمانی لیڈر دا قتل غیرمعمولی سی ، تے ایہ یقین کہ ریاست نے اپنے فرائض وچ غیر جانبدار تے موثر ہونا چھڈ دتا سی اس بغاوت وچ شامل ہونے دے حق دے اہم شعبےآں دی حوصلہ افزائی کيتی۔ [۱۹] قتل تے اس دے رد عمل دے بارے وچ جاننے دے چند گھنٹےآں دے بعد ، فرانکو نے بغاوت اُتے اپنا خیال بدل لیا تے اپنی پختہ عزم نوں ظاہر کرنے دے لئی مولا نوں اک پیغام بھیجیا۔ [۴۲]
انڈالیسیئو پریتو دی سربراہی وچ سوشلسٹاں تے کمیونسٹاں نے مطالبہ کیتا کہ فوج سنبھالنے توں پہلے لوکاں نوں اسلحہ تقسیم کیتا جائے۔ وزیر اعظم ہچکچا رہے سن ۔ [۱۳]
بغاوت دا آغاز
[سودھو]سانچہ:نقشاں دا حاشیہسانچہ:نقشاں دا حاشیہسانچہ:نقشاں دا حاشیہسانچہ:نقشاں دا حاشیہسانچہ:نقشاں دا حاشیہسانچہ:نقشاں دا حاشیہ | Land battles Naval battles Bombed cities Concentration camps Massacres |
کارلسٹ دے رہنما مانوئل فال کونڈے نے اس معاہدے اُتے اتفاق کردے ہوئے بغاوت دا وقت 17 جولائی نوں 17 جولائی نوں طے کیتا سی۔ [۵۰] اُتے ، اس وقت نوں تبدیل کردتا گیا - مراکش وچ ہسپانوی سرپرستی دے افراد 18 جولائی نوں 05:00 بجے اٹھیا کھڑے ہوئے سن تے اک دن بعد اسپین وچ مقیم افراد نوں تاکہ ہسپانوی مراکش دا کنٹرول حاصل کیتا جاسکے تے فورسز نوں واپس بھیج دتا گیا۔ جزیرہ نما آئبرانیہ نوں اوتھے اٹھنے والے خطرات توں ہم آہنگ ہونے دے لئی۔ [۱۲] عروج دا مقصد تیزی توں بغاوت کرنا سی ، لیکن حکومت نے ملک دے بیشتر علاقےآں اُتے اپنا قبضہ برقرار رکھیا۔ [۱۳]
ہسپانوی مراکش اُتے قابو پالنا تاں یقینی سی۔ [۱۲] ایہ منصوبہ 17 جولائی نوں مراکش وچ دریافت ہويا سی ، جس نے سازشیاں نوں اس اُتے فوری طور اُتے عمل درآمد کرنے اُتے مجبور کیتا۔ تھوڑی مزاحمت دا سامنا کرنا پيا۔ باغیاں نے 189 افراد نوں گولی مار دی۔ [۱۲] خدا تے فرانکو نے فوری طور اُتے انہاں جزیراں اُتے قابو پالیا جنہاں نوں انہاں نوں تفویض کیتا گیا سی۔ [۳۵] 18 جولائی نوں ، کاسریز کوئروگا نے سی این ٹی تے یونین جنرل ڈی ٹربازادورس (یو جی ٹی) دی مدد کيتی پیش کش توں انکار کردتا ، جس دی وجہ توں گروپاں نے اک عام ہڑتال دا اعلان کیتا۔ انہاں نے ہتھیاراں دے ذخیرے کھولے ، جنہاں وچوں کچھ 1934 وچ اٹھنے دے بعد دفن ہوئے تے ملیشیا تشکیل دتا۔ [۱۳] نیم فوجی سیکیورٹی فورسز یا تاں بغاوت وچ شامل ہونے یا دبانے توں پہلے ملیشیا دی کارروائی دے نتائج دا انتظار کردیاں سن۔ باغیاں یا انارکیسٹ ملیشیاواں دے ذریعہ فوری کاروائی اکثر کسی قصبے دی قسمت دا فیصلہ کرنے دے لئی کافی ہُندی سی۔ [۱۲] جنرل گونزالو کوئپو ڈی لیلو نے باغیاں دے لئی سیول نوں محفوظ بنایا ، تے متعدد دوسرے افسراں نوں گرفتار کیتا۔ [۱۲]
نتیجہ
[سودھو]باغی سیول دے اس اہم رعایت دے نال کسی وی وڈے شہر نوں لینے وچ ناکام رہے ، جس نے فرانکو دے افریقی فوجیاں تے اولڈ کیسٹل تے لیون دے بنیادی طور اُتے قدامت پسند تے کیتھولک علاقےآں نوں اک لینڈنگ پوائنٹ فراہم کیہ۔ [۱۳] انہاں نے افریقہ توں پہلے فوجیاں دی مدد توں قادس نوں لیا۔ [۱۲]
حکومت نے ملاگا ، خائن ، تے المیرا دا کنٹرول برقرار رکھیا ،میڈرڈ وچ باغیاں نوں کوارٹیل ڈی لا مونٹاسا دے محاصرے وچ ڈال دتا گیا ، جس وچ کافی خونریزی ہوئی۔ ریپبلکن رہنما کاساریس کوئروگا دی جگہ جوس جیرل نے لے لی ، جس نے شہری آبادی وچ اسلحہ تقسیم کرنے دا حکم دتا۔ [۱۲] اس نے میڈرڈ ، بارسلونا ، تے والنسیا سمیت اہم صنعتی مراکز وچ فوج دی بغاوت دی شکست نوں سہولت فراہم دی ، لیکن اس نے اراجکین تے کاتالونیا دی وڈی تعداد دے نال ، انتشار پسنداں نوں بارسلونا دا کنٹرول حاصل کرنے دی اجازت دے دی۔ [۵۱] جنرل گاڈڈ نے بارسلونا وچ ہتھیار ڈال دتے تے بعد وچ اسنوں موت دی سزا دتی گئی۔ [۱۲] ریپبلکن حکومت نے مشرقی ساحل تے میڈرڈ دے آس پاس وسطی علاقے دے نال نال بیشتر آسٹریاس ، کینٹابریہ تے شمال وچ باسکی ملک دے کچھ حصے اُتے کنٹرول حاصل کیتا۔ [۱۲]
ہیو سیمس نے تجویز پیش دی کہ ابتدائی بغاوت دے دوران جے کچھ فیصلے کیتے جاندے تاں خانہ جنگی تقریبا فورا. ہی کسی وی فریق دے حق وچ ختم ہوسکدی سی۔ سیمس دا کہنا اے کہ جے حکومت نے کارکناں نوں اسلحہ دینے دے لئی اقدامات کیتے ہُندے تاں شاید اوہ اس بغاوت نوں بہت جلد کچل سکدے سن ۔ اس دے برعکس ، جے بغاوت وچ تاخیر دے بجائے اٹھارہويں تریخ وچ اسپین وچ ہر جگہ اضافہ ہُندا تاں ایہ 22 واں تک فتح حاصل کرسکدا سی۔ [۴۸] اگرچہ اوہ ملیشیا جو باغیاں نال ملن دے لئی اٹھیا کھڑی ہُندیاں نيں اوہ اکثر غیر تربیت یافتہ تے غیر مسلح مسلح ہُندے سن (جنہاں وچ صرف پستول ، شاٹ گن تے بارود دی اک چھوٹی سی تعداد ہُندی تھی) ، ایہ حقیقت اس حقیقت توں پھیلی سی کہ ایہ بغاوت آفاقی نئيں سی۔ اس دے علاوہ ، فلنگیسٹ تے کارلسٹ خود وی خاص طور اُتے طاقتور جنگجو نئيں سن ۔ اُتے ، اس بغاوت وچ تیزی توں کچل جانے توں روکنے دے لئی کافی افسران تے فوجی جوان شامل ہوئے سن ۔ [۵۲]
باغیاں نے خود نوں Nacionales قرار دتا ، عام طور اُتے "قوم پرست" دا ترجمہ کیتا جاندا اے ، حالانکہ سابقہ دا مطلب قوم پرست مقصد دے بجائے "سچائی اسپینارڈز" ہے ۔ [۱۳] بغاوت دا نتیجہ اک قومپرست علاقہ سی جس وچ اسپین دی 25 ملین آبادی وچوں 11 ملین افراد شامل سن ۔ [۵۳] نیشنلسٹاں نے اسپین دی تقریبا نصف علاقائی فوج دی حمایت حاصل کيتی سی ، افریقی فوج نے تقریبا 60،000 جواناں نے شمولیت اختیار کيتی سی ، جو 35،000 جواناں اُتے مشتمل سن ، [۵۴] تے اسپین دی عسکریت پسند پولیس افواج دے صرف ادھے تحت ، اسالٹ گارڈز ، سول گارڈز ، تے کارابینرز ۔ [۵۳] ریپبلکناں نے نصف رائفلز دے تھلے تے مشین گن تے توپ خانے دے ٹکڑےآں وچوں اک تہائی حصے اُتے کنٹرول کیتا۔ [۵۴]
ہسپانوی ریپبلکن آرمی دے پاس کافی حد تک جدید ڈیزائن دے محض 18 ٹینک سن ، تے نیشنلسٹاں نے 10 نوں اپنے کنٹرول وچ کرلیا۔ [۵۴] بحری صلاحیت غیر مساوی سی ، جس دے نال ریپبلیکن اک عددی فائدہ اٹھا رہے سن ، لیکن بحریہ دے اعلیٰ کمانڈراں تے دو جدید ترین بحری جہازاں دے نال ہیوی کروزر کیناریئس ، جنہاں نوں فیرول شپ یارڈ تے بیلاریس نے قبضہ کر ليا ، نیشنلسٹ دے کنٹرول وچ اے۔ [۵۵] ہسپانوی ریپبلیکن نیوی نوں وی انہاں پریشانیاں دا سامنا کرنا پيا جداں فوج بوہت سارے افسران نوں اس دی کوشش کرنے دے بعد ناکارہ کردتا گیا سی یا انہاں نوں ہلاک کردتا گیا سی۔ [۵۴] دو تہائی فضائی صلاحیت نوں حکومت نے برقرار رکھیا — اُتے ، ریپبلکن ایئر فورس دی پوری تریخ بہت ہی پرانی سی۔ [۵۴]
جنگجو
[سودھو]اس جنگ نوں ریپبلکن ہمدرداں نے ظلم تے آزادی دے وچکار جدوجہد دے طور اُتے ، تے نیشنلسٹ دے حامیاں دے ذریعہ عیسائی رہتل دے مقابلہ وچ کمیونسٹ تے انارجسٹ سرخ لشکراں دی حیثیت توں استعمال کیتا۔ [۱۲] قوم پرستاں نے ایہ وی دعوی کیتا اے کہ اوہ اک بے آسرا تے لاقانون ملک وچ سلامتی تے سمت لے رہے نيں۔ [۱۲] ہسپانوی سیاست خاص طور اُتے کھبے طرف ، کافی بکھری پئی تھی: اک طرف سوشلسٹاں تے کمیونسٹاں نے جمہوریہ دی حمایت کيتی سی لیکن دوسری طرف ، جمہوریہ دے دوران ، انتشار پسنداں نے مخلوط آراء رکھی سن ، حالانکہ دونے وڈے گروہاں نے خانہ جنگی دے دوران قوم پرستاں دی مخالفت کيتی سی۔ ؛ اس دے برعکس ، اس دے برخلاف ، ریپبلکن حکومت کیتی انہاں دی سخت مخالفت دے ذریعہ متحد ہوگئے تے ہور متحد محاذ پیش کیتا۔ [۱۲]
بغاوت نے مسلح افواج نوں یکساں طور اُتے تقسیم کیتا۔ اک تاریخی تخمینہ توں پتہ چلدا اے کہ حکومت دے نال وفادار کچھ 87000 فوجاں سن تے کچھ 77،000 شورش وچ شامل ہوسکدے نيں ، [۵۶] اگرچہ کچھ مورخین ایہ تجویز کردے نيں کہ قوم پرست شخصیت نوں اُتے دی طرف نظر ثانی دی جانی چاہیدا تے اس دی تعداد شاید 95،000 سی۔ [۵۷]
ابتدائی چند مہینےآں دے دوران ، دونے فوجاں نوں وڈی تعداد وچ رضاکاراں ، نیشنلسٹاں دے ذریعہ ، اک لکھ مرداں تے ریپبلکناں دی تعداد وچ اک لکھ ، دو ہزار ساتھی شامل ہوئے۔ [۵۸] اگست توں ، دونے فریقاں نے اپنی اپنی ، ايسے طرح توں چھوٹی اسکالرشپ اسکیماں دا آغاز کیتا ، جس دے نتیجے وچ انہاں دی افواج وچ ہور وڈے پیمانے اُتے اضافہ ہويا۔ آخر کار ، 1936 دے آخری مہینےآں نے غیر ملکی فوجیاں دی آمد ، بین الاقوامی بریگیڈاں نے ری پبلیکن تے اطالوی سی ٹی وی وچ شمولیت اختیار کيتی ، جرمن لیجنڈ کونڈور تے پرتگالی ویریاٹو قوم پرستاں وچ شامل ہوئے۔ نتیجہ ایہ ہويا کہ اپریل 1937 وچ ریپبلکن صفاں وچ کچھ 360،000 تے قوم پرستاں وچ کچھ 290،000 فوجی سن ۔ [۵۹]
فوجاں ودھدی ہی گئياں۔ افرادی قوت دا اصل ذریعہ داخلہ سی۔ دونے فریقاں نے اپنی اسکیماں نوں جاری رکھیا تے ودھایا ، قوم پرست زیادہ جارحانہ انداز وچ مسودہ تیار کررہے نيں ، تے رضاکارانہ خدمات دے لئی بوہت گھٹ گنجائش باقی اے۔ غیر ملکیوں نے ہور ترقی وچ بوہت گھٹ تعاون کیتا۔ نیشنلسٹ دی طرف اطالویاں نے اپنی مصروفیت نوں کم کردتا ، جدوں کہ ری پبلکن پارٹی دی طرف نويں انٹربریگیڈاسٹاں کی آمد نے محاذ اُتے ہونے والے نقصانات نوں پورا نئيں کیتا۔ 1937/1938 دے موڑ اُتے ، ہر فوج دی تعداد تقریبا 700،000 سی۔ [۶۰]
1938 دے دوران ، پرنسپل جے نويں مرداں دا خصوصی ذریعہ نئيں تاں ایہ اک مسودہ سی۔ اس مرحلے وچ ایہ ریپبلکن ہی سن جنہاں نے زیادہ جارحانہ انداز وچ شمولیت اختیار کيتی ، تے انہاں دے صرف 47 فیصد جنگجو عمر دے نال ہی نیشنلسٹ دی شمولیت دی عمر دی حدود دے مطابق سن ۔ [۶۱] ایبرو دی لڑائی توں محض پہلے ، ریپبلیکنز نے اپنی ہمہ وقت اونچائی حاصل کيتی ، جو 800،000 توں تھوڑا سا اُتے سی۔ حالے تک قوم پرستاں دی تعداد 880،000 اے۔ [۶۲] ایبرو دی لڑائی ، کاتالونیا دے زوال تے نظم و ضبط دے خاتمے دی وجہ توں ریپبلکن افواج دا زبردست سکڑ ہويا۔ فروری 1939 دے آخر وچ ، انہاں دی فوج قوم پرستاں دی تعداد توں دگنی توں زیادہ دے مقابلے وچ 400،000 [۶۳] ۔ اپنی حتمی فتح دے لمحے وچ ، قوم پرستاں نے 900،000 توں زیادہ فوج دی کمان کيتی۔ [۶۴]
ریپبلکن افواج وچ خدمات انجام دینے والے ہسپانویاں دی کل تعداد سرکاری طور اُتے 917،000 دسی گئی سی۔ بعد وچ علمی کم توں اس تعداد دا تخمینہ "10 لکھ توں زیادہ مرد" دے طور اُتے ہويا ، [۶۵] حالانکہ ابتدائی مطالعات وچ ری پبلیکن نے کل 1.75 ملین (غیر ہسپانویاں سمیت) دا دعوی کیتا سی نیشنلسٹ یونٹاں وچ کم کرنے والے اسپیناں دی کل تعداد دا تخمینہ لگ بھگ "تقریبا 1 ملین مرد" اے ، اگرچہ پہلے کماں وچ مجموعی طور اُتے 1.26 ملین نیشنلسٹ (غیر ہسپانویاں سمیت) دعوی کیتا گیا سی ۔ [۶۶]
ریپبلکن
[سودھو]صرف دو ملکاں نے جمہوریہ دی کھلی تے مکمل حمایت کی: میکسیکو تے یو ایس ایس آر۔ انہاں توں ، خاص طور اُتے یو ایس ایس آر ، جمہوریہ نوں سفارتی مدد ، رضاکاراں ، ہتھیاراں تے گاڑیاں ملی۔ دوسرے ملکاں غیر جانبدار رہے ، اس غیرجانبداری نوں ریاستہائے متحدہ تے برطانیہ وچ ہمدرداں دی طرف توں ، تے کسی حد تک دوسرے یورپی ملکاں وچ تے پوری دنیا وچ مارکسسٹ دی طرف توں شدید مخالفت دا سامنا کرنا پيا۔ اس دے نتیجے وچ بین الاقوامی بریگیڈ تشکیل پایا ، تمام قومیتاں دے ہزاراں غیر ملکی جو لڑائی وچ جمہوریہ دی امداد دے لئی رضاکارانہ طور اُتے اسپین گئے سن ۔ انہاں دا مطلب حوصلہ افزائی دے لئی اک بہت وڈا سودا سی لیکن عسکری لحاظ توں ایہ بہت اہم نئيں سی۔
اسپین دے اندر جمہوریہ دے حامیاں دا تعلق سنٹرسٹاں توں لے کے سی جنھاں نے اعتدال پسند سرمایہ دارانہ لبرل جمہوریت دی حمایت انقلابی انارکیوں تک کيتی سی جنہاں نے جمہوریہ دی مخالفت کيتی لیکن بغاوت دی افواج دے خلاف اس دا نال دتا۔ انہاں دا اڈہ بنیادی طور اُتے سیکولر تے شہری سی لیکن اس وچ بے زمین کسان وی شامل سن تے ایہ خاص طور اُتے آسٹوریاس ، باسکی ملک تے کاتالونیا جداں صنعتی علاقےآں وچ مضبوط سی۔ [۱۳]
اس جماعت نوں حمایتی ، "ریپبلکن" ، "پاپولر فرنٹ" ، یا تمام فریقین نے "حکومت" دے ذریعہ مختلف طور اُتے لیولز " لیلٹسٹ " کہیا سی۔ تے / یا لاس روجوس انہاں دے مخالفین دے ذریعہ "ریڈز"۔ [۵۴] ری پبلیکن شہریاں ، زرعی مزدوراں ، تے متوسط طبقے دے کچھ حصےآں دی حمایت کردے سن ۔ [۶۷]
قدامت پسند ، مضبوطی توں کیتھولک باسکی ملک نے ، کیتھولک گالیسیا تے کھبے بازو دی جھکاؤ رکھنے والے کاتالونیا دے نال مل کے میڈرڈ دی مرکزی حکومت توں خودمختاری یا آزادی دا مطالبہ کیتا۔ ریپبلیکن حکومت نے دونے خطےآں ، [۶۸] جنہاں دی فوج عوامی ریپبلیکن آرمی ( ایجارکیٹو پاپولر ریپبلیکانو ، یا ای پی آر) دے تحت جمع کيتی گئی سی ، نوں اکتوبر 1936 دے بعد مخلوط بریگیڈ وچ منظم کیتا گیا سی ، دے لئی خود حکومت دے امکانات دی اجازت دی۔ [۶۹]
کچھ معروف افراد نے ریپبلیکن پارٹی دی طرف نال جنگ لڑی ، جداں انگریزی ناول نگار جارج اورول (جنہاں نے کاتالونیا نوں خراج تحسین لکھیا (1938) ، جنگ وچ اپنے تجربات دا اک بیان) [۷۰] تے کینیڈا دے تھوراسک سرجن نورمن بیتھون نے اک ترقی کيتی۔ فرنٹ لائن کارروائیاں دے لئی موبائل بلڈ ٹرانسفیوژن سروس۔ [۷۱] سیمون وائل نے کچھ دیر دے لئی بیوینتورا ڈروندی دے انارکیسٹ کالماں وچ خود نوں شامل کیتا ، حالانکہ ساتھی جنگجوواں نوں خدشہ سی کہ اوہ نادانستہ طور اُتے انہاں نوں گولی مار دے گی کیونجے اوہ نابینا سی تے اس نے اسنوں مشناں اُتے لے جانے توں بچنے دی کوشش کيتی سی۔ اس دی سوانح نگار سائمون پیٹرمنٹ دے اکاؤنٹ توں ، ویل نوں کھانا پکانے دے اک حادثے وچ اک چوٹ لگنے دی وجہ توں کئی ہفتےآں دے بعد سامنے توں کڈیا گیا سی۔ [۷۲]
قوم پرست
[سودھو]نیسیونیلس یا نیشنلسٹ ، جنھاں "انسرجنٹ" ، "باغی" وی کہیا جاندا اے ، یا مخالفین ، فرانکواسٹا یا "فاشسٹ" ، قومی ٹکڑے ٹکڑے توں خوفزدہ سن تے علیحدگی پسند تحریکاں دی مخالفت کردے سن ۔ انہاں دی بنیادی طور اُتے انہاں دی کمیونزم مخالف تعریف کيتی گئی سی ، جس نے فلانگسٹاں تے بادشاہت پسنداں ورگی متنوع یا مخالفت کيتی تحریکاں نوں زبردست شکل دتی ۔ انہاں دے رہنماواں دا عام طور اُتے دولت مند ، زیادہ قدامت پسند ، بادشاہت پسند ، زمینی سرزمین سی۔ [۵۴]
قوم پرست پارٹی وچ کارلسٹ تے الفنسسٹ ، ہسپانوی قوم پرست ، فاشسٹ فالانج ، تے بیشتر قدامت پسند تے بادشاہت پسند لبرل شامل سن ۔ عملی طور اُتے تمام نیشنلسٹ گروہاں نوں کیتھولک دے مضبوط اعتقادات سن تے انہاں نے ہسپانوی مقامی پادریاں دی حمایت کيتی۔ [۵۴] وچ کیتھولک پادریاں تے پریکٹیشنرز دی اکثریت (باسکی علاقے توں باہر) ، فوج دے اہم عناصر ، زیادہ تر وڈے زمیندار تے بوہت سارے تاجر شامل سن ۔ [۱۲] نیشنلسٹ اساس عام طور اُتے شمالی تے کیتھولک وچ متوسط طبقے دے ، قدامت پسند کسان چھوٹے ہولڈراں اُتے مشتمل اے۔ جنگ دے پہلے چھ مہینےآں دے دوران بیشتر کھبے بازو والے علاقےآں وچ گرجا گھراں نوں جلانے تے پادریاں دے قتل دے نتیجے وچ کیتھولک دی حمایت نوں خاص طور اُتے واضح کیتا گیا۔ وسط 1937 تک ، کیتھولک چرچ نے فرانکو حکومت نوں اس دی سرکاری نعمت توں نوازیا۔ خانہ جنگی دے دوران مذہبی جذبات قوم پرستاں دی جذباتی حمایت دا اک وڈا ذریعہ سن ۔ [۱۴] مائیکل سیڈمین دی خبر اے کہ متعدد کیتھولک ، جداں مدرسے دے طلباء ، اکثر لڑنے دے لئی رضاکارانہ طور اُتے کم کردے سن تے جنگ وچ غیر متناسب تعداد وچ ہلاک ہوجاندے نيں۔ کیتھولک اعتراف نے فوجیاں نوں اخلاقی شک تے لڑائی دی قابلیت وچ مبتلا کردتا۔ ریپبلکن اخبارات نے قوم پرست پادریاں نوں جنگ وچ زبردست قرار دتا اے تے انڈالیسیو پریتو نے ریمارکس دتے کہ جس دشمن توں اوہ سب توں زیادہ خوفزدہ سی اوہ " محتاط سی - جس نے حالے فرقہ واریت اختیار کيتی اے۔" [۱۹]
سجے بازو دا اک بنیادی مقصد ایہ سی کہ اوہ ریپبلکن حکومت کیتی علما مخالف دے خلاف مقابلہ کرن تے کیتھولک چرچ دا دفاع کرن ، [۵۴] جس نوں ری پبلیکن سمیت مخالفین نے نشانہ بنایا سی ، جنہاں نے اس ملک نوں ملک دیاں خرابیاں دا ذمہ دار ٹھہرایا سی۔ چرچ نے ریپبلکناں دی بہت ساری اصلاحات دی مخالفت کيتی سی ، جنہاں نوں ہسپانوی آئین نے 1931 دے ذریعے مضبوط کیتا سی۔ [۷۳] 1931 دے آئین دے آرٹیکل 24 تے 26 نے سوسائٹی آف جیسس پر پابندی عائد کردتی سی۔ اس نسخے نے قدامت پسنداں دے طبقے وچ بوہت سارے لوکاں نوں دل دی گہرائیاں توں ناراض کردتا۔ ریپبلکن زون وچ جنگ دے آغاز وچ انقلاب ، جس وچ 7000 پادری تے ہزاراں عام لوک مارے گئے سن ، نے نیشنلسٹاں دے لئی کیتھولک حمایت نوں ہور گہرا کردتا۔ [۷۴] [۷۵]
جنگ توں پہلے ، 1934 وچ ہونے والے معدنیات دے کان کناں دی ہڑتال دے دوران ، مذہبی عمارتاں نوں جلایا گیا تے گھٹ توں گھٹ 100 پادری ، مذہبی شہری ، تے کیتھولک دے حامی پولیس انقلابیاں دے ذریعہ ہلاک ہوگئے۔ [۱۴] [۷۶] فرانکو افریقہ دی اسپین دی نوآبادیاتی فوج لیایا سی ( سانچہ:Lang-es یا Cuerpo de Ejército Marroquí ) تے بھاری توپخانے توں ہونے والے حملےآں تے بمباری چھاپےآں دے ذریعہ کان کناں نوں جمع کروانا کم کردتا۔ ہسپانوی لشکر نے مظالم دا ارتکاب کیتا تے فوج نے کھبے بازوواں دے خلاصے پھانسی دی۔ اس دے نتیجے وچ ظلم و ستم ظالمانہ سی تے قیدیاں نوں تشدد دا نشانہ بنایا گیا۔ [۱۳]
مراکشی فوزرز ریگولیرس انڈیاناس نے اس بغاوت وچ شامل ہوکے خانہ جنگی وچ نمایاں کردار ادا کیتا۔ [۷۷]
اگرچہ اکثر ایہ خیال کیتا جاندا اے کہ نیشنلسٹ فوجی افسران دی اکثریت وچ شامل ہوئے نيں ، لیکن ایہ اک قدرے آسان تجزیہ اے۔ ہسپانوی فوج دی اپنی داخلی تقسیم تے دیرینہ رائفٹ سن۔ بغاوت دی تائید کرنے والے افسران دا رجحان افریقیسٹاس سی (وہ مرد جو 1909 توں 1923 دے درمیان شمالی افریقہ وچ لڑے سن ) جدوں کہ وفادار رہنے والے جزیرہ نما سن (اس مدت دے دوران اسپین وچ واپس رہنے والے افراد)۔ اس دی وجہ ایہ سی کہ سپین دی شمالی افریقی مہماں دے دوران ، سینئرٹی دے ذریعہ روايتی فروغ نوں میدان جنگ وچ بہادری دے ذریعے میرٹ دے ذریعہ فروغ دینے دے حق وچ معطل کردتا گیا سی۔ اس توں نوجوان افسران نوں اپنی پیشہ توں شروع کرنے وچ انہاں دا فائدہ ہويا جِنّا اوہ کر سکدے نيں ، جدوں کہ بُڈھے افسران دی خاندانی وابستگی سی جس دی وجہ توں انہاں دے لئی شمالی افریقہ وچ تعینات کرنا مشکل ہوگیا۔ فرنٹ لائن جنگی کارپس (بنیادی طور اُتے انفنٹری تے گھڑسوار فوج) دے افسران نے تکنیکی کارپس (آرٹلری ، انجینئرنگ وغیرہ وچ شامل افراد) توں فائدہ اٹھایا کیونجے انہاں دے پاس میدان جنگ وچ مطلوبہ بہادری دا مظاہرہ کرنے دے زیادہ امکانات سن تے اوہ روايتی طور اُتے وی بزرگی دے ذریعہ ترقی توں لطف اندوز ہوئے چکے سن ۔ افریقی ریاستاں نے افریقی باشندےآں کو تیزی توں صفاں دے ذریعے مینڈک نوں اچھلدے ہوئے دیکھدے ہوئے جزیرہ نمااں وچ ناراضگی ظاہر کیتی ، جدوں کہ خود افریقی باشندے مغلوب تے مغرور دکھادی دیندے نيں ، تے اس توں ناراضگی نوں ہويا ملدی اے۔ اس طرح جدوں ایہ بغاوت واقع ہوئی تاں ، افسران جو بغاوت وچ شامل ہوئے ، خاص طور اُتے فرانکو دے عہدے توں تھلے دی طرف ، اکثر افریقی شہری سن ، جدوں کہ سینئر افسران تے نان فرنٹ لائن عہدےآں اُتے رہنے والے اس دی مخالفت کردے سن (حالانکہ سینئر افریقیاں دی اک چھوٹی سی تعداد نے بغاوت دی مخالفت کيتی سی۔ اچھی طرح سے).[۷۸] ایہ وی دلیل دتی گئی اے کہ جمہوریہ دے وفادار رہنے والے افسران نوں زیادہ توں زیادہ ترقی دتی جانی چاہیدا تے ری پبلکن حکومت نے انہاں دی حمایت دی اے (جداں ایوی ایشن تے حملہ گارڈ یونٹاں وچ شامل)۔ [۷۹] اس طرح ، جدوں اکثر "جرنیلاں دی بغاوت" دے طور اُتے سوچیا جاندا سی ، تاں ایہ درست نئيں اے۔ اٹھارہ ڈویژن جرنیلاں وچوں ، صرف چار باغی ہوئے (چار ڈویژن جرنیلاں وچ پوسٹنگ دے بغیر ، دو باغی تے دو وفادار رہے)۔ چھپن بریگیڈ جرنیلاں وچوں چودہ نے بغاوت کيتی۔ باغی کم سینئر افسران دی طرف متوجہ ہوئے۔ تقریبا 15،301 افسرانہاں وچوں ، ادھے توں زیادہ باغی ہوگئے۔ [۸۰]
دوسرے دھڑے
[سودھو]کاتالان تے باسکی قوم پرست تقسیم ہوگئے۔ کھبے بازو دے کاتالان قوم پرستاں نے ریپبلیکنز دا نال دتا ، جدوں کہ قدامت پسند کاٹالین قوم پرست اس دے زیر اقتدار علاقےآں وچ ہونے والی مذہبی دشمنی تے ضبطیاں دی وجہ توں حکومت کیتی حمایت وچ بوہت گھٹ آواز اٹھے سن ۔ قدامت پسند باسکی نیشنلسٹ پارٹی دی طرف توں کڑھائے گئے باسکی قوم پرست ، ریپبلکن حکومت دے ہلکے حامی سن ، حالانکہ ناوارے وچ کچھ لوکاں نے ايسے وجہ توں قدامت پسند کاتالاناں نوں متاثر کرنے والے بغاوت دا نال دتا سی۔ مذہبی معاملات دے باوجود باسک نیشنلسٹ ، جو زیادہ تر حصہ کیتھولک سن ، عام طور اُتے ریپبلیکنز دا نال دیندے سن ، حالانکہ پی این وی ، باسکی قوم پرست پارٹی ، نوں ایہ دعوی کیتا گیا سی کہ اوہ مدت تے ہلاکتاں نوں کم کرنے دی کوشش وچ قوم پرستاں نوں بلائو دفاع دے منصوبے منظور کرے۔ [۸۱]
غیر ملکی شمولیت
[سودھو]ہسپانوی خانہ جنگی نے پورے یورپ وچ سیاسی تقسیم نوں بے نقاب کردتا۔ سجے بازو تے کیتھولک نے بولشیوزم دے پھیلاؤ نوں روکنے دے لئی قوم پرستاں دی حمایت کيتی۔ لیبر یونیناں ، طلباء تے دانشوراں سمیت کھبے بازو دی طرف ، جنگ نے فاشزم دے پھیلاؤ نوں روکنے دے لئی اک ضروری جنگ کيتی نمائندگی کيتی۔ بہت سارے ملکاں وچ جنگ مخالف تے امن پسندانہ جذبات بہت مضبوط سن ، جس دی وجہ توں ایہ انتباہ ہويا سی کہ خانہ جنگی دوسری عالمی جنگ دا شکار ہوسکدی اے۔ [۸۲] اس ضمن وچ ، جنگ پورے یورپ وچ ودھدی ہوئی عدم استحکام دا اک اشارہ سی۔ [۸۳]
ہسپانوی خانہ جنگی وچ غیر ہسپانوی شہریاں دی وڈی تعداد شامل سی جنہاں نے جنگی تے مشورتی عہدےآں اُتے حصہ لیا۔ برطانیہ تے فرانس نے 27 ملکاں دے سیاسی اتحاد دی قیادت دی جس نے عدم مداخلت دا وعدہ کیتا ، جس وچ اسپین اُتے تمام ہتھیاراں اُتے پابندی عائد اے۔ امریکا غیر سرکاری طور اُتے نال چلا گیا۔ جرمنی ، اٹلی تے سوویت یونین نے باضابطہ طور اُتے دستخط کیتے ، لیکن اس پابندی نوں نظرانداز کردتا۔ درآمد شدہ مواد نوں دبانے دی کوشش وڈی حد تک بے اثر سی ، تے فرانس اُتے خاص طور اُتے الزام لگیایا گیا سی کہ اوہ وڈی ترسیل نوں ری پبلیکن فوجیاں نوں بھیجنے دی اجازت دیندا اے۔ [۸۴] مختلف یورپی طاقتاں دی خفیہ کارروائیاں نوں ، اس وقت ، اک ہور عالمی جنگ دا خطرہ سمجھنے اُتے غور کیتا جاندا سی ، جو دنیا بھر دے جنگجو عناصر نوں خطرناک بنا رہیا سی۔
جنگ دے بارے وچ لیگ آف نیشنز دا ردعمل کمیونزم دے خوف توں متاثر ہويا ، [۸۵] تے اوہ لڑنے والے دھڑاں دے ذریعہ وڈے پیمانے اُتے اسلحہ تے ہور جنگی وسائل دی درآمد اُتے قابو پانے دے لئی ناکافی سی۔ اگرچہ عدم مداخلت کمیٹی تشکیل دتی گئی سی ، لیکن اس دی پالیسیاں بوہت گھٹ عمل وچ آئیاں تے اس دی ہدایتاں غیر موثر سن۔ [۸۶]
قوم پرستاں دی حمایت
[سودھو]اٹلی
[سودھو]چونکہ دوسری اٹلی-ایتھوپین جنگ وچ ایتھوپیا دی فتح نے اطالوی حکومت نوں اپنی فوجی طاقت پراعتماد کیتا ، تاں بینیٹو مسولینی بحیرہ روم دے فاشسٹ کنٹرول نوں حاصل کرنے دے لئی اس جنگ وچ شامل ہوئے ، [۱۲] نیشنلسٹاں دی حمایت نیشنل سوشلسٹاں توں زیادہ حد تک کیتا [۸۷] رائل اطالوی بحریہ ( سانچہ:Lang-it ) بحیرہ روم دی ناکہ بندی وچ خاطر خواہ کردار ادا کیتا ، تے بالآخر اٹلی نے مشین گن ، توپ خانے ، ہوائی جہاز ، ٹینکیٹ ، ایوازونا لیجنیریا ، تے کارپو ٹروپ والونٹری (سی ٹی وی) قوم پرست مقصد دے لئی فراہم کيتی۔ [۱۲] اطالوی سی ٹی وی اپنے عروج اُتے ، قوم پرستاں نوں 50،000 افراد دی فراہمی کريں گا۔ [۱۲] اطالوی جنگی جہازاں نے ریپبلکن بحریہ دی نیشنلسٹ دی زیرقیادت ہسپانوی مراکش دی ناکہ بندی توڑنے وچ حصہ لیا تے ریپبلکن دے زیر انتظام ملگا ، والنسیا تے بارسلونا اُتے بحری بمباری وچ حصہ لیا۔ [۸۸] مجموعی طور اُتے ، اٹلی نے قوم پرستاں نوں 660 طیارے ، 150 ٹینک ، 800 آرٹلری دے ٹکڑے ، 10،000 مشین گناں ، تے 240،000 رائفل فراہم کيتیاں ۔ [۸۹]
جرمنی
[سودھو]جولائی 1936 وچ لڑائی شروع ہونے دے کچھ دن بعد ہی جرمنی دی شمولیت دا آغاز ہويا۔ ایڈولف ہٹلر نے قوم پرستاں دی مدد دے لئی فوری طور اُتے طاقتور ہويا تے بکتر بند یونٹاں وچ بھیجیا۔ اس جنگ نے جرمن فوج دے لئی جدید ترین ٹکنالوجی دے نال جنگی تجربہ کیتا۔ اُتے ، مداخلت توں عالمی جنگ وچ اضافے دا خطرہ وی سی جس دے لئی ہٹلر تیار نئيں سی۔ لہذا ، اس نے اپنی امداد محدود کردتی ، تے اس دے بجائے بینیٹو مسولینی نوں اٹلی دے وڈے وڈے یونٹاں وچ بھیجنے دی ترغیب دی۔ [۹۰]
نازی جرمنی دے اقدامات وچ ملٹی ٹاسکنگ کونڈور لیجنہاں دی تشکیل ، جو جولائی 1936 توں مارچ 1939 تک لوفٹ وفی تے جرمن فوج ( ہیئر ) دے رضاکاراں اُتے مشتمل اک یونٹ شامل اے۔ کونڈور لشکر خاص طور اُتے 1936 دے ٹولڈو دی لڑائی وچ کارآمد ثابت ہويا۔ جرمنی نے جنگ دے ابتدائی مرحلے وچ افریقہ دی فوج نوں سرزمین اسپین منتقل کردتا۔ [۵۳] جرمنی دی کاروائیاں آہستہ آہستہ پھیل گئياں تاکہ ہڑتال دے اہداف وی شامل ہوسکن ، خاص طور اُتے تے متنازعہ طور اُتے - گورینیکا اُتے بمباری ، جس نے 26 اپریل 1937 نوں 200 توں 300 شہریاں نوں ہلاک کیتا۔ جرمنی نے نويں ہتھیاراں دی جانچ دے ل test وی اس جنگ دا استعمال کیتا ، جداں لوفٹ وِف جنکرز جو 87 اسٹوکاس تے جنکرز جو 52- ٹرانسپورٹ ٹراموٹرس (بمبار دے طور اُتے وی استعمال کیتا جاندا اے ) ، جس نے اپنے آپ نوں موثر ثابت کیتا۔ [۹۱]
جرمنی دی شمولیت دا انکشاف آپریشن اورسالا جداں U- کشتی دے تحت کیتا گیا سی۔ تے کریگسمرین دی طرف توں شراکت. اس لشکر نے بہت ساریاں قوم پرستاں دی فتوحات دی پیش کش دی ، خاص طور اُتے ہوائی لڑائی وچ ، [۵۳] جدوں کہ اسپین نے ہور جرمن ٹینک دی حکمت عملی دے لئی اک ثابت قدمی فراہم کيتی۔ جرمن یونٹاں نے قوم پرست طاقتاں نوں جو تربیت فراہم دی اوہ قابل قدر ثابت ہوئے گی۔ جنگ دے اختتام تک ، شاید 56،000 نیشنلسٹ فوجی ، جنہاں نے پیتادہ ، توپ خانہ ، ہوائی تے بحری افواج نوں شامل کیتا سی ، نوں جرمن دستےآں نے تربیت حاصل کيتی سی۔ [۵۳]
اسپین دے لئی ہٹلر دی پالیسی ہوشیار تے عملی سی۔ انہاں دی ہدایات واضح سن: "... جرمن نقطہ نظر توں سو فیصد فرانکو دی فتح مطلوب نئيں سی rather بلکہ اسيں جنگ دے تسلسل تے بحیرہ روم وچ تناؤ نوں برقرار رکھنے وچ دلچسپی رکھدے سن ۔ " ہٹلر چاہندا سی فرانکو دی مدد کرنا تاکہ انہاں دا شکریہ ادا کیتا جاسکے تے سوویت یونین دے حمایت یافتہ فریق نوں جیتنے توں روک سکے ، لیکن کاڈیلو نوں فوری فتح دلانے دے لئی اِنّا وڈا نئيں سی۔ [۲۰]
اس جنگ وچ مجموعی طور اُتے تقریبا، 16،000 جرمن شہری لڑے سن ، جنہاں وچ 300 دے نیڑے افراد مارے گئے سن ، [۱۷] حالانکہ کسی وی وقت 10،000 توں زیادہ شریک نئيں ہوئے سن ۔ 1939 دی قیمتاں وچ قوم پرستاں دے لئی جرمنی دی امداد تقریبا پاؤنڈ 43،000،000 (215،000،000 ڈالر) سی ، [۱۷] سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref>
ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔ 15.5٪ تنخواہاں تے اخراجات دے لئی استعمال کیتا گیا سی تے 21.9٪ اسپین نوں براہ راست فراہمی دے لئی استعمال کیتا گیا سی ، جدوں کہ 62.6 فیصد خرچ کیتا گیا سی کونڈور لشکر اُتے [۱۷] مجموعی طور اُتے ، جرمنی نے قوم پرستاں نوں 600 طیارے تے 200 ٹینک فراہم کیتے۔ [۴۸]
پرتگال
[سودھو]پرتگالی وزیر اعظم انتونیو ڈی اولیویرا سلازار دی اسٹڈو نو حکومت نے فرانکو دی افواج نوں گولہ بارود تے رسد دی مدد فراہم کرنے وچ اہم کردار ادا کیتا۔ [۱۲]
سالزار نے دوسری جمہوریہ افواج دے خلاف انارکی تے اشتراکیوں دے خلاف جنگ وچ فرانسسکو فرانکو تے قوم پرستاں دی حمایت کيتی۔ قوم جلد از جلد اُتے بندرگاہاں تک رسائی دی کمی سی، لہذا سالزار دے پرتگال سمیت انہاں نوں بیرون ملک توں اسلحے دی ترسیل وصول دی مدد کيتی، آرڈننس بعض قوم پرست قوتاں نوں عملی طور اُتے گولہ بارود توں باہر بھج گیا. اس دے نتیجے وچ ، قوم پرستاں نے لزبن نوں "کیسٹل دی بندرگاہ" کہیا۔ [۱۲] بعد وچ ، فرانکو نے لی فیگارو اخبار وچ اک انٹرویو وچ سلزار دیاں گلاں چمکتی ہوئی لفظاں وچ کہی نيں: "سب توں مکمل سیاست دان ، جس وچ سب توں زیادہ قابل احترام اے ، جسنوں ميں جاندا ہاں اوہ سالزار اے۔ وچ اسنوں ذہانت ، اس دے سیاسی احساس تے عاجزی دے لئی اک غیر معمولی شخصیت دے طور اُتے مندا ہون۔ اس دا واحد عیب شاید اس دی شائستگی اے۔ " [۹۲]
8 ستمبر 1936 نوں لزبن وچ بحری بغاوت ہوئی۔ دو بحری پرتگالی جہازاں دے عملے ، این آر پی افونسو ڈی الببرک تے ڈیو ، نے بغاوت کردتی۔ ملاح ، جو کمیونسٹ پارٹی توں وابستہ سن ، نے اپنے افسران نوں محدود کردتا تے جہازاں نوں لزبن توں کڈ کے اسپین وچ لڑنے والی ہسپانوی ریپبلکن افواج وچ شامل ہونے دی کوشش کيتی۔ سالزار نے جہازاں نوں فائرنگ توں تباہ کرنے دا حکم دتا۔ [۹۳]
جنوری 1938 وچ ، سلازار نے پیڈرو ٹیوٹوینی پریرا نوں پرتگالی حکومت دا فرانکو دی حکومت دے لئی خصوصی رابطہ دے عہدے اُتے مقرر کیتا ، جتھے اس نے بہت ساکھ تے اثر و رسوخ حاصل کیتا۔ [۹۴] اپریل 1938 وچ ، پریرا باضابطہ طور اُتے اسپین وچ پرتگالی سفیر دا اک مکمل عہدہ سنبھال لیا ، تے دوسری جنگ عظیم دے دوران اوہ اس عہدے اُتے فائز رہے۔ [۹۵]
ہسپانوی خانہ جنگی دے خاتمے توں کچھ دن پہلے ، 17 مارچ 1939 نوں پرتگال تے اسپین نے ایبیرین معاہدہ اُتے دستخط کیتے ، جو جارحیت نہ کرنے دا اک معاہدہ اے جس دے تحت ایبیرین تعلقات وچ اک نويں مرحلے دا آغاز ہُندا اے۔ فرانکو تے سالزار دے وچکار ہونے والی ملاقاتاں نے اس نويں سیاسی انتظامات وچ بنیادی کردار ادا کیتا۔ [۹۶] ایہ معاہدہ جزیرہ نما ایبیریا نوں ہٹلر دے براعظم نظام توں دور رکھنے وچ فیصلہ کن ساز ثابت ہويا۔ [۹۴]
اس دی مستقل فوجی مداخلت دے باوجود - اس دی آمرانہ حکومت دے ذریعہ ، کسی حد تک "نیم سرکاری" دی توثیق تک ہی محدود سی ، سیاسی بدامنی دی وجہ توں ، اک "ویریاٹوس لشکر" رضاکار فورس دا انتظام کیتا گیا سی ، لیکن اسنوں ختم کردتا گیا سی۔ [۹۷] 8،000 تے 12،000 [۱۲] [۹۷] درمیان فوجیاں نے ہن وی رضاکارانہ خدمت انجام دتی ، صرف اک متحد قوت دی بجائے مختلف نیشنلسٹ یونٹاں دے حصے دے طور پر۔ اس توں پہلے ویریاٹوس لشکر نوں وسیع پیمانے اُتے تشہیر دی وجہ توں ، پرتگالی رضاکاراں نوں ہن وی " ویریاٹوس " کہیا جاندا اے۔ [۱۷] [۱۲] پرتگال قوم پرستاں نوں تنظیمی ہنر مہیا کرنے تے آبیرین پڑوسی دی طرف توں فرانکو تے اس دے اتحادیاں نوں ایہ یقین دہانی کرانے وچ معاون سی کہ نیشنلسٹ مقصد دے لئی سپلائی ٹریفک وچ کوئی مداخلت نئيں ہوئے گی۔ [۱۲]
دوسرے
[سودھو]برطانیہ دی کنزرویٹو حکومت نے مضبوط غیرجانبداری دی پوزیشن برقرار رکھی تے اشرافیہ تے میڈیا دے ذریعہ اس دی حمایت کيتی گئی ، جدوں کہ کھبے بازو نے جمہوریہ دے لئی امداد جمع کيتی۔ [۹۸] حکومت نے اسلحے دی ترسیل دی اجازت دینے توں انکار کردتا تے جہاز بھیجنے دی کوشش دے لئی جنگی جہاز بھیجے۔ نظریاتی طور اُتے اسپین وچ لڑنے دے لئی رضاکارانہ طور اُتے جانا اک جرم سی ، لیکن اوداں وی 4000 دے نیڑے چلا گیا۔ دانشوراں نے ری پبلیکنز دی بھر پور حمایت کيتی۔ بہت سارے لوکاں نے مستند انسداد فاشزم دی امید دے نال اسپین دا دورہ کیتا۔ انہاں دا حکومت اُتے بوہت گھٹ اثر پيا ، تے اوہ امن دے لئی مضبوط عوامی موڈ نوں متزلزل نئيں کرسکے۔ [۹۹] لیبر پارٹی تقسیم ہوگئی ، اس دا کیتھولک عنصر نیشنلسٹاں دے حامی اے۔ اس نے باضابطہ طور اُتے بائیکٹ دی توثیق دی تے اس دھڑے نوں بے دخل کردتا جس توں ریپبلکن مقصد دے لئی حمایت دا مطالبہ کیتا گیا سی۔ لیکن آخر کار اس نے وفادارےآں دی حمایت کرنے دا مطالبہ کیتا۔ [۱۰۰]
رومانیہ دے رضاکاراں دی قیادت آئرن گارڈ (" آرجنل مائیکل آف لیجنین" ) دے نائب رہنما آئن موؤ دی سربراہی وچ ہوئی ، جنہاں دے ست لیجنریاں دے گروپ نے نیشنلسٹاں دے نال اپنی تحریک دا نال دینے دے لئی دسمبر 1936 وچ اسپین دا دورہ کیتا۔ [۱۰۱]
آئرش دی حکومت نے جنگ وچ حصہ لینے دے خلاف منع کرنے دے باوجود ، آئرش سیاسی کارکن تے فائن گیل (حال ہی وچ غیر سرکاری طور اُتے "دی بلیو شرٹس" دے ناں توں پکاریا جانے والی سیاسی جماعت) دے شریک بانی ، آئین آئ ڈوفی دے پیروکار ، تقریبا آئرشین باشندے۔ "آئرش بریگیڈ" دے طور اُتے ، فرانکو دے نال مل کے لڑنے دے لئی اسپین گیا سی۔ [۱۷] رضاکاراں دی اکثریت کیتھولک سی تے او ڈفی دے مطابق کمیونزم دے خلاف جدوجہد کرنے والے نیشنلسٹاں دی مدد دے لئی رضاکارانہ خدمات انجام دتیاں۔ [۲۹] [۱۰۲]
ریپبلکن دے لئی حمایت
[سودھو]بین الاقوامی بریگیڈ
[سودھو]26 جولائی وچ ، بغاوت شروع ہونے دے صرف اٹھ دن بعد ، ریپبلکن حکومت کیتی مدد دے منصوبےآں دا بندوبست کرنے دے لئی پراگ وچ اک بین الاقوامی کمیونسٹ کانفرنس دا انعقاد کیتا گیا۔ اس نے 5000 مرداں دی بین الاقوامی بریگیڈ تے 1 دا فنڈ اکٹھا کرنے دا فیصلہ کیتا ۔ [۲۰] ايسے وقت پوری دنیا وچ کمیونسٹ پارٹیاں نے پاپولر فرنٹ دی حمایت وچ تیزی توں اک وڈے پیمانے اُتے پروپیگنڈا مہم شروع کيتی۔ کمیونسٹ انٹرنیشنل نے اپنی سرگرمی نوں فوری طور اُتے اسپین نوں اپنے رہنما جورجی دیمیتروف ، تے اٹلی دی کمیونسٹ پارٹی دے سربراہ پالمیرو توگلیٹی بھیجنے دی سرگرمی نوں تقویت بخشی۔ [۲۰] [۱۰۳] اگست دے بعد روس توں امداد بھیجی جانے لگی ، روزانہ اک جہاز بحیرہ روم دی بندرگاہاں اُتے اسلحہ ، رائفل ، مشین گن ، دستی بم ، توپ خانے تے ٹرک لے کے پہنچکيا سی۔ کارگو دے نال سوویت ایجنٹ ، ٹیکنیشن ، انسٹرکٹر تے پروپیگنڈا کرنے والے آئے۔ [۲۰]
کمیونسٹ انٹرنیشنل نے فوری طور اُتے انٹرپرائز دے کمیونسٹ کردار نوں چھپانے یا اسنوں کم کرنے تے ترقی پسند جمہوریت دی جانب توں اسنوں اک مہم دی حیثیت توں ظاہر کرنے دے لئی بہت احتیاط دے نال بین الاقوامی بریگیڈ نوں منظم کرنا شروع کیتا۔ [۲۰] پرکشش گمراہ کن ناواں دا جان بجھ کر انتخاب کیتا گیا ، جداں اٹلی وچ "گیربلڈی" یا ریاستہائے متحدہ وچ "ابراہم لنکن"۔ [۲۰]
بہت سارے غیر ہسپانوی ، جو اکثر بنیاد پرست کمیونسٹ یا سوشلسٹ ادارےآں دے نال وابستہ ہُندے نيں ، نے بین الاقوامی بریگیڈ وچ شمولیت اختیار کيتی ، تے ایہ منیا کہ فاشزم دے خلاف جنگ وچ ہسپانوی جمہوریہ اک صف اول دی لکیر اے۔ ایہ یونٹ ری پبلیکن دے لئی لڑنے والےآں دی سب توں وڈی غیر ملکی دستہ دی نمائندگی کردے نيں۔ تقریبا 40000 غیر ملکی شہریاں نے بریگیڈ دے نال لڑائی دی ، حالانکہ کسی وی وقت 18،000 توں زیادہ تنازعہ وچ نئيں سن ۔ انہاں نے 53 ملکاں دی نمائندگی کرنے دا دعوی کیتا۔ [۱۷]
فرانس (10،000) ، نازی جرمنی تے آسٹریا (5،000) ، تے اٹلی (3،350) توں وڈی تعداد وچ رضاکار آئے سن ۔ 1000 وچ سوویت یونین ، ریاستہائے متحدہ ، برطانیہ ، پولینڈ ، یوگوسلاویہ ، ہنگری تے کینیڈا توں آئے سن ۔ [۱۷] سیلمان بٹالین ، جرمناں دا اک گروہ ، تے اٹلی دے اک گروپ ، گریبالی بٹالین ، نے میڈرڈ دے محاصرے دے دوران اپنی اکائیاں نوں ممتاز کیتا۔ امریکیوں نے XV انٹرنیشنل بریگیڈ ("ابراہم لنکن بریگیڈ") جداں اکائیاں وچ مقابلہ کیتا ، جدوں کہ کینیڈا دے مکینزی - پاپینیؤ بٹالین وچ شامل ہوئے۔ [۱۷]
رومانیہ دی کمیونسٹ پارٹی دے ممبر پیٹری بوری تے ویلٹر رومن سمیت پنج سو توں زیادہ رومانی باشندے ری پبلکن پارٹی دی طرف توں لڑے۔ [۱۰۴] آئرلینڈ نال تعلق رکھنے والے تقریبا 145 افراد [۱۰۵] نے کونی کالم تشکیل دتا ، جسنوں آئرش لوک موسیقار کرسٹی مور نے " ویو لا کوئنٹا بریگیڈا " دے گیت وچ لاوارث کردتا ۔ کچھ چینی بریگیڈ وچ شامل ہوئے۔ انہاں وچوں اکثریت بالآخر چین واپس آگئی ، لیکن کچھ جیل یا فرانسیسی مہاجر کیمپاں وچ چلے گئے ، تے کچھ ہی افراد اسپین وچ ہی رہے۔ [۱۰۶]
سوویت یونین
[سودھو]اگرچہ جنرل سکریٹری جوزف اسٹالن نے عدم مداخلت دے معاہدے اُتے دستخط کیتے سن ، لیکن سوویت یونین نے ریپبلکن افواج نوں مادی مدد فراہم کرکے لیگ آف نیشن دے پابندی دی خلاف ورزی دی ، جو انہاں دا اک ہور اہم ہتھیار سی۔ ہٹلر تے مسولینی دے برعکس ، اسٹالن نے چھپ چھپ کر ایہ کم کرنے دی کوشش کيتی۔ [۵۴] یو ایس ایس آر دے ذریعہ ری پبلیکنز نوں فراہم کردہ مواد دا تخمینہ 634 تے 806 طیارےآں ، 331 تے 362 ٹینکاں تے 1،034 توں 1،895 توپ خانے دے ٹکڑےآں دے وچکار مختلف ہُندا اے۔ [۱۰۷] اسٹالن نے ہتھیاراں دی شپمنٹ آپریشن دی سربراہی دے لئی سوویت یونین دی فوج دا سیکشن X وی تشکیل دتا ، جسنوں آپریشن X کہندے نيں ۔ اسٹالن دی ری پبلیکنز دی مدد وچ دلچسپی دے باوجود ، اسلحہ دا معیار متضاد سی۔ [۱۰۷] [۱۲] فراہم کردہ بہت ساریاں رائفلاں تے فیلڈ گن پرانی سن ، متروک سن یا کسی حد تک محدود استعمال کيتیاں سن (کچھ تریخ 1860 کيتیاں سن) لیکن T-26 تے BT-5 ٹینک جنگی لحاظ توں جدید تے موثر سن ۔ [۱۰۷] سوویت یونین نے ایداں دے طیارے فراہم کیتے جو موجودہ فورس وچ اپنی اپنی افواج دے نال موجود سن لیکن جرمنی نے نیشنلسٹاں نوں فراہم کیہ ہويا طیارہ جنگ دے اختتام تک بہتر ثابت ہويا۔ [۱۲]
روس توں اسپین تک ہتھیاراں دی نقل و حرکت انتہائی سست سی۔ بہت ساری کھیپ گم ہوئے گئی سی یا صرف جزوی طور اُتے مماثل ہوئے گئی سی جس دی اجازت دتی گئی سی۔ [۵۴] اسٹالن نے جہاز سازاں نوں جہازاں دے ڈیزائن وچ جھوٹھے ڈیکاں نوں شامل کرنے دا حکم دتا تے سمندر وچ ، سوویت کپتاناں نے قوم پرستاں دے پتہ لگیانے توں بچنے دے لئی فریب کاری والے جھنڈے تے پینٹ اسکیماں استعمال کيتیاں ۔ [۵۴]
یو ایس ایس آر نے 2،000 توں ،3،000 فوجی مشیراں نوں سپین بھیجیا۔ جدوں کہ سوویت فوج اک وقت وچ 500 افراد توں کم سی ، سوویت رضاکار اکثر سوویت ساختہ ٹینک تے ہوائی جہاز ، خاص طور اُتے جنگ دے آغاز وچ ہی چلاندے سن ۔ [۱۲] [۱۰۸] [۱۰۹] [۱۷] ریپبلکن پارٹی دے ہر فوجی یونٹ دے ہسپانوی کمانڈر وچ مساوی نمائندے والے "کمیسار پولیٹیکو" نے شرکت کيتی ، جو ماسکو دی نمائندگی کردا سی۔ [۲۰]
جمہوریہ نے سوویت باضابطہ بینک آف اسپین دے نال سوویت اسلحے دی ادائیگی دی ، جنہاں وچوں 176 ٹن فرانس دے راستے تے 510 براہ راست روس وچ منتقل ہوئے ، [۱۲] جسنوں ماسکو سونا کہیا جاندا اے۔
ہور ، سوویت یونین نے دنیا بھر دی کمیونسٹ پارٹیاں نوں بین الاقوامی بریگیڈ نوں منظم تے بھرتی کرنے دی ہدایت کيتی۔ [۱۰۳]
اک ہور اہم سوویت شمولیت ریپبلکن ریئر گارڈ دے اندر اندرونی معاملات دے لئی پیپلز کمیٹی دے سرگرمی ( NKVD ) سی۔ کمیونسٹ شخصیتاں جنہاں وچ وٹوریو ودالی (" کومانڈنٹ کونٹریس ") ، آئوسیف گریگولیویچ ، میخائل کولتسوف تے ، خاص طور اُتے ، الیگزینڈر میخائلووچ اورلوف دی سربراہی وچ سرگرمیاں انجام دتیاں گئیاں جنہاں وچ کاتالان مخالف اسٹالنسٹ کمیونسٹ سیاستدان آندرس نین ، سوشلسٹ صحافی مارک رین ، تے آزاد شامل سن ۔ کھبے بازو دے کارکن جوس روبلز ۔ [۱۲] اک ہور این دے وی ڈی دی زیرقیادت آپریشن فرانسیسی طیارے دی شوٹنگ (دسمبر 1936 وچ ) سی جس وچ ریڈ کراس دی بین الاقوامی کمیٹی (آئی سی آر سی) دے نمائندے جورجز ہینی نے پیراکیلوس دے قتل عام دے بارے وچ فرانسیسی دستاویزات پیش کيتیاں ۔ [۱۱۰]
میکسیکو
[سودھو]ریاست ہائے متحدہ امریکا تے وڈی لاطینی امریکی حکومتاں دے برخلاف ، جداں اے بی سی ملکاں تے پیرو ، میکسیکو نے ریپبلکن دی حمایت کيتی۔ [۱۲] [۱۲] میکسیکو نے فرانسیسی - برطانوی عدم مداخلت دی تجاویز اُتے عمل کرنے توں انکار کردتا ، [۱۲] تے 2،00،000 $ ڈالر دی امداد تے مادی امداد فراہم دی ، جس وچ 20،000 رائفلاں تے 20 ملین کارتوس شامل سن ۔ [۱۲]
جمہوریہ ہسپانوی دے لئی میکسیکو دی سب توں اہم شراکت اس دی سفارتی مدد سی ، نال ہی اس قوم نے ریپبلکن پناہ گزیناں دے لئی بندوبست دا اہتمام کیتا سی ، جنہاں وچ ہسپانوی دانشور تے ری پبلکن خانداناں دے یتیم بچے شامل سن ۔ تقریبا 50،000 افراد نے پناہ گزین دی ، بنیادی طور اُتے میکسیکو سٹی تے موریلیا وچ ، جس وچ 300 ملین ڈالر ،اب وی کھبے بازو دی ملکیت وچ موجود مختلف خزانےآں وچ سن ۔ [۱۲]
فرانس
[سودھو]اس دے خوف توں فرانس دے اندر خانہ جنگی پھیل سکدی اے ، فرانس وچ کھبے بازو دی "پاپولر فرنٹ" حکومت نے ریپبلکناں نوں براہ راست حمایت نئيں بھیجی۔ فرانسیسی وزیر اعظم لون بلم جمہوریہ توں ہمدردی رکھدے نيں ، [۱۱۱] خوف توں کہ اسپین وچ نیشنلسٹ افواج دی کامیابی دے نتیجے وچ نازی جرمنی تے فاشسٹ اٹلی دی اتحادی ریاست تشکیل پائے گی ، ایہ اتحاد جو فرانس نوں گھیرے وچ لے گا۔ [۱۱۱] سجے بازو دے سیاستداناں نے کسی وی امداد دی مخالفت کيتی تے بلم حکومت اُتے حملہ کیتا۔ [۱۱۱] جولائی 1936 وچ ، برطانوی عہدیداراں نے بلوم نوں ریپبلکناں نوں اسلحہ نہ بھیجنے اُتے قائل کیتا تے ، 27 جولائی نوں ، فرانسیسی حکومت نے اعلان کیتا کہ اوہ ریپبلکن افواج دی مدد دے لئی فوجی امداد ، ٹکنالوجی یا فوجاں نئيں بھیجے گی۔ [۱۱۱] اُتے ، بلم نے واضح کیتا کہ فرانس جمہوریہ نوں چاہے تاں امداد فراہم کرنے دا حق محفوظ رکھدا اے: "ہم ہسپانوی حکومت [ریپبلکن] ، جو اک جائز حکومت نوں اسلحہ پہنچیا سکدے سن … اساں ایسا نئيں کیتا ، "ان باغیاں [قوم پرستاں] نوں اسلحہ بھیجنے دے لالچ وچ آنے والےآں نوں عذر نہ دینے دا حکم دتیاں" [۱۱۱]
یکم اگست 1936 نوں ، 20،000 افراد اُتے مشتمل جمہوریہ دے حامی جلسے نے بلم توں مقابلہ کیتا ، تے مطالبہ کیتا کہ اوہ ری پبلیکن نوں ہوائی جہاز بھیجاں ، ايسے وقت سجے بازو دے سیاست داناں نے جمہوریہ دی حمایت کرنے تے اطراف وچ اطالوی مداخلت نوں بھڑکانے دے لئی ذمہ دار ہونے دے لئی بلم اُتے حملہ کیتا۔ فرانکو دی [۱۱۱] جرمنی نے برلن وچ فرانسیسی سفیر نوں آگاہ کیتا کہ جرمنی فرانس نوں ذمہ دار ٹھہرائے گا جے اوہ ری پبلکناں دی حمایت کرکے "ماسکو دے چالاں" دی حمایت کردا اے۔ [۱۱۱] 21 اگست 1936 نوں ، فرانس نے عدم مداخلت دے معاہدے اُتے دستخط کیتے۔ [۱۱۱] اُتے ، بلم حکومت نے پوتنز 540 بمبار طیارےآں (جو ہسپانوی ری پبلیکن پائلٹ دے ذریعہ "فلائنگ کوفن" دے ناں توں موسوم اے ) ، [۱۱۲] ڈیوئٹائین ہوائی جہاز ، تے لوئیر 46 لڑاکا طیارے 7 اگست 1936 نوں بھیجے جانے دے نال ، ریپبلکناں نوں خفیہ طور اُتے ہوائی جہاز فراہم کیتے۔ ریپبلکن افواج دے لئی اس سال دا دسمبر۔ [۱۱۱] فرانس نے ، کمیونسٹ نواز فضائی وزیر پیری کوٹ دے حق وچ ، تربیت یافتہ لڑاکا پائلٹاں تے انجینئراں دے اک گروپ نوں وی ری پبلکناں دی مدد دے لئی بھیجیا۔ [۲۰] [۷۳] اس دے علاوہ ، 8 ستمبر 1936 تک ، ہوائی جہاز جے اوہ دوسرے ملکاں وچ خریدے جاندے تاں فرانس توں اسپین وچ آزادانہ طور اُتے گزر سکدے سن ۔ [۱۱۱]
فرانسیسی ناول نگار آندرے مالراکس ریپبلکن کاز دا زبردست حامی سن ۔ اس نے ریپبلکن پارٹی دی جانب توں رضاکارانہ فضائیہ (اسکارڈریل ایسپانا) منظم کرنے دی کوشش کيتی ، لیکن اک عملی منتظم تے اسکواڈرن لیڈر دی حیثیت توں اوہ کسی حد تک نظریاتی تے غیر موثر سی۔ اسپینش دی فضائیہ دے باقاعدہ کمانڈر آندرس گارسیا لا کالے ملیراکس دی فوجی کارکردگی اُتے کھلے عام تنقید کر رہے سن لیکن انہاں نے پروپیگنڈا کرنے والے دی حیثیت توں اس دی افادیت نوں تسلیم کیتا۔ انہاں دا ناول ایل ایسپوائر تے فلمی ورژن جو انہاں نے تیار کیتا تے ہدایت کيتی سی ( ایسپوائر: سیرا ڈی ٹیرئول ) فرانس وچ ریپبلکن کاز دے لئی اک بہت وڈی مدد سی۔
دسمبر 1936 وچ فرانس دی طرف توں ریپبلکن نوں خفیہ حمایت ختم ہونے دے بعد وی ، پوری جنگ وچ قوم پرستاں دے خلاف فرانسیسی مداخلت دا اک سنگین امکان رہیا۔ جرمن انٹیلیجنس نے فرانکو تے نیشنلسٹاں نوں اطلاع دتی کہ فرانسیسی فوج کاتالونیا تے بیلیارک جزیراں وچ فرانسیسی فوجی مداخلت دے ذریعے جنگ وچ مداخلت دے بارے وچ کھلی گفتگو کر رہی اے۔ [۷۴] 1938 وچ ، فرانکو نے کاتالونیا ، بلیئرک جزیرے ، تے ہسپانوی مراکش اُتے فرانسیسی قبضے دے ذریعے اسپین وچ ممکنہ قوم پرست فتح دے خلاف فوری طور اُتے فرانسیسی مداخلت دا خدشہ ظاہر کیتا۔ [۱۱۳]
ریاست ہائے متحدہ امریکا
[سودھو]بہت سارے امریکی رضاکارانہ طور اُتے آئے تے سن 1937 وچ اسپین پہنچے۔ ابراہم لنکن دے ناں دا استعمال کردے ہوئے ، امریکا دے کمیونسٹ حمایت کرنے والے افراد نے لنکن بٹالین تشکیل دتی ، جو جنوری 1937 وچ XV انٹرنیشنل بریگیڈ دے اک حصے دے طور اُتے منظم کیتا گیا سی ۔ لنکن بٹالین نے ابتدا وچ تن کمپنیاں ، دو انفنٹری تے اک مشین گن نوں میدان وچ اتارا۔ اس وچ شامل لاطینی امریکی تے آئرش رضاکاراں دے سیکشن سن ، جنہاں نوں بالترتیب سینٹوریا گٹیرس تے کونولی کالم دے ناں توں منظم کیتا گیا سی۔ دو ماہ توں وی کم دی تربیت دے بعد ، لنکن فروری 1937 وچ حرکت وچ آگئے۔ بوہت سارے رضاکاراں نے اس تربیت نوں بطور یاد کیتا ، "وہ مینوں بندوق دیندے نيں تے اوہ مینوں 100 گولیاں دیندے نيں تے اوہ مینوں لڑنے دے لئی بھیج دیندے نيں۔" [۱۱۴]
بین الاقوامی بریگیڈ عام طور اُتے شاک دستے دے طور اُتے استعمال ہُندا سی ، تے اس دے نتیجے وچ انہاں نوں زیادہ جانی نقصان ہويا۔ جنگ دے اختتام تک لنکن بٹالین نے اپنی طاقت دا 22.5 فیصد کھو دتا سی۔ [۱۴]
1985 وچ سکریپس ہاورڈ ایڈیٹرز دے نال اک انٹرویو وچ ، صدر رونالڈ ریگن نے کہیا کہ زیادہ تر امریکیوں دا خیال اے کہ انہاں دے ساتھی امریکی جو وفادار قوتاں دے نال لڑدے نيں اوہ غلط رخ اُتے نيں۔
جنگ دے دوران
[سودھو]1936
[سودھو]ہسپانوی مراکش وچ نیشنلسٹ فوجیاں دی اک وڈی فضائی تے سیلفٹ اسپین دے جنوب مغرب وچ منظم کیتا گیا سی۔ [۱۲] بغاوت دے رہنما سنجورجو 20 جولائی نوں ہوائی جہاز دے حادثے وچ ہلاک ہوئے گئے سن ، [۱۲] [۱۷] شمال وچ مولا تے جنوب وچ فرانکو دے وچکار اک موثر کمانڈ تقسیم ہوگئی۔ [۳۵] اس عرصے وچ اسپین وچ ناں نہاد " ریڈ " تے " سفید خطوط " دے بدترین اقدامات وی دیکھنے وچ آئے۔ [۱۲] 21 جولائی نوں ، بغاوت دے پنجويں دن ، نیشنلسٹاں نے گلیشیا دے شہر فیرول وچ واقع وسطی ہسپانوی بحری اڈہ اُتے قبضہ کرلیا۔ [۱۲]
کرنل الفونسو بیورلگوئی کینیٹ دے تحت باغی فوج ، جو جنرل مولا تے کرنل ایسٹبن گارسیا دے ذریعہ بھیجی گئی اے ، نے جولائی توں ستمبر تک گیپوزکوہ دی مہم چلائی۔ گیپوزکوہ دی گرفتاری نے شمال وچ ریپبلیکن صوبےآں نوں وکھ تھلگ کردتا۔ 5 ستمبر نوں ، قوم پرستاں نے ایران دی لڑائی وچ ریپبلکناں دے لئی فرانسیسی سرحد بند کردتیگیپوزکوہ دی ۔ [۱۲] 15 ستمبر نوں سان سابسٹین ، انارسٹ تے باسکی قوم پرستاں دی تقسیم شدہ ریپبلکن فورس دا گھر سی ، جسنوں نیشنلسٹ فوجیاں نے لے لیا۔ [۱۲]
جمہوریہ غیر منظم انقلابی ملیشیاواں اُتے بھروسہ کردے ہوئے عسکری طور اُتے غیر موثر ثابت ہوئی۔ جمال دی سربراہی وچ ریپبلکن حکومت نے 4 ستمبر نوں اس صورتحال توں نمٹنے دے قابل نہ ہونے اُتے استعفیٰ دے دتا سی تے اس دی جگہ فرانسسکو لارگو کابلیرو دے تحت زیادہ تر سوشلسٹ تنظیم نے لے لی سی۔ [۱۱۵] نويں قیادت نے جمہوریہ زون وچ مرکزی کمان نوں متحد کرنا شروع کیتا۔ [۱۲] سویلین ملیشیا جو صرف دستیاب سن اس توں لیس رہندے سن ۔ اس طرح انھاں نے لڑائی وچ خاص طور اُتے جدید ہتھیاراں توں لیس افریقہ دی پیشہ ور فوج دے خلاف خراب کارکردگی دا مظاہرہ کیتا ، آخر کار فرانکو دی تیز رفتار پیش قدمی وچ اہم کردار ادا کیتا۔ [۱۱۶]
نیشنلسٹ دی طرف ، فرانسکو نوں 21 ستمبر نوں سلامانہاں دا وچ رینکنگ جرنیلاں دے اجلاس وچ چیف ملٹری کمانڈر دے طور اُتے منتخب کیتا گیا سی ، جسنوں ہن جنرلíسمو کے لقب توں وی پکاریا جاندا اے۔ [۳۵] [۱۲] فرانکو نے 27 ستمبر نوں اس وقت اک ہور فتح حاصل کيتی جدوں اس دی فوجاں نے ٹولڈو وچ الیزار دے محاصرے نوں فارغ کردتا ، [۱۲] جسنوں بغاوت دے آغاز توں ہی اک قوم پرست فوجی دستہ نے کرنل جوسے موسکارڈ اٹارٹے دے پاس رکھیا سی ، جس نے ہزاراں افراد دی مزاحمت کيتی۔ ریپبلکن فوجیاں دا ، جنہاں نے وکھ تھلگ عمارت نوں مکمل گھیر لیا۔ مراکش تے ہسپانوی لشکر کے عناصر بچ گئے۔ [۱۱۹] محاصرے توں فارغ ہونے دے دو دن بعد ، فرانکو نے خود نوں کڈیلو ("سردار" ، اطالوی ڈیوس تے جرمن فیوچر آمیننگ دے معنی قرار دتا: 'ڈائریکٹر') جدوں کہ مختلف تے متنوع فلنگیسٹ ، رائلسٹ تے ہور عناصر نوں زبردستی یکجا کردتا۔ قوم پرست کاز دے اندر۔ [۱۲] ٹولڈو وچ تبدیلی نے میڈرڈ نوں دفاعی تیاری کرنے دا وقت دتا ، لیکن فرانسکو دے لئی ایہ اک وڈی پروپیگنڈا فتح تے ذاتی کامیابی قرار دتا گیا۔ [۱۲] یکم اکتوبر 1936 نوں ، جنرل فرانکو نوں برگوس وچ ریاست تے فوج دے سربراہ دی تصدیق ہوئی۔ قوم پرستاں دے لئی ايسے طرح دی ڈرامائی کامیابی 17 اکتوبر نوں اس وقت ہوئی جدوں گیلیکیا توں آنے والی فوجاں نے شمالی اسپین دے محصور قصبے اویڈو نوں آزاد کرا لیا۔ [۲۹] [۱۲۰]
اکتوبر وچ ، فرانسواکی فوجیاں نے میڈرڈ دے خلاف اک وڈی کارروائی کيتی ، [۱۲] نومبر دے اوائل وچ اس تک پہنچ گئی تے 8 نومبر نوں اس شہر اُتے اک وڈا حملہ شروع کیتا۔ [۱۲] پبلکن حکومت نوں 6 نومبر نوں جنگی زون توں باہر ، میڈرڈ توں والنسیا شفٹ کرنے اُتے مجبور کیتا گیا۔ [۱۲] اُتے ، 8 تے 23 نومبر دے درمیان راجگڑھ اُتے قوم پرستاں دے حملے نوں پسپا کردتا گیا۔ کامیاب ریپبلکن دفاع وچ اک اہم عنصر پنجويں رجمنٹ [۱۲۱] تاثیر تے بعد وچ بین الاقوامی بریگیڈ دی آمد سی ، حالانکہ اس جنگ وچ صرف 3000 غیر ملکی رضا کاراں نے ہی حصہ لیا سی۔ [۱۲] راجگڑھ لینے وچ ناکام رہنے دے بعد ، فرانکو نے اس اُتے ہويا توں بمباری دی تے اگلے دو سالاں وچ میڈرڈ دا محاصرہ کرنے دے لئی تن سالہ محاصرے دا آغاز کرنے دے لئی متعدد فوجی کارروائی کيتی۔ کورونا روڈ دی دوسری جنگ ، جو شمال مغرب وچ اک نیشنلسٹ حملہ سی ، نے ریپبلکن افواج نوں پِچھے دھکیل دتا ، لیکن اوہ میڈرڈ نوں وکھ تھلگ کرنے وچ ناکام رہیا۔ جنگ جنوری تک جاری رہی۔ [۱۲]
1937
[سودھو]اطالوی فوج تے مراکش نال تعلق رکھنے والے ہسپانوی نوآبادیاتی فوجیاں دی طرف توں انہاں دی صفاں وچ اضافہ دے بعد ، فرانسکو نے جنوری تے فروری 1937 وچ میڈرڈ اُتے قبضہ کرنے دے لئی اک ہور کوشش کيتی ، لیکن اوہ فیر ناکام رہیا۔ ملاگا دی لڑائی جنوری دے وسط وچ شروع ہوئی سی ، تے اسپین دے جنوب مشرق وچ ایہ نیشنلسٹ حملہ ری پبلیکن دے لئی تباہی وچ بدل جائے گا ، جو غیر منظم تے مسلح سن ۔ ایہ شہر 8 فروری نوں فرانکو نے لے لیا سی۔ [۱۲] مختلف ملیشیاواں نوں ریپبلکن آرمی وچ اکٹھا کرنے دا عمل دسمبر 1936 وچ شروع ہويا سی۔ [۱۲] جارما نوں عبور کرنے تے میڈرڈ نوں ویلینسیا روڈ دے ذریعہ سپلائی وچ کمی لیانے دی مرکزی قوم پرست پیشرفت ، جنگ نوں جرما کہندے نيں ، جس دے نتیجے وچ بھاری جانی نقصان ہويا (6،000–20،000) دونے طرف۔ اس آپریشن دا بنیادی مقصد پورا نئيں ہويا ، حالانکہ قوم پرستاں نے اک معمولی حد تک علاقہ حاصل کرلیا۔ [۱۲]
اسی طرح دی قوم پرست حملہ ، گوڈاالاجارہ دی لڑائی ، فرانکو تے اس دی فوجاں دے لئی اک زیادہ اہم شکست سی۔ ایہ جنگ وچ عوامی جمہوریہ دی واحد مقبول فتح سی۔ فرانکو نے اطالوی فوج تے بلٹز کِریگ دے حربے استعمال کیتے۔ اگرچہ بوہت سارے حکمت عملی داناں نے حق پرستاں دی شکست دے لئی فرانکو نوں مورد الزام ٹھہرایا ، جرمناں دا خیال سی کہ ایہ نیشنلسٹاں دی 5،000 ہلاکتاں تے قیمتی سازوسامان دے ضائع ہونے دا قصور سی۔ [۱۲] جرمن حکمت عملی نے کامیابی دے نال ایہ استدلال کیتا کہ قوم پرستاں نوں پہلے کمزور علاقےآں اُتے توجہ دینے دی ضرورت اے۔ [۱۲]
"شمال وچ جنگ" دا آغاز مارچ دے وسط وچ ، بِسکی مہم توں ہويا سی ۔ باسکیوں نوں مناسب فضائیہ دی کمی دی وجہ توں سب توں زیادہ نقصان اٹھانا پيا۔ [۱۲] 26 اپریل نوں ، کنڈور لشکر نے گورنیکا شہر اُتے بمباری دی جس وچ 200–300 افراد ہلاک تے اہم نقصان ہويا۔ اس تباہی دا بین الاقوامی رائے اُتے اک خاص اثر سی۔ باسک پِچھے ہٹ گئے۔ [۱۲]
اپریل تے مئی نے کاتالونیا وچ ریپبلکن گروپاں دے وچکار لڑائی دے دن دیکھیا۔ ایہ تنازعہ اک حتمی فتح یافتہ حکومت - کمیونسٹ قوتاں تے انتشار پسند سی این ٹی دے وچکار سی۔ اس پریشانی نے نیشنلسٹ کمانڈ نوں خوش کیتا ، لیکن ریپبلکن ڈویژناں دا استحصال کرنے دے لئی کچھ نئيں کیتا گیا۔ [۱۲] گورینیکا دے زوال دے بعد ، ریپبلکن حکومت نے ودھدی تاثیر دے نال لڑائی شروع کردتی۔ جولائی وچ ، اس نے سیگوویا اُتے دوبارہ قبضہ کرنے دا اقدام کیتا ، تے فرانکو نوں بلائو محاذ اُتے اپنی پیش قدمی وچ تاخیر کرنے اُتے مجبور کیتا ، لیکن صرف دو ہفتےآں دے لئی۔ ايسے طرح دا ریپبلکن حملہ ، ہوسکیا جارحانہ ، ايسے طرح ناکام رہیا۔ [۱۲]
مولا ، فرانکو دا دوسرا کمانڈر ، 3 جون نوں ہوائی جہاز دے اک حادثے وچ ہلاک ہويا سی۔ [۱۲] جولائی دے اوائل وچ ، بلبائو دی لڑائی وچ اس توں پہلے ہونے والے نقصان دے باوجود ، حکومت نے برونٹ اُتے توجہ مرکوز کردے ہوئے میڈرڈ دے مغرب وچ اک مضبوط جوابی کارروائی کيتی۔ اُتے ، برونائٹ دی لڑائی جمہوریہ دے لئی اک اہم شکست سی ، جس نے اپنی بوہت سارے کامیاب فوج کھو دی۔ اس جارحیت دے نتیجے وچ ۵۰ کلومربع میٹر (۱۹ مربع میل) ، تے 25،000 ریپبلکن ہلاکتاں چھڈ دتیاں [۱۲]
زاراگوزا دے خلاف ریپبلکن حملہ وی اک ناکامی سی۔ زمینی تے فضائی فائدے حاصل کرنے دے باوجود ، بیلچائٹ دی لڑائی ، جس وچ فوجی مفادات دا فقدان اے ، دا نتیجہ صرف ۱۰ کلومیٹر (۳۳٬۰۰۰ فٹ) اگے ودھیا۔ تے بہت سارے سامان دا نقصان۔ [۱۲] فرانکو نے اراگون اُتے حملہ کیتا تے اگست وچ کینٹابریا دے سانتندر شہر اُتے قبضہ کرلیا ۔ [۱۲] باسکی علاقے وچ ریپبلکن فوج دے ہتھیان سُٹن دے بعد سانٹوسا معاہدہ ہويا ۔ [۱۲] گیخون آخرکار اکتوبر دے آخر وچ آشام دے جارحیت وچ گرفتار ہويا ۔ [۱۲] فرانکو نے شمال وچ مؤثر طریقے توں کامیابی حاصل کيتی سی۔ نومبر دے اختتام اُتے ، ویلکوسیا وچ فرانکو دیاں فوجاں بند ہونے دے نال ہی حکومت نوں دوبارہ بارسلونا جانا پيا۔ [۱۴]
1938
[سودھو]تیرویل دی لڑائی اک اہم محاذ آرائی سی۔ ایہ شہر ، جو پہلے قوم پرستاں نال تعلق رکھدا سی ، جنوری وچ ری پبلیکن نے فتح کیتا سی۔ فرانکوسٹ فوجیاں نے حملہ کرکے 22 فروری تک شہر نوں بازیاب کرا لیا ، لیکن فرانکو نوں جرمنی تے اطالوی دی فضائی مدد اُتے بھروسہ کرنے اُتے مجبور ہونا پيا۔ [۱۲]
7 مارچ نوں ، قوم پرستاں نے اراگون جارحیت دا آغاز کیتا ، تے 14 اپریل تک انہاں نے بحیرہ روم دی طرف دھکیل دتا سی ، جس توں اسپین دے ری پبلکن پارٹی دے زیرقبضہ حصے نوں دو حصےآں وچ کٹ دتا گیا سی۔ ریپبلکن حکومت نے مئی وچ امن دے لئی مقدمہ کرنے دی کوشش کيتی ، [۱۰۹] لیکن فرانکو نے غیر مشروط ہتھیان سُٹن دا مطالبہ کیتا تے اس دے بعد جنگ شروع ہوگئی۔ جولائی وچ ، قوم پرست فوج نے ویلوشیا وچ راجگڑھ دے راجگڑھ کیتی سمت تیرویل توں جنوب دی طرف تے جنوب دی طرف دباؤ ڈالیا ، لیکن ویلسنیا دا دفاع کرنے والے قلعےآں دا نظام ، XYZ لائن دے نال زبردست لڑائی وچ روک دتا گیا۔ [۱۲]
اس دے بعد ریپبلکن حکومت نے 24 جولائی توں 26 نومبر تک ایبرو دی لڑائی وچ اپنے علاقے نوں دوبارہ مربوط کرنے دے لئی اک آؤٹ آؤٹ کمپین دا آغاز کیتا ، جتھے فرانکو نے ذاتی طور اُتے اس دی کمان سنبھالی۔ [۱۲] ایہ مہم ناکام رہی ، تے اسنوں میونخ وچ ہٹلر دی فرانسکو برطانوی تسکین دے ذریعہ پامال کیتا گیا۔ برطانیہ دے نال معاہدے نے مغربی طاقتاں دے نال فاشسٹ مخالف اتحاد دی امید نوں ختم کردے ہوئے ریپبلکن دے حوصلے نوں مؤثر طریقے توں ختم کردتا۔ [۱۲] ایبرو توں پسپائی نے جنگ دے آخری نتائج دا تعین کیتا۔ [۱۲] نويں سال توں اٹھ دن پہلے ، فرانکو نے کاتالونیا دے حملے وچ وڈے پیمانے اُتے فوج سُٹ دی۔ [۱۲]
1939
[سودھو]فرانکو دی فوجاں نے 1939 دے پہلے دو مہینےآں دے دوران اک طوفانی مہم وچ کاتالونیا نوں فتح کیتا۔ تاراگونا 15 جنوری ، [۱۲۲] اس دے بعد 26 جنوری [۱۲] تے 2 فروری نوں گیرونا دے بعد بارسلونا دے نال گرے۔ [۱۲] 27 فروری نوں ، برطانیہ تے فرانس نے فرانکو حکومت نوں تسلیم کیتا۔ [۱۲]
ریپبلکن افواج دے لئی صرف میڈرڈ تے کچھ تے مضبوط گڑھ باقی رہے۔ 5 مارچ 1939 نوں کرنل سیگسمنڈو کاساڈو تے سیاستدان جولین بسیٹیرو دی سربراہی وچ ریپبلکن فوج نے وزیر اعظم جوآن نیگرین دے خلاف اٹھیا کھڑا ہويا تے امن معاہدے اُتے گل گل دے لئی قومی دفاع کونسل (کونسیجو ناسیونل ڈی ڈیفنسا یا سی این ڈی) تشکیل دی۔ [۱۲] [۱۰۹] ، مارچ ، 28 نوں نیگرین فرانس فرار ہوگیا ، [۱۰۹] لیکن میڈرڈ دے آس پاس دی کمیونسٹ فوجاں جنتا دے خلاف اٹھاں ، جس نے خانہ جنگی دے اندر اک مختصر خانہ جنگی دا آغاز کیتا۔ [۱۲] کاساڈو نے انہاں نوں شکست دتی ، تے قوم پرستاں دے نال امن مذاکرات دا آغاز کیتا ، لیکن فرانکو نے غیر مشروط ہتھیان سُٹن توں کم کسی وی چیز نوں قبول کرنے توں انکار کردتا۔ [۱۲]
26 مارچ نوں ، قوم پرستاں نے اک عام حملہ شروع کیتا ، 28 مارچ نوں نیشنلسٹاں نے میڈرڈ اُتے قبضہ کرلیا تے 31 مارچ تک انہاں نے ہسپانوی علاقے نوں اپنے کنٹرول وچ کرلیا۔ [۱۲] فرانسکو نے یکم اپریل نوں نشر ہونے والے اک ریڈیو تقریر وچ فتح دا اعلان کیتا ، جدوں ریپبلکن افواج دے آخری دستے نے ہتھیار ڈالے۔ [۱۲۳]
جنگ دے خاتمے دے بعد ، فرانکو دے سابقہ دشمناں دے خلاف سخت انتقامی کاروائیاں ہوئیاں۔ [۱۲۴] ہزاراں ری پبلیکن قید سن تے کم توں کم 30،000 نوں پھانسی دتی گئی۔ انہاں اموات دے دوسرے اندازےآں وچ 50،000 [۱۲] توں 200،000 تک دا فرق اے ، اس اُتے منحصر اے کہ اموات وی شامل نيں۔ بوہت سارے دوسرے نوں جبری مشقت ، ریلوے دی تعمیر ، دلدل بنائے جانے تے نہراں کھودنے اُتے مجبور کیتا گیا ۔ [۱۲]
لکھاں ریپبلیکن بیرون ملک فرار ہوگئے ، تے 500،000 دے نیڑے فرانس فرار ہوگئے۔ پناہ گزیناں نوں فرانسیسی تیسری جمہوریہ دے کیمپ گورس یا کیمپ ورنیٹ جداں قید خانے وچ قید کردتا گیا سی ، جتھے 12،000 ریپبلکناں نوں خستہ حال حالت وچ رکھیا گیا سی۔ پیرس وچ قونصل دی حیثیت توں اپنی صلاحیت دے مطابق ، چلی دے شاعر تے سیاستدان پابلو نیرودا نے SS ونپیگ جہاز دے ذریعے فرانس وچ 2،200 ریپبلکن جلاوطناں دے چلی وچ امیگریشن دا اہتمام کیتا۔ [۱۲۵]
گورس وچ رکھے ہوئے 17،000 مہاجرین وچوں ، کساناں تے دوسرے افراد نوں جو فرانس وچ تعلقات نئيں لبھ سکدے سن ، نوں تیسری جمہوریہ نے ، فرانسواکی حکومت دے نال معاہدہ کرکے ، اسپین واپس جانے دی ترغیب دتی سی۔ وڈی اکثریت نے ایسا کیتا تے انہاں نوں ایرن وچ فرانکوسٹ حکام دے حوالے کردتا گیا۔ [۱۲۶] اوتھے توں ، انہاں نوں سیاسی ذمہ داریاں دے قانون دے مطابق "طہارت" دے لئی مرانڈا ڈی ایبرو کیمپ منتقل کیتا گیا۔ وچی حکومت دے مارشل فلپ پیٹن دے اعلان دے بعد ، مہاجرین سیاسی قیدی بن گئے ، تے فرانسیسی پولیس نے انہاں افراد نوں پھڑنے دی کوشش کيتی جنھاں کیمپ توں آزاد کرایا گیا سی۔ دوسرے "ناپسندیدہ" لوکاں دے نال ، ہسپانویاں نوں نازی جرمنی جلاوطن کرنے توں پہلے ڈرینسی انٹرنمنٹ کیمپ بھیجیا گیا۔ میتھاؤسسن حراستی کیمپ وچ تقریبا 5،000 ہسپانویاں دی موت ہوئے گئی۔
جنگ دے باضابطہ خاتمے دے بعد ، گوریلا جنگ 1950 دی دہائی تک ہسپانوی ماکوس دے ذریعہ فاسد بنیاداں اُتے چھیڑ دتی گئی ، فوجی شکستاں تے ختم ہونے والی آبادی دی کم مدد توں آہستہ آہستہ کم ہويا۔ 1944 وچ ، جمہوریہ دے سابق فوجیاں دے اک گروپ نے ، جو نازیاں دے خلاف فرانسیسی مزاحمت وچ وی لڑے ، نے شمال مغربی کاتالونیا وچ وال ڈی آران اُتے حملہ کیتا ، لیکن 10 دن دے بعد انہاں نوں شکست دا سامنا کرنا پيا۔ [۱۲]
بچےآں دا انخلا
[سودھو]ریپبلیکنز نے اپنے زون توں 30،000 -35،000 بچےآں نوں انخلا دی نگرانی دی ، [۱۲۷] باسکی علاقےآں توں شروع ہويا ، جتھے توں 20،000 نوں کڈیا گیا سی۔ انہاں دی منزلاں وچ میکسیکو دے نال نال برطانیہ [۱۲۸] تے یو ایس ایس آر ، تے یوروپ وچ بوہت سارے دوسرے تھاںواں شامل سن ۔ 21 مئی 1937 نوں ، ہسپانوی بندرگاہ سینٹورزی توں بڑھدے ہوئے بھاپ وچ ایس ایس ہبانا اُتے تقریبا 4،000 باسکی بچےآں نوں برطانیہ لے جایا گیا۔ ایہ حکومت تے رفاہی گروپ دونے دی ابتدائی مخالفت دے خلاف سی ، جنہاں نے اپنے آبائی ملک توں بچےآں نوں ہٹانا ممکنہ طور اُتے مؤثر سمجھیا۔ ساؤتیمپٹن وچ دو دن بعد پہنچنے اُتے ، بچےآں نوں پورے انگلینڈ وچ منتشر کردتا گیا ، 200 توں ودھ بچے ویلز وچ رہائش پذیر سن ۔ [۱۲۹] ابتدائی عمر وچ بالائی حد 12 رکھی گئی سی ، لیکن اسنوں ودھیا کر 15 کردتا گیا اے۔ [۱۳۰] وسط ستمبر تک ، تمام لاس نائسز ، جداں ہی اوہ مشہور ہوئے گئے ، نوں اہل خانہ دے نال گھر مل گئے۔ زیادہ تر جنگ دے بعد اسپین واپس آئے سن ، لیکن 1945 وچ دوسری جنگ عظیم دے اختتام تک تقریبا 250 افراد برطانیہ وچ موجود سن ۔ [۱۳۱]
فنانسنگ
[سودھو]خانہ جنگی دے دوران قوم پرست تے ریپبلکن فوجی اخراجات مجموعی طور اُتے سالانہ 3،89ارب ڈالر تے اوسطا 1،44ارب سن ۔ سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref>
ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔ مجموعی طور اُتے نیشنلسٹ دے اخراجات دا حساب 2،04ارب ڈالر اے ، جدوں کہ ریپبلکن اخراجات 1،85ارب ڈالر تک پہنچ گئے نيں۔[۱۳۲] اس دے مقابلے وچ ، 1936–1938 وچ فرانسیسی فوجی اخراجات کل، 0،87 بلین ، اطالوی اخراجات 2،64 ارب ڈالر ، تے برطانوی اخراجات 4،13 بلین ڈالر سن ۔ [۱۳۳] جداں کہ 1930 دی دہائی دے وسط وچ ہسپانوی جی ڈی پی اطالوی ، فرانسیسی یا برطانوی لوکاں توں بہت چھوٹا سی ، [۱۳۴] تے دوسری جمہوریہ وچ عام طور اُتے سالانہ دفاعی تے سیکیورٹی بجٹ تقریبا 0،13 بلین ڈالر سی (کل سالانہ سرکاری اخراجات نیڑے سن ۔ ، 0،65bn) ، سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref>
ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔ جنگی وقت دے فوجی اخراجات نے ہسپانوی معیشت اُتے بہت زیادہ دباؤ ڈالیا۔ جنگ کيتی مالی اعانت دونے قوم پرستاں تے ری پبلکناں دے لئی اک بہت وڈا چیلنج سی۔
دونے جنگجو جماعتاں نے ايسے طرح دی مالی حکمت عملی اُتے عمل کیتا۔ دونے ہی معاملات وچ پینال کیندی تخلیق ، نويں ٹیکساں یا قرض دے اجرا دی بجائے ، جنگ کيتی مالی اعانت دی کلید سی۔ [۱۳۲]
دونے فریقاں نے زیادہ تر گھریلو وسائل اُتے انحصار کیتا۔ قوم پرستاں دی صورت وچ انہاں دی مجموعی اخراجات دا 63٪ ($ 1،28 بلین) تے ریپبلکن دے معاملے وچ اوہ 59٪ (1،09bn.) رہے۔ نیشنلسٹ زون وچ پیسہ کمانے دا کم 69٪ فیصد گھریلو وسائل دے لئی سی ، جدوں کہ ری پبلکن وچ ايسے طرح دی تعداد٪ 60 فیصد سی۔ [۱۳۲] ایہ زیادہ تر ایڈوانس ، کریڈٹ ، قرضےآں تے متعلقہ مرکزی بینکاں دے ڈیبٹ بیلنس دے ذریعہ انجام پایا اے۔ [۱۳۲] However [۱۳۲] اُتے ، جدوں کہ نیشنلسٹ زون وچ پیسےآں دا بڑھدا ہويا ذخیرہ پیداوار دی شرح نمو توں تھوڑا سا اُتے سی ، جدوں کہ ریپبلکن زون وچ ایہ پیداوار دے اعداد و شمار توں کدرے زیادہ گھٹ رہیا اے۔ نتیجہ ایہ ہويا کہ جدوں جنگ دے اختتام تک قوم پرستاں دی افراط زر 1936 دے مقابلے وچ 41 فیصد سی ، لیکن ریپبلکن تیسری ہندتوں ميں سی۔ ملکی وسائل دا دوسرا جزو مالی محصول سی۔ نیشنلسٹ زون وچ اس وچ مستقل اضافہ ہويا تے 1938 دے دوسرے نصف حصے وچ ایہ 1936 دے دوسرے نصف حصے توں 214٪ سی۔ [۱۳۵] 1935 وچ ریپبلکن زون وچ مالیاتی محصول 1935 وچ متناسب علاقے وچ ریکارڈ شدہ آمدنی دا 25٪ رہ گیا سی ، لیکن 1938 وچ تھوڑا سا ٹھیک ہوئے گیا سی۔ دونے طرف نال جنگ توں پہلے ٹیکس دے نظام نوں دوبارہ انجنیئر نئيں کیتا گیا سی۔ ریپبلکن زون وچ ٹیکس وصولی وچ ڈرامائی مسائل تے جنگ دے دوران اختلافات پیدا ہوئے ، کیونجے زیادہ توں زیادہ آبادی نیشنلسٹاں دے زیر اقتدار رہی۔ گھریلو وسائل دا اک چھوٹا جہا حصہ ضبطی ، چندہ یا داخلی قرض لینے توں آیا اے۔ [۱۳۲]
نیشنلسٹاں (0،76 بلین ڈالر) دے معاملے وچ غیر ملکی وسائل دی مالیت 37٪ تے ری پبلیکن (0،77ارب $) دی صورت وچ 41٪ اے۔ سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref>
ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔ قوم پرستاں دے لئی ایہ زیادہ تر اطالوی تے جرمنی دا سہرا سی۔ سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref>
ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔ ریپبلکن دے معاملے وچ ایہ سونے دے ذخائر دی فروخت سی ، زیادہ تر یو ایس ایس آر نوں تے فرانس نوں بوہت گھٹ رقم وچ ۔ کسی وی فریق نے عوامی قرض لینے دا فیصلہ نئيں کیتا تے نہ ہی کسی نے غیر ملکی زرمبادلہ دی منڈیاں اُتے قرض اتارا۔ [۱۳۶]
حالیہ مطالعات دے مصنفاں دا مشورہ اے کہ دتے گئے نیشنلسٹ تے ریپبلکن اخراجات دا موازنہ کیتا جاندا سی ، اس توں پہلے نظریہ ریپبلکن وسائل دی بدانتظامی دی طرف اشارہ کرنا ہن قابل عمل نئيں اے۔ سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref>
ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔ اس دے بجائے ، انہاں دا دعوی اے کہ ریپبلکن بین الاقوامی عدم مداخلت دے معاہدے دی رکاوٹاں دی وجہ توں وڈے پیمانے اُتے فوجی فتح وچ اپنے وسائل دا ترجمہ کرنے وچ ناکام رہے؛ انہاں نوں مارکیٹ دی قیمتاں توں زیادہ قیمت خرچ کرنے تے کم معیار دے سامان نوں قبول کرنے اُتے مجبور کیتا گیا۔ ریپبلکن زون وچ ابتدائی ہنگامےآں نے پریشانیاں نوں جنم دتا ، جدوں کہ بعد دے مراحل وچ جنگ دا ایہ مطلب سی کہ آبادی ، علاقہ تے وسائل سکڑدے رہندے نيں۔ [۱۳۲]
مرنے والےآں دی تعداد
[سودھو]خانہ جنگی توں ہلاکتاں دی تعداد | |||||||||||
رینج | اندازہ لگیانا | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
+ 2 میٹر | 2،000،000 سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref> ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔ | ||||||||||
+ 1 م | 1،500،000 ، سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref> ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔ 1،124،257 ، سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا | ||||||||||
+ 900،000 | 909،000 ، سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref> ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔ 900،000 [۱۳۷] | ||||||||||
+ 800،000 | 800،000 سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref> ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔ | ||||||||||
+ 700،000 | 750،000 ، سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref> ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔ 745،000 ، سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا | ||||||||||
+ 600،000 | 665.300 ، [۱۳۸] 650،000 ، [۱۳۹] 640،000 ، سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref> ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔ 625،000 ، سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا | ||||||||||
+ 500،000 | 580،000 ، سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref> ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔ 560،000 ، [۱۴۳] 540،000 ، سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا | ||||||||||
+ 400،000 | 496،000 ، سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref> ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔ 465،000 ، سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا | ||||||||||
+ 300،000 | 380،000 ، سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref> ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔ 365،000 ، [۱۴۶] 350،000 ، سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا | ||||||||||
+ 200،000 | 290،000 ، سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref> ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔ 270،000 ، سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا | ||||||||||
+ 100،000 | 170،489 ، سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref> ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔ 149،213 سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا |
ہسپانوی خانہ جنگی دی ہلاکتاں دی تعداد واضح نئيں اے تے ایہ خاص طور اُتے جنگ تے جنگ دے بعد دے جبر توں متعلق اک خاص متنازعہ مسئلہ اے۔ بوہت سارے عمومی تاریخی کم - خاص طور اُتے اسپین وچ ، کسی وی اعداد و شمار نوں اگے ودھانے توں گریز کردے نيں۔ وڈے پیمانے اُتے تاریخی سلسلہ ، [۱۴۷] انسائیکلوپیڈیا [۱۴۸] یا لغات [۱۴۹] کوئی تعداد فراہم نئيں کردے نيں یا بہترین تجویز پیش کردے نيں مبہم عمومی وضاحتاں۔ سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref>
ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔ ماہر ہسپانوی اسکالرز دے ذریعہ تیار کردہ عمومی تریخ دے ہور مفصل اکاؤنٹس اکثر اس مسئلے اُتے خاموش رہندے نيں۔ سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref>
ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔ غیر ملکی اسکالرز ، خاص طور اُتے اینگلو سیکسن مورخین کچھ عمومی تخمینے پیش کرنے دے خواہاں نيں ، اگرچہ کچھ نے اپنے تخمینے اُتے نظر ثانی دی اے ، عام طور اُتے تھلے دی طرف ، سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref>
ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔ تے اعداد و شمار 1 توں مختلف نيں۔ ملین توں 250،000. تعصب / ناجائز خواہش ، نااہلی یا ذرائع تک رسائی وچ تبدیلی دے علاوہ ، اختلافات دا نتیجہ بنیادی طور اُتے درجہ بندی تے طریقہ کار دے مسائل توں نکلدا اے۔
ترقی یافتہ مجموعی وچ عام طور اُتے مختلف قسماں شامل ہُندیاں نيں یا خارج ہُندی نيں۔ اسکالرز جو قتل یا "متشدد اموات" اُتے توجہ دیندے نيں اوہ عام طور اُتے (1) لڑائی تے لڑائی توں متعلق اموات دی لسٹ دیندے نيں۔ اس روبری دے اعداد و شمار 100،000 [۸۵] [۱۵۰] توں 700،000 تک نيں۔ [۱۵۱] (2) خانہ جنگی دے اختتام تک عدالدی تے غیر عدالدی ، محافظ دہشت گردی دا اندراج: 103،000 [۱۵۲] توں لے کے 235،000؛ [۱۵۳] ()) فوجی کارروائی توں عام شہری ہلاک ، عام طور اُتے ہوائی حملے: 10،000 توں 15،000۔ [۱۵۴] انہاں زمرے وچ مجموعی طور اُتے 235،000 [۱۵۵] توں 715،000 تک پوائنٹس شامل نيں۔ [۱۵۶] بہت سارے مصنفاں وسیع تر نظریہ دا انتخاب کردے نيں تے خانہ جنگی دے اختتام تک درج کيتی گئی غذائی قلت ، حفظان صحت دی کوتاہیاں ، سردی ، بیماری ، وغیرہ دی وجہ توں معمول دے مطابق اموات (4) نوں شامل کرکے "اموات دی تعداد" دا حساب لگیاندے نيں: 30،000 [۱۵۷] توں 630،000۔ [۱۵۸] جنگ دے اعدادوشمار دا سامنا کرنا کوئی غیر معمولی گل نئيں اے جس وچ خانہ جنگی توں متعلق (5) جنگ دے بعد دے دہشت گردی شامل نيں ، کدی کدی 1961 دے سال تک: 23،000 [۱۵۹] توں 200،000 تک۔ کچھ مصنفاں (6) غیر ملکی جنگی تے جنگی اموات توں متعلق اموات وی شامل کردے نيں: 3،000 [۱۶۰] توں 25،000 ، (7) دوسری جنگ عظیم وچ مارے گئے اسپین: 6،000 ، (8) بعد وچ گوریلا توں متعلق اموات ویلے ڈی آرن حملے : 4،000 ، (9) عام طور اُتے غذائیت دی وجہ توں ہونے والی اموات ، وغیرہ ، خانہ جنگی دے بعد درج نيں لیکن اس توں متعلق نيں: 160،000 توں 300،000۔ [۱۶۱]
ماہرین آبادیات بالکل مختلف انداز اختیار کردے نيں۔ مختلف زمراں توں اموات وچ اضافہ کرنے دے بجائے ، اوہ جنگ دے دوران ریکارڈ دی جانے والی اموات دی کل تعداد تے اس مجموعی فرق دے درمیان فرق معلوم کرنے دی کوشش کردے نيں جو 1926–3535 دے عرصے وچ سالانہ موت دی اوسط استعمال کرنے دے نتیجے وچ ہون گے۔ اس فرق نوں جنگ دے نتیجے وچ اضافی موت سمجھیا جاندا اے۔ اوہ اعداد و شمار جنہاں دی اوہ 1936–1939 دی مدت تک پہنچدے نيں اوہ 346،000 اے۔ 1936–1942 دی تعداد ، جس وچ دہشت گردی تے جنگ دے نتیجے وچ ہونے والی جنگ دے بعد ہونے والی اموات شامل نيں ، 540،000 نيں۔ سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref>
ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔ کچھ اسکالر اس توں وی اگے ودھ کے جنگ دے "آبادی وچ کمی" یا "آبادیاتی اثر" دا حساب لگیاندے نيں۔ اس معاملے وچ انہاں وچ (10) بیرون ملک ہجرت وی شامل ہوسکدی اے: 160،000 سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref>
ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔ توں 730،000 سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref>
ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔ تے (11) شرح پیدائش وچ کمی: 500،000 سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref>
ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔ توں 570،000 تک۔ سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref>
ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔
ظلم، بربریت
[سودھو]موت دی مجموعی بحث جاری اے۔ برطانوی مؤرخ انتونی بیور نے خانہ جنگی دی اپنی تریخ وچ لکھیا اے کہ فرانکو دے آنے والے " سفید دہشت گردی " دے نتیجے وچ 200،000 افراد ہلاک ہوئے تے " ریڈ دہشت گردی " نے 38،000 نوں ہلاک کردتا۔ جولیس رویز دا دعوی اے کہ ، "اگرچہ اعداد و شمار متنازعہ نيں ، لیکن ریپبلکن زون وچ کم توں کم 37،843 سزائے موت دتیاں گئیاں ، جنہاں وچ نیشنلسٹ اسپین وچ زیادہ توں زیادہ 150،000 پھانسی دتیاں گئیاں (جنگ دے بعد 50،000 وی شامل نيں)"۔ مؤرخ مائیکل سیڈمین نے دسیا کہ قوم پرستاں نے تقریبا 130،000 افراد تے ری پبلیکناں نے لگ بھگ 50،000 افراد نوں ہلاک کیتا۔ [۱۶۲] [[فائل:Mapadefosas-mjusticia-es.jpg|thumb| ہسپانوی خانہ جنگی دی قبراں۔ تدفین دے معلوم تھاںواں دا مقام۔ رنگ مداخلت دی قسم دا حوالہ دیندے نيں جو انجام دتا گیا اے۔ سبز : ہن تک کوئی مداخلت نئيں کيتی گئی۔ سفید : گمشدہ قبر۔ پیلا : ویلے ڈی لاس کاڈوس وچ منتقل ۔ سرخ : مکمل طور اُتے یا جزوی طور اُتے اخراج۔ نیلی ستارہ : ویلے ڈی لاس کاڈوس۔ ماخذ: اسپین دی وزارت انصاف 2008 وچ اک ہسپانوی جج توں بالتاسار گارزون ، 17 جولائی 1936 توں دسمبر 1951. درمیان سزائے موت تے 114،266 لوکاں دی گمشدگیاں دی تحقیقات کھولیا سزائے کہ شاعر تے ڈرامہ نگار کيتی سی چھان بین دے علاوہ فریڈریکو گارسیا لورکو ، جنہاں دے جسم پایا گیا اے کدی نئيں. فرانسیسی حکومت دے دوران گارسیا لورکا دی موت دا ذکر ممنوع سی۔ [۱۲]
حالیہ تحقیق نے گواہی دی گواہی ، ریموٹ سینسنگ تے فرانزک جیو فزکس تکنیک دے امتزاج دا استعمال کردے ہوئے اجتماعی قبراں دا پتہ لگیانا شروع کیتا اے۔ [۱۶۳]
ہیلن گراہم ، [۱۰۸] پول پریسٹن ، [۱۳] انٹونی بیور ، [۱۲] گیبریل جیکسن [۱۶۴] تے ہیو سیمس [۴۸] دا مؤقف اے کہ نیشنلسٹ باغیاں دے عہدے داراں دے ذریعہ اجتماعی پھانسیاں نوں منظم تے منظور کیتا گیا سی۔ ، جدوں کہ ریپبلکن لائناں دے پِچھے پھانسی دی سزااں ریپبلکن ریاست دے ٹوٹنے تے انتشار دا نتیجہ سن:
” | اگرچہ باغی اسپین وچ بے بنیاد قتل و غارت گری سی ، لیکن ملک دے لیمپیئزا ، جو برائیاں توں نکل گیا سی اس توں "صفائی ستھرائی" دا خیال نويں حکام دی نظم و ضبط دی پالیسی سی تے انہاں دا اک حصہ تخلیق نو دا پروگرام جمہوریہ اسپین وچ ، سب توں زیادہ ہلاکتاں انتشار دا نتیجہ ، قومی خرابی دا نتیجہ سن ، نہ کہ ریاست دا کم ، حالانکہ کچھ شہراں وچ کچھ سیاسی جماعتاں نے اس فسادات نوں ختم کیتا تے کچھ ذمہ داران بالآخر عہدےآں اُتے فائز ہوگئے۔ | “ |
اس دے برعکس ، اسٹینلے پاینے ، جولیس روئز [۱۶۵] تے جوسے سنچیز [۱۶۶] جداں مؤرخین دا موقف اے کہ ریپبلکن زون وچ سیاسی تشدد حقیقت وچ کھبے طرف توں منظم کیتا گیا سی:
” | عام طور اُتے ، گلی دے اک شخص نے اپنے "جابراں" دے لئی، نفرت دا ایہ اک ناقابل تسخیر پھیلاؤ نئيں سی ، جداں کہ کدی کدی اس دی تصویر کشی وی کيتی گئی اے ، لیکن اک نیم منظم سرگرمی جو کھبے بازو دے تقریبا تمام گروہاں دے حص byاں نے انجام دتی اے۔ پورے کھبے بازو دے علاقے وچ باسکی نیشنلسٹ ہی ایسی منظم سیاسی جماعت سی جس نے اس طرح دی سرگرمی وچ ملوث ہونے نوں روک دتا سی۔[۱۶۷] | “ |
قوم پرست
[سودھو][[فائل:Children during the Madrid bombing.jpg|کھبے|thumb| میڈرڈ (1936–1937) وچ فرانسواکی بمباری دے دوران بچے پناہ لیندے نيں۔ اس دے باوجود ری پبلکن اس محاصرے نوں پسپا کرنے وچ کامیاب ہوگئے۔ ]] قوم پرست مظالم ، جنہاں دے بارے وچ حکام نے اکثر حکم دتا سی کہ اوہ اسپین وچ "کھبے بازو" دے کسی وی سراغ نوں مٹا دتیاں اک لمپیزا (صفائی) دے تصور نے باغی حکمت عملی دا اک لازمی حصہ تشکیل دتا ، تے ایہ عمل کسی علاقے اُتے قبضہ کرنے دے فورا بعد ہی شروع ہوگیا۔ [۱۲] مورخ پال پریسٹن دے مطابق ، باغیاں دے ذریعہ سزائے موت پانے والےآں دی گھٹ توں گھٹ تعداد اک لکھ چالیس ہزار اے ، [۱۶۸] تے اس توں کدرے زیادہ ہونے دا امکان اے ، جدوں کہ دوسرے مورخین نے ایہ تعداد دو لکھ افراد نوں ہلاک کردتا۔ [۱۲] ایہ فوج باغی زون وچ فوج ، سول گارڈ تے فالانج دے ذریعہ حکومت دے ناں اُتے کيتی گئی سی۔ [۱۲] جولیس رویز نے اطلاع دتی اے کہ قوم پرستاں نے جنگ دے دوران اک لکھ افراد نوں ہلاک کیتا تے اس دے فورا. بعد گھٹ توں گھٹ 28،000 نوں پھانسی دے دی۔ جنگ دے پہلے تن مہینےآں وچ سب توں خون آلود سن ، 1968 توں 1975 تک فرانکو دی حکومت نے پھانسی دتی جانے والی تمام پھانسیاں وچوں 50 توں 70 فیصد تک ، اس عرصے وچ رونما ہوئے سن ۔ [۱۶۹] قتل دے ابتدائی چند مہینےآں وچ مرکزیت دی راہ وچ بہت زیادہ کمی سی ، جو زیادہ تر مقامی کمانڈراں دے ہتھ وچ سی۔ شہریاں دی ہلاکت دی اس حد تک کہ جنرل مولا نے انہاں دی طرف توں حملہ کیتا ، اس دی اپنی منصوبہ بندی دے باوجود تشدد دی ضرورت اُتے زور دیندے سن ۔ تنازعہ دے شروع وچ ، اس نے کھبے بازو دے عسکریت پسنداں دے اک گروپ نوں فوری طور اُتے پھانسی دینے دا حکم دتا سی ، صرف اس دا نظریہ تبدیل کرنے تے اس حکم نوں منسوخ کرنے دے لئی۔ [۲۳]
جنگ دے پہلے ہفتےآں دے دوران ایسی بہت ساری حرکدیاں رجعت پسند گروہاں نے انجام دتیاں سن۔ [۱۲] ایہ اسکول استاداں دی پھانسی، شامل [۱۲] کیونجے دوسری ہسپانوی جمہوریہ دی کوششاں نوں فروغ دینے دی laicism تے مذہبی تعلیمی ادارےآں اُتے حملے دے طور اُتے قوم پرستاں دی طرف توں سمجھیا جاندا سی نوں بند کرنے دی طرف توں اسکولاں توں چرچ بے رومن کیتھولک چرچ . نیشنلسٹاں دے زیر قبضہ شہراں ، [۱۷۰] وچ ناپسندیدہ افراد نوں پھانسی دینے دے نال ہی شہریاں دی وسیع پیمانے اُتے ہلاکتاں کيتیاں گئیاں۔ انہاں وچ ٹریڈ یونینلسٹ ، پاپولر فرنٹ دے سیاست دان ، مشتبہ فری میسنز ، باسکی ، کیٹلین ، اندلس ، تے گالیشین نیشنلسٹ ، ریپبلکن دانشور ، نامور ری پبلیکن دے رشتہ دار ، تے پاپولر فرنٹ نوں ووٹ ڈالنے دا شبہ رکھنے والے افراد جداں غیر جنگجو شامل سن ۔ [۱۲] [۱۶۴] [۴۸] [۱۶۴] [۴۸] [۱۷۱] [۱۳] قوم پرستاں نے فوجی فوجی افسران نوں وی اکثر ہلاک کیتا جنھاں نے بغاوت دے ابتدائی دناں وچ انہاں دی حمایت کرنے توں انکار کردتا سی۔ [۱۰۸] ابتدائی چند مہینےآں وچ بہت ساری ہلاکتاں اکثر چوکیداراں تے سویلین ڈیتھ اسکواڈ دے ذریعہ کيتیاں گئیاں ، جنہاں وچ نیشنلسٹ قیادت اکثر انہاں دے اقدامات اُتے تعزیت کردے یا انہاں دی مدد کردے سن ۔ [۱۰۸]
سیویل وچ قوم پرست قوتاں نے شہریاں دا قتل عام کیتا ، جتھے تقریبا؛ 8000 افراد نوں گولی مار دتی گئی۔ قرطبہ وچ 10،000 مارے گئے۔ 6،000-12،000 باداجوز وچ ہلاک ہوئے گئے سن ۔[۱۲] جاگیرداراں تے قدامت پسنداں وچوں اک ہزار توں ودھ انقلابیاں دی طرف توں ہلاک ہوئے گئے سن . گراناڈا وچ ، جتھے محنت کش طبقے دے محلےآں نوں توپ خانے دا نشانہ بنایا گیا سی تے سجے بازو دے دستےآں نوں سرکاری ہمدرداں نوں مارنے دے لئی آزادانہ لگیام دتی گئی سی ، [۱۷۲] گھٹ توں گھٹ 2000 افراد نوں قتل کیتا گیا سی۔ [۱۲] فروری 1937 وچ ، ملاگا اُتے قبضہ کرنے دے بعد 7،000 توں زیادہ افراد ہلاک ہوگئے سن ۔ [۱۲] جدوں بلباؤ فتح ہويا تاں ہزاراں افراد نوں جیل بھیج دتا گیا۔ اُتے ، معمول توں کم سزائے موت پائے گ، سن ، کیوں کہ گرنیکا نے بین الاقوامی سطح اُتے قوم پرستاں دی ساکھ نوں چھڈے۔ [۱۲] افریقہ دی فوج دے کالماں نے تباہ ہونے تے سیویل تے میڈرڈ دے وچکار راہاں کھینچدے ہوئے ہلاک ہونے والی تعداد دا خاص طور اُتے حساب کرنا مشکل اے۔ [۱۳] جنوبی اسپین دے وڈے املاک دے مالک زمیندار ریپبلکن حکومت دے ذریعہ بے زمین کساناں نوں دتی گئی زمین نوں اسلحہ دے زور توں دوبارہ حاصل کرنے دے لئی افریقہ دی فوج دے نال سوار ہوئے۔ پینڈو کارکناں نوں پھانسی دے دتی گئی تے ایہ مذاق اڑایا گیا کہ انہاں نوں تدفین دے منصوبے دی شکل وچ اپنی "زمینی اصلاح" ملی اے۔ [۱۰۸]
قوم پرستاں نے کیتھولک پادریاں نوں وی قتل کیتا۔ اک خاص واقعہ وچ ، بلباؤ اُتے قبضہ کرنے دے بعد ، انہاں نے سینکڑاں لوکاں نوں ، جنہاں وچ 16 پادری شامل سن ، جنہاں نے ریپبلکن افواج دے لئی راہ نما دے طور اُتے کم کیتا سی ، پینڈو علاقےآں یا قبرستاناں وچ جاکے انہاں دا قتل عام کیتا۔ [۱۷۳] [۱۲]
فرانکو دی افواج نے وی پروٹسٹنٹ اُتے ظلم ڈھایا ، جس وچ 20 پروٹسٹنٹ وزراء دا قتل وی شامل سی۔ [۱۲] فرانکو دی افواج اسپین توں "پروٹسٹنٹ عقائد" نوں ختم کرنے دے لئی پرعزم سی۔ [۱۹] قوم پرستاں نے وی باسکیوں اُتے ظلم ڈھایا ، کیونجے انہاں نے باسکی سبھیاچار نوں ختم کرنے دی کوشش کيتی۔ [۱۲] باسکی ذرائع دے مطابق ، خانہ جنگی دے فورا National بعد 22،000 باسکیوں نوں قوم پرستاں نے قتل کیتا۔ [۱۷۴]
قوم پرست جماعت نے ریپبلکن سرزمین اُتے شہراں اُتے ہوائی بمباری دی ، بنیادی طور اُتے کونڈور لشکر کے لوفٹ وفی رضاکاراں تے کورپو ٹروپی والونٹری دے اطالوی فضائیہ دے رضاکاراں نے کیتا: میڈرڈ ، بارسلونا ، والنسیا ، گورینیکا ، دورانگو ، تے ہور شہراں اُتے حملہ ہويا۔ . گورینیکا اُتے بمباری سب توں زیادہ متنازعہ سی۔ [۵۳] اٹلی دی فضائیہ نے سن 1938 دے اوائل وچ بارسلونا اُتے خاص طور اُتے زبردست بمباری دا حملہ کیتا سی۔ جدوں کہ کچھ قوم پرست رہنماواں نے اس شہر اُتے بمباری دی مخالفت کيتی سی - مثال دے طور اُتے ، جرنلس یاگے تے موسکارڈے ، جو غیر منفعت پرست ہونے دے لئی مشہور سن ، نے اَنھّا دھند احتجاج کیتا۔ تباہی - دوسرے قوم پرست رہنما ، اکثر فاشسٹ منانے والے ، انہاں بم دھماکےآں دی منظوری دیندے نيں جنھاں انہاں نے بارسلونا نوں "صاف" کرنے دے لئی ضروری سمجھیا سی۔ [۱۷۵]
مائیکل سیڈمین دا مشاہدہ اے کہ قوم پرست دہشت گردی قوم پرستاں دی فتح دا اک اہم حصہ سی کیونجے اس نے انہاں نوں اپنے عقب نوں محفوظ بنانے دی اجازت دی۔ روسی گوراں نے اپنی اپنی خانہ جنگی وچ ، کساناں دی بغاوتاں ، ڈاکوواں تے جنگجوواں نوں اپنی صفاں دے پِچھے دبانے دے لئی جدوجہد دی سی۔ برطانوی مبصرین دا استدلال سی کہ جے روسی گورائ اپنی خطوط دے پِچھے امن و امان نوں حاصل کرنے وچ کامیاب رہندے تاں اوہ کساناں اُتے فتح حاصل کرلیندے ، جدوں کہ چینی خانہ جنگی دے دوران چینی قوم پرستاں دی ڈاکوئاں نوں روکنے وچ ناکامی نے حکومت دے جواز نوں شدید نقصان پہنچایا . اس دے برعکس ، ہسپانوی نیشنلسٹاں نے اپنے علاقے وچ آبادی اُتے اک مشتبہ دہشت گردی دا حکم نافذ کیتا۔ انہاں نے اپنی خطوط دے پِچھے کدی وی متعصبانہ سرگرم سرگرمی دا سامنا نئيں کیتا تے اس حقیقت دے باوجود کہ اس طرح دے پہاڑی خطے وچ ڈاکوئاں دا مقابلہ کسی سنگین مسئلے وچ نئيں ہويا ، اس دے باوجود اس طرح دے پہاڑی خطے وچ ایہ کتنا آسان ہُندا۔ سیڈمین دا مؤقف اے کہ شدید دہشت گردی ، کھانے دی فراہمی اُتے قابو پانے دے نال ، نیشنلسٹ دے عقب وچ گوریلا جنگ کيتی عمومی کمی دی وضاحت کردی اے۔ [۱۹]
ریپبلکن
[سودھو]اسکالرز نے اندازہ لگیایا اے کہ ریپبلکن دے زیر قبضہ علاقےآں وچ 38،000 [۱۲] تے 70،000 [۱۷۶] شہری مارے گئے ، جس دا سب توں عام تخمینہ 50،000 دے لگ بھگ اے۔ [۴۸] [۱۳] اسٹینلے پاینے نے ایہ وی اندازہ لگیایا اے کہ ریپبلکن نے 50،000 دے نیڑے افراد نوں پھانسی دی۔ [۴۲] [۱۷۷]
قطعی تعداد کچھ وی ہوئے ، پروپیگنڈا دی وجوہات دی بناء اُتے ، دونے طرف توں ہلاکتاں دی تعداد بہت ودھیا چڑھا کر پیش کيتی گئی سی ، جس نے میلان ڈی مورٹوز دی علامت نوں جنم دتا سی۔ سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref>
ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔ فرانکو دی حکومت بعد وچ سرخ خوف و ہراس دے شکار 61،000 متاثرین دے ناں دسے ، لیکن جنہاں دی معقولیت توں تصدیق نئيں کيتی جاندی اے۔ [۱۴] گورینیکا اُتے بمباری تک اموات جمہوریہ دی بیرونی رائے اُتے مبنی ہاں گی۔ [۱۲]
جنگ توں پہلے 1936 دے کھبے بازو دے انقلاب دے نال ہی پہلے مہینےآں توں کھبے بازو دی عداوت دی دہشت گردی دا سلسلہ شروع ہويا سی ، جس نے صرف 18 تے 31 جولائی دے درمیان ، 839 مذہبی افراد نوں ہلاک کیتا ، اگست دے مہینے دے دوران ایہ سلسلہ جاری رہیا ، جس وچ 20 بشپاں سمیت 105 بشپ ہلاک ہوئے۔ ، جو اس سال رجسٹرڈ متاثرین دی کل تعداد دا 42٪ سی۔ [۱۷۸] خاص طور اُتے قابل ذکر جبر میڈرڈ وچ جنگ دے دوران کیتا گیا سی۔
ریپبلکن حکومت دا مخالف سی ، تے جدوں جنگ شروع ہوئی تاں فوجی بغاوت دی خبر دے رد عمل وچ حامیاں نے رومن کیتھولک پادریاں اُتے حملہ کر کے انہاں دا قتل کردتا۔ [۱۲] اس دی 1961 دی کتاب وچ ، جو اس وقت جرنل چرچ دے ڈائریکٹر سن ہسپانوی ارچ بشپ انتونیو مونتیرو مورینو، جو کہ 6،832 جنگ دے دوران ہلاک ہوئے گئے سن، 4،184 پادریاں، 2،365 راہباں تے راہب، تے 283 راہبات (بوہت سارے پہلے سن جنہاں وچ لکھیا انہاں دی موت توں پہلے عصمت دری کيتی گئی تھی) [۱۷۹][۱۸۰] ، 13 بشپس دے علاوہ ، بیور سمیت مورخین نے قبول کیتا۔ [۱۲] [۱۸۱] [۱۴] [۱۲] [۱۸۲] [۱۴] ۔ انہاں وچوں کچھ ہلاکتاں انتہائی بے دردی دے نال کيتیاں گئیاں ، کچھ نوں جلایا گیا ، جلاوطنی تے ملک بدر کرنے دی اطلاعات نيں۔ [۱۲] کچھ ذرائع دا دعوی اے کہ تنازعہ دے اختتام تک ، ملک دے 20 فیصد پادری ہلاک ہوچکے نيں۔ [۱۸۳] سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref>
ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔ ست اگست 1936 نوں میڈرڈ دے نیڑے سیررو ڈی لاس اینجلس وچ کمیونسٹ ملیشیا دے ذریعہ مقدس قلب عیسیٰ دی "پھانسی" مذہبی املاک دی وڈے پیمانے اُتے بے حرمتی کيتی گئی سی۔ [۱۸۴] جمہوری ریاستاں وچ جتھے ری پبلیکن اُتے عام کنٹرول سی ، اوتھے اک بہت وڈا تناسب - اکثر اکثریت سیکولر پجاریاں نوں ہلاک کیتا جاندا سی۔ [۱۸۵] مائیکل سیڈمین دا مؤقف اے کہ پادریاں دے لئی ریپبلیکنز نال نفرت کسی وی چیز توں زیادہ سی۔ اگرچہ مقامی انقلابی امیر تے سجے بازاں دی جان بچا سکدے نيں ، لیکن انھاں نے کدی کدائيں ہی کاہناں نوں اوہی پیش کش کيتی۔ [۱۸۶]
پادریاں دی طرح ، شہریاں نوں وی ریپبلکن علاقےآں وچ پھانسی دے دتی گئی۔ کچھ شہریاں نوں مشتبہ فلنگیسٹ دی حیثیت توں پھانسی دتی گئی۔ [۱۲] ریپبلکن نے نیشنلسٹ زون وچ ہونے والے قتل عام دے بارے وچ سنیا کے بعد ہور انتقام دی کارروائیاں وچ ہلاک ہوگئے۔ [۱۲] ریپبلکن شہراں دے خلاف کیتے گئے ہوائی حملے اک ہور محرک عنصر سن ۔ [۱۳] دکانداراں تے صنعت کاراں نوں ریپبلیکنز دے نال ہمدردی نہ ہونے دی صورت وچ گولی مار دتی گئی تے عام طور اُتے جے اوہ ایسا کردے تاں انہاں نوں بچایا جاندا۔ [۱۸۷] کمیشناں دے ذریعہ جعلی انصاف دی تلاش کيتی گئی ، جسنوں سوویت خفیہ پولیس تنظیم دے ناں توں چیکا ناں دتا گیا۔ [۱۲]
ریپبلکن علاقےآں وچ انقلابی کارکناں دے درمیان اک اچھی مشق دے طور اُتے ابھرنے والے متعدد ہلاکتاں پاسو ، فوری موت دے دستےآں دے ذریعہ کاں ۔ سڈمین دے مطابق ، ریپبلکن حکومت نے جنگ وچ دیر توں پایزیو کے اقدامات روکنے دے لئی صرف کوششاں کاں ۔ ابتدائی چند مہینےآں دے دوران ، حکومت نے یا تاں اسنوں برداشت کیتا یا اسنوں روکنے دے لئی کوئی کوشش نئيں کيتی۔ [۱۶۲] انہاں ہلاکتاں وچ اکثر اک علامتی عنصر پایا جاندا سی ، کیونجے ہلاک ہونے والےآں نوں طاقت تے اختیار دے اک جابرانہ وسائل دی شکل دینے دے طور اُتے دیکھیا جاندا اے۔ ایہی وجہ اے کہ ریپبلکن انہاں کاہناں یا آجراں نوں مار ڈالاں گے جنہاں نوں ذاتی طور اُتے کچھ غلط کم نئيں سمجھیا جاندا سی لیکن انہاں نوں پرانے جابرانہ حکم دی نمائندگی کردے ہوئے دیکھیا جاندا سی جسنوں تباہ کرنے دی ضرورت اے۔ [۱۰۸]
جب قومپرستاں دی ودھدی ہوئی کامیابی اُتے دباؤ ودھیا تاں ، بہت ساری شہریاں نوں مسابقتی کمیونسٹ تے انارکیسٹ گروپاں دے زیر کنٹرول کونسلاں تے ٹریبونلز نے پھانسی دے دی۔ [۱۲] کچھ افراد نوں کاتالونیا وچ سوویت مشورہ کردہ کمیونسٹ کارکناں نے پھانسی اُتے چڑھایا ، [۱۷] جارج اورویل نے بارسلونا وچ 1930 وچ کاتالونیا دے تعزیت کے دوران برج دے بارے وچ بیان کیتا ، جس نے مقابلہ عناصر دے وچکار بڑھدے ہوئے تناؤ دے بعد عمل کیتا۔ کاٹالان سیاسی منظر نامہ۔ کچھ افراد دوستانہ سفارت خاناں نوں فرار ہوگئے ، جنہاں وچ جنگ دے دوران 8،500 افراد رہائش پذیر ہون گے۔ [۱۲]
اندلس دے قصبے رونڈا وچ ، جنگ دے پہلے مہینے وچ 512 مشتبہ قوم پرستاں نوں پھانسی دے دتی گئی۔ [۱۷] کمیونسٹ سینٹیاگو کیریلو سولارس اُتے پیراکیلوس ڈی جارما دے نیڑے پیراکویلوس قتل عام وچ قوم پرستاں دے قتل دا الزام سی۔ [۱۲] سوویت حامی کمیونسٹاں نے دوسرے مارکسسٹاں سمیت ساتھی ریپبلکن دے خلاف متعدد مظالم دا ارتکاب کیتا: آندرے مارٹی ، جسنوں البابیٹ دے کسائ دے ناں توں جانیا جاندا اے ، بین الاقوامی بریگیڈ دے تقریبا 500 500 ارکان دی ہلاکت دا ذمہ دار سی۔ [۱۲] POUM (مارکسسٹ اتحاد دی ورکرز پارٹی) دے رہنما ، تے ہور کئی مشہور POUM ممبراں نوں ، یو ایس ایس آر دے این دے وی ڈی دی مدد توں ، کمیونسٹاں نے قتل کیتا سی۔ [۱۲]
ریپبلکن نے وی شہراں اُتے خود ہی بمباری حملے کیتے ، جداں کیبرا اُتے بمباری ، تے حقیقت وچ نیشنلسٹاں توں زیادہ شہراں تے سویلین اہداف اُتے اَنھّا دھند فضائی حملے کیتے۔ [۲۳]
ریپبلکن زون وچ جنگ دے دوران اڑتیس ہزار افراد مارے گئے سن ، انہاں وچوں ستاراں ہزار فوجی بغاوت دے اک ماہ دے اندر میڈرڈ یا کاتالونیا وچ مارے گئے سن ۔ جدوں کہ کمیونسٹ غیر قانونی عدالدی قتل دی حمایت وچ صریحا سن ، ریپبلکن پارٹی دا بیشتر حصہ انہاں ہلاکتاں توں گھبرا گیا سی۔ [۱۲] ایزانا استعفی دینے دے نیڑے آیا۔ [۱۲] انہاں نے پارلیمنٹ دے ہور ممبراں تے ہور مقامی عہدیداراں دی اک وڈی تعداد دے نال ، نیشنلسٹ حامیاں نوں سرقہ کرنے توں روکنے دی کوشش کيتی۔ اقتدار وچ رہنے والےآں وچوں کچھ نے قتل نوں روکنے دے لئی ذاتی طور اُتے مداخلت کيتی۔ [۱۲]
معاشرتی انقلاب
[سودھو]انارکیسٹ دے زیر کنٹرول علاقےآں ، اراگون تے کاتالونیا وچ ، عارضی فوجی کامیابی دے علاوہ ، اک وسیع معاشرتی انقلاب برپا ہويا سی جس وچ مزدوراں تے کساناں نے اراضی تے صنعت نوں اکٹھا کیتا تے مفلوج ریپبلکن حکومت دے متوازی کونسلاں قائم کيتیاں۔ [۱۲] اس انقلاب دی مخالفت سوویت حمایت یافتہ کمیونسٹاں نے کيتی سی ، جنہاں نے شاید حیرت انگیز طور اُتے شہری املاک دے حقوق دے ضائع ہونے دے خلاف مہم چلائی۔ [۱۲]
جداں جداں جنگ اگے بڑھی ، حکومت تے کمیونسٹ سفارت کاری تے طاقت دے ذریعے ، جنگی کوششاں اُتے حکومتی کنٹرول دی بحالی دے لئی سوویت اسلحے تک انہاں دی رسائ دا فائدہ اٹھا سکے۔ [۱۲] انتشار پسند تے مارکسی اتحاد دے ورکرز پارٹی ( پارٹڈو اوبریرو ڈی انفیفیسیئن مارکسیٹا ، POUM) نوں مزاحمت دے باوجود باقاعدہ فوج وچ ضم کیتا گیا۔ POUM ٹراٹسکی نوں فاشسٹاں دے آلہ کار دے طور اُتے سوویت یونین توں منسلک کمیونسٹاں نے غیر قانونی تے مذمت کيتی سی۔ [۱۲] 1937 دے یوم مئی وچ ، بہت سارے ہزاراں انارجسٹ تے کمیونسٹ ریپبلکن فوجیاں نے بارسلونا وچ اسٹریٹجک پوائنٹس دے کنٹرول دے لئی لڑی۔ [۱۲]
جنگ توں پہلے دا فلانج تقریبا 30،000–40،000 ممبراں دی اک چھوٹی پارٹی سی۔ [۱۲] اس نے اک ایداں دے معاشرتی انقلاب دا مطالبہ کیتا جس وچ ہسپانوی معاشرے نوں نیشنل سنڈیکلزم دی شکل وچ بدلدے ہوئے دیکھیا گیا ہوئے گا۔ [۱۸۹] the [۱۸۹] ریپبلیکنز دے ذریعہ اپنے لیڈر جوس انتونیو پریمو ڈی رویرا دی پھانسی دے بعد ، پارٹی کئی لکھ ارکان وچ شامل ہوگئی۔ [۱۲] فالج دی قیادت نے خانہ جنگی دے ابتدائی دناں وچ 60 فیصد ہلاکتاں دا سامنا کرنا پيا ، تے پارٹی نوں نويں ممبراں تے ابھردے ہوئے نويں رہنماواں نے تبدیل کیتا ، جنھاں کیمیساس نوواس ("نويں شرٹس") کہیا جاندا سی ، جنہاں وچ اس توں کم دلچسپی سی۔ نیشنل سنڈیکلزم دے انقلابی پہلو۔ [۱۹۰] اس دے نتیجے وچ ، فرانکو نے تمام لڑائی گروپاں نوں روايتی ہسپانوی فلانج تے نیشنل سنڈیکلسٹ جارحانہ جنٹاس وچ جوڑ دتا ( سانچہ:Lang-es ، FET y de لاس جونز)۔ [۱۲]
1930 دی دہائی وچ وی اسپین امن پسند تنظیماں دی توجہ دا مرکز بن گیا ، بشمول مفاہمت دی فیلوشپ ، وار ریسٹرز لیگ ، تے وار ریسٹرز انٹرنیشنل ۔ بہت سارے لوکاں نے ، جداں کہ ہن انھاں کہیا جاندا اے ، انسموسس (" منحرف افراد" ، مخلص اعتراضات ) نے عدم تشدد دی حکمت عملی دے لئی بحث کيتی تے کم کیتا۔ ممتاز ہسپانوی امن پسنداں ، جداں امپارو پو y گاسین تے جوس بروکیا نے ، ریپبلکن دی حمایت کيتی۔ بروکیا نے استدلال کیتا کہ ہسپانوی امن پسنداں دے پاس فاشزم دے خلاف موقف اختیار کرنے دے سوا تے کوئی متبادل نئيں اے۔ انہاں نے اس موقف نوں مختلف ذرائع توں عمل وچ لیایا ، بشمول غذائی سامان دی فراہمی نوں برقرار رکھنے دے لئی زرعی کارکناں نوں منظم کرنا ، تے جنگی مہاجرین دے نال انسانیت سوز کم کرنا۔ سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref>
ٹیگ؛
اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔
فن تے پروپیگنڈا
[سودھو]ہسپانوی خانہ جنگی دے دوران ، پوری دنیا دے لوکاں نوں نہ صرف معیاری فن دے ذریعے ، بلکہ پروپیگنڈے دے ذریعے وی ، اس دے عوام اُتے ہونے والے اثرات تے اثرات دا انکشاف ہويا۔ موشن پکچرز ، پوسٹرز ، کتاباں ، ریڈیو پروگرام ، تے کتابچے اس میڈیا آرٹ دی چند اک مثال نيں جو جنگ دے دوران بہت متاثر ہوئے سن ۔ قوم پرستاں تے جمہوریہاں دونے دے ذریعہ تیار کردہ ، پروپیگنڈا دے ذریعے اسپیناں نوں پوری دنیا وچ اپنی جنگ دے بارے وچ شعور پھیلانے دا موقع ملا۔ ویہويں صدی دے اوائل وچ ارنسٹ ہیمنگ وے تے للیان ہیل مین جداں مصنفاں دی مشترکہ پروڈیوس کردہ فلم نوں اسپین دی فوجی تے مالیاتی امداد دی ضرورت دی تشہیر دے لئی استعمال کیتا گیا سی۔ اس فلم ، اسپینش ارتھ کا پریمیئر جولائی 1937 وچ امریکا وچ ہويا۔ 1938 وچ ، جارج اورول دا کاتالونیا توں تعزیت ، جنگ وچ اپنے تجربات تے مشاہدات دا ذاتی محاسبہ ، برطانیہ وچ شائع ہويا۔ 1939 وچ ، ژان پال سارتر نے فرانس وچ اک مختصر کہانی "دی دیوار" شائع دی جس وچ انہاں نے گولی مار دے سزائے موت سنائے جانے والے جنگی قیدیاں دی آخری رات بیان کيتی اے۔
مجسمہ سازی دے اہم کماں وچ البرٹو سانچز پیریز دی ایل پیئبلو ایسپول تائین انہاں کیمینو کوئ انو ایسٹریلا ("ہسپانوی لوکاں دا راستہ اے جو ستارہ دی طرف جاندا اے ") ، اک 12.5 میٹر شامل نيں پادری توں باہر تعمیر شدہ یک سنگی اک سوشلسٹ یوٹوپیا دی جدوجہد دی نمائندگی کردے ہوئے۔ [۱۹۱] جولیو گونزلیز دا لا مونٹسیراٹ ، جنگ مخالف کم جو بارسلونا دے نیڑے اک پہاڑ دے نال اس دا اعزاز رکھدا اے ، اسنوں لوہے دی چادر توں تیار کیتا گیا اے جس نوں ہتھیاراں توں چھڑایا گیا اے تے اک کسان ماں نوں اک بازو وچ بچے وچ لے کے پیدا کیتا گیا اے۔ دوسرے وچ دراندی۔ الیگزنڈر کالڈر دے فوینٹے ڈی مروریو (مرکری فاؤنٹین) نے الماڈن تے اوتھے دے پارے دی بارودی سرنگاں اُتے قوم پرستاں دے جبری کنٹرول دے خلاف امریکی دی طرف توں اک احتجاجی مظاہرہ۔ [۱۹۲]
پابلو پکاسو نے <i id="mwCJk">گورینیکا</i> اُتے بمباری توں متاثر ہوئے ، تے لیونارڈو ڈ ونچی کی انجیواری دی لڑائی وچ ، 1937 وچ <i id="mwCJk">گورینیکا</i> پینٹ <i id="mwCJk">کیا</i> سی۔ گورینیکا ، جداں بوہت سارے اہم ریپبلکن شاہکاراں دی طرح ، پیرس وچ 1937 دی بین الاقوامی نمائش وچ پیش کیتا گیا سی۔ کم دا سائز (11) 25.6 دی طرف توں فٹ فٹ) نے بہت زیادہ توجہ حاصل کيتی تے ودھدی ہوئی ہسپانوی شہری بدامنی دی ہولناکیوں نوں عالمی سطح اُتے روشنی پائی۔ [۱۹۳] اس پینٹنگ نوں اس دے بعد 20 واں صدی وچ جنگ مخالف کم تے امن دی علامت قرار دتا گیا اے۔ [۱۹۴]
جوآن میرó نے ایل سیگڈور (دی ریپر) نوں تشکیل دتا ، جس دا باضابطہ عنوان ایل کیمپسینو کاتالین این ریبیلڈینا (بغاوت وچ کاٹالین دا کسان) سی ، جو تقریبا 18 فٹ توں 12 فٹ تک پھیلدا اے [۱۹۵] تے ہويا وچ اک دراندی لہرائے اک کسان دکھایا گیا اے، جس نوں میرو نے تبصرہ کہ "دراندی کمیونسٹ علامت نئيں اے۔ ایہ کٹنے دی علامت ، اس دے کم دا آلہ تے جدوں اس دی آزادی نوں خطرہ اے تاں اس دا ہتھیار اے۔ " [۱۹۶] اس کم نوں ، جو پیرس وچ سن 1937 دی بین الاقوامی نمائش وچ وی پیش کیتا گیا سی ، نمائش دے بعد ہسپانوی جمہوریہ دے راجگڑھ ویلینسیا وچ واپس بھیج دتا گیا سی ، لیکن اس دے بعد توں اوہ لاپتہ ہوچکيا اے یا اسنوں تباہ کردتا گیا اے۔
افریقہ دی فوج شمالی افریقہ وچ فوج تے ہسپانوی نوآبادیات دی پیچیدہ تریخ دی وجہ توں دونے طرف توں پروپیگنڈا کرنے وچ اک جگہ بنائے گی۔ دونے فریق موروری فوجاں دے مختلف کردار ایجاد کرن گے ، جو تاریخی علامتاں ، ثقافتی تعصبات تے نسلی دقیانوسی تصورات دی اک وسیع رینج اُتے روشنی ڈالدے نيں۔ افریقہ دی فوج نوں دوسری طرف پیش کرنے دے لئی دونے اطراف دی پروپیگنڈہ مہم دے اک حصے دے طور اُتے استعمال کیتا جائے گا جدوں غیر ملکی حملہ آور قومی برادری دے باہر توں حملہ آور ہُندے نيں ، جدوں کہ انہاں دی نمائندگی کردے ہوئے "سچ اسپین" دی نمائندگی کردے نيں۔ [۱۹۷]
نتائج
[سودھو]معاشی اثرات
[سودھو]دونے طرف نال جنگ کيتی ادائیگی بہت زیادہ سی۔ ریپبلکن پارٹی دے مالی وسائل نوں ہتھیاراں دے حصول توں مکمل طور اُتے ختم کردتا گیا سی۔ قوم پرست دی طرف توں ، سب توں زیادہ نقصان تنازعہ دے بعد ہويا ، جدوں انہاں نوں جرمنی نوں ملک دے کان کنی دے وسائل توں فائدہ اٹھانا پيا ، لہذا دوسری جنگ عظیم دے آغاز تک انہاں نوں بمشکل ہی کوئی نفع کمانے دا موقع ملا۔ [۱۹۸] مکمل طور اُتے تباہ شہراں دے نال ، اسپین وچ بہت سارے علاقےآں وچ تباہی ہوئی۔ ہسپانوی معیشت دی بازیابی وچ کئی دہائیاں لگ گئياں۔
متاثرین
[سودھو]سویلین متاثرین دی تعداد اُتے حالے وی تبادلہ خیال کیتا جارہیا اے ، جس دا اندازہ لگ بھگ 500،000 متاثرین دے نال کیتا گیا اے ، جدوں کہ ہور اک ملین توں زیادہ دی تعداد وچ نيں۔ [۱۹۹] ایہ اموات نہ صرف لڑائی دی وجہ توں ہوئی ، بلکہ پھانسیاں دی وی ، جو خاص طور اُتے نیشنلسٹ دی طرف توں منظم سن ، ری پبلکن پارٹی اُتے زیادہ منظم ہوگئے (بنیادی طور اُتے حکومت دے ذریعہ مسلح عوام دے کنٹرول دے نقصان دی وجہ سے)۔ [۲۰۰] اُتے ، 500،000 ہلاکتاں وچ غذائی قلت ، بھکھ یا جنگ توں لاحق بیماریاں توں اموات شامل نئيں نيں۔
جنگ تے ریپبلکن جلاوطنی دے بعد فرانگزئسٹ جبر
[سودھو]جنگ دے بعد ، فرانکوئسٹ حکومت نے شکست خوردہ فریق دے خلاف اک جابرانہ عمل شروع کیتا ، جو جمہوریہ توں وابستہ کسی وی چیز دے خلاف "صفائی" سی۔ اس عمل نے بوہت سارے لوکاں نوں جلاوطنی یا موت دا باعث بنیا۔ جلاوطن تن لہراں وچ ہويا۔ پہلا مقابلہ شمالی مہم (مارچ -نومبر 1937) دے دوران ہويا ، اس دے بعد کاتالونیا (جنوری تا فروری 1939) دے خاتمے دے بعد دوسری لہر آئی ، جس وچ لگ بھگ 400،000 افراد فرانس فرار ہوگئے۔ فرانسیسی حکام نوں اس طرح دے سخت حالات دے نال حراستی کیمپاں نوں وضع کرنا پيا سی کہ تقریبا Sp نصف جلاوطن ہسپانوی واپس آئے سن ۔ تیسری لہر مارچ 1939 دے اختتام اُتے ، جنگ دے بعد ہوئی جدوں ہزاراں ری پبلیکن جہازاں نوں جلاوطنی دے لئی جہازاں اُتے سوار ہونے دی کوشش کيتی ، حالانکہ کچھ کامیاب ہوئے۔ [۲۰۱]
بین الاقوامی تعلقات
[سودھو]جنگ کيتی سیاسی تے جذباتی نتیجہ قومی سطح توں اگے ودھ گئی ، دوسری جنگ عظیم دا پیش خیمہ بن گئی۔ [۷۴] جنگ نوں کثرت توں فاشزم دے خلاف بین الاقوامی جنگ دے اک حص asے دے طور اُتے ، دوسری عالمی جنگ دے "پیش لفظ" یا "افتتاحی دور" دے طور اُتے بیان کیتا گیا اے۔ اُتے اسٹینلے پاین دا کہنا اے کہ ایہ درست نئيں اے ، ایہ استدلال اے کہ بین الاقوامی اتحاد جو دسمبر 1941 وچ تشکیل دتا گیا سی ، اک بار جدوں ریاستہائے متحدہ امریکا نے ڈبلیو ڈبلیو 2 وچ داخلہ لیا سی ، تاں اوہ سیاسی طور اُتے ہسپانوی پاپولر فرنٹ توں کدرے زیادہ وسیع سی کیونجے اس وچ برطانیہ تے برطانیہ ورگی قدامت پسند سرمایہ دار ریاستاں شامل سن۔ ریاستہائے متحدہ واقعی اس وچ فرانکو دی طرف توں متعدد قوتاں دے برابر وی شامل سی۔ پینی دا کہنا اے کہ ہسپانوی خانہ جنگی ، اس طرح کھبے تے سجے دے وچکار اک واضح واضح انقلابی / انسداد انقلابی جنگ سی ، جدوں کہ دوسری جنگ عظیم ابتداء وچ مشرقی یوروپ اُتے نازی سوویت حملے دے نال ہی فاشسٹاں تے کمیونسٹاں دی سی۔ . پاین نے تجویز کیتا کہ اس دی بجائے خانہ جنگی پہلی جنگ عظیم توں شروع ہونے والے انقلابی بحراناں دا آخری خاتمہ سی ، اس دے مشاہدے دے متوازی مادے جداں: (1) گھریلو ادارےآں دا مکمل انقلابی خرابی ، (2) مکمل پیمانے اُتے انقلابی دی ترقی / انسداد انقلابی جنگ ، ()) پیپل آرمی دی شکل وچ عالمی جنگ دے بعد اک ریڈ آرمی دی اک عام ترقی ، ()) قوم پرستی دی اک انتہائی کشیدگی ، ()) پہلی جنگ عظیم دا انداز فوجی مواد تے تصورات تے ()) حقیقت ایہ اے کہ ایہ کسی وی وڈی طاقت دے منصوبے دا نتیجہ نئيں سی ، جس دی وجہ توں اوہ پہلی جنگ عظیم دے بعد دے بحراناں توں ملدا جلدا سی۔ [۲۰۲] [۱۰۷]
جنگ دے بعد ، ہسپانوی پالیسی جرمنی ، پرتگال تے اٹلی دی طرف بہت زیادہ جھکاؤ رہی ، چونکہ اوہ سب توں وڈے نیشنلسٹ حامی تے نظریاتی طور اُتے اسپین دے نال اتحاد کردے رہے نيں۔ اُتے ، خانہ جنگی دے خاتمے دے بعد تے دوسری جنگ عظیم دے بعد 1950 دی دہائی تک دوسری ملکاں توں ملک نوں وکھ تھلگ دیکھیا گیا ، جس وچ امریکی کمیونسٹ مخالف بین الاقوامی پالیسی نے یورپ وچ انتہائی سجے بازو تے انتہائی اشتراکی مخالف اتحاد دے حامی ہونے دی حمایت کيتی۔ یورپ [۲۰۳]
ٹائم لائن
[سودھو]تریخ | واقعہ |
---|---|
1868 | ہاؤس آف بوربن دی ملکہ اسابیلا II دا تختہ الٹ دینا |
1873 | اسابیلا دی جگہ ، ہاؤس آف سووی دے بادشاہ امادیو اول نے ، مختصر مدت دے پہلے ہسپانوی جمہوریہ دے آغاز توں تختہ ترک کردتا۔ |
1874 | (دسمبر) بوربنز دی بحالی |
1909 | بارسلونا وچ المناک ہفتہ |
1923 | فوجی بغاوت نے میگوئل پریمو ڈی رویرا نوں اقتدار وچ لایا |
1930 | (جنوری) میگوئل پریمو ڈی رویرا نے استعفیٰ دے دتا |
1931 | (12 اپریل) بلدیاتی انتخابات ، کنگ الفونسو XIII نے انکار کردتا۔ |
1931 | (14 اپریل) دوسری ہسپانوی جمہوریہ نیکیٹو الکالا-زمورا دے صدر تے ریاست دے سربراہ دے طور اُتے تشکیل پائی اے |
1931 | (جون) انتخابات وچ ریپبلکن تے سوشلسٹ وڈی تعداد وچ پرت آئے |
1931 | (اکتوبر) ریپبلکن مینوئل ایزا اقليتی حکومت دا وزیر اعظم بن گیا |
1931 | (دسمبر) نويں اصلاح پسند ، لبرل تے جمہوری آئین دا اعلان کیتا گیا اے |
1932 | (اگست) جنرل جوسے سنجرجو دی ناکام بغاوت |
1933 | "سیاہ دو سال" دا آغاز |
1934 | آستوریاں دی بغاوت |
1936 | (اپریل) پاپولر فرنٹ الائنس نے انتخابات وچ کامیابی حاصل کيتی تے ایزا نے زمورا دی جگہ صدر منتخب کیتا |
1936 | (14 اپریل) دوسری جمہوریہ دے 5 سال دی یاد وچ منعقدہ اک فوجی پریڈ دے دوران ، گارڈیا سول لیفٹیننٹ اناستاسیو ڈی لاس ریئس نوں انارکیسٹ / سوشلسٹ مشتعل افراد نے پیٹھ وچ گولی مار دی۔ جنازے وچ ہنگامے پھوٹ پئے |
1936 | (12 جون) وزیر اعظم کااسریزا کوئروگا نے جنرل جوآن یاگے نال ملاقات کيتی |
1936 | (5 جولائی) فرینکو نوں کینری جزیرے توں مراکش لے جانے دے لئی ہوائی جہاز دا چارٹرڈ |
1936 | (12 جولائی) اسالٹ گارڈ دے لیفٹیننٹ جوز کاسٹیلو نوں گارڈیا سول لیفٹیننٹ اناسٹاسیو ڈی لاس ریئس دی آخری رسومات دے دوران ہونے والے ہنگامے اُتے تشدد انداز وچ ڈالنے دے بعد قتل کردتا گیا۔ |
1936 | (13 جولائی) سوشلسٹ اسالٹ گارڈز (گارڈیا ڈی آسالٹو) دے ذریعہ اپوزیشن لیڈر جوزے کالو سوٹیلو نوں گرفتار کرکے قتل کردتا گیا اے ، فری میسن پولیس افسر بریلو نے وی اس دا الزام عائد کیتا۔ |
1936 | (14 جولائی) فرانکو مراکش پہنچ گیا |
1936 | (17 جولائی) فوجی بغاوت نے ہسپانوی مراکش اُتے کنٹرول حاصل کرلیا |
1936 | (17 جولائی) جنگ دا باضابطہ آغاز |
1936 | (20 جولائی) بغاوت دا رہنما سنجورجو ہوائی جہاز دے حادثے وچ ہلاک ہوگیا |
1936 | (21 جولائی) نیشنلسٹاں نے وسطی ہسپانوی بحری اڈے اُتے قبضہ کیتا |
1936 | (7 اگست) گیٹافی وچ سیرو ڈی لاس اینجلس وچ کمیونسٹ ملیشیا دے ذریعہ مقدس قلب دے عیسیٰ نوں "پھانسی"۔ |
1936 | (4 ستمبر) جیرال دے تحت ریپبلکن حکومت نے استعفی دے دتا ، تے اس دی جگہ اک زیادہ تر سوشلسٹ تنظیم لارگو کابیلورو دے ماتحت اے۔ |
1936 | (5 ستمبر) نیشنلسٹ ایرن نوں لے رہے نيں |
1936 | (15 ستمبر) نیشنلسٹ سان سبسٹیئن نوں لے رہے نيں |
1936 | (21 ستمبر) فرانکو نے سلاماندا ميں چیف ملٹری کمانڈر دے طور اُتے منتخب کیتا |
1936 | (27 ستمبر) فرانکو دیاں فوجاں نے ٹولڈو وچ الکازر نوں فارغ کردتا |
1936 | (29 ستمبر) فرانکو نے خود کوڈیلو دا اعلان کیتا |
1936 | (17 اکتوبر) گلیشیا نال تعلق رکھنے والے نیشنلسٹ محصور قصبے اویوڈو نوں فارغ کر رہے نيں |
1936 | (نومبر) میڈرڈ اُتے بمباری |
1936 | (8 نومبر) فرانکو نے میڈرڈ اُتے وڈا حملہ شروع کیتا جو ناکام اے |
1936 | (6 نومبر) ریپبلکن حکومت میڈرڈ توں والنسیا جانے اُتے مجبور اے |
1937 | قوم پرستاں نے سپین دے بیشتر شمالی ساحلی علاقے اُتے قبضہ کرلیا |
1937 | (6 فروری) جرمہ دی لڑائی دا آغاز |
1937 | (8 فروری) ملاگا فرانکو دی افواج دے سامنے پڑدا اے |
1937 | (مارچ) شمال وچ جنگ دا آغاز |
1937 | (8 مارچ) گواڈالاجارا دی لڑائی شروع |
1937 | (26 اپریل) گورینیکا اُتے بمباری |
1937 | (3-8 مئی) بارسلونا مئی دے دن |
1937 | (21 مئی) 4،000 باسکی بچےآں نوں برطانیہ لے جایا گیا |
1937 | (3 جون) فرانکو دا دوسرا کمانڈر ، مولا ماریا گیا |
1937 | (جولائی) ری پبلکن سیگوویا اُتے دوبارہ قبضہ کرنے دے لئی چلے گئے |
1937 | (6 جولائی) برونٹے دی لڑائی دا آغاز |
1937 | (اگست) فرانکو نے اراگون اُتے حملہ کیتا تے سینٹینڈر شہر لیا |
1937 | (24 اگست) بیلچائٹ دی لڑائی دا آغاز |
1937 | (اکتوبر) جیجن فرانسکو دی فوج دے ہتھوں پيا |
1937 | (نومبر) ریپبلکن حکومت والینسیا توں بارسلونا جانے اُتے مجبور ہوگئی |
1938 | قوم پرستاں نے کاتالونیا دے وڈے حصےآں اُتے قبضہ کیتا |
1938 | (جنوری) ری پبلیکن دے ذریعہ فتح شدہ تیروئل دی لڑائی |
1938 | (22 فروری) فرانکو نے ٹیرول دی بازیافت کی |
1938 | (7 مارچ) قوم پرستاں نے اراگون جارحیت دا آغاز کیتا |
1938 | (16 مارچ) بارسلونا اُتے بمباری |
1938 | (مئی) ریپبلکن نے امن دے لئی مقدمہ دیدتا ، فرانکو نے غیر مشروط ہتھیان سُٹن دا مطالبہ کیتا |
1938 | (24 جولائی) ایبرو دی لڑائی دا آغاز |
1938 | (24 دسمبر) فرانکو نے کاتالونیا دے حملے دے لئی وڈی طاقت سُٹ دی |
1939 | فرانکو دی حکمرانی دا آغاز |
1939 | (15 جنوری) تاراگونا فرانسکو نوں گردا اے |
1939 | (26 جنوری) بارسلونا دا مقابلہ فرانسکو توں ہويا |
1939 | (2 فروری) گیرونا فرانسکو دے نال گر گیا |
1939 | (27 فروری) برطانیہ تے فرانس نے فرانکو حکومت نوں تسلیم کیتا |
1939 | (6 مارچ) وزیر اعظم جوآن نیگرین فرانس روانہ ہوگئے |
1939 | (28 مارچ) نیشنلسٹاں نے میڈرڈ اُتے قبضہ کیتا |
1939 | (31 مارچ) قوم پرستاں نے ہسپانوی علاقےآں دے تمام علاقےآں نوں کنٹرول کیتا |
1939 | (1 اپریل) آخری ریپبلکن افواج نے ایلیکینٹی وچ ہتھیار ڈالے |
1939 | (1 اپریل) جنگ دا باضابطہ خاتمہ |
1975 | میڈرڈ دے لا پاز اسپتال وچ 20 نومبر نوں انہاں دی موت دے نال ہی فرینکو دی حکمرانی دا خاتمہ تے اسپین دے جوآن کارلوس اول اسپین دے بادشاہ بن گئے |
سیاسی جماعتاں تے تنظیماں
[سودھو]'پاپولر فرنٹ (ریپبلکن))' | پاپولر فرنٹ (ریپبلکن) دے حامی) | 'قوم پرست (فرانکوسٹ)' |
پاپولر فرنٹ اک انتخابی اتحاد سی جو مختلف کھبے بازو دی جماعتاں تے سینٹرسٹ پارٹیاں دے وچکار 1936 وچ کورٹس دے انتخابات دے لئی تشکیل دتا گیا سی ، جس وچ اس اتحاد نے اکثریت توں نشستاں حاصل کيتیاں ۔
|
|
عملی طور اُتے تمام قوم پرست گروہاں نوں رومن کیتھولک دے بہت مضبوط اعتقادات سن تے انہاں نے ہسپانوی مقامی پادریاں دی حمایت کيتی۔
|
ہور ویکھو
[سودھو]- فرانکوسٹ اسپین وچ فن تے سبھیاچار
- دوسری ہسپانوی جمہوریہ وچ کیتھولک
- گردے ہوئے سپاہی
- ہسپانوی خانہ جنگی وچ غیر ملکی شمولیت
- ہسپانوی خانہ جنگی وچ یہودی رضا کار
- ہسپانوی خانہ جنگی وچ غیر ملکی نمائندےآں دی لسٹ
- ہسپانوی خانہ جنگی وچ تباہ یا گمشدہ غیر ملکی بحری جہاز دی لسٹ
- ہسپانوی خانہ جنگی دے زندہ بچ جانے والے سابق فوجیاں دی لسٹ
- جنگی فلماں تے ٹی وی خصوصی دی لسٹ # ہسپانوی خانہ جنگی (1936–1939)
- ہسپانوی شہدائے خانہ جنگی
- سپین وچ امن پسندی
- تجزیہ (سپین)
- دوسری جنگ عظیم وچ اسپین
- ہسپانوی ریپبلکن مسلح افواج
- ایس ایس کینٹبریہ (1919)
- گٹھ: ہسپانوی خانہ جنگی دی جلاوطنی
نوٹ
[سودھو]- ↑ From 1936 until it surrendered in 1937 to the Italian Corpo Truppe Volontarie in the Santoña Agreement.
- ↑ The only party under Francisco Franco from 1937 onward, a merger of the other factions on the Nationalist side.
- ↑ ۳.۰ ۳.۱ ۳.۲ ۳.۳ 1936–1937, then merged into FET y de las JONS
حوالے
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Thomas (1961). p. 491.
- ↑ The Nationalist Army
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Thomas (1961). p. 488.
- ↑ ۷.۰ ۷.۱ Sandler, Stanley (2002). Ground Warfare: An International Encyclopedia. ABC-CLIO, 160. ISBN 978-1-57607-344-5.
- ↑ Manuel Álvaro Dueñas, 2009, p. 126.
- ↑ Casanova 1999
- ↑ Juliá, Santos (1999). Un siglo de España. Política y sociedad. Madrid: Marcial Pons. ISBN 84-9537903-1.
Fue desde luego lucha de clases por las armas, en la que alguien podía morir por cubrirse la cabeza con un sombrero o calzarse con alpargatas los pies, pero no fue en menor medida guerra de religión, de nacionalismos enfrentados, guerra entre dictadura militar y democracia republicana, entre revolución y contrarrevolución, entre fascismo y comunismo.
- ↑ Bowers, Claude G. (30 November 2019). My Mission to Spain. Watching the Rehearsal for World War II. New York, NY: Simon & Schuster.
- ↑ ۱۲.۰۰۰ ۱۲.۰۰۱ ۱۲.۰۰۲ ۱۲.۰۰۳ ۱۲.۰۰۴ ۱۲.۰۰۵ ۱۲.۰۰۶ ۱۲.۰۰۷ ۱۲.۰۰۸ ۱۲.۰۰۹ ۱۲.۰۱۰ ۱۲.۰۱۱ ۱۲.۰۱۲ ۱۲.۰۱۳ ۱۲.۰۱۴ ۱۲.۰۱۵ ۱۲.۰۱۶ ۱۲.۰۱۷ ۱۲.۰۱۸ ۱۲.۰۱۹ ۱۲.۰۲۰ ۱۲.۰۲۱ ۱۲.۰۲۲ ۱۲.۰۲۳ ۱۲.۰۲۴ ۱۲.۰۲۵ ۱۲.۰۲۶ ۱۲.۰۲۷ ۱۲.۰۲۸ ۱۲.۰۲۹ ۱۲.۰۳۰ ۱۲.۰۳۱ ۱۲.۰۳۲ ۱۲.۰۳۳ ۱۲.۰۳۴ ۱۲.۰۳۵ ۱۲.۰۳۶ ۱۲.۰۳۷ ۱۲.۰۳۸ ۱۲.۰۳۹ ۱۲.۰۴۰ ۱۲.۰۴۱ ۱۲.۰۴۲ ۱۲.۰۴۳ ۱۲.۰۴۴ ۱۲.۰۴۵ ۱۲.۰۴۶ ۱۲.۰۴۷ ۱۲.۰۴۸ ۱۲.۰۴۹ ۱۲.۰۵۰ ۱۲.۰۵۱ ۱۲.۰۵۲ ۱۲.۰۵۳ ۱۲.۰۵۴ ۱۲.۰۵۵ ۱۲.۰۵۶ ۱۲.۰۵۷ ۱۲.۰۵۸ ۱۲.۰۵۹ ۱۲.۰۶۰ ۱۲.۰۶۱ ۱۲.۰۶۲ ۱۲.۰۶۳ ۱۲.۰۶۴ ۱۲.۰۶۵ ۱۲.۰۶۶ ۱۲.۰۶۷ ۱۲.۰۶۸ ۱۲.۰۶۹ ۱۲.۰۷۰ ۱۲.۰۷۱ ۱۲.۰۷۲ ۱۲.۰۷۳ ۱۲.۰۷۴ ۱۲.۰۷۵ ۱۲.۰۷۶ ۱۲.۰۷۷ ۱۲.۰۷۸ ۱۲.۰۷۹ ۱۲.۰۸۰ ۱۲.۰۸۱ ۱۲.۰۸۲ ۱۲.۰۸۳ ۱۲.۰۸۴ ۱۲.۰۸۵ ۱۲.۰۸۶ ۱۲.۰۸۷ ۱۲.۰۸۸ ۱۲.۰۸۹ ۱۲.۰۹۰ ۱۲.۰۹۱ ۱۲.۰۹۲ ۱۲.۰۹۳ ۱۲.۰۹۴ ۱۲.۰۹۵ ۱۲.۰۹۶ ۱۲.۰۹۷ ۱۲.۰۹۸ ۱۲.۰۹۹ ۱۲.۱۰۰ ۱۲.۱۰۱ ۱۲.۱۰۲ ۱۲.۱۰۳ ۱۲.۱۰۴ ۱۲.۱۰۵ ۱۲.۱۰۶ ۱۲.۱۰۷ ۱۲.۱۰۸ ۱۲.۱۰۹ ۱۲.۱۱۰ ۱۲.۱۱۱ ۱۲.۱۱۲ ۱۲.۱۱۳ ۱۲.۱۱۴ ۱۲.۱۱۵ ۱۲.۱۱۶ ۱۲.۱۱۷ ۱۲.۱۱۸ ۱۲.۱۱۹ ۱۲.۱۲۰ ۱۲.۱۲۱ ۱۲.۱۲۲ ۱۲.۱۲۳ ۱۲.۱۲۴ ۱۲.۱۲۵ ۱۲.۱۲۶ ۱۲.۱۲۷ ۱۲.۱۲۸ ۱۲.۱۲۹ ۱۲.۱۳۰ ۱۲.۱۳۱ ۱۲.۱۳۲ ۱۲.۱۳۳ ۱۲.۱۳۴ Beevor 2006.
- ↑ ۱۳.۰۰ ۱۳.۰۱ ۱۳.۰۲ ۱۳.۰۳ ۱۳.۰۴ ۱۳.۰۵ ۱۳.۰۶ ۱۳.۰۷ ۱۳.۰۸ ۱۳.۰۹ ۱۳.۱۰ ۱۳.۱۱ ۱۳.۱۲ ۱۳.۱۳ ۱۳.۱۴ ۱۳.۱۵ ۱۳.۱۶ ۱۳.۱۷ ۱۳.۱۸ ۱۳.۱۹ ۱۳.۲۰ ۱۳.۲۱ ۱۳.۲۲ ۱۳.۲۳ ۱۳.۲۴ ۱۳.۲۵ ۱۳.۲۶ ۱۳.۲۷ ۱۳.۲۸ ۱۳.۲۹ ۱۳.۳۰ ۱۳.۳۱ ۱۳.۳۲ ۱۳.۳۳ ۱۳.۳۴ ۱۳.۳۵ ۱۳.۳۶ ۱۳.۳۷ ۱۳.۳۸ ۱۳.۳۹ ۱۳.۴۰ ۱۳.۴۱ ۱۳.۴۲ ۱۳.۴۳ ۱۳.۴۴ ۱۳.۴۵ ۱۳.۴۶ Preston 2006.
- ↑ ۱۴.۰ ۱۴.۱ ۱۴.۲ ۱۴.۳ ۱۴.۴ ۱۴.۵ ۱۴.۶ ۱۴.۷ ۱۴.۸ Payne 1973.
- ↑ "Refugees and the Spanish Civil War | History Today". https://www.historytoday.com/archive/refugees-and-spanish-civil-war.
- ↑ Julius Ruiz. El Terror Rojo (2011). pp. 200–211.
- ↑ ۱۷.۰۰ ۱۷.۰۱ ۱۷.۰۲ ۱۷.۰۳ ۱۷.۰۴ ۱۷.۰۵ ۱۷.۰۶ ۱۷.۰۷ ۱۷.۰۸ ۱۷.۰۹ ۱۷.۱۰ ۱۷.۱۱ ۱۷.۱۲ ۱۷.۱۳ ۱۷.۱۴ ۱۷.۱۵ ۱۷.۱۶ ۱۷.۱۷ Thomas 1961.
- ↑ Fraser 1979.
- ↑ ۱۹.۰ ۱۹.۱ ۱۹.۲ ۱۹.۳ ۱۹.۴ ۱۹.۵ ۱۹.۶ Seidman 2011.
- ↑ ۲۰.۰۰ ۲۰.۰۱ ۲۰.۰۲ ۲۰.۰۳ ۲۰.۰۴ ۲۰.۰۵ ۲۰.۰۶ ۲۰.۰۷ ۲۰.۰۸ ۲۰.۰۹ ۲۰.۱۰ ۲۰.۱۱ Hayes 1951.
- ↑ Casanova (2010). p. 90.
- ↑ Hansen, Edward C. (2 January 1984). "The Anarchists of Casas Viejas (Book Review)". Ethnohistory 31 (3): 235–236. doi: .
- ↑ ۲۳.۰ ۲۳.۱ ۲۳.۲ ۲۳.۳ ۲۳.۴ ۲۳.۵ ۲۳.۶ ۲۳.۷ Payne & Palacios 2018.
- ↑ Payne 2006.
- ↑ Casanova, Julián. "Terror and Violence: The Dark Face of Spanish Anarchism." International Labor and Working-Class History, no. 67 (2005): 79–99. http://www.jstor.org/stable/27672986.
- ↑ Orella Martínez, José Luis; Mizerska-Wrotkowska, Malgorzata (2015). Poland and Spain in the interwar and postwar period. Madrid Spain: SCHEDAS, S.l. ISBN 9788494418068.
- ↑ Payne 1993.
- ↑ The Splintering of Spain, p. 54 CUP, 2005
- ↑ ۲۹.۰ ۲۹.۱ ۲۹.۲ Casanova 2010.
- ↑ Madariaga – Spain (1964) p.416 as cited in Orella Martínez, José Luis; Mizerska-Wrotkowska, Malgorzata (2015). Poland and Spain in the interwar and postwar period. Madrid Spain: SCHEDAS, S.l. ISBN 9788494418068.
- ↑ Payne, Stanley G. The collapse of the Spanish republic, 1933–1936: Origins of the civil war. Yale University Press, 2008, pp.110–111
- ↑ Salvadó, Francisco J. Romero. Twentieth-century Spain: politics and society, 1898–1998. Macmillan International Higher Education, 1999, p.84
- ↑ Mann, Michael. Fascists. Cambridge University Press, 2004, p. 316
- ↑ Alvarez Tardio, Manuel. "Mobilization and political violence following the Spanish general elections of 1936." REVISTA DE ESTUDIOS POLITICOS 177 (2017): 147–179.
- ↑ ۳۵.۰ ۳۵.۱ ۳۵.۲ ۳۵.۳ ۳۵.۴ ۳۵.۵ ۳۵.۶ Preston 1983.
- ↑ Rabaté, Jean-Claude; Rabaté, Colette (2009). Miguel de Unamuno: Biografía (in Spanish). TAURUS.
- ↑ Payne & Palacios 2014.
- ↑ Balcells, Laia. Rivalry and revenge. Cambridge University Press, 2017. pp. 58–59
- ↑ Simpson, James, and Juan Carmona. Why Democracy Failed: The Agrarian Origins of the Spanish Civil War. Cambridge University Press, 2020, pp. 201–202
- ↑ Ruiz, Julius. The'red Terror'and the Spanish Civil War. Cambridge University Press, 2014, pp. 36–37
- ↑ ۴۱.۰ ۴۱.۱ Hayes 1965.
- ↑ ۴۲.۰ ۴۲.۱ ۴۲.۲ ۴۲.۳ ۴۲.۴ Payne 2012.
- ↑ Payne, Stanley G. The Franco Regime, 1936–1975. University of Wisconsin Pres, 2011, pp.89–90
- ↑ Payne, Stanley G. (2011). The Franco regime, 1936–1975. University of Wisconsin Press. p. 90. ISBN 978-0-299-11074-1.
- ↑ Jensen, Geoffrey (2005). Franco : soldier, commander, dictator (1st ed.). Potomac Books. p. 68. ISBN 978-1-57488-644-3.
- ↑ Casanova, Julián. The Spanish republic and civil war. Cambridge University Press, 2010, p. 141
- ↑ Alpert, Michael BBC History Magazine April 2002
- ↑ ۴۸.۰ ۴۸.۱ ۴۸.۲ ۴۸.۳ ۴۸.۴ ۴۸.۵ ۴۸.۶ ۴۸.۷ Thomas 2001.
- ↑ Esdaile, Charles J. The Spanish Civil War: A Military History. Routledge, 2018.
- ↑ Thomas (1961). p. 126.
- ↑ Chomsky 1969.
- ↑ Esdaile, Charles J. The Spanish Civil War: A Military History. Routledge, 2018.
- ↑ ۵۳.۰ ۵۳.۱ ۵۳.۲ ۵۳.۳ ۵۳.۴ ۵۳.۵ Westwell 2004.
- ↑ ۵۴.۰۰ ۵۴.۰۱ ۵۴.۰۲ ۵۴.۰۳ ۵۴.۰۴ ۵۴.۰۵ ۵۴.۰۶ ۵۴.۰۷ ۵۴.۰۸ ۵۴.۰۹ ۵۴.۱۰ ۵۴.۱۱ Howson 1998.
- ↑ Alpert, Michael (2008). La guerra civil española en el mar. Barcelona: Crítica. ISBN 978-84-8432-975-6.
- ↑ Payne, Stanley G. (1970), The Spanish Revolution, سانچہ:OCLC, p. 315
- ↑ Payne (1970), p. 315.
- ↑ James Matthews, Our Red Soldiers': The Nationalist Army's Management of its Left-Wing Conscripts in the Spanish Civil War 1936–9, [in:] Journal of Contemporary History 45/2 (2010), p. 342
- ↑ Payne (1970), pp. 329–330
- ↑ Payne (2012), p. 188
- ↑ following the Battle of Ebro the Nationalists have established that only 47% of Republican POWs taken were in age corresponding to the Nationalist conscription age; 43% were older and 10% were younger, Payne, Stanley G., The Spanish civil War, the Soviet Union, and communism, Yale University Press, 2008, p. 269
- ↑ Payne (2012), p. 299
- ↑ Payne (1970), p. 360
- ↑ Payne (1987), p. 244
- ↑ Payne (1970), p. 343
- ↑ Larrazábal (1980), pp. 288–289; also Matthews 2010, p. 346.
- ↑ Cohen 2012.
- ↑ Thomas 1987.
- ↑ Orden, circular, creando un Comisariado general de Guerra con la misión que se indica [Order, circular, creating a general comisariat of war with the indicated mission] (in Spanish) IV (290). Gaceta de Madrid: diario oficial de la República. 16 October 1936. p. 355.
- ↑ Dawson 2013.
- ↑ Alpert 2013.
- ↑ Pétrement, Simone (1988). Simone Weil: A Life. Schocken Books. pp. 271–278. ISBN 978-0-8052-0862-7.
- ↑ ۷۳.۰ ۷۳.۱ Werstein 1969.
- ↑ ۷۴.۰ ۷۴.۱ ۷۴.۲ Payne 2008.
- ↑ Rooney, Nicola. "The role of the Catholic hierarchy in the rise to power of General Franco". Queen's University, Belfast. http://www.qub.ac.uk/sites/QUEST/FileStore/Issue4PerspectiviesonPowerPapers/Filetoupload,71752,en.pdf.
- ↑ Coverdale 2002.
- ↑ "Morocco tackles painful role in Spain's past," Reuters 14 January 2009.
- ↑ Esdaile, Charles J. The Spanish Civil War: A Military History. Routledge, 2018.
- ↑ La Parra-Pérez, Alvaro. "Fighting Against Democracy: Military Factions in the Second Spanish Republic and Civil War (1931–1939)." Job Market Paper, University of Maryland (2014).
- ↑ Casanova, Julián. The Spanish republic and civil war. Cambridge University Press, 2010, p. 157
- ↑ Peers, E. Allison; Hogan, James (December 1936). "The Basques and the Spanish Civil War". Studies: An Irish Quarterly Review (Irish Province of the Society of Jesus) 25 (100): 540–542. ISSN 0039-3495. http://dl.dropbox.com/u/349981/basques.pdf. Archived 2011-12-05 at the وے بیک مشین
- ↑ Zara Steiner, The Triumph of the Dark: European International History 1933–1939 (Oxford History of Modern Europe) (2013), pp. 181–251.
- ↑ Adler, Emanuel; Pouliot, Vincent (2011). International Practices. Cambridge University Press. pp. 184–185. ISBN 978-1-139-50158-3. doi:10.1017/CBO9780511862373.
- ↑ Stone (1997). p. 133.
- ↑ ۸۵.۰ ۸۵.۱ Jackson 1974.
- ↑ Stoff 2004.
- ↑ Neulen 2000.
- ↑ Balfour, Sebastian; Preston, Paul (2009). Spain and the great powers in the twentieth century. London; New York: Routledge. p. 172. ISBN 978-0-415-18078-8. Unknown parameter
|url-access=
ignored (help) - ↑ Thomas (2001). pp. 938–939.
- ↑ Zara Steiner, The Triumph of the Dark: European International History 1933–1939 (2013) pp. 181–251.
- ↑ Musciano, Walter. "Spanish Civil War: German Condor Legion's Tactical Air Power", History Net, 2004. Retrieved on 2 July 2015.
- ↑ Lochery, Neill (2011). Lisbon: War in the Shadows of the City of Light, 1939–1945. PublicAffairs; 1 edition. p. 19. ISBN 978-1-58648-879-6.
- ↑ Wiarda, Howard J. (1977). Corporatism and Development: The Portuguese Experience (First ed.). Univ of Massachusetts Press. p. 160. ISBN 978-0-87023-221-3.
- ↑ ۹۴.۰ ۹۴.۱ Hoare 1946.
- ↑ Kay, Hugh (1970). Salazar and Modern Portugal. New York: Hawthorn Books. p. 117.
- ↑ Maria Inácia Rezola, "The Franco–Salazar Meetings: Foreign policy and Iberian relations during the Dictatorships (1942–1963)" E-Journal of Portuguese History (2008) 6#2 pp. 1–11. online
- ↑ ۹۷.۰ ۹۷.۱ Othen, Christopher. Franco's International Brigades (Reportage Press 2008)
- ↑ David Deacon, British News Media and the Spanish Civil War (2008) p. 171.
- ↑ Richard Overy, The Twilight Years: The Paradox of Britain Between the Wars (2009) pp. 319–340.
- ↑ A. J. P. Taylor, English History 1914–1945 (1965) pp. 393–398.
- ↑ Othen 2008.
- ↑ Mittermaier 2010.
- ↑ ۱۰۳.۰ ۱۰۳.۱ Richardson 1982.
- ↑ Deletant (1999). p. 20.
- ↑ "Review of O'Riordan's memoir". https://web.archive.org/web/20200604124039/http://www.historyireland.com/volumes/volume13/issue3/reviews/?id=113849%2F.
- ↑ Benton, Pieke (1998). p. 215.
- ↑ ۱۰۷.۰ ۱۰۷.۱ ۱۰۷.۲ ۱۰۷.۳ Payne 2004.
- ↑ ۱۰۸.۰ ۱۰۸.۱ ۱۰۸.۲ ۱۰۸.۳ ۱۰۸.۴ ۱۰۸.۵ Graham 2005.
- ↑ ۱۰۹.۰ ۱۰۹.۱ ۱۰۹.۲ ۱۰۹.۳ Thomas 2003.
- ↑ Vidal, Cesar. La guerra que gano Franco. Madrid, 2008. p. 256.
- ↑ ۱۱۱.۰۰ ۱۱۱.۰۱ ۱۱۱.۰۲ ۱۱۱.۰۳ ۱۱۱.۰۴ ۱۱۱.۰۵ ۱۱۱.۰۶ ۱۱۱.۰۷ ۱۱۱.۰۸ ۱۱۱.۰۹ Alpert 1994.
- ↑ "Potez 540/542". https://web.archive.org/web/20110811034430/http://adar.es/index/index.php?option=com_content&task=view&id=89.
- ↑ Lukeš, Goldstein (1999). p. 176.
- ↑ Lyden, Jacki. "Spanish Civil War Volunteers Revisit Battlegrounds," National Public Radio, October 8, 2006, accessed March 29, 2015, https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=6221378.
- ↑ Beevor (2006). p. 144
- ↑ Graham, Helen. The Spanish Civil War: a very short introduction. Vol. 123. Oxford University Press, 2005, p. 35
- ↑ Abel Paz (1996). Durruti en la revolución española. Madrid: Fundación de Estudios Libertarios Anselmo Lorenzo. ISBN 84-86864-21-6.
- ↑ Abel Paz (2004). Durruti en la revolución española. Madrid: La Esfera de los Libros.
- ↑ Timmermans, Rodolphe. 1937. Heroes of the Alcazar. Charles Scribner's Sons, New York
- ↑ Cleugh 1962.
- ↑ Comín Colomer, Eduardo (1973); El 5º Regimiento de Milicias Populares. Madrid.
- ↑ 2006.
- ↑ Derby 2009.
- ↑ Professor Hilton (27 October 2005). "Spain: Repression under Franco after the Civil War". https://web.archive.org/web/20081207065726/http://cgi.stanford.edu/group/wais/cgi-bin/index.php?p=1843. Retrieved on 24 June 2009.
- ↑ Winnipeg, el poema que cruzó el Atlántico سانچہ:In lang
- ↑ Film documentary on the website of the Cité nationale de l'histoire de l'immigration سانچہ:In lang
- ↑ Daniel Kowalsky. "The Evacuation of Spanish Children to the Soviet Union". Columbia University Press. http://www.gutenberg-e.org/kod01/kod08.html. Retrieved on 16 August 2011.
- ↑ "History of the arrival of the Basque Children to England in 1937". Basque Children of '37 Association. http://www.basquechildren.org/node/5. Retrieved on 16 August 2011.
- ↑ "Wales and the refugee children of the Basque country". 2012-12-03. http://www.bbc.co.uk/blogs/wales/entries/bfa63764-7bdf-38da-a26d-364365528772. Retrieved on 2016-05-27.
- ↑ Buchanan (1997). pp. 109–110.
- ↑ "Los Niños of Southampton". http://thedustbinofhistory.wordpress.com/tag/ss-habana/. Retrieved on 2016-05-29.
- ↑ ۱۳۲.۰ ۱۳۲.۱ ۱۳۲.۲ ۱۳۲.۳ ۱۳۲.۴ ۱۳۲.۵ ۱۳۲.۶ MARTÍN-ACEÑA, MARTÍNEZ RUIZ & PONS 2012.
- ↑ Maier Charles S. (1987), In Search of Stability: Explorations in Historical Political Economy, سانچہ:آئی ایس بی این, p. 105
- ↑ in the mid-1930s the Spanish GDP was 23% of the British one, 37% of the French one and 48% of the Italian one, see e.g. Maddison Angus, Historical Statistics of the World Economy, available here
- ↑ in nominal terms, in terms of purchasing power the growth was smaller; nominal figures were 396 m ptas in the 2nd half of 1936 and 847 m ptas in the 2nd half of 1938, MARTÍN-ACEÑA, MARTÍNEZ RUIZ & PONS 2012
- ↑ MARTÍN-ACEÑA & MARTÍNEZ RUIZ 2012.
- ↑ Nadeau, Jean-Benoit, Barlow, Julie (2013), The Story of Spanish, سانچہ:آئی ایس بی این, p. 283
- ↑ Jeanes, Ike (1996), Forecast and Solution: Grappling with the Nuclear, a Trilogy for Everyone, سانچہ:آئی ایس بی این, p. 131
- ↑ Del Amo, Maria (2006), Cuando La Higuera Este Brotando..., سانچہ:آئی ایس بی این, p. 28
- ↑ including war-related executions until 1961, death above average due to illness etc., Salas Larrazabal, Ramón (1977), Pérdidas de la guerra, سانچہ:آئی ایس بی این, pp. 428–429
- ↑ Nash, Jay Robert (1976), Darkest Hours, سانچہ:آئی ایس بی این, p. 775
- ↑ "at least" and "between 1936 and 1945", includes 300,000 "combatants", Salvadó, Francisco Romero (2013), Historical Dictionary of the Spanish Civil War, سانچہ:آئی ایس بی این, p. 21
- ↑ Gallo, Max (1974), Spain under Franco: a history, سانچہ:آئی ایس بی این, p. 70; divided into 345,000 during the war and 215,000 in 1939–1942, Diez Nicolas (1985), pp. 52–53
- ↑ De Miguel, Amando (1987), Significación demográfica de la guerra civil, [in:] Santos Juliá Díaz (ed.), Socialismo y guerra civil, سانچہ:آئی ایس بی این, p. 193.
- ↑ Kirsch, Hans-Christian (1967), Der spanische Bürgerkrieg in Augenzeugenberichten, p. 446
- ↑ White, Matthew (2011), Atrocitology: Humanity's 100 Deadliest Achievements, سانچہ:آئی ایس بی این, p. LXIX; broken down into 200,000 KIA, 130,000 executed, 25,000 of malnutrition and 10,000 of air raids, Johnson, Paul (1984), A History of the Modern World, سانچہ:آئی ایس بی این, p. 339
- ↑ see e.g. the monumental Historia de España Menéndez Pidal, (2005), vol. XL, سانچہ:آئی ایس بی این
- ↑ Encyclopedia de Historia de España (1991), vol. 5, سانچہ:آئی ایس بی این
- ↑ Diccionario Espasa Historia de España y América (2002), سانچہ:آئی ایس بی این
- ↑ Muñoz 1965.
- ↑ Dupuy, Dupuy (1977), p. 1032, Teed (1992), 439
- ↑ Martínez de Baños, Szafran (2011), p. 324
- ↑ Jackson (1965), p. 412
- ↑ Dupuy, Dupuy (1977), p. 1032
- ↑ Moa (2015), p. 44
- ↑ Tucker (2016), p. 1563,
- ↑ Muñoz (2009), p. 375
- ↑ Guerre civile d'Espagne, [in:] Encyclopedie Larousse online, available here
- ↑ Larrazabal (1977), pp. 428–429
- ↑ Sandler (2002), p. 160
- ↑ highest considered estimate, Payne (2012), p. 245
- ↑ ۱۶۲.۰ ۱۶۲.۱ Seidman 2017.
- ↑ Fernández-Álvarez, José-Paulino; Rubio-Melendi, David; Martínez-Velasco, Antxoka; Pringle, Jamie K.; Aguilera, Hector-David (2016). "Discovery of a mass grave from the Spanish Civil War using Ground Penetrating Radar and forensic archaeology". Forensic Science International 267: e10–e17. doi: . PMID 27318840. http://eprints.keele.ac.uk/1791/1/FSI_JPFA_manuscript_v2.docx.
- ↑ ۱۶۴.۰ ۱۶۴.۱ ۱۶۴.۲ Jackson 1967.
- ↑ Ruiz, Julius. The 'red Terror' and the Spanish Civil War. Cambridge University Press, 2014.
- ↑ Sánchez, José María. The Spanish civil war as a religious tragedy. University Press of Virginia, 1987.
- ↑ Payne 1973, p. 650.
- ↑ Preston, Paul (19 January 2008). "Paul Preston lecture: The Crimes of Franco". https://web.archive.org/web/20110207183858/http://pragda.com/pdfs/Preston-1.pdf. Retrieved on 16 August 2011.
- ↑ Juliuz Ruiz, Franco's Peace, in Quigley, Paul, and James Hawdon, eds. Reconciliation After Civil Wars: Global Perspectives. Routledge, 2018.
- ↑ Beevor 2007.
- ↑ Santos et al. (1999). p. 229.
- ↑ Balfour, Sebastian. "Spain from 1931 to the Present". Spain: a History. Ed. Raymond Carr. New York: Oxford University Press, 2000. 257. Print.
- ↑ Bieter, Bieter (2003). p. 91.
- ↑ Wieland 2002.
- ↑ Seidman 2002.
- ↑ Cueva, Julio de la, "Religious Persecution", Journal of Contemporary History, 3, 198, pp. 355–369. سانچہ:JSTOR
- ↑ Violencia roja y azul, 77–78. Díaz (ed.), Víctimas de la guerra civil, 411–412.
- ↑ Alfonso Alvarez Bolado (28 February 1996). Para ganar la guerra, para ganar la paz. Iglesia y Guerra Civil (1936–1939) (Estudios). سانچہ:ASIN.
- ↑ Antonio Montero Moreno (1998). Historia de la persecución religiosa de España 1936–1939. Biblioteca de autores cristianos.
- ↑ Santos Juliá; Josep M. Solé; Joan Vilarroya; Julián Casanova (1999). Víctimas de la guerra civil. Ediciones Martínez Roca. p. 58.
- ↑ Antonio Montero Moreno, Historia de la persecucion religiosa en Espana 1936–1939 (Madrid: Biblioteca de Autores Cristianos, 1961)
- ↑ Antonio Montero Moreno, Historia de la persecucion religiosa en Espana 1936–1939 (Madrid: Biblioteca de Autores Cristianos, 1961)
- ↑ Bowen 2006.
- ↑ Ealham, Richards (2005). pp. 80, 168.
- ↑ Hubert Jedin; John Dolan (1981). History of the Church. Continuum. p. 607. ISBN 978-0-86012-092-6.
- ↑ Seidman 201.
- ↑ Beevor 3006.
- ↑ "Shots of War: Photojournalism During the Spanish Civil War". https://web.archive.org/web/20090309103302/http://orpheus.ucsd.edu/speccoll/swphotojournalism/m629-f02-19.html. Retrieved on 24 June 2009.
- ↑ ۱۸۹.۰ ۱۸۹.۱ Payne 1999.
- ↑ Arnaud Imatz, "La vraie mort de Garcia Lorca" 2009 40 NRH, 31–34, pp. 32–33.
- ↑ Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofia, El pueblo español tiene un camino que conduce a una estrella (maqueta) (There Is a Way for the Spanish People That Leads to a Star [Maquette]).
- ↑ Museum of Modern Art.
- ↑ Pablo Picasso.
- ↑ SUNY Oneota, Picasso's Guernica.
- ↑ Stanley Meisler, For Joan Miró, Painting and Poetry Were the Same.
- ↑ TATE, 'The Reaper': Miró's Civil War protest.
- ↑ Bolorinos Allard, Elisabeth. "The Crescent and the Dagger: Representations of the Moorish Other during the Spanish Civil War." Bulletin of Spanish Studies 93, no. 6 (2016): 965–988.
- ↑ Whealey, Robert H. (1989). Hitler and Spain : The Nazi Role in the Spanish Civil War, 1936–1939 (1 ed.). University Press of Kentucky. pp. 72–94. ISBN 978-0-8131-4863-2.
- ↑ Thomas, Hugh (2001). The Spanish Civil War. Modern Library. p. xviii & 899–901. Unknown parameter
|url-access=
ignored (help) - ↑ Thomas, Hugh, Op.Cit.
- ↑ Bahamonde, Ángel; Cervera Gil, Javier (1999). Así terminó la Guerra de year. Madrid: Marcial Pons. ISBN 84-95379-00-7.
- ↑ Payne 2011.
- ↑ Cooley, Alexander (2008). Base Politics : Democratic Change and the U.S. Military Overseas. Ithaca: Cornell University Press. pp. 57–64. ISBN 978-0-8014-4605-4.
ذرائع
[سودھو]- MARTÍN-ACEÑA, Pablo; MARTÍNEZ RUIZ, Elena; PONS, María A. (2012). "War and Economics: Spanish Civil War Finances Revisited". European Review of Economic History, 16 (2): 144–165. https://www.jstor.org/stable/41708654. Retrieved on ۵ جون ۲۰۲۰.
- Alpert, Michael (1994). A New International History of the Spanish Civil War. Basingstoke: Palgrave Macmillan. ISBN 1-4039-1171-1. OCLC 155897766.
- Alpert, Michael (2013). The Republican Army in the Spanish Civil War, 1936–1939. Cambridge, England: Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-02873-9.
- Beevor, Antony (2001). The Spanish Civil War. London, England: Penguin Group. ISBN 0-14-100148-8.
- Beevor, Antony (2006). The Battle for Spain: The Spanish Civil War 1936–1939. London, England: Weidenfeld & Nicolson. ISBN 0-297-84832-1.
- (1998) The Chinese in Europe. Macmillan, 390. ISBN 0-333-66913-4.
- (2003) An Enduring Legacy: The Story of Basques in Idaho. University of Nevada Press. ISBN 978-0-87417-568-4.
- Bolloten, Burnett (1979). The Spanish Revolution. The Left and the Struggle for Power during the Civil War. University of North Carolina. ISBN 1-84212-203-7.
- Borkenau, Franz (1937). The Spanish Cockpit: An Eye-Witness Account of the Political and Social Conflicts of the Spanish Civil War. London, England: Faber and Faber.
- Bowen, Wayne H. (2006). Spain During World War II. University of Missouri Press. ISBN 978-0-8262-1658-8.
- Brenan, Gerald (1993). The Spanish Labyrinth: an account of the social and political background of the Civil War. Cambridge, England: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-39827-5. OCLC 38930004.
- Buchanan, Tom (1997). Britain and the Spanish Civil War. Cambridge, England: Cambridge University Press. ISBN 0-521-45569-3.
- Casanova, Julián (2010). The Spanish Republic and Civil War. Cambridge, England; New York, NY: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-73780-7.
- Cleugh, James (1962). Spanish Fury: The Story of a Civil War. London: Harrap. OCLC 2613142.
- Cohen, Yehuda (2012). The Spanish: Shadows of Embarrassment. Brighton: Sussex Academic Press. ISBN 978-1-84519-392-8.
- Coverdale, John F. (2002). Uncommon faith: the early years of Opus Dei, 1928–1943. New York, NY: Scepter. ISBN 978-1-889334-74-5.
- Cox, Geoffrey (1937). The Defence of Madrid. London, England: Victor Gollancz. OCLC 4059942.
- Dawson, Ashley (2013). The Routledge Concise History of Twentieth-century British Literature. New York, NY: Routledge. ISBN 978-0-415-57245-3.
- Derby, Mark (2009). Kiwi Companeros: New Zealand and the Spanish Civil War. Christchurch, New Zealand: Canterbury University Press. ISBN 978-1-877257-71-1.
- (2005) The Splintering of Spain. Cambridge University Press. doi:10.1017/CBO9780511497025. ISBN 978-0-521-82178-0.
- Graham, Helen (2005). The Spanish Civil War: A very short introduction. New York, NY: Oxford University Press. doi:10.1093/actrade/9780192803771.001.0001. ISBN 978-0-19-280377-1.
- Hemingway, Ernest (1938). The Fifth Column. New York: Charles Scribner's Sons. ISBN 978-0-684-10238-2.
- Hayes, Carlton J.H. (1951). The United States and Spain. An Interpretation. Sheed & Ward; 1ST edition.
- Hemingway, Ernest (1940). For Whom The Bell Tolls. New York: Scribner. ISBN 978-0-684-80335-7.
- Hoare, Samuel (1946). Ambassador on Special Mission. Collins; First Edition, 45.
- Howson, Gerald (1998). Arms for Spain. New York, NY: St. Martin's Press. ISBN 0-312-24177-1. OCLC 231874197.
- Jackson, Gabriel (1965). The Spanish Republic and the Civil War, 1931–1939. Princeton: Princeton University Press. ISBN 0-691-00757-8. OCLC 185862219.
- Jackson, Gabriel (1974). The Cruel Years: The Story of the Spanish Civil War. New York, NY: John Day.
- Kisch, Egon Erwin (1939). The three cows (translated from the German). London, England: Fore Publications.
- Koestler, Arthur (1983). Dialogue with death. London, England: Macmillan. ISBN 0-333-34776-5. OCLC 16604744.
- Kowalsky, Daniel (2008). Stalin and the Spanish Civil War. New York, NY: Columbia University Press.
- (1999) The Munich Crisis, 1938: Prelude to World War II. London, England; Portland, Oregon: Frank Cass. ISBN 978-0-7146-8056-9.
- Majfud, Jorge (2016). "Rescuing Memory: the Humanist Interview with Noam Chomsky". The Humanist. http://thehumanist.com/magazine/july-august-2016/features/rescuing-memory.
- Mittermaier, Ute Anne (2010). "Charles Donnelly, 'Dark Star' of Irish Poetry and Reluctant Hero of the Irish Left", 'To Banish Ghost and Goblin': New Essays on Irish Culture. Oleiros (La Coruña): Netbiblo, 191–200. ISBN 978-0-521-73780-7.
- Neulen, Hans Werner (2000). In the skies of Europe – Air Forces allied to the Luftwaffe 1939–1945. Ramsbury, Marlborough, England: The Crowood Press. ISBN 1-86126-799-1.
- Orwell, George (2000). Homage to Catalonia. Londo, England n: Penguin, Martin Secker & Warburg. ISBN 0-14-118305-5. OCLC 42954349.
- Othen, Christopher (2008). Franco's International Brigades: Foreign Volunteers and Fascist Dictators in the Spanish Civil War. London, England: Reportage Press.
- Payne, Stanley G. (1973). "The Spanish Civil War of 1936–1939", A History of Spain and Portugal 2. University of Wisconsin Press.
- Payne, Stanley G. (1999). Fascism in Spain, 1923–1977. University of Wisconsin Press. ISBN 0-299-16564-7.
- Payne, Stanley G. (2004). The Spanish Civil War, the Soviet Union, and Communism. New Haven, CT; London, England: Yale University Press. ISBN 0-300-10068-X. OCLC 186010979.
- (2006) The collapse of the Spanish Republic, 1933–1936 : origins of the Civil War. Yale University Press. ISBN 978-0-300-11065-4.
- Payne, Stanley G. (2008). Franco and Hitler: Spain, Germany, and World War II. نیو ہیون، کنیکٹیکٹ, CT: Yale University Press. ISBN 978-0-300-12282-4.
- Payne, Stanley G. (2011). Spain: A Unique History. University of Wisconsin Press. ISBN 978-0-299-25024-9.
- Payne, Stanley G. (2012). The Spanish Civil War. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-17470-1.
- Payne, Stanley G. (2018). Franco: A Personal and Political Biography, 4th, University of Wisconsin Press. ISBN 978-0-299-30214-6.
- Preston, Paul (1978). The Coming of the Spanish Civil War. London: Macmillan. ISBN 0-333-23724-2. OCLC 185713276.
- Preston, Paul (1996). A Concise history of the Spanish Civil War. London: Fontana. ISBN 978-0-00-686373-1. OCLC 231702516.
- Preston, Paul (2006). The Spanish Civil War: Reaction, Revolution, and Revenge. New York, NY: WW Norton & Co.. ISBN 0-393-32987-9.
- (2001) Spain betrayed: the Soviet Union in the Spanish Civil War. New Haven, CT; London, England: Yale University Press. ISBN 0-300-08981-3. OCLC 186413320.
- Richardson, R. Dan (1982). Comintern Army: The International Brigades and the Spanish Civil War. Lexington, Kentucky: University Press of Kentucky. ISBN 978-0-8131-5446-6.
- O'Riordan, Michael (2005). The Connolly Column. Pontypool, Wales: Warren & Pell.
- Rust, William (2003). Britons in Spain: A History of the British Battalion of the XV International Brigade. Pontypool, Wales: Warren & Pell.
- (1999) Victimas de la guerra civil (in es). Madrid: Temas de Hoy.
- (2002) Republic of egos : a social history of the Spanish Civil War. University of Wisconsin Press. ISBN 978-0-299-17863-5.
- Seidman, Michael (2011). The Victorious Counter-revolution: The Nationalist Effort in the Spanish Civil War. University of Wisconsin Press. ISBN 978-0-299-24964-9.
- (2017) Transatlantic antifascisms : from the Spanish Civil War to the end of World War II. Cambridge University Press. ISBN 978-1-108-41778-5.
- Stoff, Laurie (2004). Spain. San Diego, CA: Greenhaven Press.
- Taylor, F. Jay (1971). The United States and the Spanish Civil War, 1936–1939. New York, NY: Bookman Associates. ISBN 978-0-374-97849-5.
- Thomas, Hugh (1961). The Spanish Civil War. London, England: Penguin. ISBN 0-14-101161-0. OCLC 248799351.
- Werstein, Irving (1969). The Cruel Years: The Story of the Spanish Civil War. New York, NY: Julian Messner.
- Westwell, Ian (2004). Condor Legion: The Wehrmacht's Training Ground. Ian Allan.
ہور پڑھیاں
[سودھو]- Brouè, Pierre (1988). The Revolution and the Civil War in Spain. Chicago, IL: Haymarket. OCLC 1931859515.
- Carr, Sir Raymond [1977] (2001). The Spanish Tragedy: The Civil War in Perspective. Phoenix Press. ISBN 1-84212-203-7.
- De Meneses, Filipe Ribeiro Franco and the Spanish Civil War Archived 2020-08-07 at the وے بیک مشین, Routledge, London, 2001
- Doyle, Bob (2006). Brigadista: an Irishman's fight against fascism. Dublin: Currach Press. ISBN 1-85607-939-2. OCLC 71752897.
- Francis, Hywel (2006). Miners against Fascism: Wales and the Spanish Civil War. Pontypool, Wales (NP4 7AG): Warren and Pell.
- Graham, Helen (2002). The Spanish republic at war, 1936–1939. Cambridge, England: Cambridge University Press. ISBN 0-521-45932-X. OCLC 231983673.
- Graham, Helen (1988). "The Spanish Socialist Party in Power and the Government of Juan Negrín, 1937–9". European History Quarterly 18 (2): 175–206. doi: ..
- Hill, Alexander (2017). The Red Army and the Second World War. Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-02079-5..
- Ibarruri, Dolores (1976). They Shall Not Pass: the Autobiography of La Pasionaria (translated from El Unico Camino). New York: International Publishers. ISBN 0-7178-0468-2. OCLC 9369478.
- Jellinek, Frank (1938). The Civil War in Spain. London: Victor Gollancz (Left Book Club).
- Kowalsky, Daniel (2004). La Union Sovietica y la Guerra Civil Espanola. Barcelona: Critica. ISBN 84-8432-490-7. OCLC 255243139.
- (1979) Red Spanish Notebook. San Francisco: City Lights Books (originally by Martin Secker & Warburg). ISBN 0-87286-132-5. OCLC 4832126.
- Monteath, Peter (1994). The Spanish Civil War in literature, film, and art: an international Bibliography of secondary literature. Westport, CT: Greenwood Press. ISBN 0-313-29262-0.
- Pérez de Urbel, Justo (1993). Catholic Martyrs of the Spanish Civil War, 1936–1939, trans. by Michael F. Ingrams. Kansas City, MO: Angelus Press. ISBN [[Special:BookSources/0-935952-96-9
- Preston, Paul (2012). The Spanish Holocaust: Inquisition and Extermination in Twentieth-Century Spain. London: Harper Press. ISBN 978-0-00-255634-7.
• Preston, Paul (2016) The Last Days of the Spanish Republic ISBN [[Special:BookSources/978-0-00-816341-9
- Puzzo, Dante Anthony (1962). Spain and the Great Powers, 1936–1941. Freeport, NY: Books for Libraries Press (originally Columbia University Press, N.Y.). ISBN 0-8369-6868-9. OCLC 308726.
- Southworth, Herbert Rutledge (1963). El mito de la cruzada de Franco (in es). Paris: Ruedo Ibérico. ISBN 84-8346-574-4.
- (2003) To Make the People Smile Again: a Memoir of the Spanish Civil War. Newcastle upon Tyne: Zymurgy Publishing. ISBN 1-903506-07-7. OCLC 231998540. (trade unionist)
- Wilson, Ann (1986). Images of the Civil War. London: Allen & Unwin.
باہرلے جوڑ
[سودھو]فلماں ، تصاویر تے آوازاں
[سودھو]فلماں
[سودھو]- ہسپانوی خانہ جنگی تنازعہ دے دونے اطراف توں فلم تے عینی شاہدین دے اکاؤنٹس دا استعمال کردے ہوئے چھ حصے دی دستاویزی فلماں۔
- ٹیریرا ایسپولا ( ہسپانوی زمین ) بذریعہ جوریس آئیوینس ، 1937
تصاویر
[سودھو]- گورنیکا از پابلو پکاسو
- ہسپانوی خانہ جنگی از روبرٹ کیپا ، میگنم فوٹو
- ہسپانوی خانہ جنگی دا ہوائی جہاز
- ہسپانوی خانہ جنگی دے پوسٹراں دا امپیریل وار میوزیم کلیکشن Libcom.org دے ذریعہ آن لائن میزبانی کیتا گیا
- یو سی ایس ڈی دے ساؤتھ ورتھ دے مجموعہ توں ہسپانوی خانہ جنگی دے پوسٹر
- الینوائے یونیورسٹی وچ ہسپانوی خانہ جنگی – الینوائے انگریزی شعبہ
آوازاں
[سودھو]- وادی جارما - ووڈی گوتری دا گانا (دیکھو: جارما )
- ترانے تے گانے
- ہسپانوی خانہ جنگی دے 11 گانے Archived 2018-09-26 at the وے بیک مشین
- ہسپانوی بم - تصادم دا گانا
- وایو لا کوئنٹا بریگیڈا - کرسٹی مور دا گانا
متفرق دستاویزات
[سودھو]مختلف حوالے
[سودھو]- جنوبی فلوریڈا یونیورسٹی وچ ہسپانوی شہری جنگ کيتی تریخ دا منصوبہ
- Pas نئيں پاسران! تقریر ڈولورس ایبروری دا دوسرا جمہوریہ دے دفاع دے لئی مشہور اشتہار
- "ٹربازادورس: منظم مزدوری دی نظراں توں ہسپانوی خانہ جنگی" ، برٹش ٹریڈس یونین کانگریس دے دستاویزات دے 13،000 صفحات توں زیادہ دے دستاویزات دا ڈیجیٹائزڈ مجموعہ ، جو ماڈرن ریکارڈز سنٹر ، یونیورسٹی آف واروک وچ منعقد ہويا۔
- Hilton, Ronald. Spain, 1931–36, From Monarchy to Civil War, An Eyewitness Account. Historical text A36rchive. Archived from the original on 6 April 2016. Unknown parameter
|url-status=
ignored (help); Unknown parameter|df=
ignored (help) . - Low, Mary; Breá, Juan. "Red Spanish Book". Benjamin Peret. https://www.marxists.org/history/spain/writers/low-brea/red_spanish_notebook.html. . دو حقیقت پسنداں تے ٹراٹسکیٹس دی گواہی
- Lunn, Arnold (1937). Spanish Rehearsal. .
- Peers, Allison (1936). The Spanish Tragedy. .
- Weisbord, Albert; Weisbord, Vera. "A collection of essays". http://www.weisbord.org/. ہسپانوی خانہ جنگی دے دوران تے اس دے بارے وچ اک درجن دے نیڑے مضامین لکھے گئے۔
- "Magazines and journals published during the war". The University of Illinois at Urbana–Champaign. http://magazinesandwar.com/. .
- "Revistas y guerra" (in Spanish). The University of Illinois. http://www.revistasyguerra.com/. .
- Roy, Pinaki. Escritores Apasionados del Combate: English and American Novelists of the Spanish Civil War. pp. 44–53. .
- "La Cucaracha, The Spanish Civil War Diary". https://web.archive.org/web/20050208123111/http://www.lacucaracha.info/scw/diary/. ، جنگ دے واقعات دی اک مفصل تریخ
- "Spanish Civil War and Revolution". The libcom library. https://web.archive.org/web/20210308043150/http://libcom.org/library/spanish-civil-war-1936%E2%80%931939. .
- "Southworth Spanish Civil War Collection". Mandeville Special Collection Library (books and other literature). یونیورسٹی کیلیفورنیا، سان ڈیاگو. Archived from the original on 2017-12-16. Retrieved 2020-09-30. .
- "ہسپانوی خانہ جنگی" ، بی بی سی ریڈیو 4 پول پریسٹن ، ہیلن گراہم تے مریم ونسنٹ دے نال گفتگو ( ساڈے وقت وچ ، 3 اپریل 2003)
اکیڈمیکس تے حکومتاں
[سودھو]- ہسپانوی خانہ جنگی دی تریخ ، جو امریکی حکومت دے اک ملک مطالعہ توں اخذ کيتی گئی اے۔
- "ہسپانوی خانہ جنگی - وجوہات تے میراث " بی بی سی ریڈیو 4 دے ساڈے وقت وچ پال پریسٹن ، ہیلن گراہم تے ڈاکٹر میری ونسنٹ (آڈیو) اُتے مشتمل
- اسپارٹاکوس ایجوکیشنل وچ ہسپانوی شہری جنگ کيتی معلومات
- ہسپانوی انقلاب دے مورخ اگسٹن گیلامن دے نال انٹرویو
- جارج میسن یونیورسٹی ، اسپین دے انارکو-سٹیٹسٹ (ہسپانوی خانہ جنگی دے انارکیسٹ)
- فینی ، والنٹیئر وچ مشین گن (ڈچ رضاکاراں) دی ملکہ
- ہسپانوی خانہ جنگی وچ یہودی - یہودی فوجی میوزیم وچ معاون آرکائیوسٹ مارٹن شوگر مین
- فرانکو تے ہسپانوی خانہ جنگی Archived 2020-08-07 at the وے بیک مشین ، فلپ ربیرو ڈی میہور ، روٹلیج ، لندن ، 2001 دے ذریعہ کاغذ
- ہسپانوی بشپس دے مجموعی خط دے ترجمے وچ مکمل متن ، 1937 ، ہسپانوی بشپاں دا اک pastoral خط جس نے فرانکو دی بغاوت نوں جواز بنایا
- نیوزی لینڈ تے ہسپانوی خانہ جنگی
- ہسپانوی خانہ جنگی دیاں جنگاں Archived 2020-06-24 at the وے بیک مشین
آرکائیوز
[سودھو]- رابرٹ ای برک مجموعہ۔ 1892–1994۔ 60.43 کیوبک فٹ (68 خاناں دے علاوہ دو وڈے سائز دے فولڈر تے اک وڈے سائز دی عمودی فائل)۔ واشنگٹن دے لیبر آرکائیوز وچ ، واشنگٹن یونیورسٹی نے لائبریریز دے خصوصی مجموعے۔ ہسپانوی خانہ جنگی دے موقع اُتے برک دے ذریعہ جمع کردہ مواد اُتے مشتمل اے۔
- انتشار آرکائیوز
- ہسپانوی انقلاب وچ انتشار پسندی دا کردار
- جرمن جلاوطنی تے ہسپانوی خانہ جنگی دے بارے وچ نجی مجموعہ
- آرٹائیو آف اونٹاریو نے ہسپانوی خانہ جنگی توں متعلق بچےآں دے فن نوں یاد کیتا ، آرٹائیو آف اونٹاریو دی ویب سائٹ اُتے آن لائن نمائش
- اسٹووسنٹ دے ہسپانوی خانہ جنگی آرکائیوز
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- CS1 Spanish-language sources (es)
- Pages with citations using unsupported parameters
- Pages using PMID magic links
- Pages with TemplateStyles errors
- تصویر دا متروک پیرامیٹر استعمال کرنے والے صفحات
- ٹُٹے ہوئے جوڑاں آلے صفحے
- مضامین جنہاں وچ ہسپانوی بولی دا متن شامل اے
- Political parties of the Spanish Civil War
- ہسپانیہ دیاں جنگاں تے تنازعات دے رہنمائی خانہ جات
- ویکیپیڈیا مضامین مع LCCN شناخت کنندگان
- ویکیپیڈیا مضامین مع GND شناخت کنندگان
- ویکیپیڈیا مضامین مع BNF شناخت کنندگان
- ہسپانیہ دیاں جنگاں
- جدید تریخ ہسپانیہ
- فرانکو ہسپانیہ
- ہسپانیہ وچ 1930ء دی دہائی
- 1930ء دی دہائی دے تنازعات
- ہسپانوی خانہ جنگی
- مقالے جنہاں وچ ہسپانوی بولی دا متن اے
- سپین دی تریخ
- سپین دیاں بادشاہتاں