ہندی بیلٹ
اردو بیلٹ، ہندی بیلٹ یا ہندی پٹی، اک لسانی خطہ اے جس وچ شمالی ، وسطی ، مشرقی تے مغربی بھارت دے کچھ حصے شامل نيں جتھے ہندی (تے اس دے تحت مختلف زباناں / بولیاں) وڈے پیمانے اُتے بولیاں جاندیاں نيں۔[۶][۷][۸][۹][۱۰] ہندی بیلٹ کدی کدی نو بھارتی ریاستاں دی طرف وی اشارہ کیتا جاندا اے جنہاں دی سرکاری بولی ہندی اے تے انہاں وچ ہندی بولنے والی اکثریت اے ، یعنی بہار ، چھتیس گڑھ ، ہریانہ ، ہماچل پردیش ، جھارکھنڈ ، مدھیہ پردیش ، راجستھان ، اتراکھنڈ ، اتر پردیش تے قومی دار الحکومت علاقہ دہلی دے نيں۔[۱۱][۱۲][۱۳][۱۴]
اسنوں کچھ مسلم مصنفین نے اردو-ہندی بیلٹ وی کہیا اے۔ جو کے سچ اے۔ کیونکے لفظِ ہندی اُردو زبان دے پُرانے ناواں وچوں اک اے۔ [۱۵]
ہندی بلحاظ لہجہ
[سودھو]ہندی ہند آریائی زباناں دی اک شاخ اے تے اس دا لہجہ بالعموم شمالی ہند دے ہندی بیلٹ وچ زیر استعمال اے۔ اس ضمن وچ ہندی نوں نسلی طور اُتے نہ دیکھدے ہوئے اک بولی دی حیثیت توں دیکھیا جانا چاہیے۔
ہندی بولی یا لہجہ اوہی اے جسنوں مردم شماری وچ عوام وچ ہندی نوں ہی اپنی مادری بولی دے طور اُتے درج کرواندی اے جو تقریباً کل آبادی دا 40 فیصد اے۔
میتھلی زبان نوں وکھ شناخت ملنے توں پہلے توں ہندی دا اک لہجہ منیا جاندا سی ۔ ہن وی ایسی کئی زباناں نيں جو اپنی مستقل شناخت نوں ترس رہی نيں۔ان زباناں نوں جے وڈے پیمانے اُتے دیکھیا جائے تاں انہاں وچ مرکزی ہندوستانی زباناں، مرکزی ہندوستانی زباناں، ہند آریائی زباناں تے شمالی ہند آریائی زباناں شامل نيں۔ ایداں ہی میتھلی زبان نوں چھڈ کے بہار دی زباناں، راجستھانی زبان دی تمام شاخاں تے شمالی ہند آریائی زباناں وی اپنے وجود نوں ثابت کرنے تے اپنی وکھ شناخت پانے دے لئی کوشاں نيں۔[۱۶]
اک علاقہ جس دے مغرب وچ پنجابی زبان تے سندھی زبان نيں، جنوب وچ گجراتی زبان، مراٹھی زبان تے اڑیہ زبان نيں، مشرق وچ میتھلی تے بنگالی زبان تے شمال وچ نیپالی زبان، کشمیری زبان تے تبتی زباناں نيں ہندی یا اردو بیلٹ دا علاقہ کہلاندا اے۔ اس بیلٹ دا علاقہ وچ بولی دا اختلاف لہجاں توں ودھ کے مختلف زباناں وچ تبدیل ہو چکيا اے۔
جے بولی دی پیمائش دا دائرہ کچھ چھوٹا کیتا جائے تاں ہندی نوں مرکزی ہندوستانی زباناں دا حصہ کہہ سکدے نيں۔ انہاں زباناں نوں مغربی ہندی تے مشرقی ہندی وچ تقسیم کیتا جا سکدا اے۔ جے ہندی نوں بالخصوص ہندی بولی دے معنی وچ لیا جائے تاں اس توں مراد موجودہ دور دی ہندی بولی ہوئے گی جسنوں دیو ناگری رسم الخط وچ لکھیا جاندا اے تے اسی دی دوسری شکل اردو بولی اے جسنوں فارسی رسم الخط وچ لکھیا جاندا اے۔ ایہ دونے زباناں 17واں صدی وچ دہلی وچ کھڑی بولی دی شکل وچ موجود سن تے ترقی کردے کردے دو وکھ وکھ زباناں بن گئياں۔
بولنے والے بلحاظ تعداد
[سودھو]- مرکزی ہندوستانی زبان (خالص ہندی)
- مغربی ہندی (مغربی مرکزی علاقہ)
- 240 ملین کھڑی بولی-ہندوستانی زبان (اردو شامل نئيں)
- 9.8 ملین ہریانوی زبان
- 1.5 ملین برج بھاشا
- 9.5 ملین قنوجی زبان
- مغربی ہندی (مغربی مرکزی علاقہ)
- مشرقی ہندی (مشرقی مرکزی علاقہ)
- 4.5 ملین اودھی زبان
- 16.2 ملین چھتیس گڑھی زبان
- 2.6 ملین بگھیلی زبان
- 1.7 ملین سورگوجیا زبان
- بہاری زباناں (میتھلی شامل نئيں) (مشرقی علاقہ وچ جس وچ بنگالی زبان تے اڑیہ زبان وچ شامل نيں)
- 51 ملین بھوجپوری زبان
- 13 ملین مگدھی زبان
- 8 ملین کھورتا زبان
- 5.1 ملین ناگپوری زبان
- 0.5 ملین کورمالی زبان
- راجستھانی زباناں (مغربی علاقہ دا اک حصہ جس وچ گجراتی زبان تے بھیلی زبان شامل نيں۔ اس دور وچ ساہتیہ اکیڈمی، نیشنل اکیڈمی آف لیٹرس تے یونیورسٹی گرانٹس کمیشن راجستھانی زبان نوں اک علاحدہ لہجہ مندی اے )
- 7.8 ملین مارواڑی زبان
- 5.2 مالوی زبان
- 2.3 ملین نیماڈی زبان
- 2.9 ملین ہاراوتی زبان
- 3 ملین گودواری زبان
- 2 ملین باگڑی زبان
- شمالی ہند آریائی زباناں
- 2 ملین کمونی زبان
- گرھوالی زبان
حوالے
[سودھو]- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ "Scheduled Languages in descending order of speaker's strength – 2011" (PDF)۔ Registrar General and Census Commissioner of India۔ 29 June 2018
- ↑ Barz, Richard K. (1980). "The cultural significance of Hindi in Mauritius". South Asia: Journal of South Asian Studies 3: 1–13. doi: .
- ↑ ۴.۰ ۴.۱ ۴.۲ [۱]
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "Battle for the Hindi heartland: Will it favour the BJP again?"۔ www.orfonline.org
- ↑ "Congress' revival in Hindi patti"۔ www.nationalheraldindia.com
- ↑ "How languages intersect in India"۔ Hindustan Times
- ↑ "How many Indians can you talk to?"
- ↑ "Hindi and the North-South divide"
- ↑ "India's Evolving Linguistic Landscape"
- ↑ Khan, Abdul Jamil (2006). Urdu/Hindi: An Artificial Divide: African Heritage, Mesopotamian Roots, Indian Culture & Britiah Colonialism (in en). Algora Publishing. ISBN 978-0-87586-438-9.
- ↑ "Congress' revival in Hindi patti"۔ www.nationalheraldindia.com
باہرلے جوڑ
[سودھو]سانچہ:ہند آریائی زبانیں
سائیٹ غلطی: <ref>
ٹیگ اک ٹولی جیدا ناں "lower-alpha" اے ہیگے نیں، پر کوئی <references group="lower-alpha"/>
ٹیگ نا لبھیا۔