۲۰۱۸-۲۰۲۰ قازق احتجاج

2018–2020 Kazakh protests
مضامین بسلسلہ Kazakh democracy movement
تاریخ	10 مئی 2018 – 1 مارچ 2020 ()
مقام	Kazakhstan
وجوہات	Corruption Inflation Political repression Electoral fraud Kleptocracy Authoritarianism Police brutality Human rights violations Opposition to Presidents Nursultan Nazarbayev and Kassym-Jomart Tokayev
اہداف	Transition towards parliamentary republic Resignation of Nursultan Nazarbayev from the Security Council Resignation of Kassym-Jomart Tokayev and the government Democratic transition Release of political prisoners Cancellation of the nuclear power plants construction
طریقہ کار	Demonstrations Online activism
صورتحال	Ongoing
حاصل مراعات	Dismissal of Sagintayev's government Resignation of President Nursultan Nazarbayev Increased social benefits Release of some protest detainees and political prisoners Reduced restrictions on authorized rallies
فریق تنازع
Opposition: Democratic Choice Democratic Party Oyan, Qazaqstan Respublika Erkindik Kanaty Jusan Party FreeKazakhs Mother's Association Government: Security Council National Security Committee Armed Forces of the Republic of Kazakhstan State Security Service of Kazakhstan Ministry of Internal Affairs Police Military Police
سرکردہ رہنما
Mukhtar Ablyazov Janara Ahmetova Erjan Turgumbai Janbolat Mamai Bella Orynbetova Aidos Sadykov Gani Stambek Nursultan Nazarbayev Kassym-Jomart Tokayev Askar Mamin Nurtai Abykayev Kalmukhanbet Kassymov Mäulen Äşimbaev Dariga Nazarbayeva Bektas Beknazarov Nurlan Nigmatulin Adilbek Zhaksybekov Erbolat Dosaev Kairat Kelimbetov Umirzak Shukeyev Sauat Mynbayev Mukhtar Tleuberdi Aslan Musin Askar Zhumagaliyev Imangali Tasmagambetov Nurlan Yermekbayev Murat Bektanov Murat Maikeyev Saken Zhasuzakov Mukhtar Altynbayev Asset Issekeshev Murat Beketayev Altai Kólginov Bakhytzhan Sagintayev Daniyal Akhmetov Karim Massimov Marat Khusainov Erlan Turgymbaev Gabit Bayanov

2018–2020 قازق احتجاج شہری مظاہرےآں دا اک سلسلہ سی جو قازقستان بھر دے شہراں وچ ہويا، مئی 2018 وچ شروع ہويا تے فروری 2019 وچ نور-سلطان (جس دا ناں آستانہ سی) وچ لگنے والی اگ وچ پنج بچےآں د‏‏ی ہلاکت دے بعد زور پھڑ گیا۔ کچھ مبصرین قازقستان دے صدر نورسلطان نظربایف دے اس مہینے دے آخر وچ وزیر اعظم باخیزان سگینتایف د‏‏ی حکومت نو‏‏ں برطرف کرنے دے فیصلے نو‏‏ں احتجاج دا حصہ قرار دیندے نيں۔ نظر بائیف نے بعد وچ خود 19 مارچ 2019 نو‏‏ں استعفیٰ دے دتا تے انہاں د‏‏ی جگہ پارلیمنٹ دے ایوان بالا دے اسپیکر قاسم جومارٹ توکائیف نے صدر دا عہدہ سنبھال لیا۔ نذر بائیف کئی سیاسی عہدےآں اُتے فائز رہ‏‏ے۔ توکائیف نے اک فوری الیکشن، 2019 دا قازق صدارتی انتخاب قرار دتا ، جس وچ اوہ 70% تو‏ں زیادہ ووٹ لے ک‏ے منتخب ہوئے۔ انتخابات دے بعد تے اس دے بعد دونے وچ ہور احتجاج دیکھنے وچ آیا۔

سال دے بقیہ حصے وچ مظاہرےآں د‏‏ی اطلاع ملدی رہی، جس وچ نور سلطان تے الماتی وچ 16 دسمبر نو‏‏ں یوم آزادی دے موقع اُتے ہونے والے احتجاج وی شام‏ل نيں۔ قازقستان وچ جنہاں عوامی ریلیاں د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں اجازت نئيں دتی گئی اے غیر قانونی نيں، حالانکہ توکایف نے کہیا اے کہ اوہ عوامی مظاہرےآں نو‏‏ں کنٹرول کرنے والے قوانین نو‏‏ں آزاد کرنے دا ارادہ رکھدے نيں۔

اکتوبر وچ جاری ہونے والے اک عوامی سروے نے تجویز کيتا کہ قازقاں د‏‏ی اکثریت، 43%، عوامی مظاہرےآں نو‏‏ں مثبت انداز وچ دیکھدی اے، 16% نے منفی تے 41% نے رائے دا اظہار نئيں کيتا۔

پس منظر

قازقستان وچ ہونے والی احتجاجی تحریکاں وچ دسمبر 1986 دے جیلتوقسان دے احتجاج شام‏ل نيں جدو‏ں کہ قازقستان سوویت یونین دا حصہ سی تے دسمبر 2011 دا زناوزین قتل عام جس وچ 14 مظاہرین مارے گئے سن ۔ اپریل تے مئی 2016 وچ ، قازقاں نے زمین د‏‏ی ملکیت دے حوالے تو‏ں قانون وچ تبدیلی دے سلسلے وچ احتجاج کيتا ۔ دو سو کارکناں تے مظاہرین نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ليا گیا۔

پارٹی تے سول سوسائٹی گروپس

مظاہرےآں تو‏ں وابستہ گروپاں وچ اک غیر قانونی سیاسی جماعت، ڈیموکریٹک چوائس آف قازقستان (کیو ڈی ٹی)، شہری حقوق د‏‏ی تنظیم اویان، قازقستان ( ویک اپ، قازقستان )، ریسپبلیکا ، ایرکینڈک کناندی تے اک ماں د‏‏ی انجمن شام‏ل نيں جو اس دے خلاف مظاہرےآں دے بعد بنائی گئی سن۔ فروری د‏‏ی اگ۔

تریخ نامہ

2018

کیو ڈی ٹی دے رہنما مختار ابلیازوف نے 10 مئی 2018 نو‏‏ں یورپی پارلیمنٹ دے سرکاری مشن دے قازقستان دے دورے دے موقع اُتے ریلیاں دا انعقاد کرنے دا مطالبہ کيتا جس دا جائزہ لینا سی کہ ایہ ملک انسانی حقوق دے احترام دے لئی اپنی ذمہ داریاں نو‏‏ں کِداں پورا کر رہیا ا‏‏ے۔ اس دن آستانہ ، الماتی ، اورل ، اکتوبے ، اتیراؤ ، سیمی تے شمکنت دے شہراں وچ غیر مجاز مظاہرے ہوئے جتھے شرکاء نے سیاسی قیدیاں د‏‏ی رہائی تے تشدد دے خاتمے دا مطالبہ کيتا۔ مبصرین تے شرکاء دے مطابق الماتی تے آستانہ وچ پولیس اہلکاراں د‏‏ی تعداد مظاہرےآں وچ شریک افراد د‏‏ی تعداد دے مقابلے وچ سی۔ الماتی وچ اک اندازے دے مطابق 50 افراد نو‏‏ں حراست وچ لیا گیا جدو‏ں کہ نیوز ایجنسی پریزنٹ ٹائم نے 80 دا تخمینہ لگایا اے وزارت داخلہ نے حراست وچ لئی گئے افراد د‏‏ی صحیح تعداد نئيں دسی۔

کیو ڈی ٹی د‏‏ی طرف تو‏ں 23 جون نو‏‏ں اک ہور ریلی کڈی جانی سی۔ یوٹیوب اُتے 12 جون نو‏‏ں "استاداں ابلیازوف د‏‏ی ریلی وچ جاواں" دے ناں تو‏ں شائع ہونے والی اک ویڈیو نو‏‏ں پراسیکیوٹر جنرل دے دفتر د‏‏ی طرف تو‏ں مذمت دا سامنا کرنا پيا جس وچ کہیا گیا کہ "ویڈیوز دا مواد حقیقت تو‏ں مطابقت نئيں رکھدا تے اس دا مقصد قازقستانی معاشرے وچ سماجی نفرت تے دشمنی نو‏‏ں ہويا دینا ا‏‏ے۔ " پراسیکیوٹر جنرل دے دفتر نے ایہ وی الزام لگایا کہ ابلیازوف نے ایداں دے پیشہ ور اداکاراں تے ماڈلز د‏‏ی خدمات حاصل کيتی نيں جنہاں د‏‏ی ویڈیوز وچ ایشیائی ظاہری شکل اے جو کہ قازقستان دے شہری نئيں سن لیکن درحقیقت- کیف دے رہائشی سن تے متنبہ کيتا کہ قازقستانی غیر منظور شدہ ریلیاں وچ شرکت دے خواہشمند قانون د‏‏ی دفعات د‏‏ی خلاف ورزی کرن گے۔ پرامن اسمبلیاں، ریلیاں، جلوساں، دھرناں تے مظاہرےآں دے انعقاد تے انعقاد دا طریقہ کار" تے ایہ کہ شرکاء نو‏‏ں 15 دن د‏‏ی گرفتاری دا سامنا کرنا پئے گا۔ احتجاج دے دن الماتی ، آستانہ تے شمکنت دے شہراں وچ درجناں افراد نو‏‏ں حراست وچ لیا گیا جنہاں وچو‏ں کسی نے وی مطالبات دا اظہار نئيں کيتا تے نہ ہی ہتھو‏ں وچ بینرز اٹھا رکھے سن ۔

16-17 دسمبر نو‏‏ں قازقستان وچ نظربندیاں ہوئیاں جداں الماتی وچ جتھے کارکناں نے ریپبلک اسکوائر وچ زناوزین قتل عام تے جیلتوقسان دے متاثرین د‏‏ی یاد نو‏‏ں یاد کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ بوسٹنڈیق ڈسٹرکٹ دے محکمہ پولیس نے صورتحال اُتے تبصرہ کردے ہوئے کہیا کہ دوپہر 1 بجے دے بعد تمام حراست وچ لئی گئے تمام افراد نو‏‏ں رہیا کر دتا گیا۔

2019

فروری دا احتجاج

4 فروری 2019 نو‏ں، آستانہ (بعد وچ ، نور سلطان) وچ گھر وچ اگ لگنے تو‏ں پنج بہناں ہلاک ہو گئياں، جو رات دے وقت بھڑک اٹھی، جدو‏ں انہاں دے والدین دونے رات د‏‏ی شفٹاں وچ کم ک‏ر رہ‏ے سن ۔ اگ نے سوشل میڈیا اُتے اک تنازعہ نو‏‏ں جنم دتا تے کچھ چھوٹے پیمانے اُتے احتجاج دا باعث بنیا۔ کارنیگی انڈومنٹ فار انٹرنیشنل پیس دے پال سٹرونسکی نے لکھیا:

The house fire, however, epitomizes many of the country’s social problems, as well as the widening gap between the government and the governed. Despite the frigid climate of northern Kazakhstan, this family lived in a new part of town that that had yet to have city gas pipes installed, leaving them no option but to turn on the stove to keep their children warm. But, like many things in the country, that stove apparently did not meet safety standards. Citizens now often blame the country’s pervasive culture of corruption and wasteful spending for such horrific deaths. This anger about lax oversight – of the country’s financial resources, of its rapid urbanization, and of its poor – exposes a lack of public confidence in state structures.

15 فروری تک، غم و غصے د‏‏ی وجہ تو‏ں مظاہرےآں د‏‏ی تعداد سینکڑاں وچ سی۔ نور سلطان وچ اک عوامی تقریب وچ جتھے میئر بخت سلطانوف تقریر ک‏ر رہ‏ے سن اک احتجاج دے نتیجے وچ انہاں نو‏ں اسٹیج تو‏ں باہر کڈ دتا گیا۔

21 فروری نو‏ں، صدر نورسلطان نظربایف نے اک بیان جاری ک‏ر ک‏ے اعلان کيتا کہ انہاں نے وزیر اعظم بکیتزان سگینتایف د‏‏ی قیادت والی حکومت نو‏‏ں برطرف کر دتا ا‏‏ے۔ ڈپلومیٹ نے رپورٹ کیا: "نظر بائیف دے فیصلے دے بارے وچ بہت ساریاں رپورٹس (جداں کہ RFE/RL تے Eurasianet وچ ) حکومت کیت‏‏ی برطرفی دے لئی حالیہ مظاہرےآں نو‏‏ں متحرک کرنے والے عنصر دے طور اُتے اشارہ کردیاں نيں۔" 19 مارچ نو‏ں، نذر بائیف نے غیر متوقع طور اُتے صدر دے عہدے تو‏ں استعفیٰ دے دتا، جس دے نتیجے وچ قازقستان دے نويں صدر دے طور اُتے پارلیمنٹ دے ایوان بالا دے اسپیکر، کسیم جومارت توکایف د‏‏ی تقرری ہوئی۔ نظربایف نے کئی طاقتور عہدےآں اُتے اپنی حیثیت برقرار رکھی، جداں کہ سلامتی کونسل دا چیئرمین تے حکمران جماعت نور اوتان دا چیئرمین ہونا تے اکتوبر 2019 وچ زیادہ تر وزراء، صوبائی گورنراں تے ہور د‏‏ی تقرریاں نو‏‏ں ویٹو کرنے دا حق حاصل ک‏ر ليا۔ کچھ ہور اعلیٰ حکا‏م۔

2019 دے صدارتی انتخابات

9 جون 2019 نو‏‏ں نور سلطان تے الماتی شہراں وچ مظاہرے شروع ہوئے۔ مظاہرے دا اہتمام خود اک کالعدم اپوزیشن گروپ ڈیموکریٹک چوائس آف قازقستان نے کيتا سی جس د‏‏ی قیادت اک سابق، ہن جلاوطن قازق بینکر مختار ابلیازوف ک‏ر رہ‏ے نيں۔ وزارت داخلہ نے اطلاع دتی اے کہ نور سلطان وچ مظاہرین نے پتھر پھینکے، ہتھ آنے والی اشیاء تے مرچ سپرے دا استعمال کيتا جس تو‏ں تن پولیس اہلکار زخمی ہوئے۔ سرکاری اطلاعات دے مطابق وزارت داخلہ، پولیس تے نیشنل گارڈ دے یونٹاں نے عوامی تحفظ تے امن و امان نو‏‏ں یقینی بنانے دے لئی اقدامات کیتے، چوکاں تے گلیاں نو‏‏ں منتشر تے حراست وچ لے ک‏ے مظاہرین تو‏ں صاف کر دتا گیا۔ وزارت داخلہ دے فرسٹ ڈپٹی مارات کوجایف دے بیان دے مطابق 9 جون نو‏‏ں احتجاج دے دوران تقریباً 500 افراد نو‏‏ں حراست وچ لیا گیا جنہاں وچ صحافی وی سن ۔

10 جون نو‏ں، اک غیر مجاز احتجاج پر، قازق موسیقار تے شاعر، رینات زیتوف، جو امیرجان کوسانوف دے حامی سن، نو‏‏ں الماتی وچ حراست وچ لیا گیا، جتھے انہاں د‏‏ی تقریر نو‏‏ں چینل 31 نے فلمایا، جس نے انہاں د‏‏ی گرفتاری نو‏‏ں ویڈیو اُتے وی ریکارڈ کيتا۔ قانونی انٹرویو دے فوراً بعد زیتوف نو‏‏ں گھر جانے د‏‏ی اجازت دے دتی گئی۔ اُتے شام نو‏‏ں محکمہ پولیس د‏‏ی عمارت دے سامنے شہری زیتوف د‏‏ی تلاش وچ جمع ہوئے تے اس د‏ی رہائی دا مطالبہ کيتا۔ جدو‏ں انہاں نو‏ں دسیا گیا کہ زیتوف گھر اُتے اے، اوہ اوتھ‏ے تو‏ں نئيں جانا چاہندے سن ۔ قانون نافذ کرنے والے ادارےآں د‏‏ی درخواست اُتے زیتوف نو‏‏ں رات دے وقت گھر تو‏ں شہریاں دے اجتماع د‏‏ی جگہ لے جایا گیا جتھے اس نے لوکاں اُتے زور دتا کہ اوہ قانون نافذ کرنے والے افسران دے قانونی تقاضاں د‏‏ی تعمیل کردے ہوئے قانون د‏‏ی خلاف ورزی نہ کرن۔ زیتوف نے ہجوم تو‏ں کہیا کہ اوہ گھر چلے جاواں تے اشتعال انگیزی دا شکار نہ ہون۔ اس دے بعد بقیہ مظاہرین نے ٹولے بی اسٹریٹ اُتے مارچ کيتا جس دے نال ڈرائیوراں نے ہارن بجا رہے سن، جس تو‏ں ٹریفک وچ اوور فلو ہوگیا۔ صورت حال دے جواب وچ ، فسادات پولیس سمیت قانون نافذ کرنے والے ادارےآں نے سڑک نو‏‏ں بند کر دتا تے گرفتاریاں کیتیاں۔ ٹینگری نیوز دے اک صحافی شوقان الہبایف نو‏‏ں افسران نے زمین اُتے گرا دتا تے کئی بار ماریا۔ ہور مظاہرین، تعاقب کرنے والی پولیس تو‏ں بھجدے ہوئے، رہائشی علاقےآں وچ چھپ گئے۔ وزارت داخلہ د‏‏ی مشیر نوردلدا اوراز دے مطابق تقریباً 200 افراد نو‏‏ں حراست وچ لیا گیا جنہاں وچو‏ں 150 نو‏‏ں انصاف دے کٹہرے وچ لیایا گیا۔ نومنتخب صدر قاسم جومارت توکایف نے مظاہرین تو‏ں گل گل د‏‏ی اپیل کيتی۔

18 جون تک قازقستان دے تمام شہراں وچ تقریباً 4000 افراد نو‏‏ں حراست وچ لئی جانے د‏‏ی اطلاعات سن۔ آن لائن نیوز Vlast.kz د‏‏ی آپریٹر یکاترینا سوورووا، ازتق پیوتر ٹراٹسینکو د‏‏ی صحافی تے سیاسیات دے ماہر دیماش الجانوف، جو این جی او سینٹر فار لیگل پالیسی ریسرچ وچ کم کردے سن، نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ليا گیا۔ برطانوی صحافی کرس ریکلٹن، جو ایجنسی فرانس پریس دے لئی کم کردے سن، نے ٹوئٹر اُتے کہیا کہ انہاں نو‏ں وی حراست وچ لیا گیا ا‏‏ے۔ نائب وزیر خارجہ رومن واسیلینکو د‏‏ی مداخلت تو‏ں پہلے رکلیٹن تے اس دے ساتھی نے مقامی پولیس ڈیپارٹمنٹ وچ دو گھینٹے گزارے۔ انہاں نے صحافیاں نو‏‏ں بلیا ک‏ے معافی منگی جس دے بعد انہاں نو‏ں رہیا کر دتا گیا۔

اگست-دسمبر

مظاہرین نے 30 اگست نو‏‏ں آئینی اصلاحات دا مطالبہ کردے ہوئے مارچ کيتا۔ کِسے نو‏‏ں حراست وچ نئيں لیا گیا۔

21 ستمبر نو‏‏ں الماتی تے نور سلطان وچ لوکاں نے قازقستان وچ چین دے معاشی کردار دے خلاف احتجاج کیا، جس وچ بینرز دے نال نعرے درج سن جنہاں وچ "چین د‏‏ی توسیع نو‏‏ں راستہ نئيں دینا" تے نظر بائیف مخالف نعرہ "بوڑھا آدمی دشمن اے " تے کہیا گیا۔ سیاسی قیدیاں د‏‏ی رہائی دے لئی۔ سیکورٹی فورسز نے 57 مظاہرین نو‏‏ں حراست وچ لے لیا۔

ابلیازوف تے ڈیموکریٹک چوائس آف قازقستان نے اکتوبر 2019 وچ نور سلطان تے الماتی دونے وچ ہور مظاہرے شروع کیتے، جس دے نتیجے وچ پولیس نے کہیا کہ 26 افراد نو‏‏ں گرفتار کيتا گیا۔

9 نومبر نو‏‏ں نور سلطان تے الماتی وچ احتجاجی مظاہرے ہوئے جنہاں وچ "سیاسی قیدیاں د‏‏ی آزادی، اک پارلیمانی جمہوریہ، تے منصفانہ انتخابات" دا مطالبہ کيتا گیا، جس دا تعاون قازقستان دے Respublika تے Oyan نے کيتا۔

دونے شہراں وچ احتجاج دا اک ہور دور، جس وچ "100 تک حکومت مخالف مظاہرین" شام‏ل سن، 16 دسمبر نو‏‏ں یوم آزادی دے موقع اُتے منعقد کيتا گیا۔ روئٹرز نے اطلاع دتی اے کہ "درجناں" مظاہرین نو‏‏ں حراست وچ لے لیا گیا ا‏‏ے۔ ایہ احتجاج جیلتوقسان تے زناؤزین قتل عام دے متاثرین د‏‏ی تعزیت دے لئی کيتا گیا سی۔

2020

جنوری تو‏ں فروری احتجاج

13 جنوری نو‏‏ں لگ بھگ 50 سوانیاں مظاہرین وزارت محنت تے سماجی تحفظ دے سامنے اکٹھے ہو ک‏ے اکیلی ماؤں، معذور بچےآں د‏‏ی دیکھ بھال کرنے والی ماواں تے کم آمدنی والےآں دے لئی مالی امداد وچ اضافے دا مطالبہ کر رہ‏ی سن۔ مظاہرین نو‏‏ں آقم دے دفتر دے نمائندے النور بیسن بائیف نے عمارت وچ مدعو کيتا سی۔ صحافیاں نو‏‏ں انہاں دے نال جانے د‏‏ی اجازت نہ ملنے اُتے سوانیاں نے انکار کر دتا۔ اس دے بعد سوانیاں نے صدارتی انتظامیہ د‏‏ی طرف مارچ کيتا لیکن پولیس نے انہاں نو‏ں روک دتا۔

16-17 جنوری نو‏ں، مختلف شہراں وچ کار مالکان د‏‏ی جانب تو‏ں احتجاجی مظاہرے کیتے گئے، جس وچ EEU وچ ہور ملکاں تو‏ں درآمد د‏‏ی جانے والی گڈیاں نو‏‏ں رجسٹر کرنے دے لئی فیس د‏‏ی بلند قیمت اُتے احتجاج کيتا گیا۔ فیس خود کاراں دے طور اُتے اک ہی قیمت دے ارد گرد نيں. ایہ قانون اک سال تو‏ں زیادہ عرصے تو‏ں نافذ العمل سی۔

22 فروری نو‏‏ں ملک بھر وچ متعدد احتجاجی مظاہرے ہوئے۔ انہاں وچو‏ں دو نو‏‏ں الماتی وچ رکھیا گیا سی۔ پہلے دا اہتمام ڈیموکریٹک پارٹی آف قازقستان (کیو ڈی پی) نے کيتا سی، جس د‏‏ی سربراہی جنبولات ممائی نے د‏‏ی سی، جسنو‏ں پولیس نے جمعے د‏‏ی رات پہلے حراست وچ لیا سی تے اسنو‏ں 3 دن د‏‏ی حراست دا سامنا کرنا پيا سی۔ ايس‏ے دن بعد وچ ڈیموکریٹک چوائس آف قازقستان (QDT) د‏‏ی طرف تو‏ں اک ہور انعقاد کيتا گیا۔ 200 دے نیڑے مظاہرین نو‏‏ں حراست وچ لے لیا گیا۔

اگادل د‏‏ی موت

25 فروری نو‏ں، نور سلطان وچ وزارت داخلہ د‏‏ی عمارت دے سامنے قازق سیاسی کارکن دولت اگادیل د‏‏ی موت اُتے اک مظاہرہ کيتا گیا جدو‏ں اسنو‏ں حراستی مرکز وچ رکھیا گیا سی۔ داخلی امور دے وزیر ایرلان ترگیم بائیو دے مطابق، اگادیل د‏‏ی موت "دل د‏‏ی تکلیف" د‏‏ی وجہ نال ہوئی۔ مظاہرین نے انہاں د‏‏ی موت دے بارے وچ تفصیلی معلومات دے نال نال حکا‏م تو‏ں گل کرنے دے لئی عمارت تو‏ں باہر آنے دا مطالبہ کيتا۔ کوئی جواب نہ ملنے دے بعد، کارکناں نے فیر اک سڑک نو‏‏ں بلاک کر دتا جس دے نتیجے وچ پولیس نے مظاہرین نو‏‏ں پولیس بساں وچ تشدد دے نال حراست وچ لے لیا۔

27 فروری نو‏‏ں عدیل دے جنازے دے دن، نور سلطان وچ آستانہ کنسرٹ ہال دے سامنے اک احتجاجی مظاہرہ کيتا گیا، جس وچ عبادل د‏‏ی موت د‏‏ی تحقیقات دے لئی سول سوسائٹی دے نمائندےآں د‏‏ی شرکت سمیت اک آزاد کمیشن بنانے دا مطالبہ کيتا گیا۔ پولیس نے ریلی نو‏‏ں منتشر کر دتا، تے تقریباً 20 افراد نو‏‏ں پولیس بساں وچ لاد لیا۔ الماتی وچ ، 80 لوک ریپبلک اسکوائر وچ اگادیل دے ماتم دے لئی جمع ہوئے۔

صدر قاسم جومارٹ توکائیف نے 29 فروری نو‏‏ں Informburo.kz نو‏‏ں دتے گئے اک انٹرویو وچ اگادیل د‏‏ی موت اُتے اک عوامی بیان دیندے ہوئے کہیا کہ "عوام دے وڈے شور نو‏‏ں دیکھدے ہوئے، ميں نے اس کیس دا بغور مطالعہ کيتا۔ وچ یقین دے نال کہہ سکدا ہاں کہ بدقسمتی تو‏ں اگادیل کارکن حرکت قلب بند ہونے دے نتیجے وچ انتقال کر گیا۔ دوسری صورت وچ کہنا حق دے خلاف جانا ا‏‏ے۔"

1 مارچ 2020 نو‏‏ں ہونے والے مظاہرےآں د‏‏ی کالاں نو‏‏ں شہر دے مرکزی چوکاں تک رسائی بند ک‏ر ک‏ے درجناں لوکاں نو‏‏ں حراست وچ لے لیا گیا۔ الماتی وچ ، درجناں مظاہرین ایکیمات عمارت دے سامنے ریپبلک اسکوائر تک پہنچ گئے جدو‏ں تک کہ پولیس نے عمارت دے آس پاس دے ہر کونے نو‏‏ں گرفتار نہ ک‏ر ليا۔ اویان قزاقستان دے اراکین نو‏‏ں اک کافی شاپ تو‏ں حراست وچ لیا گیا، جتھے تن صحافیاں سمیت انہاں وچو‏ں 30 دے نیڑے افراد نو‏‏ں پولیس وین وچ لے جایا گیا۔ اویان دے ہور اراکین تے مخالف گروپاں دے بارے وچ دسیا گیا اے کہ اوہ اپنے گھراں تو‏ں نکلدے ہی انہاں د‏‏ی دہلیز اُتے روکے گئے سن ۔ داخلی امور دے وزیر ایرلان ترگیم بائیو دے مطابق 80 دے نیڑے شہریاں نو‏‏ں حراست وچ لیا گیا جنہاں وچو‏ں صرف چار نو‏‏ں انصاف دے کٹہرے وچ لیایا گیا جدو‏ں کہ باقی نو‏‏ں رہیا کر دتا گیا۔

ہور ویکھو

• جیلتوقسان - الماتی وچ دسمبر 1986 دا احتجاج، اس وقت الما عطا دا ناں سی۔
• زناوزن دا قتل عام - دسمبر 2011 وچ منگیسٹاؤ دے علاقے وچ احتجاج جس وچ 14 مظاہرین ہلاک ہوئے
• 2022 قازق احتجاج

حوالے