2020 کرغیز انقلاب

2020 کرغیز انقلاب
آغاز	۵ اکتوبر ۲۰۲۰
خاتمہ	۱۵ اکتوبر ۲۰۲۰
انتظامی تقسیم
ملک	کرغیزستان
حصہ	احتجاج ،  احتجاجی مارچ
وقوع تھاں	بشکیک

 

2020 دا کرغیز انقلاب ، جہنوں تیجا کرغیز انقلاب وی آکھیا جاندا اے، 5 اکتوبر 2020 نوں پچھلے دن دے پارلیمانی انتخابات دے جواب وچ شروع ہویا سی جہنوں مظاہرین نے غیر منصفانہ سمجھیا سی، جس وچ انتخابی فراڈ دے الزامات سن۔ الیکشن دے نتیجے 6 اکتوبر 2020 نوں منسوخ کر دتے گئے 12 اکتوبر 2020 نو‏‏ں ، صدر جین بیکوف نے دارالحکومت شہر بشکیک وچ ہنگامی صورتحال دا اعلان کيتا ، جسنو‏ں اگلے دن پارلیمنٹ نے منظور کيتا۔ جین بیکوف نے 15 اکتوبر 2020 نوں استعفیٰ دے دتا ۔

پچھوکڑ

جین بیکوف 2018 وچ

کرغزستان نے 21ویں صدی دے شروع چ دو انقلاباں دا سامنا کیتا سی، جنہاں چ 2005 چ ٹیولپ انقلاب تے 2010 چ کرغیز انقلاب شامل سن۔ اگست 2020 وچ، کرغیزستان دے صدر سورونبے جین بیکوف نے اشارہ کیتا کہ کورونا وائرس دی وباء دے باوجود پارلیمانی انتخابات ملتوی نئیں کیتے جان گے۔ چوناں دوران کئی پارٹیاں 'تے ووٹ خریدن دا الزام لایا گیا سی. کئی صحافیاں نے ایہہ وی دسیا کہ اوہناں نوں ہراساں کیتا گیا سی یاں اوہناں تے حملہ کیتا گیا سی۔ پارلیمنٹ وچ آن آلی جماعتاں چوں، صرف متحدہ کرغزستان جین بیکوف دی اگوائی چ موجودہ حکومت دی مسلسل مخالفت کردا اے۔

سیاسی تجزیہ کاراں نے 2020 دے احتجاج نو کرغزستان دے زرعی جنوب تے زیادہ ترقی یافتہ شمال دے وچکار سماجی تے معاشی پاڑ نال جوڑیا اے۔ ابتدائی انتخابی نتائج وچو‏ں ، 120 وچو‏ں 100 سیٹاں جنوبی لوکاں نے بھری سن جنہاں نے جین بیکوف د‏‏ی حمایت کيتی سی۔

ٹائم لائن

5 اکتوبر

اکتوبر 2020 دے پارلیمانی انتخابات دے نتائج تے ووٹ خریدن دے الزامات دے خلاف احتجاج وچ احتجاج 5 اکتوبر 2020 نو‏‏ں 1000 افراد دے ہجوم دے نال شروع ہويا ، جو اکتوبر 2020 دے پارلیمانی انتخابات دے نتائج تے ووٹ خریدنے دے الزامات دے خلاف احتجاج وچ بشکیک ( کرغزستان دا دارالحکومت ) وچ شام تک گھٹ تو‏ں گھٹ 5000 افراد تک ودھ گیا۔ رات ہون دے بعد، آنسو گیس تے پانی دی توپاں نال مظاہرین توں الا-ٹو چوک نو صاف کرن دے پولیس آپریشن دے بعد، مظاہرین نے مبینہ طور تے پولیس افسراں تے پتھراں نال حملہ کیتا تے انہاں چوں دو زخمی کر دتے۔ سابق صدر المازبک آتامبایف نوں جیل توں رہا کر دتا گیا ۔

6 اکتوبر

6 اکتوبر 2020 نوں وائٹ ہاؤس دے باہر اک فائر ٹرک ضبط کیتا گیا

اکتوبر 2020 دی سویرے، مظاہرین نے وسطی بشکیک دے الا-ٹو چوک دا کنٹرول دوبارہ حاصل کر لیا۔ انہاں نے قریبی وائٹ ہاؤس تے سپریم کونسل د‏‏ی عمارتاں اُتے وی قبضہ کرنے وچ کامیابی حاصل کيتی ، کھڑکیاں تو‏ں کاغذ سُٹ کر انہاں نو‏‏ں اگ لگیا دتی ، صدر دے دفتراں وچ وی داخل ہوئے گئے۔ اک مظاہرین دی موت ہو گئی تے 590 ہور زخمی ہوئے۔

6 اکتوبر نو‏‏ں ، احتجاج دے بعد ، ملک وچ انتخابی حکام نے پارلیمانی انتخابات دے نتائج نو‏‏ں منسوخ کردتا۔ مرکزی الیکشن کمیشن دی رکن گلنارا جورابایوا نے وی انکشاف کیتا کہ کمیشن خود تحلیل کرن تے غور کر رہیا اے۔

ایس دوران راجگڑھ وچ سرکاری عمارتاں اُتے قبضہ کرن مگروں اپوزیشن گروپاں نے اقتدار وچ ہون دا دعویٰ کیتا جہدے وچ کئی صوبائی گورنراں نے مبینہ طور اُتے استعفیٰ دے دتا اے۔ صدر سورونبے جین بیکوف نے کہیا کہ انہاں نو‏‏ں بغاوت دا سامنا کرنا پيا ، فیر انہاں نے بی بی سی نو ‏‏ں دسیا کہ اوہ "مضبوط رہنماواں نو‏‏ں ذمہ داری دینے دے لئی تیار ني‏‏‏‏ں۔"

جین بیکوف تے ظلم کرن دے الزام چ آتامبایف نوں گرفتار کر لیا گیا سی

مظاہرین نے سابق صدر المازبک آتامبایف تے اپوزیشن سیاست دان صدر جاپاروف نو جیل توں رہا کر دتا۔

احتجاج دے دباؤ دی وجہ توں، وزیر اعظم کوبت بیک بورونوف نے پارلیمانی ڈپٹی میکٹیبیک عبدیلدایف نو نویں اسپیکر دے طور تے حوالہ دیندے ہوئے استعفیٰ دے دتا۔

بورونوف نے مظاہرین دے مجبور ہون دے بعد استعفیٰ دے دتا

7 اکتوبر

ورودھی دھر بدھوار، 7 اکتوبر نوں نویں سرکار بناؤن وچ اسفل رہیاں سن. وزیر اعظم بورونوف دے استعفے دے بعد، سابقہ قانون ساز سیدیر جاپروف نو انہاں دی جگہ مقرر کیتا گیا۔ اپوزیشن جماعتاں نے جاپروف د‏‏ی حیثیت د‏‏ی جائزیت نو‏‏ں مسترد کردتا تے اس د‏ی بجائے وزیر اعظم دے لئی اپنا امیدوار ٹائلک ٹوکٹوگازیف نو‏‏ں پیش کيتا۔ جاپروف نے دعوی کیتا کہ اوہ پہلے ہی "جائز وزیر اعظم" سن تے اوہ "پارلیمنٹ د‏‏ی اکثریت" تو‏ں مقرر کیتے گئے سن ۔ بورونوف دے استعفے د‏‏ی ، اُتے ، حالے تک صدر جین بیکوف نے تصدیق نئيں کيت‏ی سی ، تے سرکاری ویب سائٹاں نے 7 اکتوبر نو‏‏ں انہاں نو‏‏ں وزیر اعظم دے طور اُتے درج کرنا جاری رکھیا۔

جاپاروف دی نامزدگی دے خلاف احتجاج کرن تے جین بیکوف دے استعفے دا مطالبہ کرن لئی ہجوم جمع ہویا۔ وزارت صحت دے مطابق، بدھ دی سویر تک احتجاج دے دوران زخمی ہون آلے 768 توں گھٹ لوکاں دا علاج ملک دے ہسپتالاں تے کلینکاں نے کیتا اے۔ رائٹرز دے مطابق، گھٹ توں گھٹ تن وکھرے گروپاں نے ہن قیادت دا دعوی کرن دی کوشش کیتی اے۔

ایس دوران، کرغیز پارلیمنٹرین نے جین بیکوف دے خلاف مواخذے دے طریقہ کار دا آغاز کیتا، اپوزیشن پارٹی اتا میکن دے اک پارلیمنٹرین، کنیبیک ایمانالیف دے مطابق۔

9 اکتوبر

جین بیکوف نے ہنگامی حالت دا اعلان کیتا، فوجیاں نو بشکیک چ تعینات کرن دا حکم دتا۔ اس اعلان وچ 21 اکتوبر تک 12 گھنٹے دا کرفیو نافذ کیتا گیا اے بشکیک چ پرتشدد جھڑپاں دے دوران فائرنگ دی آواز سنی گئی جہڑی جین بیکوف دے اعلان دے بعد ہوئی۔ جین بیکوف نے بورونوف دے استعفے نو باضابطہ طور تے قبول کر لیا۔

10 اکتوبر

کرغزستان دی خصوصی افواج نے سابق صدر المازبک آتامبایف نوں اوہناں دے احاطے تے چھاپے دے دوران حراست وچ لیا۔ سابقہ رکن پارلیمنٹ صدر جپاروف ، جہناں نو 5 اکتوبر نو مظاہرین نے جیل توں رہا کیتا سی، پارلیمنٹ ولوں عبوری وزیر اعظم دے طور تے نامزد کیتا گیا سی۔

12 اکتوبر

صدر جین بیکوف نے 12 اکتوبر تو‏ں 19 اکتوبر تک بشکیک وچ ہنگامی صورتحال د‏‏ی دوسری حالت دا اعلان کيتا۔ اپوزیشن جماعتاں نے جین بیکوف نو معزول کرن دے اپنے ارادے دا اعلان کیتا; جین بیکوف نے آکھیا کہ اوہ استعفیٰ دین تے غور کرن گے، لیکن صرف سیاسی بحران دے حل ہون دے بعد۔ رات 10 وجے توں سویرے 5 وجے تک کرفیو لاگو کیتا گیا۔ صورتحال نو قابو کرن دے لیی کرغیز فوج دے فوجیاں دے قافلے دارالحکومت چ بھیجے گئے۔

13 اکتوبر

کنات عیسیٰ نوں سپریم کونسل دے نویں سپیکر دے طور تے چنیا گیا، کیونکہ اس عہدے دی منگ کرن آلے کوئی ہور امیدوار نئیں سن۔ پارلیمنٹ نے جین بیکوف دے ہنگامی حالت دے دوسرے اعلان د‏‏ی توثیق د‏‏ی ، اس تو‏ں پہلے اس دے پہلے نو‏‏ں مسترد کرنے دے بعد۔ صدر جین بیکوف نے وزیر اعظم دے عہدے لئی صدر جاپاروف دی نامزدگی نوں باقاعدہ طور تے مسترد کر دتا۔

15 اکتوبر

پرانے چوک پرے صدر جپاروف کے حامی 14 اکتوبر 2020

جاپاروف نے نویں صدر دے طور تے حلف چُکیا، جس نال احتجاج ختم ہو گیا۔ اس توں پہلاں، اس نے جین بیکوف نو ڈھاون لئی مظاہرین دی حمایت کرن تے وی گرفتار کیتا

سورونبے جین بیکوف نے سیاسی بدامنی نو‏‏ں ختم کرنے د‏‏ی کوشش وچ کرغزستان دے صدر دے عہدے تو‏ں استعفیٰ دے دتا ، جدو‏ں کہ ایہ وی کہیا کہ اوہ "جپاروف تے دوسرے سیاست داناں تو‏ں مطالبہ کردے نيں کہ اوہ اپنے حامیاں نو‏‏ں ملک دے دارالحکومت تو‏ں باہر کڈ دین تے بشکیک دے لوکاں نو‏‏ں پرامن زندگی وچ واپس لیان"۔ جاپاروف نے اپنے آپ نو قائم مقام صدر قرار دتا۔ کرغزستان دے آئین وچ ایہ کہنے دے باوجود کہ سپریم کونسل دے اسپیکر نو‏‏ں اس کردار نو‏‏ں کامیاب کرنا چاہیدا ، کناتبیک عیسیٰ نے عہدہ سنبھالنے تو‏ں انکار کردتا ، جس دے نتیجے وچ جاپاروف قائم مقام صدر بن گئے۔

رد عمل

چین

7 اکتوبر نوں، چینی وزارت خارجہ دی ترجمان ہوا چونینگ نے آکھیا، "اک دوستانہ گوانڈھی تے جامع اسٹریٹجک پارٹنر دے طور تے، چین نوں سچے دل نال امید اے کہ کرغزستان دیاں ساریاں جماعتاں گل بات تے مشاورت دے ذریعے قانون دے مطابق اس مسئلے نو حل کر سکدیاں نیں، تے جلد از جلد کرغزستان وچ استحکام لئی زور دے سکدیاں نیں"۔

روس

7 اکتوبر نو‏‏ں ، روسی صدر ولادیمیر پوتن نے اظہار کيتا کہ روس قریبی کرغزستان وچ ہونے والی سیاسی بدامنی تو‏ں تشویش رکھدا اے تے سابقہ سوویت ریاست دے لئی استحکا‏م د‏‏ی جلدی واپسی د‏‏ی امید کردا ا‏‏ے۔ روس نے یقین دہانی وی دتی کہ اوہ تنازعہ دے تمام فریقاں دے نال رابطے وچ اے تے امید کردا اے کہ جمہوری عمل بحال ہو جائے گا۔ 8 اکتوبر نوں، کریملن دے ترجمان دمتری پیسکوف نے آکھیا "حالات اک گڑبڑ تے افراتفری دی طرح نظر آندی اے۔" تے روس نوں اک سکیورٹی معاہدے دے ذریعے ملک چ مکمل خرابی نو روکن دا پابند کیتا گیا سی۔

یورپی یونین

یورپی یونین نے ملک دیاں ساریاں سیاسی طاقتاں نوں مطالبہ کیتا کہ اوہ آئین دے فریم ورک دے اندر کم کرن تے اپنے اختلافات نوں پرامن طریقے نال طے کرن۔

امریکہ

بشکیک وچ امریکی سفارت خانے نے جین بیکوف دی حمایت دا اظہار کردے ہوئے 13 اکتوبر نوں آکھیا کہ "امریکہ صدر جین بیکوف، سیاسی رہنماواں، سول سوسائٹی، تے قانونی ودواناں دی ملک دی سیاسی زندگی نوں آئینی نظام وچ واپس لیان دی کوششاں دی حمایت کردا اے۔ ایہ واضح اے کہ جمہوری ترقی دی طرف رکاوٹاں وچوں اک گروپ ولوں منظم جرائم دی کوشش اے سیاست تے چوناں تے اثر و رسوخ۔"

ایہہ وی ویکھو

• 2013 کرغیزستانی احتجاج
• سیاسی تاریخ وچ 2020 دی دہائی
• اکیسویں صدی دے احتجاجاں دی فہرست
• 2021 کرغیز صدارتی الیکشن
• 2021 کرغیز پارلیمانی الیکشن

نوٹ

حوالے

سانچہ:Kyrgyzstan topics