۱۳:۰۳, ۲۴ جنوری ۲۰۱۹ دی دہرائی

بلقان لڑائی ، سن 1912–1913 وچ ہوئے سن ۔ ایہہ لڑائی پہلی جنگ عظیم دے اہم کارناں وچوں منے جاندے اے ۔

پہلی بلقان لڑائی

جرمنی ، فرانس ، روس ، آسٹریا - ہنگری ، اتے بریٹین دے اک اکو جاے یوروپی لڑائی نوں روکن لئی بلقان وچ سامراجوادی اتے قوم پرست تناواں ولوں سحر ہنڈا اتے ڈھکن رکھن لئی کوشش ۔ اوہ 1912 اتے 1913 وچ کامیاب راے سن لیکن 1914 وچ کامیاب نہیں ہوئے ۔

سن 1912 وچ روس اتے فرانس وچ ایہہ سمجھوتا ہو گیا کہ جیکر [[ بلقان پرایدیپ ]] دے پرشن اتے جرمنی اتے آسٹریا روس ولوں لڑائی کرنگے تاں فرانس روس دے نال راے گا ۔ فرانسیسی مدد دا بھروسہ مل جان اتے بلقان پرایدیپ وچ روس بے روک ٹوک ہستککھیپ کرن لگا ۔ روس دے اکسانے اتے چار بلقان راجاں نے ملکے سن 1912 وچ خفیہ روپ ولوں اک سمجھوتا کیتا ۔ ایہہ راج سن یونان ، [[ بلفاریہ ]] ، مانٹینیگرو اتے [[ سربیا ]] ۔ اس ویلے [[ترکی| ترکی ]] کمزور ہو گیا سی اتے اتھے آنترک اشانتِ پھیلی ہوئی سی ۔ بلقان راجاں دے سمجھوتے دا مقصد ایہہ سی کہ اوہ ترکی ولوں لڑائی کرکے اسدے راج نوں یوروپ ولوں ختم کر دیو ، اسدے بعد جتے ہوئے کھیتراں دا آپس وچ ونڈ لویں ۔ میسیڈونیا اتے اس راجاں دی لوبھی نظر خاص روپ ولوں سی ۔ اسلئی اس سمجھوتے وچ ایہہ وی واضع کر لیا گیا سی کہ ترکی دی ہار دے بعد میسیڈونیا دے پردیشوں نوں کس پرکار وبھکت کیتا جاویگا ۔ ایہہ مقررہ ہو گیا سی کہ میسیڈونیا دا پرمکھ حصہ [[ بلفاریہ ]] نوں دتا جاویگا اتے البانیا ، [[ سربیا ]] نوں دے دتے جاویگا ۔

ایہہ سمجھوتا ہو جان اتے بلقان راجاں نے اک بہانیا لے کے ترکی دے خلاف 17 اکتوبر 1912 نوں لڑائی دی اعلان کر دتی ۔ اس راجاں دا کہنا سی کہ میسیڈونیا وچ عیسائیاں دے نال بہت کرور ظلم ہو رہا اے ۔ ات : اوہ میسیڈونیا نوں ترکی دے گھرنت راج ولوں آزاد کرنا چاہندے اے ۔ انھاننے ترکی ولوں میسیڈونیا وچ سدھار کرن نوں کیہا اتے ترکی دے ‍مناہی کرن اتے لڑائی ارمبھ ہو گیا ۔ ترکی فوج بری طرحاں ہار گئی اتے بلقان راجاں نوں آشماضی سفلتا ملی ۔ ماٹینیگرو اتے سربیا دیاں فوجاں نے البانیا اتے اپنا حق کر لیا ۔ یونانی فوجاں نے ایڈریانوپل دے مشہور قلعہ بندی نوں ترکاں ولوں کھوہ لیا ۔ بلگیرئن فوج تھیرس اتے حملہ کرکے پرمکھ ترک فوج اتے فتح حاصل کردی ہوئی کانسٹیٹنوپل دے بہت نزدیک پہنچ گئی ۔ اس ویلے ترکی دے ساہمنے اک ہی رستہ سی ۔ ادھر یوروپ دے ہور راج ترکی دی حالت اتے چنعنصر ہو راے سن ۔ انھاننے ہستککھیپ کرکے ترکی اتے بلقان راجاں وچ اک امستقل ضلح کروا دتی ۔ اسدے بعد دوناں پکھاں دے نمائندے مستقل ضلح کرن لئی لندن وچ اکٹھے ہوئے ۔ بلقان راجاں دی ضلح دیاں شرطاں ترکی لئی وڈی منہگی سن ۔ انھاننوں قبول کرن اتے ترکی دا یوروپ ولوں وجود ہی مٹ جاندا ۔ اس اتے ترن ترک دل دے اگوائی وچ ترکاں نے پنّ : لڑائی چھیڑ دتا ۔ اس وار ترکاں کیتیاں اتے بری طرحاں ہار ہوئی اتے اوہ اپنے تن اتے وڈے درگوں ولوں ہتھ دھو بیٹھے ۔ ہتاش ہوکے ترکی دے سلطان نے ضلح دا تجویز کیتا ۔

اک وار پنّ : دوناں پکھاں دے نمائندے 1913 وچ ضلح کرن لئی لندن وچ اکٹھے ہوئے ۔ 30 مئی سن 1913 نوں لندن دی ضلح ہو گئی جسدے ولوں پہلاں بلقان لڑائی ختم ہو گیا ۔ [[ ترکی ]] نوں کریٹ اتے ہور یوروپی کھیتراں ولوں ونچت کر دتا گیا اتے سلطنت عثمانیہ صرف استمبول اتے اسدے آسپاس دے کجھ حصہ تک ہی محدود رہِ گیا ۔ پر اس پرکار چھینے گئے پردیشوں دا آپس وچ ونڈ کرن دے تعلقات وچ بلقان راجاں وچ آپس وچ اختلاف ہو گیا ۔

دوسری بلفان لڑائی

ایہہ کہنا ذرا اوکھا اے کہ دوسرا بلقان لڑائی دا ذمہ واری کس اتے سی ۔ اسوچ شکّ نہیں کہ اس لڑائی وچ آسٹریا اتے اٹلی جویں وڈے دیساں دا ہتھ سی ۔ بلقان لڑائیاں ولوں سابق جو سمجھوتا ہویا سی اسدے مطابق سربیا نوں البانیا مل جانا چاہیدا اے سی ۔ اتے آسٹریا کسے ملّ اتے سربیا دے ماتحت البانیا نہیں ہون دینا چاہندا سی ۔ اسدا کارن ایہہ سی کہ بوسنیا اتے ہرزیگووینا دی آبادی مکھ : یوگوسلاو اتے سرباں کیتیاں سی ۔ سربیا دے نال ملکے ایہہ پردیش اک طاقتور یوگوسلاو راج دا اساری کرنا چاو راے سن ۔ جیکر اجیہا ہو جاندا تاں سربیا دی طاقت ودھ جاندی جو آسٹریا لئی اہتکر سی ۔ پھر ، البانیا اتے حق حاصل کرن ولوں سربیا دی پہنچ ایڈریاٹک تک ہو جاندی ۔ اصل وچ آسٹریا دی نظر آپ البانیا نوں اک بھنّ راج اعلان کروا دتا ۔

البانیا دے بھنّ وجود دے فلسروپ میسیڈونیا دا وبھاجن ہور وی دشکر پرتیت ہون لگا ۔ ہن سربیا نے ایہہ اچھا ظاہر دی کہ البانیا نہیں ملن اتے اسنوں میسیڈونیا وچ زیادہ حصہ ملنا چاہیدا اے ۔ اتے اس تعلقات وچ سربیا اتے بلفاریہ آپس وچ سہمت نہیں ہووے سکے ۔ جدوں ایہہ معاملہ شانتیپوروک نہیں سلجھ سکیا تدّ دوناں طاقتاں نے بلاستعمال کرن دا نشچا کیتا ۔ 29 جون 1913 دا بلفاریہ نے سربیا دے خلاف لڑائی چھیڑ دتا ۔ اس لڑائی نوں دوسرا بلقان لڑائی دی سنگیا دتی جاندی اے ۔ اس لڑائی وچ یونان ، رومانیا اتے مانٹینیگرو نے بلفاریہ دے خلاف سربیا دا نال دتا ۔ اپنے کھوئے ہوئے پردیشوں دا کجھ حصہ مل جان دی آس وچ ترکی نے وی بلفاریہ دے خلاف بلقان راجاں دی مدد کیتی ۔ مجبور ہوکے بلفاریہ نے ضلح دی ارداس کیتی ۔

دوناں پکھاں دے پرتیندھآں نے رومانیا دا راجگڑھ بکھاریسٹ وچ 10 اگست 1913 نوں اک ضلح کیتی ۔ اس ضلح دے کارن [[ بلفاریہ ]] دی وڈی بے عزتی ہوئی ۔ ضلح دے دوارے سربیا اتے مانٹینیگرو نے بہت سارے پردیش حاصل کیتے ۔ یونان نے وی سیلونکا پردیش اتے حق حاصل کر لیا ۔ اس وبھاجن دے بعد میسیڈونیا دا بچا ہویا حصہ ہی بلفاریہ نوں مل سکیا ۔ اس پرکار دوسرا بلقان لڑائی ختم ہویا ۔

بخاریسٹ دی ضلح ولوں بلقان راجاں وچ کجھ سماں لئی شترقی قائم ہو گئی ۔ بلقان لڑائیاں دے فلسروپ سربیا اتے یونان سبتوں زیادہ لابھانوت ہوئے ۔ اس لڑائیاں دا اک بہت نتیجہ ایہہ ہویا کہ یوروپ وچ ترکی سامراج لگبھگ ختم ہو گیا اتے بلقان پرایدیپ وچ عیسائی راجاں دا پروردھن ارمبھ ہو گیا ۔ ایہہ کہنا ان-بہتر ہووےگا کہ اپروکت لڑائیاں ولوں بلقان مسئلہ شانت ہو گئی ۔ دوسرا بلقان لڑائی دے دوارے بلقان راجاں وچ قومی پرتیسپردھا پیدا ہو گئی جسدا وسپھوٹک نتیجہ سی پہلاں مہانیدھّ ۔

بکھاریسٹ دی ضلح دیاں شرطاں

مکھ لیکھ لئی ویکھو: بکھاریسٹ دی ضلح

دوسرا بلقان لڑائی دا انت بکھاریسٹ دی ضلح دے دوارے ہویا ۔ بلگاریا نے ایہہ ضلح گریس ، سربیا ، رومانیا اتے ترکی دے نال کیتی ۔ اس ضلح وچ نمن گلاں دا نشچا ہویا -

( 1 ) رومانیا نوں ڈینیوب ندی دے تٹ اتے واقع سلسٹریا دا قلعہ بندی اتے دوبروجا دا دکھن پردیش حاصل ہویا ۔
( 2 ) سربیا نوں مکمل اتری میسڈونیا اتے میناسٹر حاصل ہویا ۔
( 3 ) گریس نوں پھلورنا ولوں تھریس تک دا میسڈونیا دا مکمل دکھن پردیش اتے ایجئن ساگر دا تٹورتی بندرگاہ بناما اتے اوہناں دا ورقے پردیش حاصل ہویا ۔
( 4 ) بلگاریا دے کول پچھم والا تھریس دا پردیش رہا ۔
( 5 ) ترکی نوں ایڈریانوپل اتے اسدے آسپاس دا پردیش حاصل ہویا ۔ آسٹریا اتے اٹلی نے سربیا اتے مونٹینیگرو نوں البانیا دا آزاد راج کھڈا کرکے ایڈریاٹک ساگر ولوں دور رکھیا ۔ اس کارن سربیا نے میسڈونیا وچ اسدی نقصان - تکمیل کرن لئی جتن کیتا ، جسدے فلسروپ بلگاریا ولوں اسدا لڑائی ہویا اتے آپس وچ لڑائی ہو گیا ۔

بلقان لڑائیاں دے نتیجے

اسدے مکھ نتیجہ نچے لکھے ہوئے -

ترکی دے یوروپی راج دی تباہی

اس لڑائیاں دے کارن ترکی دے یوروپیئن راجاں دی تباہی ہویا ۔ حالانکہ یوروپ وچ ترکی دے کول کستنتنیا اتے ایڈریانوپل دے وچکار دا پردیش ہی باقی رہا ، پر اوہ ہن صرف ایشیائی راج رہِ گیا ۔ اسدے حق ولوں اسدے یوروپی حصہ دا 1 / 6 حصہ اسدے ہتھاں ولوں نکل گیا اتے 2 / 3 یوروپی پرجا اتے ولوں اسدے حق دا انت ہو گیا ۔

= = بلقان راجاں دا پھلار==

اس لڑائیاں ولوں بلقان راجاں دے پھلار وچ وڈی وادھا ہوئی ۔ اس سبھ راجاں وچ سبھتوں زیادہ منافع سربیا اتے گریس نوں حاصل ہوئے ۔ ایہناں دے راج پہلاں ولوں دگنے ہو گئے ۔ مونٹونیگرو دا راج پہلاں ولوں دگنا ہو گیا ۔ رومانیا دا وی پھلار ہویا ۔ اس لڑائیاں وچ بلفاریا نوں سبھتوں گھٹ منافع حاصل ہویا ، حالانکہ اس لڑائیاں وچ اسنے سبھتوں زیادہ حصہ لیا سی اتے اسدی پیسہ اتے انسان وچ بہت زیادہ نقصان ہوئی سی ۔

ایرکھا اتے دویش وچ وادھا

حالانکہ اس لڑائیاں دے دوارے عیسائی پرجا نوں ترکی دے سامراج ولوں مکتی مل گئی سی ، پر اس لڑائیاں دے کارن اس راجاں دی طاقت وچ بہت پھلار ہویا اتے اوہناں وچ آپس دا ایرکھا اتے دویش وچ بہت زیادہ وادھا ہوئیا ۔ بلگاریا ہور راجاں نوں ایرشا اتے دویش نوں نظر ولوں دیکھن لگا ۔ سربیا ، آسٹریا ولوں بہت امطمعن ہو گیا ، کیونکہ اسدے کارن ہی البانیا دے نویں راج دا اساری ہویا جسدے نال اوہ ایڈریاٹک ساگر ولوں دور ہو گیا ۔ آسٹریا وی سربیا ولوں ناراض سی ، کیونکہ اسدے پھلار ولوں اسدے ایجئن ساگر تک پجن دے رستے وچ روکاوٹ پیدا ہو گئی ۔ آسٹریا نوں گریس اتے رومانیا ولوں وی بے چینی سی ۔ جرمنی وی سربیا نوں اپنا ویری سمجھدا سی کیونکہ اوہناں دے ولوں جرمنی دے کستنتنیا تک پجن دے رستے وچ اوہ روکاوٹ ہو گیا ۔ ایہہ راشٹر بکھاریسٹ دی ضلح دا ختم کرنا چاہندے سن ۔ انھاننوں صرف موقعے دی تلاش سی ۔ جلدی ہی انھاننوں بلقان راجاں دے خلاف کم کرن دا موقعے حاصل ہو گیا ، جدوں آسٹریا دے شہزادہ فرڈنینڈ اتے اسدی بیوی دا قتل سیراجیوو وچ دن دہاڑے اک سرب ولوں 28 جون 1914 ای ۔ نوں کیتا گیا ۔ اسدے کارن ہی پہلی جنگ عظیم دا شروع ہویا ۔

ہورویکھو

حوالے

@@ لیک ۱ – / لیک ۱ – @@
-[[فائل:Balkans Animation 1800-2008.gif| left| thumb | 300px | بالکن دا جدید اتہاس ( سن 1800 دے بعد ) ]]
+[[فائل:Balkans Animation 1800-2008.gif| left| thumb | 300px | [[بلقان]]  دا جدید اتہاس ( سن 1800 دے بعد ) ]]
- [[فائل:Balkan League poster.png| left| thumb | 300px | بالکن لیگ دا پرچاراتمک پوسٹر ]]
+ [[فائل:Balkan League poster.png| left| thumb | 300px | [[بلقان]]  لیگ دا تشہیری پوسٹر ]]
-بالکن لڑائی ، سن 1912–1913 وچ ہوئے سن ۔ ایہہ لڑائی [[ پہلی جنگ عظیم ]] دے اہم کارناں وچوں منے جاندے اے ۔
+[[بلقان]]  لڑائی ، سن 1912–1913 وچ ہوئے سن ۔ ایہہ لڑائی [[ پہلی جنگ عظیم ]] دے اہم کارناں وچوں منے جاندے اے ۔
 == پہلی بلقان لڑائی ==
- [[ فائل: Balkan troubles1.jpg | left | thumb | 300px | جرمنی ، فرانس ، روس ، آسٹریا - ہنگری ، اتے بریٹین بالکن دے سامراجوادی اتے قوم پرست تناو روپی سمسماتے ہنڈے دے ڈھکن نوں بند رکھن ( اکو جاے یوروپی لڑائی نوں روکن ) دی کوشش کردے ہوئے ۔ 1912 اتے 1913 وچ اوہ اسوچ کامیاب راے پر 1914 وچ نہیں ۔ ]]
+ [[ فائل: Balkan troubles1.jpg | left | thumb | 300px | جرمنی ، فرانس ، روس ، آسٹریا - ہنگری ، اتے بریٹین [[بلقان]]  دے سامراجوادی اتے قوم پرست تناو روپی سمسماتے ہنڈے دے ڈھکن نوں بند رکھن ( اکو جہے یوروپی لڑائی نوں روکن ) دی کوشش کردے ہوئے ۔ 1912 اتے 1913 وچ اوہ اسوچ کامیاب رہے پر 1914 وچ نہیں ۔ ]]
-جرمنی ، فرانس ، روس ، آسٹریا - ہنگری ، اتے بریٹین دے اک اکو جاے یوروپی لڑائی نوں روکن لئی بالکن وچ سامراجوادی اتے قوم پرست تناواں ولوں سحر ہنڈا اتے ڈھکن رکھن لئی کوشش ۔ اوہ 1912 اتے 1913 وچ کامیاب راے سن لیکن 1914 وچ کامیاب نہیں ہوئے ۔
+جرمنی ، فرانس ، روس ، آسٹریا - ہنگری ، اتے بریٹین دے اک اکو جاے یوروپی لڑائی نوں روکن لئی [[بلقان]]  وچ سامراجوادی اتے قوم پرست تناواں ولوں سحر ہنڈا اتے ڈھکن رکھن لئی کوشش ۔ اوہ 1912 اتے 1913 وچ کامیاب راے سن لیکن 1914 وچ کامیاب نہیں ہوئے ۔
-سن 1912 وچ [[ روس ]] اتے [[ فرانس ]] وچ ایہہ سمجھوتا ہو گیا کہ جیکر [[ بالکن پرایدیپ ]] دے پرشن اتے [[ جرمنی ]] اتے [[ آسٹریا ]] روس ولوں لڑائی کرنگے تاں فرانس روس دے نال راے گا ۔ فرانسیسی مدد دا بھروسہ مل جان اتے بالکن پرایدیپ وچ روس بے روک ٹوک ہستککھیپ کرن لگا ۔ روس دے اکسانے اتے چار بالکن راجاں نے ملکے سن 1912 وچ خفیہ روپ ولوں اک سمجھوتا کیتا ۔ ایہہ راج سن [[ یونان ]] ، [[ بلگیریا ]] ، [[ مانٹینیگرو ]] اتے [[ سرویا ]] ۔ اس ویلے [[ترکی| ٹرکی ]] کمزور ہو گیا سی اتے اتھے آنترک اشانتِ پھیلی ہوئی سی ۔ بالکن راجاں دے سمجھوتے دا مقصد ایہہ سی کہ اوہ ٹرکی ولوں لڑائی کرکے اسدے راج نوں یوروپ ولوں ختم کر دیو ، اسدے بعد جتے ہوئے کھیتراں دا آپس وچ ونڈ لویں ۔ [[ میسیڈونیا ]] اتے اس راجاں دی لوبھی نظر خاص روپ ولوں سی ۔ اسلئی اس سمجھوتے وچ ایہہ وی واضع کر لیا گیا سی کہ ٹرکی دی ہار دے بعد میسیڈونیا دے پردیشوں نوں کس پرکار وبھکت کیتا جاویگا ۔ ایہہ مقررہ ہو گیا سی کہ میسیڈونیا دا پرمکھ حصہ [[ بلگیریا ]] نوں دتا جاویگا اتے [[ البانیا ]] ، [[ سرویا ]] نوں دے دتے جاویگا ۔
+سن 1912 وچ [[ روس ]] اتے [[ فرانس ]] وچ ایہہ سمجھوتا ہو گیا کہ جیکر [[ [[بلقان]]  پرایدیپ ]] دے پرشن اتے [[ جرمنی ]] اتے [[ آسٹریا ]] روس ولوں لڑائی کرنگے تاں فرانس روس دے نال راے گا ۔ فرانسیسی مدد دا بھروسہ مل جان اتے [[بلقان]]  پرایدیپ وچ روس بے روک ٹوک ہستککھیپ کرن لگا ۔ روس دے اکسانے اتے چار [[بلقان]]  راجاں نے ملکے سن 1912 وچ خفیہ روپ ولوں اک سمجھوتا کیتا ۔ ایہہ راج سن [[ یونان ]] ، [[ [[بلفاریہ]]  ]] ، [[ مانٹینیگرو ]] اتے [[ [[سربیا]]  ]] ۔ اس ویلے [[ترکی| [[ترکی]]  ]] کمزور ہو گیا سی اتے اتھے آنترک اشانتِ پھیلی ہوئی سی ۔ [[بلقان]]  راجاں دے سمجھوتے دا مقصد ایہہ سی کہ اوہ [[ترکی]]  ولوں لڑائی کرکے اسدے راج نوں یوروپ ولوں ختم کر دیو ، اسدے بعد جتے ہوئے کھیتراں دا آپس وچ ونڈ لویں ۔ [[ میسیڈونیا ]] اتے اس راجاں دی لوبھی نظر خاص روپ ولوں سی ۔ اسلئی اس سمجھوتے وچ ایہہ وی واضع کر لیا گیا سی کہ [[ترکی]]  دی ہار دے بعد میسیڈونیا دے پردیشوں نوں کس پرکار وبھکت کیتا جاویگا ۔ ایہہ مقررہ ہو گیا سی کہ میسیڈونیا دا پرمکھ حصہ [[ [[بلفاریہ]]  ]] نوں دتا جاویگا اتے [[ البانیا ]] ، [[ [[سربیا]]  ]] نوں دے دتے جاویگا ۔
-ایہہ سمجھوتا ہو جان اتے بالکن راجاں نے اک بہانیا لے کے ٹرکی دے خلاف 17 اکتوبر 1912 نوں لڑائی دی اعلان کر دتی ۔ اس راجاں دا کہنا سی کہ میسیڈونیا وچ عیسائیاں دے نال بہت کرور ظلم ہو رہا اے ۔ ات : اوہ میسیڈونیا نوں ٹرکی دے گھرنت راج ولوں آزاد کرنا چاہندے اے ۔ انھاننے ٹرکی ولوں میسیڈونیا وچ سدھار کرن نوں کیہا اتے ٹرکی دے ‍مناہی کرن اتے لڑائی ارمبھ ہو گیا ۔ ترکی فوج بری طرحاں ہار گئی اتے بالکن راجاں نوں آشماضی سفلتا ملی ۔ ماٹینیگرو اتے سرویا دیاں فوجاں نے البانیا اتے اپنا حق کر لیا ۔ یونانی فوجاں نے ایڈریانوپل دے مشہور قلعہ بندی نوں ترکاں ولوں کھوہ لیا ۔ بلگیرئن فوج تھیرس اتے حملہ کرکے پرمکھ ترک فوج اتے فتح حاصل کردی ہوئی کانسٹیٹنوپل دے بہت نزدیک پہنچ گئی ۔ اس ویلے ٹرکی دے ساہمنے اک ہی رستہ سی ۔ ادھر یوروپ دے ہور راج ٹرکی دی حالت اتے چنعنصر ہو راے سن ۔ انھاننے ہستککھیپ کرکے ٹرکی اتے بالکن راجاں وچ اک امستقل صلاح کروا دتی ۔ اسدے بعد دوناں پکھاں دے پرتندھی مستقل صلاح کرن لئی لندن وچ اکٹھے ہوئے ۔ بالکن راجاں دی صلاح دیاں شرطاں ٹرکی لئی وڈی منہگی سن ۔ انھاننوں قبول کرن اتے ٹرکی دا یوروپ ولوں وجود ہی مٹ جاندا ۔ اس اتے [[جوان ترک آندولن| ترن ترک دل ]] دے اگوائی وچ ترکاں نے پنّ : لڑائی چھیڑ دتا ۔ اس وار ترکاں کیتیاں اتے بری طرحاں ہار ہوئی اتے اوہ اپنے تن اتے وڈے درگوں ولوں ہتھ دھو بیٹھے ۔ ہتاش ہوکے ٹرکی دے سلطان نے صلاح دا تجویز کیتا ۔
+ایہہ سمجھوتا ہو جان اتے [[بلقان]]  راجاں نے اک بہانیا لے کے [[ترکی]]  دے خلاف 17 اکتوبر 1912 نوں لڑائی دی اعلان کر دتی ۔ اس راجاں دا کہنا سی کہ میسیڈونیا وچ عیسائیاں دے نال بہت کرور ظلم ہو رہا اے ۔ ات : اوہ میسیڈونیا نوں [[ترکی]]  دے گھرنت راج ولوں آزاد کرنا چاہندے اے ۔ انھاننے [[ترکی]]  ولوں میسیڈونیا وچ سدھار کرن نوں کیہا اتے [[ترکی]]  دے ‍مناہی کرن اتے لڑائی ارمبھ ہو گیا ۔ ترکی فوج بری طرحاں ہار گئی اتے [[بلقان]]  راجاں نوں آشماضی سفلتا ملی ۔ ماٹینیگرو اتے [[سربیا]]  دیاں فوجاں نے البانیا اتے اپنا حق کر لیا ۔ یونانی فوجاں نے ایڈریانوپل دے مشہور قلعہ بندی نوں ترکاں ولوں کھوہ لیا ۔ بلگیرئن فوج تھیرس اتے حملہ کرکے پرمکھ ترک فوج اتے فتح حاصل کردی ہوئی کانسٹیٹنوپل دے بہت نزدیک پہنچ گئی ۔ اس ویلے [[ترکی]]  دے ساہمنے اک ہی رستہ سی ۔ ادھر یوروپ دے ہور راج [[ترکی]]  دی حالت اتے چنعنصر ہو راے سن ۔ انھاننے ہستککھیپ کرکے [[ترکی]]  اتے [[بلقان]]  راجاں وچ اک امستقل ضلح  کروا دتی ۔ اسدے بعد دوناں پکھاں دے نمائندے  مستقل ضلح  کرن لئی لندن وچ اکٹھے ہوئے ۔ [[بلقان]]  راجاں دی ضلح  دیاں شرطاں [[ترکی]]  لئی وڈی منہگی سن ۔ انھاننوں قبول کرن اتے [[ترکی]]  دا یوروپ ولوں وجود ہی مٹ جاندا ۔ اس اتے [[جوان ترک آندولن| ترن ترک دل ]] دے اگوائی وچ ترکاں نے پنّ : لڑائی چھیڑ دتا ۔ اس وار ترکاں کیتیاں اتے بری طرحاں ہار ہوئی اتے اوہ اپنے تن اتے وڈے درگوں ولوں ہتھ دھو بیٹھے ۔ ہتاش ہوکے [[ترکی]]  دے سلطان نے ضلح  دا تجویز کیتا ۔
-اک وار پنّ : دوناں پکھاں دے پرتندھی 1913 وچ صلاح کرن لئی [[ لندن ]] وچ اکٹھے ہوئے ۔ 30 مئی سن 1913 نوں [[ لندن دی صلاح ]] ہو گئی جسدے ولوں پہلاں بالکن لڑائی ختم ہو گیا ۔ [[ ٹرکی ]] نوں کریٹ اتے ہور یوروپی کھیتراں ولوں ونچت کر دتا گیا اتے [[ سلطنت عثمانیہ ]] صرف [[ استمبول]] اتے اسدے آسپاس دے کجھ حصہ تک ہی محدود رہِ گیا ۔ پر اس پرکار چھینے گئے پردیشوں دا آپس وچ ونڈ کرن دے تعلقات وچ بالکن راجاں وچ آپس وچ اختلاف ہو گیا ۔
+اک وار پنّ : دوناں پکھاں دے نمائندے  1913 وچ ضلح  کرن لئی [[ لندن ]] وچ اکٹھے ہوئے ۔ 30 مئی سن 1913 نوں [[ لندن دی ضلح  ]] ہو گئی جسدے ولوں پہلاں [[بلقان]]  لڑائی ختم ہو گیا ۔ [[ [[ترکی]]  ]] نوں کریٹ اتے ہور یوروپی کھیتراں ولوں ونچت کر دتا گیا اتے [[ سلطنت عثمانیہ ]] صرف [[ استمبول]] اتے اسدے آسپاس دے کجھ حصہ تک ہی محدود رہِ گیا ۔ پر اس پرکار چھینے گئے پردیشوں دا آپس وچ ونڈ کرن دے تعلقات وچ [[بلقان]]  راجاں وچ آپس وچ اختلاف ہو گیا ۔
 == [[دوجی بلفان لڑائی|دوسری بلفان لڑائی]] ==
-ایہہ کہنا ذرا اوکھا اے کہ دوسرا بالکن لڑائی دا ذمہ واری کس اتے سی ۔ اسوچ شکّ نہیں کہ اس لڑائی وچ [[ آسٹریا ]] اتے [[ اٹلی ]] جویں وڈے دیساں دا ہتھ سی ۔ بالکن لڑائیاں ولوں سابق جو سمجھوتا ہویا سی اسدے مطابق سربیا نوں البانیا مل جانا چاہیدا اے سی ۔ اتے آسٹریا کسے ملّ اتے سربیا دے ماتحت البانیا نہیں ہون دینا چاہندا سی ۔ اسدا کارن ایہہ سی کہ بوسنیا اتے ہرزیگووینا دی آبادی مکھ : یوگوسلاو اتے سرباں کیتیاں سی ۔ سربیا دے نال ملکے ایہہ پردیش اک طاقتور یوگوسلاو راج دا اساری کرنا چاو راے سن ۔ جیکر اجیہا ہو جاندا تاں سربیا دی طاقت ودھ جاندی جو آسٹریا لئی اہتکر سی ۔ پھر ، البانیا اتے حق حاصل کرن ولوں سربیا دی پہنچ ایڈریاٹک تک ہو جاندی ۔ اصل وچ آسٹریا دی نظر آپ البانیا نوں اک بھنّ راج اعلان کروا دتا ۔
+ایہہ کہنا ذرا اوکھا اے کہ دوسرا [[بلقان]]  لڑائی دا ذمہ واری کس اتے سی ۔ اسوچ شکّ نہیں کہ اس لڑائی وچ [[ آسٹریا ]] اتے [[ اٹلی ]] جویں وڈے دیساں دا ہتھ سی ۔ [[بلقان]]  لڑائیاں ولوں سابق جو سمجھوتا ہویا سی اسدے مطابق سربیا نوں البانیا مل جانا چاہیدا اے سی ۔ اتے آسٹریا کسے ملّ اتے سربیا دے ماتحت البانیا نہیں ہون دینا چاہندا سی ۔ اسدا کارن ایہہ سی کہ بوسنیا اتے ہرزیگووینا دی آبادی مکھ : یوگوسلاو اتے سرباں کیتیاں سی ۔ سربیا دے نال ملکے ایہہ پردیش اک طاقتور یوگوسلاو راج دا اساری کرنا چاو راے سن ۔ جیکر اجیہا ہو جاندا تاں سربیا دی طاقت ودھ جاندی جو آسٹریا لئی اہتکر سی ۔ پھر ، البانیا اتے حق حاصل کرن ولوں سربیا دی پہنچ ایڈریاٹک تک ہو جاندی ۔ اصل وچ آسٹریا دی نظر آپ البانیا نوں اک بھنّ راج اعلان کروا دتا ۔
-البانیا دے بھنّ وجود دے فلسروپ میسیڈونیا دا وبھاجن ہور وی دشکر پرتیت ہون لگا ۔ ہن سربیا نے ایہہ اچھا ظاہر دی کہ البانیا نہیں ملن اتے اسنوں میسیڈونیا وچ زیادہ حصہ ملنا چاہیدا اے ۔ اتے اس تعلقات وچ سربیا اتے بلگیریا آپس وچ سہمت نہیں ہووے سکے ۔ جدوں ایہہ معاملہ شانتیپوروک نہیں سلجھ سکیا تدّ دوناں طاقتاں نے بلاستعمال کرن دا نشچا کیتا ۔ 29 جون 1913 دا بلگیریا نے سربیا دے خلاف لڑائی چھیڑ دتا ۔ اس لڑائی نوں دوسرا بالکن لڑائی دی سنگیا دتی جاندی اے ۔ اس لڑائی وچ یونان ، رومانیا اتے مانٹینیگرو نے بلگیریا دے خلاف سربیا دا نال دتا ۔ اپنے کھوئے ہوئے پردیشوں دا کجھ حصہ مل جان دی آس وچ ٹرکی نے وی بلگیریا دے خلاف بالکن راجاں دی مدد کیتی ۔ مجبور ہوکے بلگیریا نے صلاح دی ارداس کیتی ۔
+البانیا دے بھنّ وجود دے فلسروپ میسیڈونیا دا وبھاجن ہور وی دشکر پرتیت ہون لگا ۔ ہن سربیا نے ایہہ اچھا ظاہر دی کہ البانیا نہیں ملن اتے اسنوں میسیڈونیا وچ زیادہ حصہ ملنا چاہیدا اے ۔ اتے اس تعلقات وچ سربیا اتے [[بلفاریہ]]  آپس وچ سہمت نہیں ہووے سکے ۔ جدوں ایہہ معاملہ شانتیپوروک نہیں سلجھ سکیا تدّ دوناں طاقتاں نے بلاستعمال کرن دا نشچا کیتا ۔ 29 جون 1913 دا [[بلفاریہ]]  نے سربیا دے خلاف لڑائی چھیڑ دتا ۔ اس لڑائی نوں دوسرا [[بلقان]]  لڑائی دی سنگیا دتی جاندی اے ۔ اس لڑائی وچ یونان ، رومانیا اتے مانٹینیگرو نے [[بلفاریہ]]  دے خلاف سربیا دا نال دتا ۔ اپنے کھوئے ہوئے پردیشوں دا کجھ حصہ مل جان دی آس وچ [[ترکی]]  نے وی [[بلفاریہ]]  دے خلاف [[بلقان]]  راجاں دی مدد کیتی ۔ مجبور ہوکے [[بلفاریہ]]  نے ضلح  دی ارداس کیتی ۔
-دوناں پکھاں دے پرتیندھآں نے رومانیا دا [[راجگڑھ]] بکھاریسٹ وچ 10 اگست 1913 نوں اک صلاح کیتی ۔ اس صلاح دے کارن [[ بلگیریا ]] دی وڈی بے عزتی ہوئی ۔ صلاح دے دوارے سربیا اتے مانٹینیگرو نے بہت سارے پردیش حاصل کیتے ۔ یونان نے وی سیلونکا پردیش اتے حق حاصل کر لیا ۔ اس وبھاجن دے بعد میسیڈونیا دا بچا ہویا حصہ ہی بلگیریا نوں مل سکیا ۔ اس پرکار دوسرا بالکن لڑائی ختم ہویا ۔
+دوناں پکھاں دے پرتیندھآں نے رومانیا دا [[راجگڑھ]] بکھاریسٹ وچ 10 اگست 1913 نوں اک ضلح  کیتی ۔ اس ضلح  دے کارن [[ [[بلفاریہ]]  ]] دی وڈی بے عزتی ہوئی ۔ ضلح  دے دوارے سربیا اتے مانٹینیگرو نے بہت سارے پردیش حاصل کیتے ۔ یونان نے وی سیلونکا پردیش اتے حق حاصل کر لیا ۔ اس وبھاجن دے بعد میسیڈونیا دا بچا ہویا حصہ ہی [[بلفاریہ]]  نوں مل سکیا ۔ اس پرکار دوسرا [[بلقان]]  لڑائی ختم ہویا ۔
-[[ بخاریسٹ ]] دی صلاح ولوں بالکن راجاں وچ کجھ سماں لئی شترقی قائم ہو گئی ۔ بالکن لڑائیاں دے فلسروپ سربیا اتے یونان سبتوں زیادہ لابھانوت ہوئے ۔ اس لڑائیاں دا اک بہت نتیجہ ایہہ ہویا کہ یوروپ وچ ترکی سامراج لگبھگ ختم ہو گیا اتے بالکن پرایدیپ وچ عیسائی راجاں دا پروردھن ارمبھ ہو گیا ۔ ایہہ کہنا ان-بہتر ہووےگا کہ اپروکت لڑائیاں ولوں بالکن مسئلہ شانت ہو گئی ۔ دوسرا بالکن لڑائی دے دوارے بالکن راجاں وچ قومی پرتیسپردھا پیدا ہو گئی جسدا وسپھوٹک نتیجہ سی [[ پہلاں مہانیدھّ ]] ۔
+[[ بخاریسٹ ]] دی ضلح  ولوں [[بلقان]]  راجاں وچ کجھ سماں لئی شترقی قائم ہو گئی ۔ [[بلقان]]  لڑائیاں دے فلسروپ سربیا اتے یونان سبتوں زیادہ لابھانوت ہوئے ۔ اس لڑائیاں دا اک بہت نتیجہ ایہہ ہویا کہ یوروپ وچ ترکی سامراج لگبھگ ختم ہو گیا اتے [[بلقان]]  پرایدیپ وچ عیسائی راجاں دا پروردھن ارمبھ ہو گیا ۔ ایہہ کہنا ان-بہتر ہووےگا کہ اپروکت لڑائیاں ولوں [[بلقان]]  مسئلہ شانت ہو گئی ۔ دوسرا [[بلقان]]  لڑائی دے دوارے [[بلقان]]  راجاں وچ قومی پرتیسپردھا پیدا ہو گئی جسدا وسپھوٹک نتیجہ سی [[ پہلاں مہانیدھّ ]] ۔
-=== بکھاریسٹ دی صلاح دیاں شرطاں===
+=== بکھاریسٹ دی ضلح  دیاں شرطاں===
-{{ مکھ | بکھاریسٹ دی صلاح }}
+{{ مکھ | بکھاریسٹ دی ضلح  }}
-دوسرا بالکن لڑائی دا انت بکھاریسٹ دی صلاح دے دوارے ہویا ۔ بلگاریا نے ایہہ صلاح گریس ، سربیا ، رومانیا اتے ٹرکی دے نال کیتی ۔ اس صلاح وچ نمن گلاں دا نشچا ہویا -
+دوسرا [[بلقان]]  لڑائی دا انت بکھاریسٹ دی ضلح  دے دوارے ہویا ۔ بلگاریا نے ایہہ ضلح  گریس ، سربیا ، رومانیا اتے [[ترکی]]  دے نال کیتی ۔ اس ضلح  وچ نمن گلاں دا نشچا ہویا -
- * ( 1 ) رومانیا نوں ڈینیوب ندی دے تٹ اتے واقع سلسٹریا دا قلعہ بندی اتے دوبروجا دا دکھن پردیش حاصل ہویا ۔
+* ( 1 ) رومانیا نوں ڈینیوب ندی دے تٹ اتے واقع سلسٹریا دا قلعہ بندی اتے دوبروجا دا دکھن پردیش حاصل ہویا ۔
- * ( 2 ) سربیا نوں مکمل اتری میسڈونیا اتے میناسٹر حاصل ہویا ۔
+* ( 2 ) سربیا نوں مکمل اتری میسڈونیا اتے میناسٹر حاصل ہویا ۔
- * ( 3 ) گریس نوں پھلورنا ولوں تھریس تک دا میسڈونیا دا مکمل دکھن پردیش اتے ایجئن ساگر دا تٹورتی بندرگاہ بناما اتے اوہناں دا ورقے پردیش حاصل ہویا ۔
+* ( 3 ) گریس نوں پھلورنا ولوں تھریس تک دا میسڈونیا دا مکمل دکھن پردیش اتے ایجئن ساگر دا تٹورتی بندرگاہ بناما اتے اوہناں دا ورقے پردیش حاصل ہویا ۔
- * ( 4 ) بلگاریا دے کول پچھم والا تھریس دا پردیش رہا ۔
+* ( 4 ) بلگاریا دے کول پچھم والا تھریس دا پردیش رہا ۔
- * ( 5 ) ٹرکی نوں ایڈریانوپل اتے اسدے آسپاس دا پردیش حاصل ہویا ۔ آسٹریا اتے اٹلی نے سربیا اتے مونٹینیگرو نوں البانیا دا آزاد راج کھڈا کرکے ایڈریاٹک ساگر ولوں دور رکھیا ۔ اس کارن سربیا نے میسڈونیا وچ اسدی نقصان - تکمیل کرن لئی جتن کیتا ، جسدے فلسروپ بلگاریا ولوں اسدا لڑائی ہویا اتے آپس وچ لڑائی ہو گیا ۔
+* ( 5 ) [[ترکی]]  نوں ایڈریانوپل اتے اسدے آسپاس دا پردیش حاصل ہویا ۔ آسٹریا اتے اٹلی نے سربیا اتے مونٹینیگرو نوں البانیا دا آزاد راج کھڈا کرکے ایڈریاٹک ساگر ولوں دور رکھیا ۔ اس کارن سربیا نے میسڈونیا وچ اسدی نقصان - تکمیل کرن لئی جتن کیتا ، جسدے فلسروپ بلگاریا ولوں اسدا لڑائی ہویا اتے آپس وچ لڑائی ہو گیا ۔
-== بالکن لڑائیاں دے نتیجے ==
+== [[بلقان]]  لڑائیاں دے نتیجے ==
 اسدے مکھ نتیجہ نچے لکھے ہوئے -
-=== ٹرکی دے یوروپی راج دی تباہی===
+=== [[ترکی]]  دے یوروپی راج دی تباہی===
-اس لڑائیاں دے کارن ٹرکی دے یوروپیئن راجاں دی تباہی ہویا ۔ حالانکہ یوروپ وچ ٹرکی دے کول کستنتنیا اتے ایڈریانوپل دے وچکار دا پردیش ہی باقی رہا ، پر اوہ ہن صرف ایشیائی راج
+اس لڑائیاں دے کارن [[ترکی]]  دے یوروپیئن راجاں دی تباہی ہویا ۔ حالانکہ یوروپ وچ [[ترکی]]  دے کول کستنتنیا اتے ایڈریانوپل دے وچکار دا پردیش ہی باقی رہا ، پر اوہ ہن صرف ایشیائی راج
 رہِ گیا ۔ اسدے حق ولوں اسدے یوروپی حصہ دا 1 / 6 حصہ اسدے ہتھاں ولوں نکل گیا اتے 2 / 3 یوروپی پرجا اتے ولوں اسدے حق دا انت ہو گیا ۔
-==  = بالکن راجاں دا پھلار==  =
+==  = [[بلقان]]  راجاں دا پھلار==  =
-اس لڑائیاں ولوں بالکن راجاں دے پھلار وچ وڈی وادھا ہوئی ۔ اس سبھ راجاں وچ سبھتوں زیادہ منافع سربیا اتے گریس نوں حاصل ہوئے ۔ ایہناں دے راج پہلاں ولوں دگنے ہو گئے ۔ مونٹونیگرو دا راج پہلاں ولوں
+اس لڑائیاں ولوں [[بلقان]]  راجاں دے پھلار وچ وڈی وادھا ہوئی ۔ اس سبھ راجاں وچ سبھتوں زیادہ منافع سربیا اتے گریس نوں حاصل ہوئے ۔ ایہناں دے راج پہلاں ولوں دگنے ہو گئے ۔ مونٹونیگرو دا راج پہلاں ولوں
 دگنا ہو گیا ۔ [[ رومانیا ]] دا وی پھلار ہویا ۔ اس لڑائیاں وچ [[ بلفاریا ]] نوں سبھتوں گھٹ منافع حاصل ہویا ، حالانکہ اس لڑائیاں وچ اسنے سبھتوں زیادہ حصہ لیا سی اتے اسدی پیسہ اتے انسان وچ بہت زیادہ نقصان ہوئی سی ۔
 === ایرکھا اتے دویش وچ وادھا===
-حالانکہ اس لڑائیاں دے دوارے [[ عیسائی ]] پرجا نوں ترکی دے سامراج ولوں مکتی مل گئی سی ، پر اس لڑائیاں دے کارن اس راجاں دی طاقت وچ بہت پھلار ہویا اتے اوہناں وچ آپس دا ایرکھا اتے دویش وچ بہت زیادہ وادھا ہوئیا ۔ بلگاریا ہور راجاں نوں ایرشا اتے دویش نوں نظر ولوں دیکھن لگا ۔ سربیا ، آسٹریا ولوں بہت امطمعن ہو گیا ، کیونکہ اسدے کارن ہی البانیا دے نویں راج دا اساری ہویا جسدے نال اوہ [[ ایڈریاٹک ساگر ]] ولوں دور ہو گیا ۔ آسٹریا وی سربیا ولوں ناراض سی ، کیونکہ اسدے پھلار ولوں اسدے [[ ایجئن ساگر ]] تک پجن دے رستے وچ روکاوٹ پیدا ہو گئی ۔ آسٹریا نوں گریس اتے رومانیا ولوں وی بے چینی سی ۔ جرمنی وی سربیا نوں اپنا ویری سمجھدا سی کیونکہ اوہناں دے ولوں جرمنی دے [[ کستنتنیا ]] تک پجن دے رستے وچ اوہ روکاوٹ ہو گیا ۔ ایہہ راشٹر بکھاریسٹ دی صلاح دا ختم کرنا چاہندے سن ۔ انھاننوں صرف موقعے دی تلاش سی ۔ جلدی ہی انھاننوں بالکن راجاں دے خلاف کم کرن دا موقعے حاصل ہو گیا ، جدوں [[ آسٹریا ]] دے [[ شہزادہ پھرڈنینڈ ]] اتے اسدی بیوی دا قتل [[ سیراجیوو ]] وچ دن دہاڑے اک سرب ولوں 28 جون 1914 ای ۔ نوں کیتا گیا ۔ اسدے کارن ہی [[ پہلی جنگ عظیم ]] دا شروع ہویا ۔
+حالانکہ اس لڑائیاں دے دوارے [[ عیسائی ]] پرجا نوں ترکی دے سامراج ولوں مکتی مل گئی سی ، پر اس لڑائیاں دے کارن اس راجاں دی طاقت وچ بہت پھلار ہویا اتے اوہناں وچ آپس دا ایرکھا اتے دویش وچ بہت زیادہ وادھا ہوئیا ۔ بلگاریا ہور راجاں نوں ایرشا اتے دویش نوں نظر ولوں دیکھن لگا ۔ سربیا ، آسٹریا ولوں بہت امطمعن ہو گیا ، کیونکہ اسدے کارن ہی البانیا دے نویں راج دا اساری ہویا جسدے نال اوہ [[ ایڈریاٹک ساگر ]] ولوں دور ہو گیا ۔ آسٹریا وی سربیا ولوں ناراض سی ، کیونکہ اسدے پھلار ولوں اسدے [[ ایجئن ساگر ]] تک پجن دے رستے وچ روکاوٹ پیدا ہو گئی ۔ آسٹریا نوں گریس اتے رومانیا ولوں وی بے چینی سی ۔ جرمنی وی سربیا نوں اپنا ویری سمجھدا سی کیونکہ اوہناں دے ولوں جرمنی دے [[ کستنتنیا ]] تک پجن دے رستے وچ اوہ روکاوٹ ہو گیا ۔ ایہہ راشٹر بکھاریسٹ دی ضلح  دا ختم کرنا چاہندے سن ۔ انھاننوں صرف موقعے دی تلاش سی ۔ جلدی ہی انھاننوں [[بلقان]]  راجاں دے خلاف کم کرن دا موقعے حاصل ہو گیا ، جدوں [[ آسٹریا ]] دے [[ شہزادہ فرڈنینڈ ]] اتے اسدی بیوی دا قتل [[ سیراجیوو ]] وچ دن دہاڑے اک سرب ولوں 28 جون 1914 ای ۔ نوں کیتا گیا ۔ اسدے کارن ہی [[ پہلی جنگ عظیم ]] دا شروع ہویا ۔
 == ہورویکھو ==
 * [[دوجی بلقان لڑائی]]
- * [[ عثمانی سلطنت]] ( آٹومان سامراج )
+* [[ عثمانی سلطنت]] ( آٹومان سامراج )
- * [[ جوانان ترک ]]
+* [[ جوانان ترک ]]
- * [[ پہلی جنگ عظیم]]
+* [[ پہلی جنگ عظیم]]
 == حوالے ==
 {{حوالے}}