۱۳:۳۸, ۲۴ جنوری ۲۰۱۹ دی دہرائی

بلقان لڑائی ، سن 1912–1913 وچ ہوئے سن ۔ ایہہ لڑائی پہلی جنگ عظیم دے اہم کارناں وچوں منے جاندے اے ۔

پہلی بلقان لڑائی

جرمنی ، فرانس ، روس ، آسٹریا-ہنگری ، اتے برطانیہ دے اک اکو جہے یوروپی لڑائی نوں روکن لئی بلقان وچ سامراجوادی اتے قوم پرست تناواں ولوں سحر ہنڈا اتے ڈھکن رکھن لئی کوشش ۔ اوہ 1912 اتے 1913 وچ کامیاب رہے سن لیکن 1914 وچ کامیاب نہیں ہوئے ۔

سن 1912 وچ روس اتے فرانس وچ ایہہ سمجھوتا ہو گیا کہ جیکر بلقان جزیرہ نما دے پرشن اتے جرمنی اتے آسٹریا روس ولوں لڑائی کرنگے تاں فرانس روس دے نال رہے گا ۔ فرانسیسی مدد دا بھروسہ مل جان اتے بلقان وچ روس بے روک ٹوک دخل اندازی تے کاروائیاں کرن لگا ۔ روس دے اکسانے اتے چار بلقان ریاستاں نے ملکے سن 1912 وچ خفیہ روپ ولوں اک سمجھوتا کیتا ۔ ایہہ راج سن یونان ، [[ بلغاریہ ]] ، مانٹینیگرو اتے سربیا ۔ اس ویلے [[ترکی| ترکی ]] کمزور ہو گیا سی اتے اتھے آنترک اشانتِ پھیلی ہوئی سی ۔ بلقان ریاستاں دے سمجھوتے دا مقصد ایہہ سی کہ اوہ ترکی ولوں لڑائی کرکے اسدے راج نوں یوروپ ولوں ختم کر دیو ، اسدے بعد جتے ہوئے کھیتراں نوں آپس وچ ونڈ لوؤ ۔ مقدونیہ اُتے اس ریاستاں دی لوبھی نظر خاص روپ ولوں سی ۔ اسلئی اس سمجھوتے وچ ایہہ وی واضع کر لیا گیا سی کہ ترکی دی ہار دے بعد مقدونیہ دے علاقےآں نوں کس پرکار وکھرا کیتا جاویگا ۔ ایہہ مقررہ ہو گیا سی کہ مقدونیہ دا پرمکھ حصہ [[ بلغاریہ ]] نوں دتا جاویگا اتے البانیا ، سربیا نوں دے دتے جاویگا ۔

ایہہ سمجھوتا ہو جان اتے بلقان ریاستاں نے اک بہانہ لے کے ترکی دے خلاف 17 اکتوبر 1912 نوں لڑائی دا اعلان کر دتا ۔ اس ریاستاں دا کہنا سی کہ مقدونیہ وچ عیسائیاں دے نال بہت کرور ظلم ہو رہا اے ۔ ات : اوہ مقدونیہ نوں ترکی دے گھرنت راج ولوں آزاد کرنا چاہندے اے ۔ انھاننے ترکی ولوں مقدونیہ وچ سدھار کرن نوں کیہا اتے ترکی دی مناہی کرن اتے لڑائی شروع ہو گئی۔ ترکی فوج بری طرحاں ہار گئی اتے بلقان ریاستاں نوں فیصلہ کن کامیابی ملی ۔ ماٹینیگرو اتے سربیا دیاں فوجاں نے البانیا اتے اپنا حق کر لیا ۔ یونانی فوجاں نے ایڈریانوپل دے مشہور قلعہ بندی نوں ترکاں ولوں کھوہ لیا ۔ بلگیرئن فوج تھیرس اتے حملہ کرکے پرمکھ ترک فوج اتے فتح حاصل کردی ہوئی کانسٹیٹنوپل دے بہت نزدیک پہنچ گئی ۔ اس ویلے ترکی دے ساہمنے اک ہی رستہ سی ۔ ادھر یوروپ دے ہور ملک ترکی دی حالت اتے فکرمند ہو رہے سن ۔ انھاننے دخل اندازی کرکے ترکی اتے بلقان ریاستاں وچ اک غیرمستقل صلح کروا دتی ۔ اسدے بعد دوناں پکھاں دے نمائندے مستقل صلح کرن لئی لندن وچ اکٹھے ہوئے ۔ بلقان ریاستاں دی صلح دیاں شرطاں ترکی لئی وڈیاں منہگیاں سن ۔ انھاننوں قبول کرن اتے ترکی دا یوروپ ولوں وجود ہی مٹ جاندا ۔ اس اتے نوجوان ترک دے اگوائی وچ ترکاں نے پنّ : لڑائی چھیڑ دتی ۔ اس وار ترکاں دی ہور بری طرحاں ہار ہوئی اتے اوہ اپنے تن اتے وڈے قلعےآں توں ہتھ دھو بیٹھے ۔ نا امید ہوکے ترکی دے سلطان نے صلح دا تجویز کیتا ۔

اک وار پنّ : دوناں پکھاں دے نمائندے 1913 وچ صلح کرن لئی لندن وچ اکٹھے ہوئے ۔ 30 مئی سن 1913 نوں لندن دی صلح ہو گئی جسدے ولوں پہلی بلقان لڑائی ختم ہو گئی ۔ ترکی نوں کریٹ اتے ہور یوروپی کھیتراں ولوں ونچت کر دتا گیا اتے سلطنت عثمانیہ صرف استمبول اتے اسدے آسپاس دے کجھ حصہ تک ہی محدود رہِ گیا ۔ پر اس پرکار چھینے گئے علاقےآں دا آپس وچ ونڈ کرن دے تعلقات وچ بلقان ریاستاں وچ آپس وچ اختلاف ہو گیا ۔

دوسری بلقان لڑائی

ایہہ کہنا ذرا اوکھا اے کہ دوسرا بلقان لڑائی دا ذمہ واری کس اتے سی ۔ اسوچ شکّ نہیں کہ اس لڑائی وچ آسٹریا اتے اٹلی جویں وڈے دیساں دا ہتھ سی ۔ بلقان لڑائیاں ولوں سابق جو سمجھوتا ہویا سی اسدے مطابق سربیا نوں البانیا مل جانا چاہیدا اے سی ۔ اتے آسٹریا کسے ملّ اتے سربیا دے ماتحت البانیا نہیں ہون دینا چاہندا سی ۔ اسدا کارن ایہہ سی کہ بوسنیا اتے ہرزیگووینا دی آبادی مکھ : یوگوسلاو اتے سرباں کیتیاں سی ۔ سربیا دے نال ملکے ایہہ پردیش اک طاقتور یوگوسلاو راج دا اساری کرنا چاو رہے سن ۔ جیکر اجیہا ہو جاندا تاں سربیا دی طاقت ودھ جاندی جو آسٹریا لئی اہتکر سی ۔ پھر ، البانیا اتے حق حاصل کرن ولوں سربیا دی پہنچ ایڈریاٹک تک ہو جاندی ۔ اصل وچ آسٹریا دی نظر آپ البانیا نوں اک وکھ راج اعلان کروا دتا ۔

البانیا دے بھنّ وجود دے فلسروپ مقدونیہ دا وبھاجن ہور وی دشکر پرتیت ہون لگا ۔ ہن سربیا نے ایہہ اچھا ظاہر دی کہ البانیا نہیں ملن اتے اسنوں مقدونیہ وچ زیادہ حصہ ملنا چاہیدا اے ۔ اتے اس تعلقات وچ سربیا اتے بلغاریہ آپس وچ سہمت نہیں ہووے سکے ۔ جدوں ایہہ معاملہ پر امن نہیں سلجھ سکیا تدّ دوناں طاقتاں نے طاقت استعمال کرن دا فیصلہ کیتا ۔ 29 جون 1913 دا بلغاریہ نے سربیا دے خلاف لڑائی چھیڑ دتا ۔ اس لڑائی نوں دوسرا بلقان لڑائی دی سنگیا دتی جاندی اے ۔ اس لڑائی وچ یونان ، رومانیا اتے مانٹینیگرو نے بلغاریہ دے خلاف سربیا دا نال دتا ۔ اپنے کھوئے ہوئے علاقےآں دا کجھ حصہ مل جان دی آس وچ ترکی نے وی بلغاریہ دے خلاف بلقان ریاستاں دی مدد کیتی ۔ مجبور ہوکے بلغاریہ نے صلح دی ارداس کیتی ۔

دوناں پکھاں دے نمائندےآں نے رومانیا دے راجگڑھ بخاریسٹ وچ 10 اگست 1913 نوں اک صلح کیتی ۔ اس صلح دے کارن [[ بلغاریہ ]] دی وڈی بے عزتی ہوئی ۔ صلح دے دوارے سربیا اتے مانٹینیگرو نے بہت سارے علاقے حاصل کیتے ۔ یونان نے وی سیلونکا اتے حق حاصل کر لیا ۔ اس وکھریویں دے بعد مقدونیہ دا بچا ہویا حصہ ہی بلغاریہ نوں مل سکیا ۔ اس پرکار دوجی بلقان لڑائی ختم ہوئی ۔

بخاریسٹ دی صلح ولوں بلقان ریاستاں وچ کجھ سماں لئی امن قائم ہو گئیا ۔ بلقان لڑائیاں دے فلسروپ سربیا اتے یونان سبتوں زیادہ لابھانوت ہوئے ۔ اس لڑائیاں دا اک بہت نتیجہ ایہہ ہویا کہ یوروپ وچ ترکی سامراج لگبھگ ختم ہو گیا اتے بلقان وچ عیسائی ریاستاں دا دور شروع ہو گیا ۔ ایہہ کہنا ان-بہتر ہووےگا کہ اپروکت لڑائیاں ولوں بلقان مسئلہ شانت ہو گئیا ۔ دوسرا بلقان لڑائی دے دوارے بلقان ریاستاں وچ قومی پرتیسپردھا پیدا ہو گئی جسدا نتیجہ سی پہلی جنگ عظیم ۔

بخاریسٹ دی صلح دیاں شرطاں

مکھ لیکھ لئی ویکھو: بخاریسٹ دی صلح

دوسرا بلقان لڑائی دا انت بکھاریسٹ دی صلح دے دوارے ہویا ۔ بلگاریا نے ایہہ صلح یونان ، سربیا ، رومانیا اتے ترکی دے نال کیتی ۔ اس صلح وچ نمن گلاں دا فیصلہ ہویا -

( 1 ) رومانیا نوں ڈینیوب دریا دے ساحل اتے واقع سلسٹریا دی قلعہ بندی اتے دوبروجا دا دکھن علاقہ حاصل ہویا ۔
( 2 ) سربیا نوں مکمل شمالی میسڈونیا اتے میناسٹر حاصل ہویا ۔
( 3 ) یونان نوں فلورنا ولوں تھریس تک دا میسڈونیا دا مکمل دکھن علاقہ اتے ایجئن سمندر دی بندرگاہ بناما اتے اوہناں دا ورقے علاقہ حاصل ہویا ۔
( 4 ) بلگاریا دے کول لہندا تھریس دا علاقہ رہیا ۔
( 5 ) ترکی نوں ایڈریانوپل اتے اسدے آسپاس دا علاقہ حاصل ہویا ۔ آسٹریا اتے اٹلی نے سربیا اتے مونٹینیگرو نوں البانیا دا آزاد راج کھڈا کرکے ایڈریاٹک سمندر ولوں دور رکھیا ۔ اس کارن سربیا نے میسڈونیا وچ اسدا نقصان - پورا کرن لئی جتن کیتا ، جسدے فلسروپ بلگاریا نال اسدی لڑائی ہوئی اتے آپس وچ لڑائی ہو گئی ۔

بلقان لڑائیاں دے نتیجے

اسدے مکھ نتیجہ نیچے لکھے ہوئے -

ترکی دے یوروپی راج دی تباہی

اس لڑائیاں دے کارن ترکی دے یوروپیئن علاقےآں دا خاتمہ ہویا ۔ حالانکہ یوروپ وچ ترکی دے کول کستنتنیا اتے ایڈریانوپل دے وچکار دا علاقہ ہی باقی رہیا ، پر اوہ ہن صرف ایشیائی راج رہِ گیا ۔ اسدے اخیار توں اسدے یوروپی حصہ دا 1 / 6 حصہ اسدے ہتھوں نکل گیا اتے 2 / 3 یوروپی پرجا اتے ولوں اسدے حق دا انت ہو گیا ۔

= = بلقان ریاستاں دا پھلار==

انہاں لڑائیاں نال بلقان ریاستاں دے پھلار وچ وڈا وادھا ہوئیا ۔ اس سبھ ریاستاں وچ سبھتوں زیادہ منافعے سربیا اتے یونان نوں حاصل ہوئے ۔ ایہناں دے راج پہلاں توں دگنے ہو گئے ۔ مونٹونیگرو دا راج پہلاں توں دگنا ہو گیا ۔ رومانیا دا وی پھلار ہویا ۔ انہاں لڑائیاں وچ بلفاریا نوں سبھتوں گھٹ منافع حاصل ہویا ، حالانکہ انہاں لڑائیاں وچ اسنے سبھتوں زیادہ حصہ لیا سی اتے اسدا پیسہ اتے آبادی وچ بہت زیادہ نقصان ہوئیا سی ۔

حسد اتے نفرت وچ وادھا

حالانکہ اس لڑائیاں دے دوارے عیسائی پرجا نوں ترکی دے سامراج ولوں مکتی مل گئی سی ، پر اس لڑائیاں دے کارن اس ریاستاں دی طاقت وچ بہت پھلار ہویا اتے اوہناں وچ آپس دی حسد اتے نفرت وچ بہت زیادہ وادھا ہوئیا ۔ بلگاریا ہور ریاستاں نوں ایرشا اتے دویش دی نظر ولوں دیکھن لگا ۔ سربیا ، آسٹریا ولوں بہت غیر مطمعن ہو گیا ، کیونکہ اسدے کارن ہی البانیا دے نویں راج دی اساری ہوئی جسدے نال اوہ ایڈریاٹک سمندر ولوں دور ہو گیا ۔ آسٹریا وی سربیا ولوں ناراض سی ، کیونکہ اسدے پھلار ولوں اسدے ایجئن سمندر تک پجن دے رستے وچ روکاوٹ پیدا ہو گئی ۔ آسٹریا نوں یونان اتے رومانیا ولوں وی بے چینی سی ۔ جرمنی وی سربیا نوں اپنا ویری سمجھدا سی کیونکہ اوہناں دے ولوں جرمنی دے کستنتنیا تک پجن دے رستے وچ اوہ روکاوٹ ہو گیا ۔ ایہہ ملک بخاریسٹ دی صلح دا ختم کرنا چاہندے سن ۔ انھاننوں صرف موقعے دی تلاش سی ۔ جلدی ہی انھاننوں بلقان ریاستاں دے خلاف کم کرن دا موقعے حاصل ہو گیا ، جدوں آسٹریا دے شہزادہ فرڈنینڈ اتے اسدی بیوی دا قتل سیراجیوو وچ دن دہاڑے اک سرب ولوں 28 جون 1914 ای ۔ نوں کیتا گیا ۔ اسدے کارن ہی پہلی جنگ عظیم شروع ہوئی ۔

ہورویکھو

حوالے

@@ لیک ۵ – / لیک ۵ – @@
 == پہلی بلقان لڑائی ==
  [[ فائل: Balkan troubles1.jpg | left | thumb | 300px | جرمنی ، فرانس ، روس ، آسٹریا - ہنگری ، اتے بریٹین [[بلقان]]  دے سامراجوادی اتے قوم پرست تناو روپی سمسماتے ہنڈے دے ڈھکن نوں بند رکھن ( اکو جہے یوروپی لڑائی نوں روکن ) دی کوشش کردے ہوئے ۔ 1912 اتے 1913 وچ اوہ اسوچ کامیاب رہے پر 1914 وچ نہیں ۔ ]]
-جرمنی ، فرانس ، روس ، آسٹریا - ہنگری ، اتے بریٹین دے اک اکو جاے یوروپی لڑائی نوں روکن لئی [[بلقان]]  وچ سامراجوادی اتے قوم پرست تناواں ولوں سحر ہنڈا اتے ڈھکن رکھن لئی کوشش ۔ اوہ 1912 اتے 1913 وچ کامیاب راے سن لیکن 1914 وچ کامیاب نہیں ہوئے ۔
+[[جرمنی]] ، [[فرانس]] ، [[روس]] ، [[آسٹریا-ہنگری]] ، اتے [[برطانیہ]] دے اک اکو جہے یوروپی لڑائی نوں روکن لئی [[بلقان]]  وچ سامراجوادی اتے قوم پرست تناواں ولوں سحر ہنڈا اتے ڈھکن رکھن لئی کوشش ۔ اوہ 1912 اتے 1913 وچ کامیاب رہے سن لیکن 1914 وچ کامیاب نہیں ہوئے ۔
-سن 1912 وچ [[ روس ]] اتے [[ فرانس ]] وچ ایہہ سمجھوتا ہو گیا کہ جیکر [[ [[بلقان]]  پرایدیپ ]] دے پرشن اتے [[ جرمنی ]] اتے [[ آسٹریا ]] روس ولوں لڑائی کرنگے تاں فرانس روس دے نال راے گا ۔ فرانسیسی مدد دا بھروسہ مل جان اتے [[بلقان]]  پرایدیپ وچ روس بے روک ٹوک ہستککھیپ کرن لگا ۔ روس دے اکسانے اتے چار [[بلقان]]  راجاں نے ملکے سن 1912 وچ خفیہ روپ ولوں اک سمجھوتا کیتا ۔ ایہہ راج سن [[ یونان ]] ، [[ [[بلغاریہ]]  ]] ، [[ مانٹینیگرو ]] اتے [[ [[سربیا]]  ]] ۔ اس ویلے [[ترکی| [[ترکی]]  ]] کمزور ہو گیا سی اتے اتھے آنترک اشانتِ پھیلی ہوئی سی ۔ [[بلقان]]  راجاں دے سمجھوتے دا مقصد ایہہ سی کہ اوہ [[ترکی]]  ولوں لڑائی کرکے اسدے راج نوں یوروپ ولوں ختم کر دیو ، اسدے بعد جتے ہوئے کھیتراں دا آپس وچ ونڈ لویں ۔ [[ [[مقدونیہ]]  ]] اتے اس راجاں دی لوبھی نظر خاص روپ ولوں سی ۔ اسلئی اس سمجھوتے وچ ایہہ وی واضع کر لیا گیا سی کہ [[ترکی]]  دی ہار دے بعد [[مقدونیہ]]  دے پردیشوں نوں کس پرکار وبھکت کیتا جاویگا ۔ ایہہ مقررہ ہو گیا سی کہ [[مقدونیہ]]  دا پرمکھ حصہ [[ [[بلغاریہ]]  ]] نوں دتا جاویگا اتے [[ البانیا ]] ، [[ [[سربیا]]  ]] نوں دے دتے جاویگا ۔
+سن 1912 وچ [[ روس ]] اتے [[ فرانس ]] وچ ایہہ سمجھوتا ہو گیا کہ جیکر   [[بلقان]]  جزیرہ نما دے پرشن اتے [[ جرمنی ]] اتے [[ آسٹریا ]] روس ولوں لڑائی کرنگے تاں فرانس روس دے نال رہے  گا ۔ فرانسیسی مدد دا بھروسہ مل جان اتے [[بلقان]]   وچ روس بے روک ٹوک دخل اندازی تے کاروائیاں کرن لگا ۔ روس دے اکسانے اتے چار [[بلقان]]  ریاستاں نے ملکے سن 1912 وچ خفیہ روپ ولوں اک سمجھوتا کیتا ۔ ایہہ راج سن [[ یونان ]] ، [[ [[بلغاریہ]]  ]] ، [[ مانٹینیگرو ]] اتے [[سربیا]]   ۔ اس ویلے [[ترکی| [[ترکی]]  ]] کمزور ہو گیا سی اتے اتھے آنترک اشانتِ پھیلی ہوئی سی ۔ [[بلقان]]  ریاستاں دے سمجھوتے دا مقصد ایہہ سی کہ اوہ [[ترکی]]  ولوں لڑائی کرکے اسدے راج نوں یوروپ ولوں ختم کر دیو ، اسدے بعد جتے ہوئے کھیتراں نوں آپس وچ ونڈ لوؤ ۔   [[مقدونیہ]]   اُتے اس ریاستاں دی لوبھی نظر خاص روپ ولوں سی ۔ اسلئی اس سمجھوتے وچ ایہہ وی واضع کر لیا گیا سی کہ [[ترکی]]  دی ہار دے بعد [[مقدونیہ]]  دے علاقےآں نوں کس پرکار وکھرا کیتا جاویگا ۔ ایہہ مقررہ ہو گیا سی کہ [[مقدونیہ]]  دا پرمکھ حصہ [[ [[بلغاریہ]]  ]] نوں دتا جاویگا اتے [[ البانیا ]] ، [[سربیا]]   نوں دے دتے جاویگا ۔
-ایہہ سمجھوتا ہو جان اتے [[بلقان]]  راجاں نے اک بہانیا لے کے [[ترکی]]  دے خلاف 17 اکتوبر 1912 نوں لڑائی دی اعلان کر دتی ۔ اس راجاں دا کہنا سی کہ [[مقدونیہ]]  وچ عیسائیاں دے نال بہت کرور ظلم ہو رہا اے ۔ ات : اوہ [[مقدونیہ]]  نوں [[ترکی]]  دے گھرنت راج ولوں آزاد کرنا چاہندے اے ۔ انھاننے [[ترکی]]  ولوں [[مقدونیہ]]  وچ سدھار کرن نوں کیہا اتے [[ترکی]]  دے ‍مناہی کرن اتے لڑائی ارمبھ ہو گیا ۔ ترکی فوج بری طرحاں ہار گئی اتے [[بلقان]]  راجاں نوں آشماضی سفلتا ملی ۔ ماٹینیگرو اتے [[سربیا]]  دیاں فوجاں نے البانیا اتے اپنا حق کر لیا ۔ یونانی فوجاں نے ایڈریانوپل دے مشہور قلعہ بندی نوں ترکاں ولوں کھوہ لیا ۔ بلگیرئن فوج تھیرس اتے حملہ کرکے پرمکھ ترک فوج اتے فتح حاصل کردی ہوئی کانسٹیٹنوپل دے بہت نزدیک پہنچ گئی ۔ اس ویلے [[ترکی]]  دے ساہمنے اک ہی رستہ سی ۔ ادھر یوروپ دے ہور راج [[ترکی]]  دی حالت اتے چنعنصر ہو راے سن ۔ انھاننے ہستککھیپ کرکے [[ترکی]]  اتے [[بلقان]]  راجاں وچ اک امستقل ضلح  کروا دتی ۔ اسدے بعد دوناں پکھاں دے نمائندے  مستقل ضلح  کرن لئی لندن وچ اکٹھے ہوئے ۔ [[بلقان]]  راجاں دی ضلح  دیاں شرطاں [[ترکی]]  لئی وڈی منہگی سن ۔ انھاننوں قبول کرن اتے [[ترکی]]  دا یوروپ ولوں وجود ہی مٹ جاندا ۔ اس اتے [[جوان ترک آندولن| ترن ترک دل ]] دے اگوائی وچ ترکاں نے پنّ : لڑائی چھیڑ دتا ۔ اس وار ترکاں کیتیاں اتے بری طرحاں ہار ہوئی اتے اوہ اپنے تن اتے وڈے درگوں ولوں ہتھ دھو بیٹھے ۔ ہتاش ہوکے [[ترکی]]  دے سلطان نے ضلح  دا تجویز کیتا ۔
+ایہہ سمجھوتا ہو جان اتے [[بلقان]]  ریاستاں نے اک بہانہ لے کے [[ترکی]]  دے خلاف 17 اکتوبر 1912 نوں لڑائی دا اعلان کر دتا ۔ اس ریاستاں دا کہنا سی کہ [[مقدونیہ]]  وچ عیسائیاں دے نال بہت کرور ظلم ہو رہا اے ۔ ات : اوہ [[مقدونیہ]]  نوں [[ترکی]]  دے گھرنت راج ولوں آزاد کرنا چاہندے اے ۔ انھاننے [[ترکی]]  ولوں [[مقدونیہ]]  وچ سدھار کرن نوں کیہا اتے [[ترکی]]  دی مناہی کرن اتے لڑائی شروع ہو گئی۔ ترکی فوج بری طرحاں ہار گئی اتے [[بلقان]]  ریاستاں نوں فیصلہ کن کامیابی ملی ۔ ماٹینیگرو اتے [[سربیا]]  دیاں فوجاں نے البانیا اتے اپنا حق کر لیا ۔ یونانی فوجاں نے ایڈریانوپل دے مشہور قلعہ بندی نوں ترکاں ولوں کھوہ لیا ۔ بلگیرئن فوج تھیرس اتے حملہ کرکے پرمکھ ترک فوج اتے فتح حاصل کردی ہوئی کانسٹیٹنوپل دے بہت نزدیک پہنچ گئی ۔ اس ویلے [[ترکی]]  دے ساہمنے اک ہی رستہ سی ۔ ادھر یوروپ دے ہور ملک [[ترکی]]  دی حالت اتے فکرمند ہو رہے  سن ۔ انھاننے دخل اندازی کرکے [[ترکی]]  اتے [[بلقان]]  ریاستاں وچ اک غیرمستقل صلح  کروا دتی ۔ اسدے بعد دوناں پکھاں دے نمائندے  مستقل صلح  کرن لئی [[لندن]] وچ اکٹھے ہوئے ۔ [[بلقان]]  ریاستاں دی صلح  دیاں شرطاں [[ترکی]]  لئی وڈیاں منہگیاں سن ۔ انھاننوں قبول کرن اتے [[ترکی]]  دا یوروپ ولوں وجود ہی مٹ جاندا ۔ اس اتے [[نوجوان ترک   ]] دے اگوائی وچ ترکاں نے پنّ : لڑائی چھیڑ دتی ۔ اس وار ترکاں دی ہور بری طرحاں ہار ہوئی اتے اوہ اپنے تن اتے وڈے قلعےآں توں ہتھ دھو بیٹھے ۔ نا امید ہوکے [[ترکی]]  دے سلطان نے صلح  دا تجویز کیتا ۔
-اک وار پنّ : دوناں پکھاں دے نمائندے  1913 وچ ضلح  کرن لئی [[ لندن ]] وچ اکٹھے ہوئے ۔ 30 مئی سن 1913 نوں [[ لندن دی ضلح  ]] ہو گئی جسدے ولوں پہلاں [[بلقان]]  لڑائی ختم ہو گیا ۔ [[ [[ترکی]]  ]] نوں کریٹ اتے ہور یوروپی کھیتراں ولوں ونچت کر دتا گیا اتے [[ سلطنت عثمانیہ ]] صرف [[ استمبول]] اتے اسدے آسپاس دے کجھ حصہ تک ہی محدود رہِ گیا ۔ پر اس پرکار چھینے گئے پردیشوں دا آپس وچ ونڈ کرن دے تعلقات وچ [[بلقان]]  راجاں وچ آپس وچ اختلاف ہو گیا ۔
+اک وار پنّ : دوناں پکھاں دے نمائندے  1913 وچ صلح  کرن لئی [[ لندن ]] وچ اکٹھے ہوئے ۔ 30 مئی سن 1913 نوں [[ لندن دی صلح  ]] ہو گئی جسدے ولوں [[پہلی بلقان  لڑائی]] ختم ہو گئی ۔   [[ترکی]]    نوں کریٹ اتے ہور یوروپی کھیتراں ولوں ونچت کر دتا گیا اتے [[ سلطنت عثمانیہ ]] صرف [[ استمبول]] اتے اسدے آسپاس دے کجھ حصہ تک ہی محدود رہِ گیا ۔ پر اس پرکار چھینے گئے علاقےآں  دا آپس وچ ونڈ کرن دے تعلقات وچ [[بلقان]]  ریاستاں وچ آپس وچ اختلاف ہو گیا ۔
 == [[دوجی بلقان لڑائی|دوسری بلقان لڑائی]] ==
-ایہہ کہنا ذرا اوکھا اے کہ دوسرا [[بلقان]]  لڑائی دا ذمہ واری کس اتے سی ۔ اسوچ شکّ نہیں کہ اس لڑائی وچ [[ آسٹریا ]] اتے [[ اٹلی ]] جویں وڈے دیساں دا ہتھ سی ۔ [[بلقان]]  لڑائیاں ولوں سابق جو سمجھوتا ہویا سی اسدے مطابق سربیا نوں البانیا مل جانا چاہیدا اے سی ۔ اتے آسٹریا کسے ملّ اتے سربیا دے ماتحت البانیا نہیں ہون دینا چاہندا سی ۔ اسدا کارن ایہہ سی کہ بوسنیا اتے ہرزیگووینا دی آبادی مکھ : یوگوسلاو اتے سرباں کیتیاں سی ۔ سربیا دے نال ملکے ایہہ پردیش اک طاقتور یوگوسلاو راج دا اساری کرنا چاو راے سن ۔ جیکر اجیہا ہو جاندا تاں سربیا دی طاقت ودھ جاندی جو آسٹریا لئی اہتکر سی ۔ پھر ، البانیا اتے حق حاصل کرن ولوں سربیا دی پہنچ ایڈریاٹک تک ہو جاندی ۔ اصل وچ آسٹریا دی نظر آپ البانیا نوں اک بھنّ راج اعلان کروا دتا ۔
+ایہہ کہنا ذرا اوکھا اے کہ دوسرا [[بلقان]]  لڑائی دا ذمہ واری کس اتے سی ۔ اسوچ شکّ نہیں کہ اس لڑائی وچ [[ آسٹریا ]] اتے [[ اٹلی ]] جویں وڈے دیساں دا ہتھ سی ۔ [[بلقان]]  لڑائیاں ولوں سابق جو سمجھوتا ہویا سی اسدے مطابق سربیا نوں البانیا مل جانا چاہیدا اے سی ۔ اتے آسٹریا کسے ملّ اتے سربیا دے ماتحت البانیا نہیں ہون دینا چاہندا سی ۔ اسدا کارن ایہہ سی کہ بوسنیا اتے ہرزیگووینا دی آبادی مکھ : یوگوسلاو اتے سرباں کیتیاں سی ۔ سربیا دے نال ملکے ایہہ پردیش اک طاقتور یوگوسلاو راج دا اساری کرنا چاو رہے  سن ۔ جیکر اجیہا ہو جاندا تاں سربیا دی طاقت ودھ جاندی جو آسٹریا لئی اہتکر سی ۔ پھر ، البانیا اتے حق حاصل کرن ولوں سربیا دی پہنچ ایڈریاٹک تک ہو جاندی ۔ اصل وچ [[آسٹریا]] دی نظر آپ البانیا نوں اک وکھ راج اعلان کروا دتا ۔
-البانیا دے بھنّ وجود دے فلسروپ [[مقدونیہ]]  دا وبھاجن ہور وی دشکر پرتیت ہون لگا ۔ ہن سربیا نے ایہہ اچھا ظاہر دی کہ البانیا نہیں ملن اتے اسنوں [[مقدونیہ]]  وچ زیادہ حصہ ملنا چاہیدا اے ۔ اتے اس تعلقات وچ سربیا اتے [[بلغاریہ]]  آپس وچ سہمت نہیں ہووے سکے ۔ جدوں ایہہ معاملہ شانتیپوروک نہیں سلجھ سکیا تدّ دوناں طاقتاں نے بلاستعمال کرن دا نشچا کیتا ۔ 29 جون 1913 دا [[بلغاریہ]]  نے سربیا دے خلاف لڑائی چھیڑ دتا ۔ اس لڑائی نوں دوسرا [[بلقان]]  لڑائی دی سنگیا دتی جاندی اے ۔ اس لڑائی وچ یونان ، رومانیا اتے مانٹینیگرو نے [[بلغاریہ]]  دے خلاف سربیا دا نال دتا ۔ اپنے کھوئے ہوئے پردیشوں دا کجھ حصہ مل جان دی آس وچ [[ترکی]]  نے وی [[بلغاریہ]]  دے خلاف [[بلقان]]  راجاں دی مدد کیتی ۔ مجبور ہوکے [[بلغاریہ]]  نے ضلح  دی ارداس کیتی ۔
+البانیا دے بھنّ وجود دے فلسروپ [[مقدونیہ]]  دا وبھاجن ہور وی دشکر پرتیت ہون لگا ۔ ہن سربیا نے ایہہ اچھا ظاہر دی کہ البانیا نہیں ملن اتے اسنوں [[مقدونیہ]]  وچ زیادہ حصہ ملنا چاہیدا اے ۔ اتے اس تعلقات وچ سربیا اتے [[بلغاریہ]]  آپس وچ سہمت نہیں ہووے سکے ۔ جدوں ایہہ معاملہ پر امن نہیں سلجھ سکیا تدّ دوناں طاقتاں نے طاقت استعمال کرن دا فیصلہ کیتا ۔ 29 جون 1913 دا [[بلغاریہ]]  نے سربیا دے خلاف لڑائی چھیڑ دتا ۔ اس لڑائی نوں دوسرا [[بلقان]]  لڑائی دی سنگیا دتی جاندی اے ۔ اس لڑائی وچ [[یونان]] ، رومانیا اتے مانٹینیگرو نے [[بلغاریہ]]  دے خلاف سربیا دا نال دتا ۔ اپنے کھوئے ہوئے علاقےآں  دا کجھ حصہ مل جان دی آس وچ [[ترکی]]  نے وی [[بلغاریہ]]  دے خلاف [[بلقان]]  ریاستاں دی مدد کیتی ۔ مجبور ہوکے [[بلغاریہ]]  نے صلح  دی ارداس کیتی ۔
-دوناں پکھاں دے پرتیندھآں نے رومانیا دا [[راجگڑھ]] بکھاریسٹ وچ 10 اگست 1913 نوں اک ضلح  کیتی ۔ اس ضلح  دے کارن [[ [[بلغاریہ]]  ]] دی وڈی بے عزتی ہوئی ۔ ضلح  دے دوارے سربیا اتے مانٹینیگرو نے بہت سارے پردیش حاصل کیتے ۔ یونان نے وی سیلونکا پردیش اتے حق حاصل کر لیا ۔ اس وبھاجن دے بعد [[مقدونیہ]]  دا بچا ہویا حصہ ہی [[بلغاریہ]]  نوں مل سکیا ۔ اس پرکار دوسرا [[بلقان]]  لڑائی ختم ہویا ۔
+دوناں پکھاں دے نمائندےآں نے [[رومانیا]] دے [[راجگڑھ]] بخاریسٹ وچ 10 اگست 1913 نوں اک صلح  کیتی ۔ اس صلح  دے کارن [[ [[بلغاریہ]]  ]] دی وڈی بے عزتی ہوئی ۔ صلح  دے دوارے سربیا اتے مانٹینیگرو نے بہت سارے علاقے حاصل کیتے ۔ یونان نے وی [[سیلونکا]]  اتے حق حاصل کر لیا ۔ اس وکھریویں دے بعد [[مقدونیہ]]  دا بچا ہویا حصہ ہی [[بلغاریہ]]  نوں مل سکیا ۔ اس پرکار [[دوجی بلقان لڑائی]] ختم ہوئی ۔
-[[ بخاریسٹ ]] دی ضلح  ولوں [[بلقان]]  راجاں وچ کجھ سماں لئی شترقی قائم ہو گئی ۔ [[بلقان]]  لڑائیاں دے فلسروپ سربیا اتے یونان سبتوں زیادہ لابھانوت ہوئے ۔ اس لڑائیاں دا اک بہت نتیجہ ایہہ ہویا کہ یوروپ وچ ترکی سامراج لگبھگ ختم ہو گیا اتے [[بلقان]]  پرایدیپ وچ عیسائی راجاں دا پروردھن ارمبھ ہو گیا ۔ ایہہ کہنا ان-بہتر ہووےگا کہ اپروکت لڑائیاں ولوں [[بلقان]]  مسئلہ شانت ہو گئی ۔ دوسرا [[بلقان]]  لڑائی دے دوارے [[بلقان]]  راجاں وچ قومی پرتیسپردھا پیدا ہو گئی جسدا وسپھوٹک نتیجہ سی [[ پہلاں مہانیدھّ ]] ۔
+[[ بخاریسٹ ]] دی صلح  ولوں [[بلقان]]  ریاستاں وچ کجھ سماں لئی امن قائم ہو گئیا ۔ [[بلقان]]  لڑائیاں دے فلسروپ سربیا اتے یونان سبتوں زیادہ لابھانوت ہوئے ۔ اس لڑائیاں دا اک بہت نتیجہ ایہہ ہویا کہ یوروپ وچ ترکی سامراج لگبھگ ختم ہو گیا اتے [[بلقان]]   وچ عیسائی ریاستاں دا دور شروع ہو گیا ۔ ایہہ کہنا ان-بہتر ہووےگا کہ اپروکت لڑائیاں ولوں [[بلقان]]  مسئلہ شانت ہو گئیا ۔ دوسرا [[بلقان]]  لڑائی دے دوارے [[بلقان]]  ریاستاں وچ قومی پرتیسپردھا پیدا ہو گئی جسدا  نتیجہ سی [[ پہلی جنگ عظیم]] ۔
-=== بکھاریسٹ دی ضلح  دیاں شرطاں===
+=== بخاریسٹ دی صلح  دیاں شرطاں===
-{{ مکھ | بکھاریسٹ دی ضلح  }}
+{{ مکھ | بخاریسٹ دی صلح  }}
-دوسرا [[بلقان]]  لڑائی دا انت بکھاریسٹ دی ضلح  دے دوارے ہویا ۔ بلگاریا نے ایہہ ضلح  گریس ، سربیا ، رومانیا اتے [[ترکی]]  دے نال کیتی ۔ اس ضلح  وچ نمن گلاں دا نشچا ہویا -
+دوسرا [[بلقان]]  لڑائی دا انت بکھاریسٹ دی صلح  دے دوارے ہویا ۔ بلگاریا نے ایہہ صلح  [[یونان]] ، سربیا ، رومانیا اتے [[ترکی]]  دے نال کیتی ۔ اس صلح  وچ نمن گلاں دا فیصلہ ہویا -
-* ( 1 ) رومانیا نوں ڈینیوب ندی دے تٹ اتے واقع سلسٹریا دا قلعہ بندی اتے دوبروجا دا دکھن پردیش حاصل ہویا ۔
+* ( 1 ) رومانیا نوں [[ڈینیوب دریا]] دے ساحل اتے واقع سلسٹریا دی قلعہ بندی اتے دوبروجا دا دکھن علاقہ حاصل ہویا ۔
-* ( 2 ) سربیا نوں مکمل اتری میسڈونیا اتے میناسٹر حاصل ہویا ۔
+* ( 2 ) سربیا نوں مکمل شمالی میسڈونیا اتے میناسٹر حاصل ہویا ۔
-* ( 3 ) گریس نوں پھلورنا ولوں تھریس تک دا میسڈونیا دا مکمل دکھن پردیش اتے ایجئن ساگر دا تٹورتی بندرگاہ بناما اتے اوہناں دا ورقے پردیش حاصل ہویا ۔
+* ( 3 ) [[یونان]] نوں فلورنا ولوں تھریس تک دا میسڈونیا دا مکمل دکھن علاقہ اتے ایجئن سمندر دی بندرگاہ بناما اتے اوہناں دا ورقے علاقہ حاصل ہویا ۔
-* ( 4 ) بلگاریا دے کول پچھم والا تھریس دا پردیش رہا ۔
+* ( 4 ) بلگاریا دے کول لہندا  تھریس دا علاقہ رہیا ۔
-* ( 5 ) [[ترکی]]  نوں ایڈریانوپل اتے اسدے آسپاس دا پردیش حاصل ہویا ۔ آسٹریا اتے اٹلی نے سربیا اتے مونٹینیگرو نوں البانیا دا آزاد راج کھڈا کرکے ایڈریاٹک ساگر ولوں دور رکھیا ۔ اس کارن سربیا نے میسڈونیا وچ اسدی نقصان - تکمیل کرن لئی جتن کیتا ، جسدے فلسروپ بلگاریا ولوں اسدا لڑائی ہویا اتے آپس وچ لڑائی ہو گیا ۔
+* ( 5 ) [[ترکی]]  نوں ایڈریانوپل اتے اسدے آسپاس دا علاقہ حاصل ہویا ۔ آسٹریا اتے اٹلی نے سربیا اتے مونٹینیگرو نوں البانیا دا آزاد راج کھڈا کرکے ایڈریاٹک سمندر ولوں دور رکھیا ۔ اس کارن سربیا نے میسڈونیا وچ اسدا نقصان - پورا کرن لئی جتن کیتا ، جسدے فلسروپ بلگاریا نال اسدی لڑائی ہوئی اتے آپس وچ لڑائی ہو گئی ۔
 == [[بلقان]]  لڑائیاں دے نتیجے ==
-اسدے مکھ نتیجہ نچے لکھے ہوئے -
+اسدے مکھ نتیجہ نیچے لکھے ہوئے -
 === [[ترکی]]  دے یوروپی راج دی تباہی===
-اس لڑائیاں دے کارن [[ترکی]]  دے یوروپیئن راجاں دی تباہی ہویا ۔ حالانکہ یوروپ وچ [[ترکی]]  دے کول کستنتنیا اتے ایڈریانوپل دے وچکار دا پردیش ہی باقی رہا ، پر اوہ ہن صرف ایشیائی راج
+اس لڑائیاں دے کارن [[ترکی]]  دے یوروپیئن علاقےآں دا خاتمہ ہویا ۔ حالانکہ یوروپ وچ [[ترکی]]  دے کول کستنتنیا اتے ایڈریانوپل دے وچکار دا علاقہ ہی باقی رہیا ، پر اوہ ہن صرف ایشیائی راج
-رہِ گیا ۔ اسدے حق ولوں اسدے یوروپی حصہ دا 1 / 6 حصہ اسدے ہتھاں ولوں نکل گیا اتے 2 / 3 یوروپی پرجا اتے ولوں اسدے حق دا انت ہو گیا ۔
+رہِ گیا ۔ اسدے اخیار توں اسدے یوروپی حصہ دا 1 / 6 حصہ اسدے ہتھوں  نکل گیا اتے 2 / 3 یوروپی پرجا اتے ولوں اسدے حق دا انت ہو گیا ۔
-==  = [[بلقان]]  راجاں دا پھلار==  =
+==  = [[بلقان]]  ریاستاں دا پھلار==  =
-اس لڑائیاں ولوں [[بلقان]]  راجاں دے پھلار وچ وڈی وادھا ہوئی ۔ اس سبھ راجاں وچ سبھتوں زیادہ منافع سربیا اتے گریس نوں حاصل ہوئے ۔ ایہناں دے راج پہلاں ولوں دگنے ہو گئے ۔ مونٹونیگرو دا راج پہلاں ولوں
+انہاں لڑائیاں نال [[بلقان]]  ریاستاں دے پھلار وچ وڈا وادھا ہوئیا ۔ اس سبھ ریاستاں وچ سبھتوں زیادہ منافعے سربیا اتے [[یونان]] نوں حاصل ہوئے ۔ ایہناں دے راج پہلاں توں دگنے ہو گئے ۔ مونٹونیگرو دا راج پہلاں توں دگنا ہو گیا ۔ [[ رومانیا ]] دا وی پھلار ہویا ۔ انہاں لڑائیاں وچ [[ بلفاریا ]] نوں سبھتوں گھٹ منافع حاصل ہویا ، حالانکہ انہاں لڑائیاں وچ اسنے سبھتوں زیادہ حصہ لیا سی اتے اسدا پیسہ اتے آبادی وچ بہت زیادہ نقصان ہوئیا سی ۔
-دگنا ہو گیا ۔ [[ رومانیا ]] دا وی پھلار ہویا ۔ اس لڑائیاں وچ [[ بلفاریا ]] نوں سبھتوں گھٹ منافع حاصل ہویا ، حالانکہ اس لڑائیاں وچ اسنے سبھتوں زیادہ حصہ لیا سی اتے اسدی پیسہ اتے انسان وچ بہت زیادہ نقصان ہوئی سی ۔
-=== ایرکھا اتے دویش وچ وادھا===
+=== حسد اتے نفرت وچ وادھا===
-حالانکہ اس لڑائیاں دے دوارے [[ عیسائی ]] پرجا نوں ترکی دے سامراج ولوں مکتی مل گئی سی ، پر اس لڑائیاں دے کارن اس راجاں دی طاقت وچ بہت پھلار ہویا اتے اوہناں وچ آپس دا ایرکھا اتے دویش وچ بہت زیادہ وادھا ہوئیا ۔ بلگاریا ہور راجاں نوں ایرشا اتے دویش نوں نظر ولوں دیکھن لگا ۔ سربیا ، آسٹریا ولوں بہت امطمعن ہو گیا ، کیونکہ اسدے کارن ہی البانیا دے نویں راج دا اساری ہویا جسدے نال اوہ [[ ایڈریاٹک ساگر ]] ولوں دور ہو گیا ۔ آسٹریا وی سربیا ولوں ناراض سی ، کیونکہ اسدے پھلار ولوں اسدے [[ ایجئن ساگر ]] تک پجن دے رستے وچ روکاوٹ پیدا ہو گئی ۔ آسٹریا نوں گریس اتے رومانیا ولوں وی بے چینی سی ۔ جرمنی وی سربیا نوں اپنا ویری سمجھدا سی کیونکہ اوہناں دے ولوں جرمنی دے [[ کستنتنیا ]] تک پجن دے رستے وچ اوہ روکاوٹ ہو گیا ۔ ایہہ راشٹر بکھاریسٹ دی ضلح  دا ختم کرنا چاہندے سن ۔ انھاننوں صرف موقعے دی تلاش سی ۔ جلدی ہی انھاننوں [[بلقان]]  راجاں دے خلاف کم کرن دا موقعے حاصل ہو گیا ، جدوں [[ آسٹریا ]] دے [[ شہزادہ فرڈنینڈ ]] اتے اسدی بیوی دا قتل [[ سیراجیوو ]] وچ دن دہاڑے اک سرب ولوں 28 جون 1914 ای ۔ نوں کیتا گیا ۔ اسدے کارن ہی [[ پہلی جنگ عظیم ]] دا شروع ہویا ۔
+حالانکہ اس لڑائیاں دے دوارے [[ عیسائی ]] پرجا نوں ترکی دے سامراج ولوں مکتی مل گئی سی ، پر اس لڑائیاں دے کارن اس ریاستاں دی طاقت وچ بہت پھلار ہویا اتے اوہناں وچ آپس دی حسد اتے نفرت وچ بہت زیادہ وادھا ہوئیا ۔ بلگاریا ہور ریاستاں نوں ایرشا اتے دویش دی نظر ولوں دیکھن لگا ۔ سربیا ، آسٹریا ولوں بہت غیر مطمعن ہو گیا ، کیونکہ اسدے کارن ہی البانیا دے نویں راج دی اساری ہوئی جسدے نال اوہ [[ ایڈریاٹک سمندر]] ولوں دور ہو گیا ۔ آسٹریا وی سربیا ولوں ناراض سی ، کیونکہ اسدے پھلار ولوں اسدے [[ ایجئن سمندر]] تک پجن دے رستے وچ روکاوٹ پیدا ہو گئی ۔ آسٹریا نوں [[یونان]] اتے رومانیا ولوں وی بے چینی سی ۔ [[جرمنی]] وی [[سربیا]] نوں اپنا ویری سمجھدا سی کیونکہ اوہناں دے ولوں جرمنی دے [[ کستنتنیا ]] تک پجن دے رستے وچ اوہ روکاوٹ ہو گیا ۔ ایہہ ملک بخاریسٹ دی صلح  دا ختم کرنا چاہندے سن ۔ انھاننوں صرف موقعے دی تلاش سی ۔ جلدی ہی انھاننوں [[بلقان]]  ریاستاں دے خلاف کم کرن دا موقعے حاصل ہو گیا ، جدوں [[ آسٹریا ]] دے [[ شہزادہ فرڈنینڈ ]] اتے اسدی بیوی دا قتل [[ سیراجیوو ]] وچ دن دہاڑے اک سرب ولوں 28 جون 1914 ای ۔ نوں کیتا گیا ۔ اسدے کارن ہی [[ پہلی جنگ عظیم ]]  شروع ہوئی ۔
 == ہورویکھو ==