"<span lang="ur">قعلہ آئن پونہ</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا

جوڑ پایو
آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
Browse history interactively
نویں لکھائی →
Content deleted Content added
ویژوئلWikitext
"{{Infobox building |image = FB_IMG_1638548405151_قلعہ_آئن_پونہ |caption ='''قلعہ آئن پونہ''' |name = ''' قلعہ آئن پونہ<br /> |location = ''' آزاد کشمیر، پاکستان |start_date = 1505ء– '''نواب سدھنوتی سردار عین پنوں نے تعمیر کرایا }} قلعہ آئن پونہ آزاد کشمی..." نال صفحہ بنایا گیا۔
 
No edit summary
لیک ۷ – لیک ۷ –
نے تعمیر کرایا
نے تعمیر کرایا
}}
}}
قلعہ آئن پونہ آزاد کشمیر ضلع کوٹلی د‏‏ی پہاڑی چوٹی دریائے جہلم دے مغربی کنارے تحصیل سہسنہ شہر ہولاڑ دے نیڑے واقع اے قلعہ آئن پونا ریاست جموں‏ کشمیر د‏‏ی سابقہ [[پہاڑی]] [[قبائلی]] [[سدھنوتی ریاست]] دا قدیم ترین قلعہ اے <ref>J. S. Grewal, The Sikhs of the Punjab, Volumes 2–3, Cambridge University Press, 8 Oct 1998, p.120</ref> اس قلعہ د‏‏ی دفاع طاقت دا اندازہ پہلی تے دوسری سکھ سدھنوتی جنگ تو‏ں لگایا جاسکدا اے ایہ قلعہ سدھنوتی دے پندرہ قلعےآں وچ سب تو‏ں زیادہ محفوظ خیال کیتے جانے والے قلعےآں وچو‏ں اک اے اس قلعے نے پہلی تے دوسری سکھ سدھنوتی جنگ وچ سکھ خالصہ نو‏‏ں دو مرتبہ شکست فاش دتی <ref>محمد دین فوق، تریخ اقوام پونچھ ،</ref> قعلہ آئن پونہ سدھنوتی دے اولین قلعےآں وچو‏ں اک اے اسنو‏ں [[نواب سدھنوتی سردار عین پناں]] نے اپنے دورہ حکومت 1505ء وچ تعمیر کيتا <ref>نمبردارفضلالہی ، تریخ سرداران سدھنوندی،</ref>
قلعہ آئن پونہ آزاد کشمیر ضلع کوٹلی د‏‏ی پہاڑی چوٹی دریائے جہلم دے مغربی کنارے تحصیل سہسنہ شہر ہولاڑ دے نیڑے واقع اے قلعہ آئن پونا ریاست جموں‏ کشمیر د‏‏ی سابقہ [[پہاڑی]] [[قبائلی]] [[سدھنوتی ریاست]] دا قدیم ترین قلعہ اے <ref>J. S. Grewal, The Sikhs of the Punjab, Volumes 2–3, Cambridge University Press, 8 Oct 1998, p.120</ref> اس قلعہ د‏‏ی دفاع طاقت دا اندازہ پہلی تے دوسری سکھ سدھنوتی جنگ تو‏ں لگایا جاسکدا اے ایہ قلعہ سدھنوتی دے پندرہ قلعےآں وچ سب تو‏ں زیادہ محفوظ خیال کیتے جانے والے قلعےآں وچو‏ں اک اے اس قلعے نے پہلی تے دوسری سکھ سدھنوتی جنگ وچ سکھ خالصہ نو‏‏ں دو مرتبہ شکست فاش دتی <ref>محمد دین فوق، تریخ اقوام پونچھ ،</ref> قعلہ آئن پونہ سدھنوتی دے اولین قلعےآں وچو‏ں اک اے اسنو‏ں [[نواب سدھنوتی سردار عین پنوں]] نے اپنے دورہ حکومت 1505ء وچ تعمیر کيتا <ref>نمبردارفضلالہی ، تریخ سرداران سدھنوندی،</ref>
== قلعہ آئن پونہ دا تاریخی پس منظر ==
== قلعہ آئن پونہ دا تاریخی پس منظر ==
تریخ دے اوراق تو‏ں پتہ چلدا اے قلعہ آئن پونہ دا اصل ناں (قلعہ عین پُناں) سی جو وقت دے گزردے حالات وچ لفظاں دے بناؤ بنوٹ نے اسنو‏ں قلعہ آئن پونا بنا دتا<ref>صوفی اقبال درویش، تریخ سدھنوتی ،</ref> تریخ اقوام پونچھ کشمیر محمد دین فوق دے مطابق قلعہ آئن پونہ وچ 1832ء د‏‏ی تیسری سکھ سدھنوتی جنگ وچ سدھنوتی دے معروف جرنیل قلعے دار سردار حدود خان سدوزئ مقرر سن حدود خان سدوزئ 1796ء تو‏ں 1832ء تک قلعہ آئن پونہ دے قعلہ دار رہے آپ نے دو مرتبہ سکھ خالصہ نو‏‏ں 1819ء تے 1820ء د‏‏ی جنگ وچ ايس‏ے قلعے تو‏ں شکست دتی<ref>ملک افتخار ، کشمیر د‏‏ی تریخ ،</ref>مگر تیسری سکھ سدھنوتی 1832ء د‏‏ی جنگ وچ آپ نو‏‏ں قلعہ آئن پونہ وچ شکست ہوئی جس دے نتیجے وچ قلعے دار حدود خان اپنے پنج سو سپاہیاں سمیت شہید ہوئے<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=je0JAQAAIAAJ&q=sabz+ali+khan+sudhan&dq=sabz+ali+khan+sudhan|title=Kashmiris Fight for Freedom|last=Saraf|first=Muhammad Yusuf|publisher=Ferozsons|year=1977|isbn=|location=India|pages=88}}</ref>محمد دین فوق تریخ اقوام پونچھ دے مطابق 1832ء د‏‏ی سکھ سدھنوتی جنگ وچ سدھنوتی دے تمام قلعےآں وچ پنج سو تو‏ں اک ہزار تک سدھنوتی سپاہیاں نے جنگ وچ حصہ لیا<ref>محمد دین فوق ، تریخ اقوام پونچھ ، باپ تریخ سدھن،</ref> بعد سقوط سدھنوتی جتھے سدھن حکمراناں دے تمام قلعے سکھ خالصہ مہاراجہ رنجیت سنگھ دے قبضہ وچ چلے گئے اوتھ‏ے قلعہ آئن پونہ وی سکھاں دے قبضے وچ چلا گیا، سکھاں تے ڈوگراں نے سدھن حکمراناں دے باقی تمام قلعےآں د‏‏ی طرح قلعہ آئن پونہ نو‏‏ں وی از سر نو مراہمتی کيتا مگر قلعہ آئن پونہ دا اوہ جاء جلال باقی نہ رہیا،<ref>''History of the Punjab Hill States'' by Hutchison and Vogel, reprinted edition, 2 volumes in 1 Chapter XXIV. 1933 AD</ref>
تریخ دے اوراق تو‏ں پتہ چلدا اے قلعہ آئن پونہ دا اصل ناں (قلعہ عین پُنوں) سی جو وقت دے گزردے حالات وچ لفظاں دے بناؤ بنوٹ نے اسنو‏ں قلعہ آئن پونا بنا دتا<ref>صوفی اقبال درویش، تریخ سدھنوتی ،</ref> تریخ اقوام پونچھ کشمیر محمد دین فوق دے مطابق قلعہ آئن پونہ وچ 1832ء د‏‏ی تیسری سکھ سدھنوتی جنگ وچ سدھنوتی دے معروف جرنیل قلعے دار سردار حدود خان سدوزئ مقرر سن حدود خان سدوزئ 1796ء تو‏ں 1832ء تک قلعہ آئن پونہ دے قعلہ دار رہے آپ نے دو مرتبہ سکھ خالصہ نو‏‏ں 1819ء تے 1820ء د‏‏ی جنگ وچ ايس‏ے قلعے تو‏ں شکست دتی<ref>ملک افتخار ، کشمیر د‏‏ی تریخ ،</ref>مگر تیسری سکھ سدھنوتی 1832ء د‏‏ی جنگ وچ آپ نو‏‏ں قلعہ آئن پونہ وچ شکست ہوئی جس دے نتیجے وچ قلعے دار حدود خان اپنے پنج سو سپاہیاں سمیت شہید ہوئے<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=je0JAQAAIAAJ&q=sabz+ali+khan+sudhan&dq=sabz+ali+khan+sudhan|title=Kashmiris Fight for Freedom|last=Saraf|first=Muhammad Yusuf|publisher=Ferozsons|year=1977|isbn=|location=India|pages=88}}</ref>محمد دین فوق تریخ اقوام پونچھ دے مطابق 1832ء د‏‏ی سکھ سدھنوتی جنگ وچ سدھنوتی دے تمام قلعےآں وچ پنج سو تو‏ں اک ہزار تک سدھنوتی سپاہیاں نے جنگ وچ حصہ لیا<ref>محمد دین فوق ، تریخ اقوام پونچھ ، باپ تریخ سدھن،</ref> بعد سقوط سدھنوتی جتھے سدھن حکمراناں دے تمام قلعے سکھ خالصہ مہاراجہ رنجیت سنگھ دے قبضہ وچ چلے گئے اوتھ‏ے قلعہ آئن پونہ وی سکھاں دے قبضے وچ چلا گیا، سکھاں تے ڈوگراں نے سدھن حکمراناں دے باقی تمام قلعےآں د‏‏ی طرح قلعہ آئن پونہ نو‏‏ں وی از سر نو مراہمتی کيتا مگر قلعہ آئن پونہ دا اوہ جاء جلال باقی نہ رہیا،<ref>''History of the Punjab Hill States'' by Hutchison and Vogel, reprinted edition, 2 volumes in 1 Chapter XXIV. 1933 AD</ref>
== ڈوگرہ د‏‏ی قلعہ آئن پونہ تو‏ں شکست ==
== ڈوگرہ د‏‏ی قلعہ آئن پونہ تو‏ں شکست ==
[[معاہدہ امرتسر]] دے تحت انگریزاں دے بل بو‏‏تے اُتے ڈوگرہ دا 1846 تو‏ں 1947ء تک قلعہ آئن پونہ اُتے قبضہ رہیا مگر 3 جون 1947ء آئین تقسیم ہند دے اعلان دے نال ہی ڈوگرہ دا انگریز حکومت ہند تو‏ں معاہدہ امرتسر ختم ہُندے ہی ڈوگرہ دے سر تو‏ں انگریزاں دا دست شفقت جدو‏ں اٹھا تاں قلعہ آئن پونہ اُتے 3 اکتوبر 1947ء مقامی سدوزئیاں نے ڈوگرہ نو‏‏ں شکست دے ک‏ے فیر تو‏ں قلعہ آئن پونہ اپنے قبضہ اختیار وچ لے لیا<ref>{{harvtxt|Snedden, Kashmir: The Unwritten History|2013|pp=30–31}}; {{harvtxt|Ankit, The Problem of Poonch|2010|p=8}}</ref> قلعہ آئن پونہ 1950ء د‏‏ی پاکستان بغاوت دے سرکردہ باغی سدھناں دا سرحدی مرکز وی رہیا قلعہ آئن پونہ اُتے سردار امیر زمان سدوزئ دا 1950ء تو‏ں دسمبر 1954ء تک قبضہ رہیا بعد 8 دسمبر 1954ء [[پی سی پاک سرچ آپریش]] دے تحت پاک فوج نے فضائی حملے دے تحت قلعہ آئن پونہ اُتے قبضہ کرنا چاہیا جس دے نتیجے وچ سدھن باغیاں نو‏‏ں امیر زمان سدوزئ د‏‏ی زیر کمان قلعہ آئن پونہ تو‏ں پسپائی اختیار کرنا پڑھی <ref>انور آزاد ، آزاد کشمیر پہلی مسلح بغاوت،</ref> چنانچہ12 دسمبر 1954ء پتن شیر خان دے نیڑے سردار امیر زمان خان نو‏‏ں پاک فضائی حملے وچ ہلاک کر دتا گیا جس دے بعد قلعہ آئن پونہ پاک فوج دے قبضے وچ چلا گیا جسنو‏ں 2003ء وچ پاک افواج نے ثقافتی ورثہ آزاد جموں‏ کشمیر دے حوالے ک‏ے دتا<ref>میجر جنرل اکرم خان ، میں تو بھارتی جاسوس نہیں تھا،</ref>
[[معاہدہ امرتسر]] دے تحت انگریزاں دے بل بو‏‏تے اُتے ڈوگرہ دا 1846 تو‏ں 1947ء تک قلعہ آئن پونہ اُتے قبضہ رہیا مگر 3 جون 1947ء آئین تقسیم ہند دے اعلان دے نال ہی ڈوگرہ دا انگریز حکومت ہند تو‏ں معاہدہ امرتسر ختم ہُندے ہی ڈوگرہ دے سر تو‏ں انگریزاں دا دست شفقت جدو‏ں اٹھا تاں قلعہ آئن پونہ اُتے 3 اکتوبر 1947ء مقامی سدوزئیاں نے ڈوگرہ نو‏‏ں شکست دے ک‏ے فیر تو‏ں قلعہ آئن پونہ اپنے قبضہ اختیار وچ لے لیا<ref>{{harvtxt|Snedden, Kashmir: The Unwritten History|2013|pp=30–31}}; {{harvtxt|Ankit, The Problem of Poonch|2010|p=8}}</ref> قلعہ آئن پونہ 1950ء د‏‏ی پاکستان بغاوت دے سرکردہ باغی سدھناں دا سرحدی مرکز وی رہیا قلعہ آئن پونہ اُتے سردار امیر زمان سدوزئ دا 1950ء تو‏ں دسمبر 1954ء تک قبضہ رہیا بعد 8 دسمبر 1954ء [[پی سی پاک سرچ آپریش]] دے تحت پاک فوج نے فضائی حملے دے تحت قلعہ آئن پونہ اُتے قبضہ کرنا چاہیا جس دے نتیجے وچ سدھن باغیاں نو‏‏ں امیر زمان سدوزئ د‏‏ی زیر کمان قلعہ آئن پونہ تو‏ں پسپائی اختیار کرنا پڑھی <ref>انور آزاد ، آزاد کشمیر پہلی مسلح بغاوت،</ref> چنانچہ12 دسمبر 1954ء پتن شیر خان دے نیڑے سردار امیر زمان خان نو‏‏ں پاک فضائی حملے وچ ہلاک کر دتا گیا جس دے بعد قلعہ آئن پونہ پاک فوج دے قبضے وچ چلا گیا جسنو‏ں 2003ء وچ پاک افواج نے ثقافتی ورثہ آزاد جموں‏ کشمیر دے حوالے ک‏ے دتا<ref>میجر جنرل اکرم خان ، میں تو بھارتی جاسوس نہیں تھا،</ref>

۰۰:۵۷, ۵ دسمبر ۲۰۲۱ دی دہرائی

قلعہ آئن پونہ
FB_IMG_1638548405151_قلعہ_آئن_پونہ
قلعہ آئن پونہ
عمومی معلومات
مقام آزاد کشمیر، پاکستان
آغاز تعمیر1505ء– نواب سدھنوتی سردار عین پنوں نے تعمیر کرایا

قلعہ آئن پونہ آزاد کشمیر ضلع کوٹلی د‏‏ی پہاڑی چوٹی دریائے جہلم دے مغربی کنارے تحصیل سہسنہ شہر ہولاڑ دے نیڑے واقع اے قلعہ آئن پونا ریاست جموں‏ کشمیر د‏‏ی سابقہ پہاڑی قبائلی سدھنوتی ریاست دا قدیم ترین قلعہ اے [۱] اس قلعہ د‏‏ی دفاع طاقت دا اندازہ پہلی تے دوسری سکھ سدھنوتی جنگ تو‏ں لگایا جاسکدا اے ایہ قلعہ سدھنوتی دے پندرہ قلعےآں وچ سب تو‏ں زیادہ محفوظ خیال کیتے جانے والے قلعےآں وچو‏ں اک اے اس قلعے نے پہلی تے دوسری سکھ سدھنوتی جنگ وچ سکھ خالصہ نو‏‏ں دو مرتبہ شکست فاش دتی [۲] قعلہ آئن پونہ سدھنوتی دے اولین قلعےآں وچو‏ں اک اے اسنو‏ں نواب سدھنوتی سردار عین پنوں نے اپنے دورہ حکومت 1505ء وچ تعمیر کيتا [۳]

قلعہ آئن پونہ دا تاریخی پس منظر

تریخ دے اوراق تو‏ں پتہ چلدا اے قلعہ آئن پونہ دا اصل ناں (قلعہ عین پُنوں) سی جو وقت دے گزردے حالات وچ لفظاں دے بناؤ بنوٹ نے اسنو‏ں قلعہ آئن پونا بنا دتا[۴] تریخ اقوام پونچھ کشمیر محمد دین فوق دے مطابق قلعہ آئن پونہ وچ 1832ء د‏‏ی تیسری سکھ سدھنوتی جنگ وچ سدھنوتی دے معروف جرنیل قلعے دار سردار حدود خان سدوزئ مقرر سن حدود خان سدوزئ 1796ء تو‏ں 1832ء تک قلعہ آئن پونہ دے قعلہ دار رہے آپ نے دو مرتبہ سکھ خالصہ نو‏‏ں 1819ء تے 1820ء د‏‏ی جنگ وچ ايس‏ے قلعے تو‏ں شکست دتی[۵]مگر تیسری سکھ سدھنوتی 1832ء د‏‏ی جنگ وچ آپ نو‏‏ں قلعہ آئن پونہ وچ شکست ہوئی جس دے نتیجے وچ قلعے دار حدود خان اپنے پنج سو سپاہیاں سمیت شہید ہوئے[۶]محمد دین فوق تریخ اقوام پونچھ دے مطابق 1832ء د‏‏ی سکھ سدھنوتی جنگ وچ سدھنوتی دے تمام قلعےآں وچ پنج سو تو‏ں اک ہزار تک سدھنوتی سپاہیاں نے جنگ وچ حصہ لیا[۷] بعد سقوط سدھنوتی جتھے سدھن حکمراناں دے تمام قلعے سکھ خالصہ مہاراجہ رنجیت سنگھ دے قبضہ وچ چلے گئے اوتھ‏ے قلعہ آئن پونہ وی سکھاں دے قبضے وچ چلا گیا، سکھاں تے ڈوگراں نے سدھن حکمراناں دے باقی تمام قلعےآں د‏‏ی طرح قلعہ آئن پونہ نو‏‏ں وی از سر نو مراہمتی کيتا مگر قلعہ آئن پونہ دا اوہ جاء جلال باقی نہ رہیا،[۸]

ڈوگرہ د‏‏ی قلعہ آئن پونہ تو‏ں شکست

معاہدہ امرتسر دے تحت انگریزاں دے بل بو‏‏تے اُتے ڈوگرہ دا 1846 تو‏ں 1947ء تک قلعہ آئن پونہ اُتے قبضہ رہیا مگر 3 جون 1947ء آئین تقسیم ہند دے اعلان دے نال ہی ڈوگرہ دا انگریز حکومت ہند تو‏ں معاہدہ امرتسر ختم ہُندے ہی ڈوگرہ دے سر تو‏ں انگریزاں دا دست شفقت جدو‏ں اٹھا تاں قلعہ آئن پونہ اُتے 3 اکتوبر 1947ء مقامی سدوزئیاں نے ڈوگرہ نو‏‏ں شکست دے ک‏ے فیر تو‏ں قلعہ آئن پونہ اپنے قبضہ اختیار وچ لے لیا[۹] قلعہ آئن پونہ 1950ء د‏‏ی پاکستان بغاوت دے سرکردہ باغی سدھناں دا سرحدی مرکز وی رہیا قلعہ آئن پونہ اُتے سردار امیر زمان سدوزئ دا 1950ء تو‏ں دسمبر 1954ء تک قبضہ رہیا بعد 8 دسمبر 1954ء پی سی پاک سرچ آپریش دے تحت پاک فوج نے فضائی حملے دے تحت قلعہ آئن پونہ اُتے قبضہ کرنا چاہیا جس دے نتیجے وچ سدھن باغیاں نو‏‏ں امیر زمان سدوزئ د‏‏ی زیر کمان قلعہ آئن پونہ تو‏ں پسپائی اختیار کرنا پڑھی [۱۰] چنانچہ12 دسمبر 1954ء پتن شیر خان دے نیڑے سردار امیر زمان خان نو‏‏ں پاک فضائی حملے وچ ہلاک کر دتا گیا جس دے بعد قلعہ آئن پونہ پاک فوج دے قبضے وچ چلا گیا جسنو‏ں 2003ء وچ پاک افواج نے ثقافتی ورثہ آزاد جموں‏ کشمیر دے حوالے ک‏ے دتا[۱۱]

حوالے

  1. ↑ J. S. Grewal, The Sikhs of the Punjab, Volumes 2–3, Cambridge University Press, 8 Oct 1998, p.120
  2. ↑ محمد دین فوق، تریخ اقوام پونچھ ،
  3. ↑ نمبردارفضلالہی ، تریخ سرداران سدھنوندی،
  4. ↑ صوفی اقبال درویش، تریخ سدھنوتی ،
  5. ↑ ملک افتخار ، کشمیر د‏‏ی تریخ ،
  6. ↑ Saraf, Muhammad Yusuf (1977). Kashmiris Fight for Freedom. India: Ferozsons, 88. 
  7. ↑ محمد دین فوق ، تریخ اقوام پونچھ ، باپ تریخ سدھن،
  8. ↑ History of the Punjab Hill States by Hutchison and Vogel, reprinted edition, 2 volumes in 1 Chapter XXIV. 1933 AD
  9. ↑ Snedden, Kashmir: The Unwritten History (2013, pp. 30–31); Ankit, The Problem of Poonch (2010, p. 8)
  10. ↑ انور آزاد ، آزاد کشمیر پہلی مسلح بغاوت،
  11. ↑ میجر جنرل اکرم خان ، میں تو بھارتی جاسوس نہیں تھا،
"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=قعلہ_آئن_پونہ&oldid=595612" توں لیا