ہیلہ سلاسی

ہیلہ سلاسی
(امہری وچ: ኃይለ፡ ሥላሴ)
پیدائشی نام	(انگریزی وچ: Täfäri Mäkonnän)
جم	23 جولائی 1892
وفات	27 اگست 1975 (83 سال)  ادیس ابابا
وجہ وفات	گلا گھونٹنا
طرز وفات	مردم کشی
شہریت	سلطنت ایتھوپیا
مناصب
چیئر پرسن آف دی آرگنائزیشن آف افریقن یونٹی
دفتر وچ ۲۵ مئی ۱۹۶۳  – ۱۷ جولائی ۱۹۶۴
جمال عبد الناصر
چیئر پرسن آف دی آرگنائزیشن آف افریقن یونٹی
دفتر وچ ۵ نومبر ۱۹۶۶  – ۱۱ ستمبر ۱۹۶۷
جوزف آرتھر انکرہ   موبوتو سیسی سیکو
عملی زندگی
پیشہ	سیاست دان ،  شاہی حکمران
پیشہ ورانہ زبان	امہاری
عسکری خدمات
عہدہ	جرنیل
لڑائیاں تے جنگاں	دوجی وڈی لڑائی
اعزازات
اقوام متحدہ امن تمغا (۱۹۷۲)  ہلال پاکستان (۱۹۵۸)  گرینڈ کراس آف دی لیگون آف ہانر  آرڈر آف دی نیل  آرڈر آف دی وائٹ ایگل  نشان یوگوسلاوی گریٹ اسٹار  آرڈر آف اسٹار آف رومانیہ
نامزدگیاں
نوبل امن انعام (۱۹۶۴) نوبل امن انعام (۱۹۳۸)
	IMDB اُتے صفحات

ہیلہ سلاسی ایتھوپیا دا آخری شہنشاہ سی ۔ اس نے ایتھوپیتا اُتے پینتالیس سال حکمرانی کيت‏ی تے رستافیریئنز اس نو‏‏ں خدا دے درجے اُتے مندے سن ۔

1916 توں 1928 تک ایتھوپیئن سامراج دا کراؤن پرنس اتے ریجینٹ سی، اتے پھر 1928 توں 1930 تک کنگ اتے ریجینٹ اتے انت وچ 1930 توں 1974 تک بادشاہ رہا۔ اوہ جدید ایتھوپیئن اتہاس وچ اک متاثرکن شخصیت اے۔ [7] اوہ سلیمان دے خاندان دا اک میمبر سی جس نے بادشاہ مینیلک پہلے نال اپنے ٹبر دا پتہ لگایا۔

سیلیسی دے قومانتری وچاراں کارن اتھوپیا اقوام متحدہ دا چارٹر میمبر بن گیا۔ 1936 وچ لیگ آف نیشنز وچ، اسنے اٹلی دی دوجی اٹلو-ایتھیؤپیئن جنگ دوران اپنے لوکاں خلاف کیمیائی ہتھیاراں دی ورتوں دی نندا کیتی۔ [8] کجھ اتہاسکاراں ولوں اس دی دھرتی اتے آئے خاندان ( میساپھنٹ ) وچ بغاوتاں دے دمن لئی تنقید کیتی گئی سی، جہڑی اسدے سدھاراں دا جاری خلاف کردی سی؛ کجھ نقاداں نے اتھوپیا دی تیزی نال جدیدیت کرن وچ ناکام ہون دی وی تنقید کیتی اے۔ اسدے راج دوران ہراری لوکاں اتے ظلم ہوئے اتے کئیاں نے ہراری کھیتر چھڈّ دتا۔ [9] انسانی حق گروہاں ولوں اس دے راج دی مخالفت وی کیتی گئی سی، جویں کہ ہیومن رائیٹس واچ ورگے تاناشاہی دے مخالے گروہ۔

رستفاری تحریک وچ، جنہاں دے پیروکاراں دی آبادی 700,000 توں 10 لکھ دے وچکار دسی جاندی اے، ہیل سیلیسی بائیبل دے واپس آئے مسیحا، پرماتما دے اوتار وجوں مشہوری حاصل اے ۔ [10] 1930 دے دہاکے وچ جمیکا توں شروع ہو کے، رستافری لہر ہیل سلیسی نوں اک مسیحا انسان وجوں جاندی اے جو سدیوی امن ، دھارمکتا اتے خوش حالی دے مستقبل وچ سنہری یگ دی اگوائی کریگی۔ اوہ ساری عمر اک ایتھوپیئن آرتھوڈاکس عیسائی سی ۔

اتھوپیا وچ 1973 دے قحط دے کارن سیلیسی نوں گدی توں ہٹا دتا گیا۔ [11] اس نوں 27 اگست 1975 نوں 83 سال دی عمر وچ اک تختہ پلٹ توں بعد گلا گھٹ کے قتل کر دتا گیا سی۔ [12]

ناں

ہیلے سلیسی اک بچے وجوں لیج تپھاری مکوننین ( امہارک : ልጅ ተፈሪ መኮንን as) وجوں جانیا جاندا سی ؛ lij teferī mekōnnin )। لیج دا ترجمہ "بچے" وجوں کیتا جاندا اے، اتے ایہہ درساؤندا اے کہ اک جوان نیک لہو نال اے۔۔مؤسدے دتے نام، ٹپھاری دا مطلب اے "اوہ جہڑا ستکاریا جاں ڈریا ہووے"۔ زیادہ تر اتھوپیائی لوکاں دی طرحاں، اسدا نجی نام "تپھاری" اسدے پیؤ مکوننین اتے اسدے دادا وولڈیمکیل دے بعد آؤندا اے۔ اسدا گیج نام ہیل سیلسی اس نوں اسدے بال بپتسمے ویلے دتا گیا سی اتے 1930 وچ اس دے ریگنل نام دے حصے وجوں دوبارہ اپنایا گیا سی۔

حرار دے گورنر وجوں، اوہ رس تپھاری مکوننین وجوں جانیا جاندا اے ۔ رس "سر" دے طور تے ترجمہ کیتا گیا اے [13] اتے دا نیکی نوں برابر دا اک درجے اے ڈیوک ؛ [14] حالانکہ اسدا ترجمہ اکثر "شہزادہ" وجوں کیتا جاندا اے۔ 1916 وچ، مہارانی جیوڈیٹل مینوں Balemulu Silt'an دی حالت نوں اس نوں تعینات Enderase ( Regent Plenipotentiary)। 1928 وچ، اسنے اسنوں شیوا دی گدی دے دتی، جسنے اسدے عہدے نوں نیگس جاں "کنگ" بنا دتا۔ [15]

2 نومبر 1930 نوں، مہارانی زیودتُ دی موت توں بعد، ٹاپھری نوں نیگوسا ناگاسٹ دا تاج دتا گیا، جو کہ شبدی کنگز دا راجا سی، جس نوں انگریزی وچ " بادشاہ " وجوں پیش کیتا گیا سی۔ [16] اپنے چڑھن توں بعد، اسنے اپنا ریگنل نام ہیلے سلیسی آئی۔ہیلے دا مطلب گیز "پاور آف" وچ کیتا اتے سیلیسی دا مطلب اے ترئیک - اس لئی ہیلے سیلاسی موٹے طور اُتے "ترئیک دی طاقت" دا ترجمہ کردا اے۔[17] [17] عہدے اُتے ہیلے سلیسی دا پورا سرلیکھ " یہوداہ دے قبیلے دے جتن والے شیر ولوں، اسدا امپیریئل میجسٹری ہیل سیلیسی آئی، اتھوپیا دے کنگز، راجا دے چنے ہوئے" سی۔ [18] ایہہ سرلیکھ اتھوپیائی ونشوادی پرمپراواں نوں درساؤندا اے، جس مطابق ایہہ منیا جاندا اے کہ سارے پاتشاہاں نوں اوہناں دے ٹبر مینیلک پہلے نال ملنا چاہیدا اے، جو کہ راجا سلیمان اتے ےبا دی رانی دی اولاد سی۔

اتھوپیئناں لئی، ہیلے سلیسی نوں بہت سارے ناواں نال جانیا جاندا اے، جس وچ جانہوئے، تالک میری اتے ابا ٹیکل شامل ہن۔ [19] رستپھاری لہر ایہناں وچوں بہت ساریاں اپیلاں نوں ورتدی اے، اسنوں جاہ، جاہ جاہ، جاہ رستپھاری ("اسدے شاہی مجبوری" دا مختصر) وی کہندے ہن۔

جیونی

شروع دا جیون

راس میکونین وولڈیمکیل اتے اسدا بیٹا لیج ٹپھاری میکونین

ہیلے سلیسی دی شاہی لائن (اسدے پیؤ دی ماں ولوں) شیوان امہارا سلیمانک کنگ، ساہلے سیلاسی توں آئی ۔ [20] اسدا جم 23 جولائی 1892 نوں ایتھوپیا دے حرار صوبہ دے ایجیرسا گرو پنڈ وچ ہویا سی۔ اس دی ماں ویوجرو ( "لیڈی") سی جشمیبیٹ علی ابا جیفر, وچ وورے الو تک اک ستادھاری دے مکھی دی دھی وولو صوبے، علی ابا جپھر۔ اسدی نانی گریج وراثت دی سی۔ ٹپھاری دا پیؤ راس میکونن وولڈے مکیل سی جو کنگ ساہلے سلیسی دا پوترا اتے حرار دا گورنر سی۔ راس میکوننین نے پہلے اٹلو-ایتھوپیئن لڑائی وچ اک جنرل وجوں سیوا نبھائی، اڈوا دی لڑائی وچ اک پرمکھ کردار نبھاؤندے ہوئے؛ اس طرحاں ہیلے سلیسی اپنے پاتشاہ، وزیرو ٹینیگنیکورک ساہلے سلیسی ولوں شاہی تخت تے چڑھن دے یوگ سی، جو کہ بادشاہ مینیلک II دی ماسی سی اتے شیوا دے سلیمان دی امہرا کنگ، نیگس ساہلے سیلاسی دی دھی سی۔ اس طرحاں، ہیلے سلیسی نے شبے دی مہارانی مکیڈا اتے پرانے اسرائیل دے راجا سلیمان نال سدھے شجرہ نسب دا دعوہ کیتا۔ [21]

رس مکوننندے نال-نال اس دی چچیری بھین، دا پربندھ کیتا امرو Haile Selassie, تک Harar سکھیا حاصل کرن لئی ابا سموئیل Wolde Kahin, اتھوپیا دا بھکشو، اتے ڈاکٹر وٹیلئن اک سرجن تک Guadeloupe ۔ Tafari رکھیا گیا سی Dejazmach (شبدی "دروازے دے حاکم"، عامَ "دے برابر دی گنتی ") [14] 13 سال دی عمر اُتے، 1 نومبر 1905 نوں [22] اس توں تھوڑھی دیر بعد، اس دے پیؤ راس میکونین دی 1906 وچ کلبی وکھے موت ہو گئی۔ [23]

دیجمامت ٹپھاری، حرار دے گورنر وجوں

ٹاپھری نے 1906 وچ سیلیل دی سرمور گورنرشپ دھارن کیتی، ایہہ اک معمولی اہمیت دا کھیتر سی، [24] پر اک جسنے اسنوں اپنی پڑھائی جاری رکھن دے یوگ بنایا۔ [22] 1907 وچ، اسنوں سدامو صوبہ دے حصے دا گورنر تعینات کیتا گیا۔ ایہہ الزام اے کہ اس دی دیر کشور دے دوران، Haile Selassie Woizero Altayech ویاہ کیتا سی، اتے ایہہ اے جو اس نوں یونین تک، اس دی دھی نوں شہزادی Romanework دا جم ہویا سی۔ [25]

1907 وچ اپنے بھرا ییلما دی موت توں بعد، حرار دا گورنر خالی رہِ گیا، [24] اتے اسدا پربندھ مینیلک دے وفادار جرنیل، دیجاماچ بالچا سپھو اُتے چھڈّ دتا گیا۔ بالچا سپھو دا حرار دا پرراج بااثر نہیں سی، اتے اس طرحاں مینیلک II دی آخری بیماری ویلے اتے مہارانی ٹائتو بتول دے مختصر راج دوران، ٹپھری نوں 1910 [23] جاں 1911 وچ حرار دا گورنر بنایا گیا سی۔ [26]

3 اگست نوں، اسنے امبیسل دے مینن اسپھو نال ویاہ کروا لیا، جو گدی دی وارث دی بھانجی، لیج ایاسو سی ۔

لپھ ایسو نوں کoseن لئی آؤن والے تحریک وچ تپھاری ماکوننین نے کس حد تک یوگدان پایا اس دی مکمل طور اُتے چرچہ کیتی گئی، خاصکر ہیلے سیلیسی دے اس معاملے دے اپنے پھلار وچ۔ ایاسو 1913 توں 1916 تک اتھوپیا دا منونیت پر انکیاسے شہنشاہ سی۔ دھوکھادھڑی وہار اتے اس دے دادا، Menelik II دے دربار وچ شاہی ول آدر لئی Iyasu دے وکار، اس دے وکار نوں نقصان۔ اییاسو دا اسلام نال بھڑاس ک theنا سامراج دی ایتھوپیئن آرتھوڈاکس عیسائی لیڈرشپ وچ دیشدھروہی منیا جاندا سی۔ 27 ستمبر 1916 نوں، آئیسو نوں دیش توں ک۔ دتا گیا۔ [27]

Jآئیاسو نوں ک osed ے گئے تحریک وچ یوگدان پاؤن والے اوہ کنزرویٹو سن جویں کہ پھتاوراری ہیبٹے گیورگس، مینیلک دوجے دے لمے ویلے توں لڑائی وزیر سن۔ اییسو نوں کoseن دی لہر نے تافری نوں ترجیح دتی، کیونکہ اسنے اگانھ ودھو اتے روڑھیوادی دھڑیاں دوواں دی حمایت حاصل کیتا۔ آخرکار، اییاسو نوں اسلام مذہب تبدیل دی بنیاد تے ک dep دتا گیا۔ [13] [27] اسدی جگہ، مینیلک II دی لڑکی (آئییاسو دی ماسی) دا نام مہارانی زیوڈتو رکھیا گیا، جدوں کہ ٹپھری نوں راس دے عہدے اُتے بٹھایا گیا اتے اسنوں وارث واضع اتے کرا Princeن پرنس بنایا گیا ۔ بجلی دی پربندھ نوں اے، جو کہ بعد، Tafari دے کردار نوں قبول کیتا Regent Plenipotentiary (Balemulu 'Inderase) اتے حقیقت حاکم بن گیا اتھوپیائی سامراج (Mangista Ityop'p'ya)۔ زیودتو راج کرنگے جدوں کہ ٹاپھری چلاؤنگے۔ [28]

مہارانی زیوڈتو نوں اسدے اک بھروسے یوگ پجاری نال

جدوں کہ اییسو نوں 27 ستمبر 1916 نوں دیش توں ک۔ دتا گیا سی، 8 اکتوبر نوں اوہ اوگاڈین ماروتھل وچ بھجن وچ کامیاب ہو گیا اتے اسدے پیؤ، وولو دے نیگس میکیل کول اسدی مدد لئی آؤن دا سماں سی۔ [29] 27 اکتوبر نوں، نیگس میکائیل اتے اسدی فوج نے زیوڈٹو اتے ٹاپھری دے متعلق وفادار پھتاوراری ہیبٹے جییورگس دے ماتحت اک فوج نوں ملیا۔ سیگالے دی لڑائی دے دوران، نیگس میکیل نوں ہرایا گیا اتے قبضہ کر لیا گیا۔ کوئی وی موقع جو ایاسو دے گدی تے دوبارہ حاصل کریگا، ختم ہو گیا اتے اوہ لک گیا۔ 11 جنوری 1921 نوں تقریباً پنج سالاں تک قید توں بچن توں بعد، اییسو نوں گگسا ارایا سیلیسی نے حراست وچ لے لیا۔

11 فروری 1917 نوں، زیوڈٹو دا تاجپوشی ہویا۔ اسنے اپنے ریجینٹ، ٹاپھری راہیں نرنے نال راج کرن دا وعدہ کیتا۔ جدوں کہ ٹپھاری دوواں نوں ودھیرے دکھائی دندا سی، زیوڈٹو اک آنریری حکمران توں بہت دور سی۔ اسدی پدوی لئی ضروری سی کہ اوہ مقابلہ کرن والے دھڑے دے داعویاں نوں آربٹ کرے۔ دوجے شبداں وچ، اس کول آخری شبد سی۔ تاپھری نے روزانہ پربندھ دا بھار چکیا پر، کیونکہ اسدی حالت مقابلتاً کمزور سی، اس لئی اس لئی اکثر بیکار دی اک کسرت سی۔ شروع وچ اسدی نجی فوج بہت ماڑی سی، اسدی وتّ محدود سی، اتے مہارانی، لڑائی وزیر، جاں صوبائی راجپالاں دے سانجھے اثر نوں ٹالن لئی اس کول بہت گھٹ لابھ سی۔ [29]

اس بارے ہور بحث کرن توں بعد کہ کی ہیلے سلیسی نوں گور جانا چاہیدا اے جاں اسدے پروار نال جلاوطن وچ جانا چاہیدا اے، اس گل تے رضا مندی بن گئی کہ اسنوں اتھوپیا نوں اپنے پروار نال چھڈّ دینا چاہیدا اے اتے اتھوپیا دے کیس نوں جینیوا وکھے لیگ آف نیشنز ساہمنے پیش کرنا چاہیدا اے۔ فیصلے دا بادشاہ وی شامل سربسمتی نال اتے کئی حصہ لین، نہ سی Blatta Tekle Wolde Hawariat, محنت نال اک حملہ فورس دے اگے اک حبشی بادشاہ بھجن دے وچار دا خلاف۔ ہیلے سلیسی نے اپنی چچیری بھین راس امرو ہیلے سلیسی نوں اس دی غیر حاضری وچ پرنس ریجینٹ تعینات کیتا اتے اپنے پروار نال 2 مئی 1936 نوں فرینچ سومالیلینڈ لئی روانہ ہوئے۔

تریخ

ہائلی سلاسی د‏‏ی لاش 1992 ء وچ کڈی گئی جدو‏ں ایہ معلوم ہويا کہ امپیریئل پیلس دے غسل خانے وچ انہاں نو‏‏ں دفن کیتا گیا ا‏‏ے۔ سنہ 1974 ء وچ انہاں دا تختہ مینگستو ہائلی میریئم نے الٹایا۔ انہاں نو‏‏ں کئی برس تک امپیریئل پیلس وچ قید رکھیا گیا تے انہاں د‏‏ی موت وی ادھر ہی ہوئی۔ خیال کیتا جاندا اے کہ انہاں نو‏‏ں قتل کیتا گیا سی ۔ سنہ 2000 ء وچ انہاں نو‏‏ں دوبارہ ادیس ابابا دے کتھیڈرل چرچ وچ دفنایا گیا۔

سلاسی

ہور ویکھو

حوالے