حضرت عیسی علیہ السلام دے باراں حواری
حضرت عیسی علیہ السلام دے بارہ حواری
حضرت عیسیٰ علیہ السلام دے بارہحواریجو آپ اُتے ایمان لیا کے تے اپنے اپنے اسلام دا اعلان کر کے اپنے تن من دھن توں حضرت عیسیٰ علیہ السلام دی نصرت تے حمایت دے لئی ہر وقت تے ہر دم کمربستہ رہے، ایہ کون لوک سن ؟ تے انہاں لوکاں نوں حواری دا لقب کیوں تے کس معنی دے لحاظ توں دتا گیا؟
تو اس بارے وچ کافی اقوال ملدے نيں۔ صاحب تفسیر جمل نے فرمایا کہ حواریکا لفظ حور توں مشتق اے جس دے معنی سفیدی دے نيں چونکہ انہاں لوکاں دے کپڑے نہایت سفید تے صاف سن تے انہاں دے قلوب تے نیتاں وی صفائی ستھرائی وچ بہت بلند مقام رکھدیاں سن اس بناء اُتے انہاں لوکاں نوں حواری کہنے لگے تے بعض مفسرین دا قول اے کہ چونکہ ایہ لوک رزق حلال طلب کرنے دے لئی دھوبی دا پیشہ اختیار کر کے کپڑےآں دی دھلائی کردے سن اس لئی ایہ لوک حواری اکھوائے تے اک قول ایہ وی اے کہ ایہ سب لوک شاہی خاندان توں سن تے بہت ہی صاف تے سفید کپڑے پہندے سن اس لئی لوک انہاں نوں حواری کہنے لگے حضرت عیسیٰ علیہ السلام دے پاس اک پیالہ سی جس وچ آپ کھانا کھایا کردے سن تے اوہ پیالہ کدی کھانے توں خالی نئيں ہُندا سی۔ کسی نے بادشاہ نوں اس دی اطلاع دے دتی تاں اس نے آپ نوں دربار وچ طلب کر کے پُچھیا کہ آپ کون نيں؟ تاں آپ نے فرمایا کہ وچ عیسیٰ بن مریم خدا دا بندہ تے اس دا رسول ہون۔ اوہ بادشاہ آپ دی ذات تے آپ دے معجزات توں متاثر ہوئے کے آپ اُتے ایمان لیایا تے سلطنت دا تخت تے تاج چھڈ کے اپنے تمام اقارب دے نال آپ دی خدمت وچ رہنے لگا۔ چونکہ ایہ شاہی خاندان بہت ہی سفید پوش سی۔ اس لئی ایہ سب حواریکے لقب توں مشہور ہوئے گئے تے اک قول ایہ وی اے کہ ایہ سفید پوش مچھیراں دی اک جماعت سی جو مچھلیاں دا شکار کيتا کردے سن ۔ حضرت عیسیٰ علیہ السلام انہاں لوکاں دے پاس تشریف لے گئے تے فرمایا کہ تسيں لوک مچھلیاں دا شکار کردے ہوئے جے تسيں لوک میری پیروی کرنے اُتے کمربستہ ہوجاؤ تاں تسيں لوک آدمیاں دا شکار کر کے انہاں نوں حیات جاودانی توں سرفراز کرنے لگو گے۔ انہاں لوکاں نے آپ توں معجزہ طلب کيتا تاں اس وقت شمعوننامی مچھلی دے شکاری نے دریا وچ جال ڈال رکھیا سی مگر ساری رات گزر جانے دے باوجود اک مچھلی وی جال وچ نئيں آئی تاں آپ نے فرمایا کہ ہن تسيں جال دریا وچ ڈالو۔ چنانچہ جداں ہی اس نے جال نوں دریا وچ ڈالیا لمحہ بھر وچ اِنّی مچھلیاں جال وچ پھنس گئياں کہ جال نوں کشتی والے نئيں اٹھا سکے۔ چنانچہ دو کشتیاں دی مدد توں جال اٹھایا گیا تے دونے کشتیاں مچھلیاں توں بھر گئياں۔ ایہ معجزہ دیکھ کے دونے کشتی والے جنہاں دی تعداد بارہ سی سب آپ دا کلمہ پڑھ کر آپ اُتے ایمان لے آئے۔ انہاں ہی لوکاں دا لقب حواری اے۔
تے بعض علماء دا قول اے کہ بارہ آدمی حضرت عیسیٰ علیہ السلام اُتے ایمان لیائے تے انہاں لوکاں دے ایمان کامل تے حسن نیت دی بناء اُتے انہاں لوکاں نوں ایہ کرامت مل گئی کہ جدوں وی انہاں لوکاں نوں بھکھ لگتی تاں ایہ لوک کہندے کہ یا روح اللہ! سانوں بھکھ لگی اے، تاں حضرت عیسیٰ علیہ السلام زمین اُتے ہتھ ماردیندے تاں زمین توں دو روٹیاں نکل کے انہاں لوکاں دے ہتھوں وچ پہنچ جایا کردیاں سن اورجب ایہ لوک پیاس توں فریاد کيتا کردے سن تاں حضرت عیسٰی علیہ السلام زمین اُتے ہتھ مار دتا کردے تے نہایت شیريں تے ٹھنڈا پانی انہاں لوکاں نوں مل جایا کردا سی ايسے طرح ایہ لوک کھاندے پیندے سن ۔ اک دن انہاں لوکاں نے حضرت عیسیٰ علیہ السلام توں پُچھیا کہ اے روح اللہ ! اسيں مومناں وچ سب توں افضل کون اے ؟ تاں آپ نے فرمایا کہ جو اپنے ہتھ دی کمائی توں روزی حاصل کرکے دکھائے۔ ایہ سن کر انہاں بارہ حضرات نے رزقِ حلال دے لئی دھوبی دا پیشہ اختیار کرلیا چونکہ ایہ لوک کپڑےآں نوں دھو کر سفید کردے سن اس لئی حواریکے لقب توں پکارے جانے لگے۔
تے اک قول ایہ وی اے کہ حضرت عیسیٰ علیہ السلام نوں انہاں دی والدہ نے اک رنگریز دے ہاں ملازم رکھوا دتا سی۔ اک دن رنگریز مختلف کپڑےآں نوں نشان لگیا کر چند رنگاں نوں رنگنے دے لئی آپ دے سپرد کر کے کدرے باہر چلا گیا۔ آپ نے انہاں سب کپڑےآں نوں اک ہی رنگ دے برتن وچ ڈال دتا۔ رنگریز نے گھبرا کر کہیا کہ آپ نے سب کپڑےآں نوں اک ہی رنگ دا کردتا۔ حالانکہ ميں نے نشان لگیا کر مختلف رنگاں دا رنگنے دے لئی کہہ دتا سی ۔آپ نے فرمایا کہ اے کپڑو!تم اللہ تعالیٰ دے حکم توں انہاں رنگاں دے ہوجاؤ، جنہاں رنگاں دا ایہ چاہندا سی۔ چنانچہ اک ہی برتن وچوں لال، سبز، پیلا، جنہاں جن کپڑےآں نوں رنگریز جس جس رنگ دا چاہندا سی اوہ کپڑا ايسے رنگ دا ہوئے کے نکلنے لگا۔ آپ دا ایہ معجزہ دیکھ کے تمام حاضرین جو سفید پوش سن تے جنہاں دی تعداد بارہ سی، سب ایمان لیائے ایہی لوک حواریکہلانے لگے۔
حضرت امام قفال علیہ الرحمۃ نے فرمایا کہ ممکن اے کہ انہاں بارہ حواریاں وچ کچھ لوک بادشاہ ہاں تے کچھ مچھیرے ہاں تے کچھ دھوبی ہاں تے کچھ رنگریز ہون۔ چونکہ ایہ سب حضرت عیسیٰ علیہ السلام دے مخلص جاں نثار سن تے انہاں لوکاں دے قلوب تے نیتاں صاف سن اس بناء اُتے انہاں بارہ پاکبازاں تے نیک نفساں نوں حواری دا لقب معزز عطا کيتا گیا۔ کیونجے حواریکے معنی مخلص دوست دے نيں۔
(تفسیر جمل علی الجلالین، ج۱، ص ۲۴۔۴۲۳،پ۳، آل عمران:۵۲)
بہرحال قرآن مجید وچ حواریاں دا ذکر فرماندے ہوئے اللہ تعالیٰ نے ارشاد فرمایا کہ:
فَلَمَّاۤ اَحَسَّ عِیۡسٰی مِنْہُمُ الْکُفْرَ قَالَ مَنْ اَنۡصَارِیۡۤ اِلَی اللہِ ؕ قَالَ الْحَوَارِیُّوۡنَ نَحْنُ اَنۡصَارُ اللہِ ۚ اٰمَنَّا بِاللہِ ۚ وَاشْہَدْ بِاَنَّا مُسْلِمُوۡنَ ﴿52﴾ (پ3،آل عمران:52)
ترجمہ:۔ فیر جدوں عیسیٰ نے انہاں توں کفر پایا بولا کون میرے مددگار ہُندے نيں اللہ دی طرف حواریاں نے کہیا اسيں دین خدا دے مددگار نيں اسيں اللہ اُتے ایمان لیائے تے آپ گواہ ہوجاواں کہ اسيں مسلمان نيں۔
دوسری جگہ قرآن مجید وچ ارشاد فرمایا کہ:
وَ اِذْ اَوْحَیۡتُ اِلَی الْحَوَارِیّٖنَ اَنْ اٰمِنُوۡا بِیۡ وَ بِرَسُوۡلِیۡ ۚ قَالُوۡۤا اٰمَنَّا وَاشْہَدْ بِاَنَّنَا مُسْلِمُوۡنَ ﴿111﴾ (پ7،المائدۃ:111)
ترجمہ :۔اور جدوں ميں نے حواریاں دے دل وچ ڈالیا کہ مجھ اُتے تے میرے رسول اُتے ایمان لاؤ بولے اسيں ایمان لیائے تے گواہ رہ کہ اسيں مسلمان نيں۔
درسِ ہدایت:۔حضرت عیسیٰ علیہ السلام دے حواری اگرچہ تعداد وچ صرف بارہ سن مگر یہودیاں دے مقابلہ وچ آپ دی نصرت تے حمایت وچ جس پامردی تے عزم تے استقلال دے نال ڈٹے رہے اس توں ہر مسلمان نوں دین دے معاملہ وچ ثابت قدمی دا سبق ملدا اے۔