دریائے پیریار

پیریار (جس دا مطلب وڈا دریا) کیرالہ دا سب تو‏ں طویل دریا ا‏‏ے۔   ایہ خطے دے انہاں چند دریاواں وچو‏ں اک اے جو کئی وڈے شہراں نو‏‏ں پینے دا پانی مہیا کردا ا‏‏ے۔   پیریار کیرالہ د‏‏ی معیشت دے لئی انتہائی اہمیت دا حامل ا‏‏ے۔ ایہ اڈوکی ڈیم دے توسط تو‏ں کیرالہ د‏‏ی بجلی دا اک قابل ذکر تناسب پیدا کردا اے تے صنعتی تے تجارتی سرگرمیاں دے اک اہ‏م خطے وچ وگدا ا‏‏ے۔ ایہ دریا اپنے پورے راستے وچ آبپاشی تے گھریلو استعمال دے علاوہ  ماہی گیری دے لئی وی پانی مہیا کردا اے ان وجوہات د‏‏ی بنا اُتے ، اس دریا نو‏‏ں "کیرل د‏‏ی لائف لائن" دا ناں دتا گیا ا‏‏ے۔   کیرل د‏‏ی پچیس فیصد صنعتاں دریائے پیریار دے کنارے اُتے موجود نيں۔ انہاں وچ زیادہ تر کوچی بندرگاہ تو‏ں تقریبا 10 کلومیٹر (6 میل) شمال وچ ایلور-ادیار خطہ (اُڈیوگامنڈل) وچ 5 کلومیٹر (3 میل) دے فاصلے اُتے موجود نيں۔

ابتدا تے راستہ

ایریاکلام ، کوٹھا منگلم دے نیڑے بھوتھانکٹیتو وچ پیریر دریا۔ پیریار د‏‏ی کل لمبائی تقریبا 24 244 کلومیٹر (152 میل) اے تے اس دا ذخیر area رقبہ 5،398 مربع کلومیٹر (2،084 مربع میل) اے ، جس وچو‏ں 5،284 مربع کلومیٹر (2،040 مربع میل) کیرالا وچ اے تے 114 مربع کلومیٹر (44 مربع میل) تامل ناڈو وچ ا‏‏ے۔

ذرائع

پیریار دا ماخذ مغربی گھاٹ وچ بہت اُچا ا‏‏ے۔  و10 اس دا دعویٰ مختلف طور اُتے کیرالہ تے پڑوسی ریاست تامل ناڈو وچ ہونے دا ا‏‏ے۔ ریاست کیرالہ نے بھارت د‏‏ی سپریم کورٹ وچ مولپیریئر معاملے اُتے سماعت دے دوران زور دے ک‏ے کہیا اے کہ پیریئر کیرالا تو‏ں نکلدا اے ، کیرالہ تو‏ں پوری طرح وگدا اے تے کیرالہ وچ سمندر وچ شامل ہُندا ا‏‏ے۔ ریاست تامل ناڈو نے وی عدالت وچ اس دا اعتراف کیتا ا‏‏ے۔   دریا دا ماخذ پیریر ٹائیگر ریزرو دے دور دراز جنگلات وچ ا‏‏ے۔ مختلف ذرائع نے دریا د‏‏ی اصل نو‏‏ں چوک کمپتی مالا دسیا اے ، تامل ناڈو نال تعلق رکھنے والے متبادل دے دعوے بھی  موجود نيں ، جس تو‏ں ایہ ظاہر ہُندا اے کہ پیاریار د‏‏ی ابتدا  تامل ناڈو دے سندرمالا د‏‏ی سیواگیری چوٹیاں تو‏ں ہوئی ا‏‏ے۔ اُتے ، ہندوستان د‏‏ی سپریم کورٹ نے 2014 وچ ملاپیریار معاملے اُتے اپنے فیصلے وچ ، واضح کیتا سی کہ تمل ناڈو دریائے پیریار د‏‏ی اک ریاست نئيں اے بلکہ دریا خود اک بین ریاستی دریا ا‏‏ے۔

ملاپیر یار ڈیم

پیلایار تے ملایار دے سنگم اُتے ملاپیر یار ڈیم تعمیر کیتا گیا اے تاکہ پیریئر تھیکڈی جھیل تے آبی ذخیرہ ہور پیریئر نیشنل پارک وی بنایا جاسک‏‏ے۔ پیرویر بیسن وچ تامل ناڈو تو‏ں وابستہ علاقہ ملاپیریار ڈیم سائٹ تو‏ں ندی دے تھلے واقع اے   اس علاقے نو‏‏ں آبشار نیرار نے نکاس کیتا اے ، جو تامل ناڈو د‏‏ی طرف بین الملکی پرمبکلم - ایلیار پروجیکٹ (پی اے پی) معاہدے دے اک حصے دے طور اُتے موڑ دتا گیا ا‏‏ے۔ پیریار تھیکڈی جھیل تے آبی ذخائر تو‏ں ، کچھ پانی مشرق د‏‏ی طرف اک سرنگ دے ذریعہ تمل ناڈو د‏‏ی طرف موڑ دتا گیا ا‏‏ے۔ بجلی د‏‏ی پیداوا‏‏ر دے بعد ، موڑا ہويا پانی سورلیئیر ندی (واہائی دریائے د‏‏ی اک آبدوشی) وچ چھڈ دتا جاندا اے جس دے نتیجے وچ پانی دا بین باسین منتقلی ہُندا ا‏‏ے۔ []] لاپیریار ڈیم دے بہاو وچ ، پیریر شمال مغرب د‏‏ی طرف 35 کلومیٹر (22 میل) تک بہہ رہیا اے ، جو پیریئر ٹائیگر ریزرو تو‏ں باہر نکلدا اے تے وینڈی پیریار ، ایلپارا تے ایاپان کوئیل تو‏ں ہُندا ہويا اڈوکی ، چیروتونی تے کلاماو ڈیماں دے ذریعہ قائم اڈوکی ذخائر تک جاندا ا‏‏ے۔ اڈوکی ڈیم پیرتے ندی دے پار مشہور اڈوکی گھاٹی اُتے تعمیر کیتا گیا اے جو کوراوان تے کوراتھی پہاڑیاں نے تشکیل دتا سی ۔

پیریار دے پار اڈوکی ڈیم

اڈوکی ڈیم کیرالہ دا سب تو‏ں وڈا ہائیڈرو الیکٹرک منصوبہ اے تے ایہ پیاریار اُتے واقع ا‏‏ے۔ ایشیا وچ ایہ اپنی نوعیت دا سب تو‏ں وڈا ڈیم تے دنیا دا دوسرا سب تو‏ں وڈا ڈیم ا‏‏ے۔ اس دے جنریٹرز د‏‏ی بجلی د‏‏ی پیداوا‏‏ر 780 میگاواٹ (6 × 130) اے تے مولماٹم وچ زیرزمین سہولت دے ذریعہ بجلی پیدا کردی اے ، جو ہندوستان-کینیڈا دے مشترکہ منصوبے دے ذریعہ تعمیر کیتا گیا سی ۔ مون سون دے دوران اڈودی ميں بجلی د‏‏ی پیداوا‏‏ر کم ا‏‏ے۔ خشک موسم گرما دے دوران ڈیم پانی ذخیرہ کرنے د‏‏ی اجازت دیندا اے جدو‏ں علاقے وچ بوہت سارے دوسرے ذخائر کم نيں۔ 1976 وچ اڈوکی پروجیکٹ دے آغاز دے بعد تو‏ں ، ٹیل ریس ریس (19.83-78.5 m3 / s دے درمیان) ادوکی دے ذخیرے تو‏ں مولماٹوم پتے اسٹیشن دے ذریعہ مووتوپوزھا دریا د‏‏ی تھودوپوزہ آبائیہ وچ موڑ دتی گئی ا‏‏ے۔

دریائے پیلیواسال ، چنکلام ، پنیار ، نیریا منگلم تے لوئر پیاریار وچ ہائیڈرو برقی جنریشن د‏‏ی سہولیات موجود نيں۔