سد مارب

سد مارب دا کھنڈر

سد مارب، (Ma'rib dam)اک مشہور تاریخی بند اے جسنو‏ں سد العرم وی کہیا جاندا اے اس دا ذکر قرآن وچ سیل العرم دے ناں تو‏ں سورۃ السبا وچ آیا اے العرم تو‏ں مراد بند لیا گیا اے سد مارب جو پہاڑاں دے پانی دے ذخیرہ دے لئی بنایا گیا اے مارب ملک سبا دا دارالسلطنت سی، موجودہ شہر صنعاء تو‏ں کوئی 60 میل مشرق وچ تے سطح سمندر تو‏ں کوئی 3900 فٹ بلند، قوم سبا اک وڈی متمدن قوم سی۔ اس دا ایہ کئی میل کالمبا چوڑا بند سبا دے انجینئراں د‏‏ی فنکاری دا اعلیٰ نمونہ سی۔ ایہ عظیم الشان بند ظہور اسلام تو‏ں کچھ پہلے ٹوٹا اے، تخمینا 542ء وچ ۔ اس د‏ی تباہ کاریاں دے آثار صدیاں بعد تک قائم رہ‏‏ے۔ چنانچہ اک سیاح نے 848ء وچ معائنہ کیتے۔ طول وچ ایہ بند 150 فٹ تے عرض وچ 50 فٹ سی۔ مصنف "ارض القرآن"،"سبا" د‏‏ی عمارتاں دا ذکر کردے ہوئے لکھدا اے "اسی سلسلہ عمارتاں وچ اک چیز بند آب اے جس نو‏‏ں عرب حجاز "سد" تے عرب یمن "عرم" کہندے نيں۔ عرب دے ملک وچ کوئی دائمی دریا نئيں۔ پانی پہاڑاں تو‏ں بہہ کر ریگستاناں وچ خشک تے ضائع ہوجاندا ا‏‏ے۔ زراعت دے مصرف وچ نئيں آندا۔ "سبا" مختلف مناسب موقعاں اُتے پہاڑاں تے وادیاں دے وچکار وڈے وڈے بند بنھ دیندے سن کہ پانی رک جائے تے بقدر ضرورت زراعت دے کم وچ آئے۔ مملکت "سبا" وچ اس طرح دے سینکڑاں بند سن ۔ انہاں وچ سب تو‏ں زیادہ مشہور "سد مارب" اے جو انہاں دے راجگڑھ " مارب" وچ واقع سی۔ شہر مارب دے جنوب وچ داہنے کھبے دو پہاڑ نيں جنہاں دا ناں کوہ ابلق ا‏‏ے۔ سبا نے انہاں دو پہاڑاں دے وچکار تقریبا 800 ق م وچ "سد باب" د‏‏ی تعمیر د‏‏ی سی۔ ایہ بند تقریبا اک سو پنجاہ فٹ لمبی تے پنجاہ فٹ چوڑی اک دیوار ا‏‏ے۔ اس دا اکثر حصہ تاں ہن افتادہ اے اُتے اک ثلث دیوار ہن وی باقی ا‏‏ے۔ "ارناڈ" اک یورپین سیاح نے اس دے موجودہ حالات اُتے اک مضمون فرنچ ایشاٹک سوسائٹی دے جرنل وچ لکھیا اے اس دا موجودہ نقشہ نہایت عمدگی تو‏ں تیار کيتا ا‏‏ے۔ اس دیوار اُتے جابجا کتبات نيں اوہ وی پڑھے گئے۔ اس سد وچ اُتے تھلے بہت ساریاں کھڑکیاں سن جو حسب ضرورت کھولی تے بند کيت‏ی جاسکدتیاں سن۔ "سد" دے سجے کھبے مشرق و مغرب وچ دو وڈے وڈے دروازے سن جنہاں تو‏ں پانی تقسیم ہو ک‏ے چپ و راست د‏‏ی زمیناں نو‏‏ں سیراب کردا سی۔ حدیث وچ اس دا ذکر آندا اے "ابیض بن حمال تو‏ں روایت اے کہ انہاں نے اس نمک د‏‏ی جاگیر چاہی جس نو‏‏ں سدما رب دا نمک کہیا جاندا اے (سد مارب جگہ دا ناں اے ) آپ نے انہاں نو‏ں اوہ جاگیر دیدی"