سقوط کردہ فرشتے
سقوط کردہ فرشتے یا سقوط کردہ فرشتہ اک مسیحی اصطلاح اے اس مراد ایداں دے باغی، سرکش تے بد جنس فرشتے نيں جنہاں نوں جنت توں دھتکار دیاگیا ہوئے۔ "سقوط کردہ فرشتے" دی اصطلاح دا ذکر نہ تاں یہودی بائبل وچ اے نہ ہی اسفار قانونی دوم وچ تے نہ ہی عہد نامہ جدید وچ پایاجاتااے۔ بہرحال بائبل دے مفسرین اس اصطلاح نوں ایداں دے فرشتےآں دے لئی استعمال کردے نيں جنہاں نے خدا دی نافرمانی دا گناہ کیتا تے دھتکارے گئے۔ ایہ فرشتے کِسے نہ کِسے طرح الجنۃ وچ معرکہ خیر و شر دا حصہ سن جدوں کہ اس جنگ دے کردار و محرکات آدم، ارواح خبیثہ، ابلیس تے ناظران اُتے مشتمل سن ۔ اُتے ایہ اصطلاح فرشتےآں دے متعلق ادب تے داستان وچ استعمال ہُندی اے۔
جبل الشيخ اُتے جنہاں فرشتےآں دے اترنے دا (نہ کہ سقوط کا) ذکر اے کتاب حنوک وچ ہويا اے اس اصطلاح نوں کلیسا توحیدی راسخ الاعتقاد اریٹیریا تے کلیسا توحید راسخ الاعتقاد ایتھوپیتا نے اک مستند اصطلاح دے طور اُتے قبول کیاہے جداں کہ کتب غیر انساب وچ ہوتااے۔
سقوط کردہ فرشتےآں دے متعلق بنیادی ماخذ[سودھو]
عہدنامہ جدید دی تدوین توں فوری پہلے، یہودیاں دے بوہت سارے فرقےآں نے "خدا دے بیٹےآں " تے سقوط کردہ فرشتےآں دے تعلق توں بیان کیاہے جیساکہ کتاب پیدائش دے باب ششم دی آیت 1تا4:
- جدوں روئے زمین اُتے آدمی بہت ودھنے لگے تے اُنہاں دے بیٹیاں پَیدا ہوئیاں۔
- تاں خُدا دے بیٹےآں نے آدمی دی بیٹیاں نوں دیکھیا کہ اوہ خوبصورت نيں تے جِنکو اُنہاں نے چُنا اُنہاں توں بیاہ کر لیِا ۔
- خُداوند نے کہیا کہ میری رُوح اِنسان دے نال ہمیشہ مزاحمت نہ کردی رہے گی کیونجے اوہ وی تاں بشر اے تَوبھی اُسدی عمُر اک سَو ویہہ برس دی ہوئے گی ۔
- اُنہاں دِناں وچ زمین اُتے جبّار سن تے بعد وچ جدوں خُدا دے بیٹے اِنسان دی بیٹیاں دے پاس گئے تاں اُنہاں دے لِئے اُنہاں توں اَولاد ہوئی۔ ایہی قدیم زمانہ دے سُورما نيں جو وڈے نامور ہوئے نيں ۔
پر اس بارے وچ اہل یہود دے دانشوراں دی رائے وچ اختلاف اے تے بہت زیادہ قوی امکان ایہ اے کہ خدا دے بیٹےآں توں مراد سقوط کردہ فرشتے ہی نيں تے انہاں دے زمین اُتے سقوط یا اترنے دے بعد انہاں فرشتےآں نے غیر فطری طور اُتے انسان عورت توں شادیاں کيتیاں تے جنسی تعلقات قائم کیتے جس دے نتیجے وچ جبار تے دیوقامت مخلوقات پیداہوئیاں ۔
سقوط شیطان[سودھو]
عبرانی بائبل وی ایہی دسدی اے کہ شیطان فرشتہ نئيں سی اُتے ابلیس اس دا ناں تے اوہ نسل جن توں سی ۔ عبرانی بائبل نے شیطان دے سقوط دے بارے وچ تفصیلی وضاحت بیان نئيں کيتی جدوں کہ شیطان نوں انسان دا دشمن اورخدا تعالیٰ توں کم اختیارات دا حامل قراردیااے۔ مجموعی طور اُتے عبرانی بائبل شیطان نوں اک مدعی، آزار دہندہ تے اغواءکنندہ دے طور اُتے بیان کردی اے۔ اس دا لقب cherub سی جو فرشتےآں دا اک درجہ اے۔ اس دی تصویر کشی بطور برائی دا منبع، شریر کيتی گئی اے۔ بعد وچ اسنوں مسیحا دے فرشتےآں دے ذریعے شکست توں دوچار ہونے والا کہاگیااے۔
مسیحی روایات[سودھو]
مسیحی روایات وچ وی شیطان نوں فرشتےآں دے مقام تک پہنچنے والی مخلوق کہاگیاہے جدوں کہ اوہ جنس دے اعتبار توں فرشتہ نئيں سی مگر سقوط کردہ فرشتےآں دا سردار سی ۔ عہدنامہ جدید دی 33 آیات وچ شیطان دا ذکر 36 بار ہوااے۔ کتاب مکاشفہ وچ مذکور اے :
9۔ تے اوہ وڈا اژدہا یعنی وُہی پُرانا سپ جو اِبلِیس تے شَیطان کہلاندا اے تے سارے جہان نوں گُمراہ کر دیندا اے زمِین اُتے گِرا دِیا گیا تے اُس دے فرِشتے وی اُس دے نال گِرا دِئے گئے۔
جدوں کہ کتاب لوقا دے باب 10 آیت 18 وچ مذکور اے:
اُس نے اُنہاں توں کہیا مَاں شَیطان نوں بِجلی دی طرح آسمان توں گِرا ہُؤا دیکھ رہیا سی ۔
مذہبی نقطہ نظر[سودھو]
یہودی نقطہ نظر[سودھو]
سقوط کردہ فرشتےآں دا ذکر یہودی ماخذ ات کہ جو ہیکل دی دوبارہ تعمیر دے زمانے وچ موجود سن وچ پایاجاتااے۔ تے بالخصوص ایہ اصطلاح شیطان تے عزازیل دے لئی مستعمل سی۔ اُتے قرون وسطیٰ توں بوہت سارے یہودی دانشور بشمول عقلیت پسند تے روایت پسند اں نے باغی یا سقوط کردہ فرشتےآں دے عقیدے نوں مسترد کر دتا۔ انہاں نے برائی نوں خیر دے نہ ہونے یا نامکمل ہونے وچ متصور کر دتا۔
مسیحی نقطہ نظر[سودھو]
مسیحیاں نے سقوط کردہ فرشتےآں دا تصور کتاب مکاشفہ دے باب 12 تے کتاب لوقا دے باب 10 آیت 18 توں لیااے۔
اسلامی نقطہء نظر[سودھو]
قرآن پاک وچ فرشتےآں دا ذکر 90 بار جمع دے صیغے دے طور اُتے تے اللہ دے فرمانبرداراں دے طور اُتے آیااے۔ اسلام دے مطابق شیطان جناں وچوں سی کیونجے فرشتے نافرمانی دا مادہ نئيں رکھدے۔ قرآن پاک وچ شیطان دے سقوط توں پہلے ہور فرشتےآں دے ہمراہ انہاں سورتاں 2:34, 7:11, 15:29, 17:61, 18:50, 20:116, 38:71ماں ذکر آیااے۔ شیطان نوں ابلیس دا خطاب حاصل سی جو اپنی باغیانہ روش تے سرکشی دے باعث اللہ دے دربار توں راندہ ہويا۔ تب شیطان نے زمین اُتے انساناں نوں لبھاوا دے کے جہنم وچ داخل کرنے دا عزم کیتا کیونجے اللہ نے اسنوں قیامت دے دن تک مہلت دے دتی سی۔ اسلام وچ ایہ عقیدہ پایاجاندا اے کہ انساناں دی طرح جناں نوں اختیار حاصل اے کہ اوہ اچھائی تے برائی وچ تمیز کرکے کِسے اک نوں منتخب کرکے اللہ دی فرماں برداری یا نافرمانی دا اظہار کرن۔ اس توں ظاہر ہوتاہے کہ جنات وی اعمال وچ اختیار رکھدے نيں۔
ہاروت تے ماروت دو فرشتے سن جو بابل دی بستی وچ بھیجے گئے سن تاکہ لوکاں دی آزمائش کرن۔ قرآن وچ ایہ واضح اے کہ فرشتےآں دی سرشت وچ خود مختاری نئيں مگر ماسوائے ایہ کہ اللہ دی فرماں برداری کرن۔
حوالے[سودھو]
- اسقاط ہاروت و ماروت در چاہ بابل (اردو کتاب) Archived 2013-09-03 at the وے بیک مشین
- Anderson, ed. by Gary (2000). Literature on Adam and Eve. Leiden: Brill. ISBN 9004116001.
- Bamberger, Bernard J. (2006). Fallen angels : soldiers of satan's realm, first paperback, Philadelphia, Pa.: Jewish Publ. Soc. of America. ISBN 0-8276-0797-0.
- Charlesworth, edited by James H. (2010). The Old Testament pseudepigrapha. Peabody, Mass.: Hendrickson. ISBN 1-59856-491-9.
- Davidson, Gustav (1994). A dictionary of angels: including the fallen angels, 1st Free Press pbk., New York: Free Press, 111. ISBN 978-0-02-907052-9.
- DDD, Karel van der Toorn, Bob Becking, Pieter W. van der Horst, (1998). Dictionary of deities and demons in the Bible (DDD), 2., extensively rev., Leiden: Brill. ISBN 9004111190.
- Douglas, James D. with Merrill Chapin Tenney, Moisés Silva (editors) (2011). Zondervan Illustrated Bible Dictionary. Grand Rapids, Mich.: Zondervan. ISBN 978-0-310-22983-4.
- Orlov, Andrei A. (2011). Dark mirrors: Azazel and Satanael in early Jewish demonology. Albany: State University of New York Press. ISBN 1-4384-3951-2.
- Platt, Rutherford H. (2004). Forgotten Books of Eden, Reprint, Forgotten Books, 239. ISBN 1-60506-097-6.
- Reed, Annette Yoshiko (2005). Fallen angels and the history of Judaism and Christianity : the reception of Enochic literature, 1. publ., Cambridge [u.a.]: Cambridge University Press, 1. ISBN 978-0-521-85378-1.
- Schwartz, Howard (2004). Tree of souls: The mythology of Judaism. New York: Oxford U Pr. ISBN 0-19-508679-1.
- Wright, Archie T. (2004). The origin of evil spirits the reception of Genesis 6.1-4 in early Jewish literature. Tübingen: Mohr Siebeck. ISBN 3-16-148656-0.