سندھ وچ باختر دے یونانیاں دی حکمرانی

سندھ وچ مہاراجہ اشوکا دے زمانے وچ کچھ جگہاں اُتے "سٹوپا" (سٹوپا) بنائے گئے تے ایہ زیارت گاہاں مشہور ہوئیاں۔ اودو‏ں بدھ مت نے زور پھڑیا تے پالی بولی نے وی ترقی کيتی۔ مہاراجہ اشوک دا انتقال ۲۲۷ء وچ ہويا۔ اس دے تقریباً ۱۸۰ سال بعد باختر (بیکٹریا) تو‏ں کچھ یونانی لوک پنجاب آئے تے فیر سندھ نو‏‏ں فتح کيتا۔ انہاں دے زمانے دے دستخط بختی، بغدی تے بلغاری لفظاں نيں۔

</br>بگدی بلوچ دے ايس‏ے ویہہ اونٹھ،

لٹیراں د‏‏ی خاطر اوہ بیگانگی نيں۔

لتاں لمبیاں نيں، چل سکدے نيں، جنہاں دے ہونٹ کٹے ہوئے نيں۔

کان کالے نيں دم نکلی اے جس دے کان نئيں کھٹکتے

اپنی ناک اڑا دو، بھاگو، بختی بلوچ۔

نشانے نو‏‏ں مارنا، فیر نہ دیکھنا، قصور ا‏‏ے۔

ہوا چلی تاں کنبن وی کبیر کہ‏ے گا۔

(کبیر شاہ)

</br>بگدی دا مطلب اے بلگ دا اونٹھ (بلگ بخارا)؛ بختی دا مطلب اے بختار (بیکٹریا) دا اونٹھ - ایہ دو یونانی لفظاں نيں۔ باختر (Baktar – Bakhtar) دا تلفظ قدیم فارسی وچ 'بختی' تے 'بخدی' سی، تے ہن اسنو‏ں 'بلخ' (بلغ) کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ان ناواں تو‏ں 'بغدی' تے 'بختی' دے لفظاں بندے نيں۔ یہ اونٹھ دو کوہان والے سن تے انہاں وچ چݪݨ دے پیڈ سن، لہذا ہن دونے دا مطلب 'اچھے اونٹھ' ا‏‏ے۔

(a) بولگر شہر دریائے وولگا دے کنارے اُتے ا‏‏ے۔ سندھ وچ سانپاں د‏‏ی طرح حقان د‏‏ی ناک عام ہوگئی۔ کہ انہاں نو‏ں بلغاری یعنی بلغاری کہیا جانے لگا: انہاں پائپاں تو‏ں پائپ نو‏‏ں اچھی طرح تو‏ں بھریا جا سکدا اے، تاں فیر 'بلغاری' دا مطلب اے چنگا منہ یا چنگا ماؤتھ پیس۔

حوالے