ہندوستان چھڈو تحریک
ہندستان چھڈو تحریک ہندستان دی آزادی دی لڑائی دے دوران 9 اگست 1942 نوں گاندھی دے سدے تے پورے دیس وچّ شروع ہوئی سی۔ ایہہ ہندستان نوں ترنت آزاد کراؤن لئی انگریزی حکومت دے خلاف اک پرامن تحریک سی۔کرپس مشن دی ناکامی دے بعد مہاتما گاندھی نے انگریزی حکومت دے خلاف اپنی تیجی وڈی تحریک چھیڑن دا فیصلہ لیا۔ اگست 1942 وچّ شروع ہوئی اس تحریک نوں انگریزو بھارت چھڈو دا نام دتا گیا سی۔ حالانکہ گاندھی نوں جھٹپٹّ گرفتار کر لیا گیا سی لیکن دیس بھر دے نوجوان کارکن ہڑتالاں اتے ہور کئی طرحاں دیاں کاروائیاں دے ذریعے تحریک چلاندے رہے۔ کانگرس وچّ جیپرکاش نرائن ورگے سماج وادی میمبر قومی سرگرمیاں وچّ سبھ توں زیادہ سرگرم سن۔ لہندے وچّ ستارا اتے چڑھدے وچّ میدنی پور ورگے کئی ضلعیاں وچّ آزاد سرکار دی اساری کر دتی گئی سی۔ انگریزاں نے تحریک دے خلاف کافی سخت رویہ اپنایا پھیر وی اس بغاوت نوں دبان وچّ سرکار نوں سال بھر توں زیادہ سماں لگّ گیا۔
ہندوستان چھوڑدو تحریک (ہندی: भारत छोड़ो आन्दोलन تلفظ: بھارت چھڈو آندولن) برصغیر پاک وہند وچ چلنے والی اک تحریک نوں کہیا جاندا اے جس دا آغاز مہاتما گاندھی نے کيتا۔ ایہ انڈین نیشنل کانگریس دی تحریک سی جس دا مقصد سول نافرمانی کر کے انگریز سرکار نوں ہندوستان چھڈنے اُتے مجبور کرنا سی۔کرپس دی تجاویز غیر موثر ہوچکیاں سن۔ کانگریس نے انگریز سرکار دی کمزوری توں فائدہ اٹھاندے ہوئے فوری طور اُتے انگریزاں نوں ہندوستان چھڈنے دا الٹی میٹم دتا۔ مہاتما گاندھی نے 8 اگست 1942ء نوں اپنے خطاب وچ کہیا کرو یا مرو، مہاتما گاندھی دے سخت بیان دے بعد کانگریس نے احتجاجی ریلیاں نکالاں تے انگریزاں توں ہندوستان چھڈنے دا مطالبہ کيتا۔ [۱]ان سب چیزاں دا برطانوی حکومت نے سخت نوٹس لیا ایتھے تک کہ مہاتما گاندھی سمیت کئی کانگریسی لیڈران گرفتار کیتے گئے۔
مسلم لیگ نے اس تحریک دی کوئی حمایت نئيں کيتی تے نہ ہی اس تحریک وچ کانگریس دا نال دتا۔ مسلم لیگ دے پارٹی بیان وچ کہیا گیا کہ مسلم لیگ کانگریس نوں اس گل کيتی اجازت نئيں دے گی کہ اوہ اپنی شرائط بزورِ دست حکومت اُتے مسلط کرے تے اس دے نال نال مسلم لیگ انگریز سرکار نوں وی اجازت نئيں دے گی کہ اوہ ہندوستان نوں تقسیم کیتے بغیر ہندوستان چھڈ کے جائے۔[۲]
گاندھی دی تقریر دے چند گھنٹےآں دے اندر ہی انڈین نیشنل کانگریس دے تقریباً تمام رہنما نوں قید کر ليا گیا۔ تے انہاں مقید رہنماواں وچوں اکثر نے تحریک دا کا زیادہ تر وقت جیل دے اندر گزاریا جتھے اوہ عوام توں یکسر منقطع سن ۔ برطانوی حکومت نوں وائسرائے کونسل (جو ہندوستان دی اکثریت تھی)، آل انڈیا مسلم لیگ، نوابی ریاستاں، انڈین امپیریل پولس، برطانوی ہندی فوج تے انڈین سول سروسز دی حمایت حاصل سی۔ متعدد تاجراں نے وی اس تحریک دا نال نئيں دتا۔ زیادہ تر طلبہ سبھاش چندر بوس اُتے اپنی توجہ مرکوز کیتے سن جو اس وقت محوری قوتاں نوں اپنا تعاون دے رہے سن ۔ بیرون توں صرف اک حمایت امریکا توں آئی جدوں امریکی صدر فرینکلن ڈی روزویلٹ نے وزیر اعظم ونسٹن چرچل اُتے ہندوستانیاں دی کچھ مانگاں تسلیم کرنے دا دباؤ ڈالیا۔ ہندوستاں چھڈو تحریک نوں ختم کر دتا گیا۔ برطانیہ نے فوری آزادی دینے دے صاف انکار کر دتا[۳] تے کہیا کہ آزادی جنگ دے ختم ہونے دے بعد ہی مل سکدی اے۔
اس تحریک دے دوران وچ پورے ملک وچ چند فسادات ہوئے تے حکومت نے اکثر رہنماواں نوں قید کر ليا جنہاں نوں 1945ء تک ہی رہیا کيتا جا سکیا۔ ایہ اک ناکام تحریک سی تے اس دی ناکامی دی وجہ چوطرفہ دباؤ، کمزور باہمی ہم آہنگی تے واضح حکمت عملیاں دی کمی سی۔ لیکن برطانیہ نوں احساس ہوئے گیا کہ جنگ عظیم دے بعد ہندوستان وچ زیادہ دناں تک حکومت کرنا دشوار ہوئے گا تے جنگ دے بعد انہاں نوں ایہ سوچنے اُتے مجبور ہونا پيا کہ کِداں پرامن طریقے توں ہندوستان نوں خیر آباد کہیا جائے۔ 1992ء وچ ریزرو بینک آف انڈیا نے ہندوستان چھڈو تحریک دی گولڈن جبلی دبیز متنکے موقع اُتے اک روپیہ دا نوٹ جاری کيتا۔ [۴]
دوسری جنگ عظیم تے ہندوستان دی شمولیت
[سودھو]1939ء وچ ہندوستانی قوم پرست برطانوی حکومت توں اس گل اُتے ناراض سن کہ گورنر جنرل ہند نے انہاں توں مشورہ کیتے بغیر ہندوستان نوں جنگ دا حصہ بنا دتا سی۔ مسلم لیگ نے جنگ وچ حمایت دی جدوں کہ کانگریس وچ آپسی اختلاف قائم ہوئے گیا۔ جنگ دے آغاز دے بعد کانگریس نے ستمبر 1939ء وچ واردھا دے اجلاس وچ فاشسزم دے خلاف جنگ دی شرطیہ حمایت کرنے دا اعلان کيتا۔ [۵] لیکن جدوں بدلے وچ اس نے آزادی دی شرط رکھی تاں انگریز مکر گئے۔ گاندھی اس اقدم توں خوش نئيں سن، اوہ کدی جنگ دے ميں حمایت وچ نئيں رہے، انہاں نے تحریک آزادی ہند وچ وی عدم تشدد دی وکالت کی، ایہی نئيں بلکہ ہٹلر تے بینیتو موزولینی دے خلاف وی عدم تشدد دی وکالت کیتی۔ لیکن معرکہ برطانیہ وچ گاندھی نے فاشزم دے خلاف جنگ کيتی وکالت دی کیونجے اوہ نئيں چاہندے سن کہ ہندوستان نوں آزادی برطانیہ دی خاک توں ملے۔برطانیہ نے ہمیشہ ہندوستان نوں اک بازار دی طرح سمجھیا،جتھوں دولت کماکر اپنے ملک وچ خرچ کيتا کردے سن ايسے لئی اس نے کدی ہندوستان وچ سرمایہ کاری نئيں کيتی۔ اس دی ہندوستان وچ سرمایہ کاری نہ کرنے دی پالیسی دی وجہ توں ہندی فوج طاقت تے اسلحہ دی کمی دا شکار ہوئے گئی۔ ٹیکس دی شرح ودھیا دتی گئی تے اور عام اشیا دی قیمتاں دوگنی ہوئے گئياں۔ حالانکہ کچھ ہندوستانی تاجراں نوں اس توں فائدہ ہويا مگر عمومی طور اُتے ہندوستانی تجارت دا نقصان ہويا تے تاجر خود نوں ٹھگا ہويا محسوس کر رہے سن _[۶]
ہور ویکھو
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ 1942 Quit India Movement | Making Britain
- ↑ Martin Sieff, Shifting superpowers: the new and emerging relationship between the United States, China, and India (2009) p 21
- ↑ Arthur Herman (2008). Gandhi & Churchill: The Epic Rivalry That Destroyed an Empire and Forged Our Age. Random House Digital, 494–99. ISBN 978-0-553-80463-8.
- ↑ 1 Rupee Coin of 1992 – Quit India Movement Golden Jubilee, «Archived copy». بایگانیشده از روی نسخه اصلی در 6 اپریل 2017. دریافتشده در 2017-03-12. تاریخ وارد شده در
|archivedate=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ Official Website of the Indian National Congress, sub-link to article titled The Second World War and the Congress. «Archived copy». بایگانیشده از اصلی در 5 اکتوبر 2006. دریافتشده در 28 اگست 2006. تاریخ وارد شده در
|accessdate=،|archivedate=
را بررسی کنید (کمک) URL accessed on 20-Jul-2006 - ↑ Raghavan, Srinath, India's War – The Making of Modern South Asia 1939–1945, Allen Lane, London, 2016, سانچہ:آئی ایس بی این، p. 320