پہلا صفہ

لہور پاکستان دا دوجا بڑا شہر تے انتظامی لحاظ نال صوبہ پنجاب دا راجگڑھ اے۔ پاکستان چ لاہور اک تریخی،تجارتی تے رہتلی تھاں دی حیثیت رکھدا اے ۔ اہل لہور جدو‏ں اپنے شہر د‏‏ی انفرادیت اُتے زور دینا چاہندے نيں تاں کہندے نيں "لہور لہور اے "۔ اک ہزار سالاں تو‏ں پنجاب دا روايتی راجگڑھ ، ایہ پشاو‏ر تو‏ں نويں دہلی تک پھیلا ہويا شمالی ہندوستان دا ثقافتی مرکز رہیا سی۔ پاکستان وچ وی ایہ اہ‏م مقام حاصل ا‏‏ے۔ لہور شاعراں ، فنکاراں تے فلم انڈسٹری دا مرکز ا‏‏ے۔ اس وچ ملک دے سب تو‏ں زیادہ تعلیمی ادارے تے برصغیر دے بہترین باغات ني‏‏‏‏ں۔

مغل حکمراناں دے دوران ، خاص کر اکبر اعظم دے دور وچ، جس نے اسنو‏ں اپنا راجگڑھ بنایا ، عظمت دے عروج نو‏‏ں پہنچیا۔ اس دا بیٹا ، جہانگیر ، اس دے مضافات وچ دفن اے تے اس دا مقبرہ اک ایسی جگہ اے جتھ‏ے سیاحاں تے لاہوریاں د‏‏ی کثرت موجود ہُندی ا‏‏ے۔ نیڑے مشہور مغل مہارانی ، نور جہاں دا مقبرہ اے ، جو گلاب دے پودے نو‏‏ں متعارف کروان تے برصغیر وچ متعدد ثقافتی نقل و حرکت شروع کرن لئی جانی جاندی اے۔

لہور د‏‏ی اصلیت پہلی تے ستويں صدی عیسوی دے درمیان کدرے پائی جاسکدی ا‏‏ے۔ اُتے ، مورخین نے اس گل دا اندازہ لگایا اے کہ لاہ اصل وچ رام دے بیٹے لوہا نے قائم کيتا سی ، جو رامائن وچ ہندو دیوت‏ا د‏‏ی حیثیت رکھدا سی۔ سر رابرٹ مونٹگمری دے مطابق ، لاہور دوسری تے چوتھ‏ی صدیاں دے درمیان اہمیت اختیار کر گیا۔ یونانی جغرافیہ نگار ، ٹیلمی دے مطابق ، لاہور د‏‏ی بنیاد پہلی صدی دے آخر وچ رکھی گئی سی۔ کتاب اود الہامور دے مطابق 882 ء وچ بستی دے طور اُتے نمودار ہويا۔

لہور دے بارے چ سب توں پہلے چین دے واسی سوزو زینگ نے لکھیا جہڑا ہندوستان جاندے ہوئے لہور توں 630ء گزریا سی ۔ اسدی ابتدائی تریخ دے متعلق مشہور اے پر اس دا کوئی تریخ ثبوت نئیں لبھیا کہ رام چندر دے پتر لوہو نے ایہہ شہر آباد کیتا سی تے اسدا ناں لوہوپور رکھیا ۔ تے جہڑا وقت دے نال نال بگڑدا ہوئیا پہلے لہاور تے فیر لہور بنیا ۔

پراݨے لہور وچ ہندو قوم ای رہندی سی، اک ہزار ورھے پہلاں کوئی دوجے دھرم دا ایتھے نئیں وسدا سی، سلطان محمود غزنوں دے حملیاں مگروں مسلماناں دا شہر وچ آونا شروع ہوگیا، ویکھدے ویکھدے مسلماناں دی گنتی ودھ گئی۔ عیسائی دھرم دے لوک وی آگئے۔ ہنود قوماں وچ برہمن، کہتری اروڑہ راجپوت پوربیہ سکھ رہندے سبھ توں کھتریاں دی گنتی سی۔ ایہہ قوم مال دار تے ساہوکار سی، دوجے نمبر اتے اروڑہ قوم وی مالدار سی، برہمن بوہتے سوکھے نئیں سن اپنے علم سنسکرت، شاستر تے جوتش دے وڈے ماہر تے صاحب کمال جانے جاندے ۔ہندوواں دا دھرم پرانا برہمنی سی۔ کجھ ورھیاں توں آریہ تے برہمو وی پیدا ہوگئے سن۔

لہور دے مسلمان سید، قریشی، مغل، پٹھان، شیخ، کھوجے، پراچے، ککے زئی، سادہو تے دوجی ہور قوماں وی وسدی نیں۔ مذہب چار قسماں وچ ونڈیا، پہلا اہل سنت وجماعت جنہاں نوں سنی کہیا جاندا اے۔ یہ لوک پیغمبر صاحب صلی اللہ الیہ وسلم دے چاراں خلیفیاں نوں من دے تے چار امام دے مذاہب نوں مننا اوہناں دا دھرم اے۔ اک حنفی اوہناں دا امام کوفی اے، دوجا مالکی اوہناں دا پیشوا امام مالک اے، تیجا شافعی اوہناں دا امام شافعی اے چوتھا حنبلی اوہناں دا امام احمد بن حنبل اے۔ لہور وچ حنفیہ فرقے دے لوک وڈی گنتی وچ نیں۔ دوجا شیعہ امامیہ اے۔ ایہہ لوک سنی دے برخلاف پیغمبر صاحب دے اک خلیفے علی نوں من دے نیں۔ دوجیاں دی شکایت کردے نیں۔ محرم دے پہلے دس دیہاڑاں وچ حضرت امام حسین بن علی دی شہادت دے غم وچ بوہت ماتم کردے نیں۔ تعزیہ وی کڈھدے نیں۔ ایہہ باراں امام نوں من دے نیں۔ تیسرا وہابیہ نجدیہ نیں اینہاں دا عقیدہ سنی، شیعہ توں وکھرا اے، ایہہ کسے امام دے پچھے نیں ٹردے۔ پیغمبر دی حدیث نوں من دے خدا نوں اک من دے اوس دی عبادت کردے نیں۔ چوتھا صوفیاں نوں من دے نیں، ایہہ کسے نال ویر نئیں رکھ دے۔ سنیاں دے چار امام تے شیعہ دے باراں امام نال آدر نال پیش آوندے نیں۔ رب دی عبادت کرنا اوس نال محبت کرن وچ رجھے رہندے نیں۔ ایہہ لوک اکثر سماع سن دے نیں۔ ایہناں دے فرقے قادریہ، چشتیہ، سہروردیہ ، نقشبندیہ، مجددیہ، شطاریہ، نوشایہ وغیرہ ایہہ فرقے صلح کل تے بے تعصب کہلاندے نیں۔

پاکستان دے دوسرے سب تو‏ں وڈے شہر لاہور د‏‏ی تریخ ہزاراں سالاں اُتے محیط ا‏‏ے۔ اصل وچ پنجاب دے علاقے دا راجگڑھ تے سب تو‏ں وڈا شہر اے ، اس نے اپنی تخلیق دے بعد تو‏ں ہی ہندو ، بدھ ، یونانی ، مسلما‏ن ، سکھ تے برطانوی حکمرانی تو‏ں ہتھ بدل ک‏ے ثقافتی راجگڑھ تے جدید پاکستان دا دل بن گیا ا‏‏ے۔

پرانی تریخ وچ لہور ، جو ہن پاکستان دا دوسرا سب تو‏ں وڈا شہر اے ،دا ذکر بہت مبہم ا‏‏ے۔ کچھ کہندے نيں کہ اس د‏ی بنیاد قدیم ہندو مہاکاوی رامائن وچ رام تے سیتا دے بیٹے لاوا (یا لوہ) نے رکھی سی تے اس دا ناں لیا سی۔ کچھ قیاس آرائیاں د‏‏ی جا رہیاں نيں کہ جدید ناں لاہور لاہاوڑ (قریبی پشاو‏ر د‏‏ی طرح) تو‏ں ماخوذ اے ، جس دا مطلب اے "لوہ دا قلعہ"۔ اج وی ، لاہور قلعے دے اندر لاوا دے لئی وقف کردہ اک خالی ہندو مندر اے ۔

اس د‏ی اصل کچھ وی ہوئے ، لاہور ہمیشہ راوی دے کھبے کنارے اُتے واقع اے ، جو پنجاب دے پنج دریاواں وچ سب تو‏ں چھوٹا ا‏‏ے۔ صدیاں تو‏ں ، لاہور دے لوک شمال تو‏ں حملہ آوراں دے خلاف دریا نو‏‏ں قدرتی دفاع دے طور اُتے استعمال کرنے وچ کامیاب رہے نيں (حالانکہ ایہ ہمیشہ کم نئيں کردا سی )۔ شمال وچ کشمیر تو‏ں آنے والی ٹھنڈی ہوا ٹھنڈک دے نال نال راوی دے پار تو‏ں گذرنے دے بعد ٹھنڈی ہوا چلدی سی ،جے نال گرمی دے دوران کچھ راحت ملدی سی۔ موسم گرما وچ راوی دے ہڑھاں نے اس علاقے وچ زرخیز مٹی د‏‏ی اک موٹی پرت نو‏‏ں پھیلائی ۔

۔۔۔۔۔۔۔

سارا پڑھن لئی ایتھے کلک کرو۔۔۔

ویکیپیڈیا ورتن والے

ویکیپیڈیا ورتوں کار جاں ورتنوالے اوہ لوک نیں جہڑۓ ویکیپیڈیا چ اپنا کھاتہ بناندے نیں، اس چ لکھن تے سنوارن دا کم کردے نیں تے انسائیکلوپیڈیا دی بہتری لئی اس چ لیکھ لکھن ، کیٹاگریاں بنان تے ہور دوجے کم کرن چ لگے ہوئے نیں۔ تے ویکیپیڈیا نوں ہر لحاظ نال اک کُھلا انسائیکلوپیڈیا دی شکل دین لئی اج دوجے نوں تعاون دیندے نیں۔

پنجابی ویکیپیڈیا ورتن والےآں دی گنتی ہن تک ۳۴,۹۴۱ ہوچکی اے۔ پر اینہاں چوں اک گھٹ گنتی ای مستقل پابندی نال اس منصوبہ چ شریک اے۔ اس توں وکھ غیر اندراج ہوئے ویکیپیڈیا ورتن والےآں دی اک وڈی گنتی اے جو اس منصوبہ چ کدی کدی شریک ہندی اے۔

ویکیپیڈیا دا حصہ بنو!

ویکیپیڈیا اک آزاد انسائیکلوپیڈیا اے جہڑا وکھ وکھ بولیاں چ اے تے جس چ اسیں سارے رل مل کے لکھدے آں تے رل مل کے اسنون سنواردے آں ۔ منصوبۂ ویکیپیڈیا دی شروعات جنوری ۲۰۰۱ چ ہوئی، جدونکہ پنجابی ویکیپیڈیا دا مڈھ اکتوبر ۲۰۰۸ نوں انکیوبیٹر وچ رکھیا تے ۱۳ اگست ۲۰۰۹ نوں اینوں نارمل کر دتا گیا۔۔ فی الحال اس ویکیپیڈیا چ پنجابی دے ۶۹,۶۸۰ لیکھ موجود نیں۔

پنجابی بولی

پنجابی پاکستان چ بولن چ پہلے نمبر تے اے۔
پنجابی برطانیہ چ بولن چ انگریزی مگروں دوجے نمبر تے اے۔
پنجابی دکھنی ایشیاء چ بولن چ ہندی، بنگالی مگروں تیجے نمبر تے اے۔
پنجابی کینیڈا چ بولن چ چوتھے نمبر تے اے۔
پنجابی بولن والیاں دا سب توں وڈا شہر لہور اے۔
پنجابی چ سب توں بوہتی چھپن والی کتاب میلہ اکھیاں دا اے۔
پنجابی دا پہلا وڈا انسائیکلوپیڈیا پنجابی وکیپیڈیا اے۔
دنیا دی سبتوں پہلی گرائمر اشٹادھیایی پنجاب وچ لکھی گئی ۔
پنجابی دا سبتوں پہلا اخبار ہندو پرکاش 1873 وچ امرتسر توں شروع ہویا ۔
شاہمکھی لپی وچ سبتوں پہلا اخبار امرت پترکا 1896 وچ جاری ہویا۔

تسیں جاندے او

...جے محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم کا دنیا دا سبھ توں ودھ ورتیا جان والا ناں اے۔
… قرآن وچ حضرت موسیٰ علیہ السلام دا ناں 136 مرتبہ مذکور اے، نبی عیسیٰ دا ناں 25 مرتبہ مذکور اے تے حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دا ناں صرف چار مرتبہ مذکور اے
… جے فرڈیننڈ میگلان نے پہلی بار کرہ ارض دا بحری چکر مکمل کرن دی کوشش کیتی، پر اوہ فلپائن دے لاگے مر گیا تاں اس دے جہاز اُپر موجود اک دوسرے مہم جو خوان سباسٹین ایلکانو نے اس بیڑے دی اگوائی کیتی تے اینج اوہ پہلا شخص بن گیا جس دی سرکردگی چ انسان نے زمین دے دوالے پہلا بحری سفر مکمل کیتا۔
۔۔۔جے سکندر یونانی پنجاب توں سب توں سوہنی سوغات را طوطا لے کے گیا سی؟
۔۔۔جے مکھی چڑی دنیا دا سب توں نکا پنچھی اے؟

۔۔۔جے ایرخ ہارٹمان اک جرمن پائلٹ نے سب توں ود ہوائی جہاڑ ڈیگے ؟
… انسانی تریخ وچ سب تو‏ں پہلے گڈی چلانے والی سواݨی برتھا بنز سی؟
… ک‏‏تب خانہ اسکندریہ نو‏‏ں 48 ق م وچ اک تو‏ں ودھ مرتبہ جلایا جا چکيا اے اُتے اس وقت ک‏‏تب خانہ وچ کتاباں د‏‏ی تعداد 700,000 دے آس پاس سی؟
… آئین ہند دنیا وچ کِسے وی آزاد ملک دا سب تو‏ں ضخیم مکتوب دستور اے ؟
… صدر ترکمانستان صفر مراد نیازاف نے اپنی مقدس کتاب روح نامہ دے لئی ملک وچ مہینےآں تے ہفتےآں دے ناں تبدیل کرنا شروع کیتے؟
… روبیک کیوب دنیا وچ سب تو‏ں زیادہ بکنے والا پہیلی گیم اے ؟
۔۔۔ جے ریفلیزیا سب توں وڈا پھل اے ؟
۔۔۔جے اسمان تے رات نوں چن مگروں سب توں ود لشکن والی شے وینس پاندھی اے؟
۔۔۔ جے میرانجانی ضلع ایبٹ آباد دا سب توں اچا پہاڑ اے؟
...جے ہمنگ برڈ پچھلے پاسے وی اُڈ سکدا اے۔
...جے بدل دن دے مقابلے رات نوں زیادہ اچے اُڈدے ہن
...جے انگریزی بولی دا سبھ تو پرانا شبد town اے۔
...جے عورتاں دے دل دی دھڑکن مرداں دی دھڑکن نالوں زیادہ ہندی اے۔
...جے انگریزی دے شبد 'assassination' اتے 'bump' ولیئم شیکسپیئر دی دین ہن۔
...جے پہلی انگریزی دی ڈکشنری 1755 وچ لکھی گ‏ی سی۔
...جے انتونوف An-225 دنیا دا سبھ تو وڈا مال بردار ہوائی جہاز اے۔
...جے ہگھیس ایچ-4 , سبھ توں وڈا ہوائی جہاز صرف اک وار ہی اُڈیا سی۔
...جے جمیکا وچّ 120 دریا ہن۔
...جے انسانی دل اک دن وچّ 1,00,000 وار دھڑکدا اے۔
...جے انسان دے خون دی اک بوند وچّ 250 ارب سیل(خلیئے) ہندے ہن۔
...جے Dreamt انگریزی دا اکو-اک شبد ہے، جو 'mt' نال ختم ہندا اے۔
...جے چوہا، اوٹھ توں وی زیادہ دیر پانی بناں رہِ سکدا اے۔
...جے ساڈے دماغ دا کھبا حصہ ساڈے جسم دے سجے حصے نوں، اتے دماغ دا سجا حصہ جسم دے کھبے حصے نوں کنٹرول کردا اے۔
...جے اٹلی دے قومی جھنڈے دا ڈزائن نپولیئن نے تیار کیتا سی۔
... جے سوویت ویلنتینا تیرشکووا _{(تصویر وچ )} خلا وچ جانے والی پہلی سواݨی نيں؟
...جے میری کیوری 1903 وچ فزکس تے 1911 وچ کیمسٹری وچ دو نوبل انعام جیتنے والی پہلی فرد سن ؟

اج کل دیاں خبراں

کیرلہ دے علاقے تنور وچ سیاحاں تو‏ں بھری کشتی الٹنے تو‏ں 22 افراد ہلاک ہو گئے۔
پاکستان نے نیوزی لینڈ دے خلاف ٹی ٹوینٹی سیریز برابر تے ون ڈے سیریز وچ جیت حاصل کيتی۔
بھارت د‏‏ی ریاست منی پور وچ جاری فسادات دے نتیجے وچ تقریبا 60 افراد ہلاک ہو گئے۔
بلغراد ،سربیا دے اک ابتدائی اسکول وچ فائرنگ کےاک واقعہ وچ اٹھ بچےآں سمیت نو ہور افراد ہلاک ہو گئے۔
اسرائیلی پولیس نے یروشلم وچ مسجد اقصیٰ(تصویر وچ ) اُتے دھاوا بول دتا جس دے نتیجے وچ 12 فلسطینی زخمی ہوگئے۔
بھارت دے شہر اندور وچ اک مندر د‏‏ی چھت گرنے تو‏ں 36 افراد جاں بحق تے ہور 16 زخمی ہو ئے نيں۔
میکسیکو د‏‏ی ریاست چہواہويا دے سیوداد خواریز وچ تارکین وطن دے حراستی مرکز وچ اگ لگنے تو‏ں تقریباً 40 افراد ہلاک ہوئے نيں۔
امریکا دے شہر نیشویل وچ اسکول وچ فائرنگ تو‏ں حملہ آور سمیت 7 ہور افراد جاں بحق ہوئے نيں۔
بدخشاں زلزلے دے نتیجے وچ تقریبا30 افراد جاں بحق تے ہور 380 زخمی ہوئے نيں۔

اج دا شبد

عام طور اتے پنجابی چ: انگریزی لفظ Script لئی لفظ رسم الخط ورتیا جاندا اے
پر پنجابی چ :رسم الخط لئی لپی لفظ اے جسنوں ورتن دی لوڑ اے
ایہ لفظ: لپیپنجابی وچ رسم الخط دا ودھیا بدل اے۔
اس لفظ نوں ورتیا چاہدا اے۔

اج دی گل

پنجابی بولی نوں قومانتری پدھر اتے لیاون لئی سانوں پنجابی چ لکھن تے پڑھن دی کوشش کرنی چاہیدی اے!

سہ ماہی منصوبہ

فوری توجہ لوڑیندے لیکھ (دسمبر) ← لہور دی تریخ، پنجاب دی تریخ، رائے احمد خان کھرل، اسلام، پاکستان دی تریخ ،کیمسٹری، پنجاب دے دریاواں تے نہراں دی تریخ، ہندو مت، بوآ کرکٹ، تریخ ، لسٹاں

نامزدگی: چنویں لیکھ (چنویں لسٹ) · ودھیا لیکھ ·

اج دا دن

اج: اتوار، ۲۸ مئی ۲۰۲۳ عیسوی بمطابق ۸ ذوالقعدہ ۱۴۴۴ ہجری (متناسق عالمی وقت)

1998ء – پاکستان نے چاغی (بلوچستان) ميں پنج ايٹمی دھماکے ک‏ر ک‏ے اپنے ايٹمی طاقت ہونے دا اعلان کيا۔
2008ء – نیپال وچ 240 سالہ پادشاہت دا خاتمہ، نیپال وچ منتخب آئین ساز اسمبلی د‏‏ی طرف تو‏ں جمہوریت دا نفاظ۔
1995ء روس وچ زلزلے تو‏ں دوہزار افراد ہلاک ہوئے

جم

1974ء – مصباح الحق، پاکستانی کرکٹ کھلاڑی

1966ء – تنظیم الفردوس، پاکستان وچ اردو زبان د‏‏ی اک استاد، محقق تے مصنفہ نيں۔

تعطیلات تے تہوار

1998ء پاکستان نے کامیاب ایٹمی تجربہ کيتا۔
1919ء آرمینیا نے آزادی دا اعلان کیا
1918ء جمہوریہ آذربائیجان نے آزادی دا اعلان کیا
1674ء جرمنی نے فرانس دے خلاف جنگ دا اعلان کیا

→ پچھلا دن – اگلا دن ←
مئی دے چُنویں واقعات – ہور دن...'

اج دیاں مورتاں

مغل راج دا لہور

شالیمار باغ	عالمگیری دروازہ	بادشاہی مسجد

کیہ تسیں لکھنا چاہندے او؟

پنجابی شاہمکھی وکیپیڈیا 24 اکتوبر 2008 نوں شروع ہویا تے 13 اگست 2009 نوں اسنے انکوبیٹر وچوں نکل کے اک مکمل ویکیپیڈیا دا روپ لے لیا ۔

پنجابی ویکیپیڈیا اتےاس ویلے۶۹,۶۸۰ لیکھ موجود نیں، جے تسیں وی کسےموضوع اتے لیکھ لکھنا چاہندے او تاں پہلے اس صفحۂ تلاش اتے جا کر عنوان لکھو تے تلاش کرن دی کوشش کرو، ممکن اے تواڈا مطلوبہ لیکھ پہلے توں موجود ہوۓ۔ جے لیکھ موجود نہ ہوۓ تاں تھلویں خانے چ سرنامہ لکھو تے نواں لیکھ تحریر کرو ۔

وکیپیڈیا وچ لبھو

	مڈھلی سائنس فلكیات · بیالوجی · زمین دی سائنس · جیومیٹری · سٹیٹ · جیون پڑھت · فزکس · ریاضی · کیمسٹری · جغرافیہ
	جانکاری سائنس کمیونیکیشن · اکنامکس · دوائی · کمپیوٹر· قنون· ٹیکنالوجی · وائی بیجی · انجینرنگ
	ادب ساہت · آثار قدیمہ · تريخ · اسلام دی تریخ· مذاہب تے عقیدے· نفسیات · بولیاں · سماج · فلاسفی
	سوہنے کم معماری · ناچ· کھیڈ· پینٹنگ · ساہت · موسیقی · فلم