علی بن ابی طالب (599–661) رجب دی 13 تاریخ نوں شہر مکہ چ خانہ کعبہ وچ پیدا ہوئے۔ آپ دے والد دا نام ابوطالب تے والدہ دا نام فاطمہ بنت اسد ا ے۔ آپ دی پیدائش خانہ کعبہ دے اندر 13 رجب بروز جمعہ 30 عام الفیل نوں ہوئی۔ علی، پیغمبر اسلام ﷺ دے چچا زاد بھائی نیں بچپن چ پیغمبر دے گھر آئے تے اوتھے پرورش پائی۔ پیغمبر دی زیر نگرانی آپ دی تربیت ہوئی ۔ حضرت علی پہلے بچے سن جنہاں نے اسلام قبول کیتا۔ آپ دی عمر اس وقت تقریباً دس یا گیارہ سال سی ۔
مدینہ چ آکے پیغمبر ﷺ نوں مخالف گروہ نے آرام نال بیٹھن نہ دتا ۔آپ دے اوہ پیرو جو مکہ وچ سن انھاں نوں طرح طرح دیاں تکلیفاں دتیاں جان لگیاں بعض نوں قتل کیتا۔ بعض نوں قید کیتا تے بعض نوں زد وکوب کیتا تے تکلیفاں پہنچائیاں۔پہلے ابو جہل تے غزوہ بدر دے بعد ابوسفیان دی قیادت چ مشرکینِ مکہ نے جنگی تیاریاں کیتیاں ، ایہو نہیں بلکہ اسلحہ تے فوج جمع کر کے خود رسول دے خلاف مدینہ اتے چڑھائی کردتی، اس موقع اتے رسول ﷺ دا اخلاقی فرض سی کہ اوہ مدینہ والےآں دے گھراں دی حفاظت کردے جنھاں نے کہ آپ نوں انتہائی ناگوار حالات وچ پنا ہ دتی سی تے آپ دی نصرت وامداد دا وعدہ کیتا سی ،آپ نےا یہ کسے طرح پسند نہ کیتا کہ آپ شہر دے اندرر کے مقابلہ کرن تے دشمن نوں ایہ موقع دین کہ اوہ مدینہ دی پر امن ابادی تے عورتاں تے بچےآں نوں وی پریشان کرسکے۔ گو آپ دے نالتعدادبہت گھٹ سی لیکن صرف تن سو تیرہ آدمی سن ،ہتھیار وی نہ سن مگر آپ نے ایہ طے کرلیا کہ آپ باہر نکل کے دشمن نال مقابلہ کرن گے چنانچہ پہلی لڑائی اسلام دی ہوئی۔ جو غزوہ بدر دے نام توں مشہور اے ۔ اس لڑائی وچ زیادہ رسول نے اپنے عزیزےآں نوں خطرے وچ پایا چنانچہ آپ دے چچا زاد بھائی عبیدہ ابن حارث ابن عبدالمطلب اس جنگ وچ شہید ہوئے۔ علی ابن ابو طالب علیہ السلام نوں جنگ دا ایہ پہلا تجربہ سی ۔25 سال دی عمر سی مگر جنگ دی فتح دا سہرا علی بن ابی طالب دے سر رہا۔جنے مشرکین قتل ہوئے سن انہاں وچوں ادھے مجاہدین دے ہتھوں قتل ہوئے سن ۔ اس دے بعد غزوہ احد، غزوہ خندق، غزوہ خیبر تے غزوہ حنین ایہ اوہ وڈیاں لڑائیاں نیں جن ہاں وچ علی بن ابی طالب نے رسول ﷺ دے ساتھ رہ کے اپنی بے نظیر بہادری دے جوہر دکھائے ۔ تقریباًانہاں ساریاں لڑائیاں وچ علی بن ابی طالب نوں علمداری دا عہدہ وی حاصل رہا۔ اس دے علاوہ بہت ساریاں لڑائیاں ایسیاں سن جنہاں وچ رسول ﷺ نے علی بن ابی طالب نوں تنہا بھیجیا ۔ انہاں ساریاں لڑائیاں وچ علی بن ابی طالب نے بڑی بہادری تے ثابت قدمی دکھائی تے انتہائی استقلال، تحمّل تے شرافت نفس توں کم لیا جس دا اقرار خود انہاں دےدشمن وی کرتے سن ۔ غزوہ خندق وچ دشمن دے سبتوں وڈےسورما عمر وبن عبدود نوں جدوں آپ نے مغلوب کر لیا تے اس دا سر کٹن لئی اس دے سینے اتے بیٹھے تو اس نے آپ دےچہرے اتے لعب دہن پ سٹیا ، آ پ نوں غصہ آگیا تے آپ اس دے سینے اتوں اتر ائے۔ صرف اس خیال توں کہ اگر غصّے وچ اس نوں قتل کیتا تو ایہ عمل محض خدا دی راہ وچ نہ ہوئے گا بلکہ خواہش نفس دے مطابق ہوئے گا۔ کچھ دیر دے بعد آپ نے اس نوں قتل کیتا، اس زمانے وچ دشمن نوں ذلیل کرن لئی اس دی لاش برہنہ کردیندے سن مگر علی بن ابی طالب نے اس دی زرہ نہیں اُتاری اگرچہ اوہ بہت قیمتی سی ۔چنانچہ اس دی بہن جب اپنے بھائی دی لاش اتے آئی تو اس نے کہیا کہ کسے ہور نے میرے بھائی نوں قتل کیتا ہندا تاں میں عمر بھر روندی مگر مینوں ایہ دیکھ کے صبر آگیا کہ اس دا قاتل علی بن ابی طالب ورگا شریف انسان اے جس نے اپنے دشمن دی لاش دی توہین گوارا نہیں کیتی۔ آپ نے کدی دشمن دیاں عورتاں یا بچّےآں اتے ہتھ نہیں چکیا تے کدی مالِ غنیمت ول رخ نہیں کیتا۔
خلیفہ چہارم سیدنا حضرت علی المرتضٰی(رضی اللہُ عنہ)کو ”السابقون الاولون“ماں وی خاص مقام تے درجہ حاصل اے، آپ(رضی اللہُ عنہ) ”بیعتِ رضوان“ تے ”اصحابِ بدر“ماں شامل رہے- آپ(رضی اللہُ عنہ)”عشرہ مبشرہ“جداں خوش نصیب صحابہ کرام (رضوان اللہِ علیھم اجمعین)ماں وی شامل نيں جنہاں نوں حضور (ﷺ) نے دنیا وچ ہی جنت دی بشارت تے خوشخبری دی-مکی زندگی وچ آپ (رضی اللہُ عنہ)ہر قسم دے آزمائشاں وچ حضور پاک(ﷺ)کے نال شانہ بشانہ رہے-آپ (رضی اللہُ عنہ)کا نسب حضور(ﷺ)کے بہت نیڑے اے ،آپ (رضی اللہُ عنہ)رسول اللہ (ﷺ)چچا دےبیٹے تے سیدہ خاتون جنت حضرت بی بی فاطمۃ الزہراء(رضی اللہُ عنہ) دے شوہر ہونے دی بنا اُتے آپ (ﷺ)کے دامادتھے-اس دے نال نال آپ (رضی اللہُ عنہ)کے والد حضرت ابو طالب تے حضور (ﷺ)کے والد ماجد حضرت عبد اللہ دونے حقیقی بھائی نيں-حضرت علی(رضی اللہُ عنہ)کو ایہ سعادت حاصل سی کہ آپ(رضی اللہُ عنہ)کی ابتدائی تربیت تے پرورش آقاپاک (ﷺ)نے فرمائی جداں کہ’’السيرة النبوية لابن هشام‘‘ماں مذکور اے کہ:
ویکیپیڈیا ورتوں کار جاں ورتنوالے اوہ لوک نیں جہڑۓ ویکیپیڈیا چ اپنا کھاتہ بناندے نیں، اس چ لکھن تے سنوارن دا کم کردے نیں تے انسائیکلوپیڈیا دی بہتری لئی اس چ لیکھ لکھن ، کیٹاگریاں بنان تے ہور دوجے کم کرن چ لگے ہوئے نیں۔ تے ویکیپیڈیا نوں ہر لحاظ نال اک کُھلا انسائیکلوپیڈیا دی شکل دین لئی اج دوجے نوں تعاون دیندے نیں۔
پنجابی ویکیپیڈیا ورتن والےآں دی گنتی ہن تک ۳۰,۱۶۶ ہوچکی اے۔ پر اینہاں چوں اک گھٹ گنتی ای مستقل پابندی نال اس منصوبہ چ شریک اے۔ اس توں وکھ غیر اندراج ہوئے ویکیپیڈیا ورتن والےآں دی اک وڈی گنتی اے جو اس منصوبہ چ کدی کدی شریک ہندی اے۔
ویکیپیڈیا دا حصہ بنو!
ویکیپیڈیا اک آزاد انسائیکلوپیڈیا اے جہڑا وکھ وکھ بولیاں چ اے تے جس چ اسیں سارے رل مل کے لکھدے آں تے رل مل کے اسنون سنواردے آں ۔ منصوبۂ ویکیپیڈیا دی شروعات جنوری ۲۰۰۱ چ ہوئی، جدونکہ پنجابی ویکیپیڈیا دا مڈھ اکتوبر ۲۰۰۸ نوں انکیوبیٹر وچ رکھیا تے ۱۳ اگست ۲۰۰۹ نوں اینوں نارمل کر دتا گیا۔۔ فی الحال اس ویکیپیڈیا چ پنجابی دے ۶۴,۱۴۱لیکھ موجود نیں۔
… جے فرڈیننڈ میگلان نے پہلی بار کرہ ارض دا بحری چکر مکمل کرن دی کوشش کیتی، پر اوہ فلپائن دے لاگے مر گیا تاں اس دے جہاز اُپر موجود اک دوسرے مہم جو خوان سباسٹین ایلکانو نے اس بیڑے دی اگوائی کیتی تے اینج اوہ پہلا شخص بن گیا جس دی سرکردگی چ انسان نے زمین دے دوالے پہلا بحری سفر مکمل کیتا۔
...جے انسان دے خون دی اک بوند وچّ 250 ارب سیل(خلیئے) ہندے ہن۔
...جے Dreamt انگریزی دا اکو-اک شبد ہے، جو 'mt' نال ختم ہندا اے۔
...جے چوہا، اوٹھ توں وی زیادہ دیر پانی بناں رہِ سکدا اے۔
...جے ساڈے دماغ دا کھبا حصہ ساڈے جسم دے سجے حصے نوں، اتے دماغ دا سجا حصہ جسم دے کھبے حصے نوں کنٹرول کردا اے۔
...جے اٹلی دے قومی جھنڈے دا ڈزائن نپولیئن نے تیار کیتا سی۔
اج کل دیاں خبراں
سمندری طوفان ایڈا نے گھٹ توں گھٹ 70 افراد دی جان لے لی تے ریاستہائے متحدہ دے خلیج ساحل تے وسط بحر اوقیانوس دے علاقےآں وچ سیلاب (تصویر وچ ) دا سبب بندا اے ، جس دی وجہ توں بجلی دی وڈے پیمانے اُتے بندش ہُندی اے۔
افغانستان توں انخلا دے دوران، کابل دے حامد کرزئی بین الاقوامی ہوائی اڈے اُتے اک خودکش دھمادے ميں گھٹ توں گھٹ 182 افراد ہلاک ہو گئے۔
عام طور اتے پنجابی چ: انگریزی لفظ Script لئی لفظ رسم الخط ورتیا جاندا اے پر پنجابی چ :رسم الخط لئیلپی لفظ اے جسنوں ورتن دی لوڑ اے ایہ لفظ: لپیپنجابی وچ رسم الخط دا ودھیا بدل اے۔ اس لفظ نوں ورتیا چاہدا اے۔
اج دی گل
پنجابی بولی نوں قومانتری پدھر اتے لیاون لئی سانوں پنجابی چ لکھن تے پڑھن دی کوشش کرنی چاہیدی اے!
پنجابی شاہمکھی وکیپیڈیا 24 اکتوبر 2008 نوں شروع ہویا تے 13 اگست 2009 نوں اسنے انکوبیٹر وچوں نکل کے اک مکمل ویکیپیڈیا دا روپ لے لیا ۔
پنجابی ویکیپیڈیا اتےاس ویلے۶۴,۱۴۱ لیکھ موجود نیں، جے تسیں وی کسےموضوع اتے لیکھ لکھنا چاہندے او تاں پہلے اس صفحۂ تلاش اتے جا کر عنوان لکھو تے تلاش کرن دی کوشش کرو، ممکن اے تواڈا مطلوبہ لیکھ پہلے توں موجود ہوۓ۔ جے لیکھ موجود نہ ہوۓ تاں تھلویں خانے چ سرنامہ لکھو تے نواں لیکھ تحریر کرو ۔
ویکیپیڈیا دنیا دیاں وکھ وکھ بولیاں چ اکو ویلے لکھیا جاندا اے ۔ اصل ویکیپیڈیا دی شروعات انگریزی چ2001 (2001) چ ہوئیا۔ پنجابی ویکیپیڈیا اتے حالے تک۶۴,۱۴۱ لیکھ نیں۔
بوہت سارے ہور ویکیپیڈیا وی موجود نیں؛ جنہاں چوں کچھ وڈے ویکیپیڈیا تھلویں نیں:
.jpg)
.jpg)
تے 