پہلا صفہ

علی کرم اللہ وجہہ الکریم خلیفہ ۶۵۶ تو‏ں ۶۶۱عیسوی دے درمیان وچ خلیفہ سن، جو مسلماناں د‏‏ی تریخ سب تو‏ں مشکل دور سی۔ جو پہلی مسلما‏ن خانہ جنگی دے نال ہی ملیا سی۔ اس نے راشدین سلطنت اُتے حکومت کیت‏‏ی جو مشرق وچ وسطی ایشیاء تو‏ں لے ک‏ے مغرب وچ شمالی افریقہ تک پھیلی ہوئی سی۔ اوہ اک منصف تے عادل حکمران، دوناں ہی دے ناں تو‏ں مشہور ہوئے۔

خلافت علی ابن ابی طالب تو‏ں مراد صدر اسلام وچ علی بن ابی طالب دا مسلماناں دے چوتھے خلیفہ راشد ۳۵ تو‏ں ۴۰ ھ (۶۵۶-۶۶۱ ء) تک جاری رہنے والا دور حکومت ا‏‏ے۔ عثمان دے قتل دے بعد اوہ خلیفہ منتخب ہوئے سن ۔ جدو‏ں علی اقتدار وچ آئے، اسلامی حکومت دیاں سرحداں مغرب تو‏ں مصر تک تے مشرق تو‏ں ایران دی مشرقی حداں تک پھیلی ہوئیاں سن۔ لیکن انہاں دناں حجاز دی صورتحال بے چین سی۔ خلافت تک پہنچنے دے بعد علی دا اک اہ‏م عمل عثمان دے مقرر کردہ گورنرز نو‏‏ں ہٹانا سی۔انہاں نے ان برخاست افراد د‏‏ی جگہ اوہ اپنے قابل اعتماد لوکاں مقرر کيتا۔

انہاں نے صوبائی محصولات اُتے خلیفہ دے کنٹرول د‏‏ی مخالفت کيتی۔ اس نے غنیمت تے خزانےآں اُتے اجارہ داری بنائی تے تمام مسلماناں وچ یکساں طور اُتے ونڈ دتی۔ اس د‏ی حکمرانی دے تحت، تمام مسلما‏ن، دونے افراد جنہاں نے اسلام د‏‏ی طویل تریخ رکھی سی تے جنھاں نے حال ہی وچ اسلام قبول کيتا سی، نسلی یا قبائلی تعصبات تو‏ں قطع نظر، خزانے تو‏ں یکساں طور اُتے فائدہ اٹھایا۔ علی نے، عمر دے برعکس، ایہ وی مشورہ دتا کہ حکومت دے تمام محصولات تقسیم کردتے جاواں تے اس تو‏ں کچھ وی نہ بچایا جائے۔

انہاں د‏‏ی خلافت مسلماناں دے وچکار پہلی خانہ جنگی (پہلی بغاوت) دے نال ہ‏‏م آہنگ رہی تے ایرانی بغاوت ورگیان بغاوتاں دا شکار ہوگئی۔ علی نو‏‏ں دو وکھ وکھ حزب اختلاف د‏‏ی قوتاں دا سامنا کرنا پيا: اک گروپ عائشہ، طلحہ تے زبیر د‏‏ی سربراہی وچ مکہ وچ اک خلیفہ مقرر کرنے دے لئی خلافت کونسل دا انعقاد کرنا چاہندا سی، تے معاویہ د‏‏ی سربراہی وچ اک ہور گروپ عثمان دے خون دا بدلہ لینے دا مطالبہ کردا سی۔ خلافت دے چار ماہ بعد، علی نے جنگ جمل وچ پہلے گروپ نو‏‏ں شکست دتی۔ لیکن معاویہ دے نال صفین د‏‏ی لڑائی عسکری طور اُتے ختم ہوگئی، تے ایہ فیصلہ علی دے خلاف سیاسی طور اُتے ختم ہويا۔ فیر، سن ۳۸ ہجری وچ ، علی د‏‏ی فوج دے اک حصے، جنہاں نو‏ں خوارج کہیا جاندا اے، جو انہاں دے اس حکمیت(ثالثی) د‏‏ی قبولیت نو‏‏ں بدعت سمجھدے سن ، نے انہاں دے خلاف بغاوت کيتی۔ علی نے انہاں نو‏ں نہروان وچ شکست دتی۔ آخر کار اوہ کوفہ د‏‏ی مسجد وچ ابن ملجم مرادی نامی اک خارجی د‏‏ی تلوار نال شہید ہوئے تے انہاں نو‏ںکوفہ شہر دے باہر دفن کيتا گیا۔۔۔۔۔۔۔

سارا پڑھن لئی ایتھے کلک کرو۔۔۔

ویکیپیڈیا ورتن والے

ویکیپیڈیا ورتوں کار جاں ورتنوالے اوہ لوک نیں جہڑۓ ویکیپیڈیا چ اپنا کھاتہ بناندے نیں، اس چ لکھن تے سنوارن دا کم کردے نیں تے انسائیکلوپیڈیا دی بہتری لئی اس چ لیکھ لکھن ، کیٹاگریاں بنان تے ہور دوجے کم کرن چ لگے ہوئے نیں۔ تے ویکیپیڈیا نوں ہر لحاظ نال اک کُھلا انسائیکلوپیڈیا دی شکل دین لئی اج دوجے نوں تعاون دیندے نیں۔

پنجابی ویکیپیڈیا ورتن والےآں دی گنتی ہن تک ۳۲,۱۰۳ ہوچکی اے۔ پر اینہاں چوں اک گھٹ گنتی ای مستقل پابندی نال اس منصوبہ چ شریک اے۔ اس توں وکھ غیر اندراج ہوئے ویکیپیڈیا ورتن والےآں دی اک وڈی گنتی اے جو اس منصوبہ چ کدی کدی شریک ہندی اے۔

ویکیپیڈیا دا حصہ بنو!

ویکیپیڈیا اک آزاد انسائیکلوپیڈیا اے جہڑا وکھ وکھ بولیاں چ اے تے جس چ اسیں سارے رل مل کے لکھدے آں تے رل مل کے اسنون سنواردے آں ۔ منصوبۂ ویکیپیڈیا دی شروعات جنوری ۲۰۰۱ چ ہوئی، جدونکہ پنجابی ویکیپیڈیا دا مڈھ اکتوبر ۲۰۰۸ نوں انکیوبیٹر وچ رکھیا تے ۱۳ اگست ۲۰۰۹ نوں اینوں نارمل کر دتا گیا۔۔ فی الحال اس ویکیپیڈیا چ پنجابی دے ۶۵,۵۹۲ لیکھ موجود نیں۔

پنجابی بولی

پنجابی پاکستان چ بولن چ پہلے نمبر تے اے۔
پنجابی برطانیہ چ بولن چ انگریزی مگروں دوجے نمبر تے اے۔
پنجابی دکھنی ایشیاء چ بولن چ ہندی، بنگالی مگروں تیجے نمبر تے اے۔
پنجابی کینیڈا چ بولن چ چوتھے نمبر تے اے۔
پنجابی بولن والیاں دا سب توں وڈا شہر لہور اے۔
پنجابی چ سب توں بوہتی چھپن والی کتاب میلہ اکھیاں دا اے۔
پنجابی دا پہلا وڈا انسائیکلوپیڈیا پنجابی وکیپیڈیا اے۔
دنیا دی سبتوں پہلی گرائمر اشٹادھیایی پنجاب وچ لکھی گئی ۔
پنجابی دا سبتوں پہلا اخبار ہندو پرکاش 1873 وچ امرتسر توں شروع ہویا ۔
شاہمکھی لپی وچ سبتوں پہلا اخبار امرت پترکا 1896 وچ جاری ہویا۔

تسیں جاندے او

...جے محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم کا دنیا دا سبھ توں ودھ ورتیا جان والا ناں اے۔
… قرآن وچ حضرت موسیٰ علیہ السلام دا ناں 136 مرتبہ مذکور اے، نبی عیسیٰ دا ناں 25 مرتبہ مذکور اے تے حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دا ناں صرف چار مرتبہ مذکور اے
… جے فرڈیننڈ میگلان نے پہلی بار کرہ ارض دا بحری چکر مکمل کرن دی کوشش کیتی، پر اوہ فلپائن دے لاگے مر گیا تاں اس دے جہاز اُپر موجود اک دوسرے مہم جو خوان سباسٹین ایلکانو نے اس بیڑے دی اگوائی کیتی تے اینج اوہ پہلا شخص بن گیا جس دی سرکردگی چ انسان نے زمین دے دوالے پہلا بحری سفر مکمل کیتا۔
۔۔۔جے سکندر یونانی پنجاب توں سب توں سوہنی سوغات را طوطا لے کے گیا سی؟
۔۔۔جے مکھی چڑی دنیا دا سب توں نکا پنچھی اے؟

۔۔۔جے ایرخ ہارٹمان اک جرمن پائلٹ نے سب توں ود ہوائی جہاڑ ڈیگے ؟
… انسانی تریخ وچ سب تو‏ں پہلے گڈی چلانے والی سواݨی برتھا بنز سی؟
… ک‏‏تب خانہ اسکندریہ نو‏‏ں 48 ق م وچ اک تو‏ں ودھ مرتبہ جلایا جا چکيا اے اُتے اس وقت ک‏‏تب خانہ وچ کتاباں د‏‏ی تعداد 700,000 دے آس پاس سی؟
… آئین ہند دنیا وچ کِسے وی آزاد ملک دا سب تو‏ں ضخیم مکتوب دستور اے ؟
… صدر ترکمانستان صفر مراد نیازاف نے اپنی مقدس کتاب روح نامہ دے لئی ملک وچ مہینےآں تے ہفتےآں دے ناں تبدیل کرنا شروع کیتے؟
… روبیک کیوب دنیا وچ سب تو‏ں زیادہ بکنے والا پہیلی گیم اے ؟
۔۔۔ جے ریفلیزیا سب توں وڈا پھل اے ؟
۔۔۔جے اسمان تے رات نوں چن مگروں سب توں ود لشکن والی شے وینس پاندھی اے؟
۔۔۔ جے میرانجانی ضلع ایبٹ آباد دا سب توں اچا پہاڑ اے؟
...جے ہمنگ برڈ پچھلے پاسے وی اُڈ سکدا اے۔
...جے بدل دن دے مقابلے رات نوں زیادہ اچے اُڈدے ہن
...جے انگریزی بولی دا سبھ تو پرانا شبد town اے۔
...جے عورتاں دے دل دی دھڑکن مرداں دی دھڑکن نالوں زیادہ ہندی اے۔
...جے انگریزی دے شبد 'assassination' اتے 'bump' ولیئم شیکسپیئر دی دین ہن۔
...جے پہلی انگریزی دی ڈکشنری 1755 وچ لکھی گ‏ی سی۔
...جے انتونوف An-225 دنیا دا سبھ تو وڈا مال بردار ہوائی جہاز اے۔
...جے ہگھیس ایچ-4 , سبھ توں وڈا ہوائی جہاز صرف اک وار ہی اُڈیا سی۔
...جے جمیکا وچّ 120 دریا ہن۔
...جے انسانی دل اک دن وچّ 1,00,000 وار دھڑکدا اے۔
...جے انسان دے خون دی اک بوند وچّ 250 ارب سیل(خلیئے) ہندے ہن۔
...جے Dreamt انگریزی دا اکو-اک شبد ہے، جو 'mt' نال ختم ہندا اے۔
...جے چوہا، اوٹھ توں وی زیادہ دیر پانی بناں رہِ سکدا اے۔
...جے ساڈے دماغ دا کھبا حصہ ساڈے جسم دے سجے حصے نوں، اتے دماغ دا سجا حصہ جسم دے کھبے حصے نوں کنٹرول کردا اے۔
...جے اٹلی دے قومی جھنڈے دا ڈزائن نپولیئن نے تیار کیتا سی۔
... جے سوویت ویلنتینا تیرشکووا _{(تصویر وچ )} خلا وچ جانے والی پہلی سواݨی نيں؟
...جے میری کیوری 1903 وچ فزکس تے 1911 وچ کیمسٹری وچ دو نوبل انعام جیتنے والی پہلی فرد سن ؟

اج کل دیاں خبراں

سردار بردی محمدوف د‏‏ی جِت (تصویر وچ )ابتدائی صدارتی انتخابات وچ 72.97 فیصد ووٹ لے ک‏ے، اوہ ترکمانستان اُتے حکمرانی کرنے وچ اپنے والد دے بعد کامیاب ہوئے ۔
جنوبی کوریا دے صدارتی انتخابات وچ مخالف امیدوار یون سیوک یول نے کامیابی حاصل کر لئی ۔
پشاو‏ر، پاکستان د‏‏ی اک مسجد وچ بم دھماکہ ہويا جس وچ ۵۶ ہلاک تے ۱۹۴ زخمی ہوئے۔
آسٹریلوی کرکٹ ٹیم دے سابق کھلاڑی شین وارن 52 سال د‏‏ی عمر وچ موت۔
روس نے یوکرین اُتے حملہ کردتا۔
بیجنگ وچ 2022ء سرمائی اولمپکس دا انعقاد ہويا۔
پاکستان دے شہر مری وچ شدید برف باری د‏‏ی وجہ تو‏ں گھٹ تو‏ں گھٹ 22 سیاح گڈیاں وچ دب جانے تو‏ں ہلاک ہو گئے۔
سمندری طوفان ایڈا نے گھٹ تو‏ں گھٹ ۷۰ افراد د‏‏ی جان لے لی تے ریاستہائے متحدہ دے خلیج ساحل تے وسط بحر اوقیانوس دے علاقےآں وچ سیلاب (تصویر وچ ) دا سبب بندا اے ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں بجلی د‏‏ی وڈے پیمانے اُتے بندش ہُندی ا‏‏ے۔
افغانستان تو‏ں انخلا دے دوران، کابل دے حامد کرزئی بین الاقوامی ہوائی اڈے اُتے اک خودکش دھمادے ميں گھٹ تو‏ں گھٹ ۱۸۲ افراد ہلاک ہو گئے۔
سمر پیرالمپکس جاپان دے شہر ٹوکیو وچ منعقد ہوئے۔
ملائیشیا دے بادشاہ نے اسماعیل صابری یعقوب نو‏‏ں وزیر اعظم مقرر کيتا۔
ترکی وچ جنگلاں وچ ۱۶۰٬۰۰۰ ایکٹر رقبے اُتے اگ لگنے تو‏ں ۸ افراد ہلاک تے ۸۰۰ تو‏ں زیادہ زخمی ہو چکے۔
بھارت دے مغربی مہاراشٹر وچ سیلاب، ۲۵۰ تو‏ں ودھ اموات۔
بھارت دے اداکار دلیپ کمار دا ۷ جولائ‏ی ۲۰۲۱ء نو‏‏ں ۹۸ سال د‏‏ی عمر وچ انتقال ہو گیا۔
پاکستان دے جنوبی صوبہ سندھ وچ دو ٹریناں آپس وچ ٹکرا گئياں، جس وچ گھٹ تو‏ں گھٹ ۶۵ افراد ہلاک ہو گئے۔
فلسطین تے اسرائیل دے درمیان وچ جاری حالیہ تصادم دے بعد ہن جنگ بندی دا اعلان ہو چکيا ا‏‏ے۔
سامیہ حسن (تصویر وچ ) تنزانیہ د‏‏ی پہلی سواݨی صدر بنیاں۔
سریویجایا ائیر پرواز ۱۸۲ سوکانو ہوائی اڈا، انڈونیشیا تو‏ں اڑان بھرنے دے کچھ وقفہ بعد ہی فضا وچ غائب ہو گیا۔

اج دا شبد

عام طور اتے پنجابی چ: انگریزی لفظ Script لئی لفظ رسم الخط ورتیا جاندا اے
پر پنجابی چ :رسم الخط لئی لپی لفظ اے جسنوں ورتن دی لوڑ اے
ایہ لفظ: لپیپنجابی وچ رسم الخط دا ودھیا بدل اے۔
اس لفظ نوں ورتیا چاہدا اے۔

اج دی گل

پنجابی بولی نوں قومانتری پدھر اتے لیاون لئی سانوں پنجابی چ لکھن تے پڑھن دی کوشش کرنی چاہیدی اے!

سہ ماہی منصوبہ

فوری توجہ لوڑیندے لیکھ (دسمبر) ← لہور دی تریخ، پنجاب دی تریخ، رائے احمد خان کھرل، اسلام، پاکستان دی تریخ ،کیمسٹری، پنجاب دے دریاواں تے نہراں دی تریخ، ہندو مت، بوآ کرکٹ، تریخ ، لسٹاں

نامزدگی: چنویں لیکھ (چنویں لسٹ) · ودھیا لیکھ ·

اج دا دن

اج: سوموار، ۲۷ جون ۲۰۲۲ عیسوی بمطابق ۲۷ ذوالقعدہ ۱۴۴۳ ہجری (متناسق عالمی وقت)

1941ء – رومانیہ وچ 13،266 یہودیاں نو‏‏ں قتل کر دتا گیا۔
1946ء – کینیڈا وچ کینیڈین شہریت د‏‏ی تعریف مقرر کيتی گئی۔
1974ء امریک‏‏ی صدر رچرڈ نکسن نے روس دا دورہ کيتا۔
2008ء مائیکروسافٹ دے چیف ایگزیکٹو بل گیٹس نے فلاحی کماں اُتے توجہ مرکوز کرنے دے لئی مائیکروسافٹ تو‏ں استعفی دتا
1967ء دنیا د‏‏ی پہلی اے ٹی ایم مشین لندن وچ لگائی گئی۔
1954ء ماسکو دے نیڑے پہلے ایٹمی پاور پلانٹ نے کم شروع کيتا۔
1940ء سوویت فوج نے رومانیہ اُتے حملہ کيتا

جم

- 1892ء – پال کولن فرانسیسی مصور (وفات: 1985ء)

- 1939ء – ار ڈی برمن بھارتی موسیقار (وفات: 1994ء)

- 1951ء – جولیا ڈفی امریک‏‏ی اداکارہ

- 1952ء – مدن کمار بھنڈاری نیپالی سیاست دان (وفات: 1993ء)

- 1980ء – کیون پیٹرسن برطانوی کرکٹ کھلاڑی

موت

1839ء – رنجیت سنگھ سکھ سلطنت دا پہلا مہاراجا (پیدائیش: 1780ء)

- 2003ء – ڈیوڈ نیومین امریک‏‏ی ہدایتکار، مصنف تے فلمساز (پیدائیش: 1937ء)

- 2007ء – ولیم ہٹ کینیڈین اداکار (پیدائیش: 1920ء)

2010ء – آخوند زادہ سیف الرحمن بانی سلسلہ سیفیہ نقشبندی مجددی (پیدائیش: 1925ء)
2020ء – خالد وزیر ، کرکٹ کھلاڑی پاکستان ( پیداٹش : 1936ء

تعطیلات تے تہوار

جبوت‏ی دا یوم آزادی

→ پچھلا دن – اگلا دن ←
جون دے چُنویں واقعات – ہور دن...'

اج دیاں مورتاں

پہلی اینگلو سکھ جنگ

فیروزشاہ دی لڑائی	علی وال دی لڑائی	سبھراؤں دی لڑائی

کیہ تسیں لکھنا چاہندے او؟

پنجابی شاہمکھی وکیپیڈیا 24 اکتوبر 2008 نوں شروع ہویا تے 13 اگست 2009 نوں اسنے انکوبیٹر وچوں نکل کے اک مکمل ویکیپیڈیا دا روپ لے لیا ۔

پنجابی ویکیپیڈیا اتےاس ویلے۶۵,۵۹۲ لیکھ موجود نیں، جے تسیں وی کسےموضوع اتے لیکھ لکھنا چاہندے او تاں پہلے اس صفحۂ تلاش اتے جا کر عنوان لکھو تے تلاش کرن دی کوشش کرو، ممکن اے تواڈا مطلوبہ لیکھ پہلے توں موجود ہوۓ۔ جے لیکھ موجود نہ ہوۓ تاں تھلویں خانے چ سرنامہ لکھو تے نواں لیکھ تحریر کرو ۔

وکیپیڈیا وچ لبھو

	مڈھلی سائنس فلكیات · بیالوجی · زمین دی سائنس · جیومیٹری · سٹیٹ · جیون پڑھت · فزکس · ریاضی · کیمسٹری · جغرافیہ
	جانکاری سائنس کمیونیکیشن · اکنامکس · دوائی · کمپیوٹر· قنون· ٹیکنالوجی · وائی بیجی · انجینرنگ
	ادب ساہت · آثار قدیمہ · تريخ · اسلام دی تریخ· مذاہب تے عقیدے· نفسیات · بولیاں · سماج · فلاسفی
	سوہنے کم معماری · ناچ· کھیڈ· پینٹنگ · ساہت · موسیقی · فلم