درپردہ یہودیت

ہسپانیہ وچ مارانوس اُتے بنی تصویر جو عہدِ باز پرس وچ یہودیاں دتی عید فسح دتی خفیہ تنیڑے لیل ہسیدر (לֵיל הַסֵּדֶר) دتی نقشہ کشی کردتی اے۔ از قلم موشیہ میمون

در پردہ یہودیت جاں مخفی یہودیت (انگریزی: Crypto-Judaism) بظاہر دوسرے مذہب دی پیروی کرنا لیکن درحقیقت اندر ای اندر یہودیت دی تقلید کرنے دا ناں اے۔ اس طرز دی یہودیت اُتے عمل پیرا شخص نوں ”در پردہ/مخفی یہودی“ کہیا جاندا اے۔

اصطلاح وچ در پردہ جاں مخفی یہودی دا اطلاق اسپین دے انہاں یہودیاں اُتے ہُندا اے جو خود نوں کاتھولک مسیحیت دا پیرو ظاہر کر دے سن،^[۱]^[۲]^[۳]^[۴]^[۵] انہاں آنوسیم جاں مارانوس کہیا جادا سی۔

اوہ یہودی جنہاں نے چودہواں تے پندرہواں صدی وچ اسپین وچ باضابطہ طور اُتے مذہب بدلا انہاں نو مسیحی کہیا گیا، لیکن انہاں عموماً ”کنورسو“ کہیا جادا سی۔ اسپین تے پرتگال نے قانون سازی کر دے انہاں دے حقوق انہاں دے آبائی وطناں تے کالونیاں تک محدود کر دتے؛ صرف مسیحیاں نوں عالم جدید وچ جانے دی اجازت سی۔ باز پُرس دے خطراں دے باوجود کئی ”کنورسوواں“ نے خفیہ طور اُتے تے محتاط طریقے توں یہودی رسوم ادا کرنا جاری رکھیا^[۶]^[۷]^[۸]، جداں کہ سینٹا ایسٹریکا کا تہوار۔

سنہ 1492ء دے فرمان الحمرا دے بعد کئی کنورسوواں (جنہاں چوئتا وی کہیا گیا) نے اسپینی دور دے جزائر بلیبار وچ خود نوں رومی کاتھولک ظاہر کیتا لیکن اوہ حقیقت وچ یہودیت دے معتقد سن، ایتھے تک کہ انہاں نے اسپین دے محکمہ تفتیش دے سامنے وی خود نوں رومی کاتھولک ای ظاہر کیدا سی۔ اوہ سب توں معروف مخفی تے در پردہ یہودیاں وچوں اک سن۔

در پردہ یہودیت قدیم ادوار وچ وی پائی جاندی سی، جدو‏‏ں یہودیاں اُتے انہاں دے رہائشی علاقاں اُتے مسلط حکمران اکثریندی مذہب قبول کرنے دے لئی ظلم ڈھاندے جاں زبردستی کر دے سن تو انہاں نوں مجبوراً اس علاقہ دا اکثریندی مذہب اپنانا پڑدا سی مگر اوہ عقیدے توں مخفی یہودی سن۔ سباتائی زیوی دے یہودی پیروکاراں (سباتائین) وچوں کچھ رسمی طور اُتے مسلمان ہو گئے سن۔ بعد وچ یعقوب فرینک دے پیروکاراں (فرینکیاں) نے رسمی طور اُتے مسیحیت قبول کر لی، مگر انہاں نے مسیحانہ یہودیت دی رسوم ادا کرنا برقرار رکھیا۔

سنہ 1917ء دے روسی انقلاب وچ اشتراکیت نے سر اٹھانے دے بعد در پردہ یہود سویت یونین دے روسی تے مشرقی یورپی ملکاں وچ موجود رہے۔ حکومت (جس وچ سیکولر اشتراکی یہودی وی شامل سن) نے یہودیاں اُتے مذہب بدلنے اُتے دباؤ نئی‏‏ں پایا بلکہ کسے وی مذہب اُتے عمل کرنے نوں حکومت ناپسندیدہ سمجھتی سی۔ عہد حکومت وچ کچھ مذاہب اُتے سخت نگرانی وچ عمل جاری رکھنے دی اجازت سی۔ اشتراکیت دے اختتام دے بعد سویت ریاستاں دے کئی افراد (بشمول یہودیاں دی اولاداں) نے اپنی اجداد دے عقیدے اُتے فیر توں عمل کرنا شروع کر دتا۔

پرتگال دے ”بلمونٹ یہودی“ مضبوطی توں اپنے عقائد اُتے پوشیدگی دے نال بارہواں صدی عیسوی توں لے کے کئی صدیاں تک کاربند رہے۔ پوری برادری انتہائی سمجھ داری دے نال خود نوں پوشیدہ رکھتی سی، اوہ دراں زواجی (endogamous) شادی کر دے تے اپنے مذہب دی تمام بیرونی علامت نوں چھپاندے سن۔ اوہ تے انہاں دے راز توں پردہ ویہوی‍‏‏ں صدی عیسوی وچ ہٹا۔ انہاں دی در پردہ سفاردی یہودی عقائد منفرد اے۔ ہن کچھ خود نوں راسخ العقیدہ یہودی ظاہر کر دے نیں، اگرچہ کئی ہن تک اپنی سابقہ صدیاں دی یہودیت دے معتقد نیں۔^[۹]

حوالے

↑ Jacobs, J (2002). Hidden Heritage: The Legacy of the Crypto-Jews. University of California Press, سانچہ:Page needed. ISBN 978-0-520-23517-5. OCLC 48920842.
↑ Tobias, HJ (1992). A History of the Jews in New Mexico. University of New Mexico Press, سانچہ:Page needed. ISBN 978-0-8263-1390-4. OCLC 36645510.
↑ Alexy, T (2003). The Marrano Legacy: A Contemporary Crypto-Jewish Priest Reveals Secrets of His Double Life. University of New Mexico Press, سانچہ:Page needed. ISBN 978-0-8263-3055-0. OCLC 51059087.
↑ Benbassa, Esther (2000). Sephardi Jewry: A History of the Judeo-Spanish Community, 14th-20th Centuries (Jewish Communities in the Modern World). University of Californida Press, سانچہ:Page needed. ISBN 978-0-520-21822-2. OCLC 154877054.
↑ Gerber, JS (1994). Jews of Spain: A History of the Sephardic Experience. Free Press, سانچہ:Page needed. ISBN 978-0-02-911574-9. OCLC 30339044.
↑ Levine Melammed, Renee. "Women in Medieval Jewish Societies," in Women and Judaism: New Insights and Scholarship. Ed. Frederick E. Greenspahn. New York: New York University Press, 2009. 105–106.
↑ See David M. Gitlitz, Secrecy and Deceit: The Religion of the Crypto-Jews (Albuquerque: University of New Mexico Press, 2002).
↑ For the Portuguese conversos in Rome see James Novoa, Being the Nação in the Eternal City: New Christian Lives in Sixteenth-Century Rome (Peterborough: Baywolf Press, 2014).
↑ Socolovsky، J (۲۰۰۳). «For Portugal's crypto-Jews, new rabbi tries to blend tradition with local custom». Our Jerusalem. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۰۷-۰۹-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۰۷-۰۴-۱۶.

[Jacobs-1] Jacobs, J (2002). Hidden Heritage: The Legacy of the Crypto-Jews. University of California Press, سانچہ:Page needed. ISBN 978-0-520-23517-5. OCLC 48920842.

[2] Tobias, HJ (1992). A History of the Jews in New Mexico. University of New Mexico Press, سانچہ:Page needed. ISBN 978-0-8263-1390-4. OCLC 36645510.

[3] Alexy, T (2003). The Marrano Legacy: A Contemporary Crypto-Jewish Priest Reveals Secrets of His Double Life. University of New Mexico Press, سانچہ:Page needed. ISBN 978-0-8263-3055-0. OCLC 51059087.

[4] Benbassa, Esther (2000). Sephardi Jewry: A History of the Judeo-Spanish Community, 14th-20th Centuries (Jewish Communities in the Modern World). University of Californida Press, سانچہ:Page needed. ISBN 978-0-520-21822-2. OCLC 154877054.

[5] Gerber, JS (1994). Jews of Spain: A History of the Sephardic Experience. Free Press, سانچہ:Page needed. ISBN 978-0-02-911574-9. OCLC 30339044.

[Levine-6] Levine Melammed, Renee. "Women in Medieval Jewish Societies," in Women and Judaism: New Insights and Scholarship. Ed. Frederick E. Greenspahn. New York: New York University Press, 2009. 105–106.

[7] See David M. Gitlitz, Secrecy and Deceit: The Religion of the Crypto-Jews (Albuquerque: University of New Mexico Press, 2002).

[8] For the Portuguese conversos in Rome see James Novoa, Being the Nação in the Eternal City: New Christian Lives in Sixteenth-Century Rome (Peterborough: Baywolf Press, 2014).

[9] Socolovsky، J (۲۰۰۳). «For Portugal's crypto-Jews, new rabbi tries to blend tradition with local custom». Our Jerusalem. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۰۷-۰۹-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۰۷-۰۴-۱۶.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]