بھارت دا صدر

صدر بھارت بھارت دا راشٹرپتی
بھارت دا ریاستی نشان
بھارت دا جھنڈا
موجودہ دروپدی مرمو 25 جولائی 2022ء سے
خطاب	عزت مآب صدر (Hon'ble President) (بھارت دے اندر) ہز ایکسی لینسی (His Excellency) (بھارت توں باہر)
رہائش	(راشٹرپتی بھوَن)
تقرر کُننِدہ	الیکٹورل کالج
مدت عہدہ	پنج سال (قابل تجدید)
تاسیس کنندہ	راجیندر پرساد 26 جنوری 1950
تشکیل	بھارتی آئین 26 جنوری 1950
تنخواہ	بھارتی روپیے 1.5 لاکھ (ماہانا)
ویب سائٹ	صدر بھارت

بھارت دا صدر دیس دا پہلا شہری سربراہ ریاست ہندا اے۔ بھارت دے آئین آرٹیکل 52 ماتحت صدر دا عہدہ منظم اے۔ بھارت دا صدر ناں دا مکھی ہندا اے۔ 1967 توں لے کے ہن تک، ایہہ کوششاں ہندیاں رہیاں ہن کہ بھارت دے صدر نوں غیرملکی طریقے نال سرکار وچ الیکے گئے صدر دے کردار دے خاکے نالوں ودھ متحرک سیاستی ہستی بنایا جاوے۔ 1967 وچ سپریم کورٹ دے اک سٹنگ چیف جسٹس سبا راؤ نے خود نوں سیاستداناں دے جھیڑیاں وچ لپیٹ لیا اتے صدر بنن لئی نیاں پالکا دی مان-مریادا بھلّ بیٹھیا۔ چیف جسٹس سبا راؤ آزاد پارٹی تے جنسنگھ اتے کانگرس دے امیدوار ڈاکٹر۔ ذاکر حسین خلاف صدر دی چون لڑیا تے سبا راؤ ہار گیا اتے اپنا مراتبا تے ساکھ گوا بیٹھی۔ 1969 وچ ذاکر حسین دی بے وقتی موت کارن صدر دے عہدے لئی چون ویلے صدر چوناں نے اک شرارت پورن پرت دا مڈھ بنھیا۔ راجیو گاندھی تے گیانی ذیل سنگھ دا تنازعہ سیاسیات دے ہر طالب علم نوں آئینی غلط قدمی بارے احتیاط کرن دی اہم مثال اے۔ اس دے مقابلے صدر شنکر دیال شرما والا معاملہ وی اے جدوں 6 دسمبر 1992 نوں بھارت دے دھرم-نرپیکھ ڈھانچے اپر ہوئے قہری حملے بارے وزیراعظم پی وی نرسیما راؤ نے تاں خاموشی دھاری رکھنا ہی بہتر سمجھیا، پر صدر شرما نے اپنی گل کہن توں گریز نہ کیتا۔ صدر کوچیرل رمن نارائن نے نرپکھتا تے آئینی اخلاقیات اتے پہرہ دندیاں 1997 وچ اتر پردیش دی کلیان سنگھ سرکار برطرف کرن بارے اندر کمار گجرال سرکار دی سفارش واپس موڑ دتی۔ سیاسی طاقت وزیراعظم کول ہی ہندی اے۔ وزیراعظم ہی لوکاں دی جمہوری خواہش تے طاقت دا مجسمہ ہندا اے اتے اس نوں ہی لوکاں نے بھارت دے آئین مطابق دیش دا سحکمرانی چلاؤن دی ذمہ واری سونپی ہندی اے۔ ایہہ نہیں کہ صدر کول اختیار جاں طاقتاں نہیں ہندیاں، پر دیس دی حکومت چلاؤنا صدر دی ذمہ واری نہیں۔ سرپرستی، طاقت، پالیسیاں تے پہل قدمیاں ایہہ سبھ کجھ وزیراعظم دے اختیار وچ آؤندا اے، صدر دے نہیں۔ رائفوج ہلّ دا سکھرلا گھر کسے ججّ لئی نہیں اے جسنے کسے نازک موڑ تے طاقتور سیاسی نیتا نوں سنکٹ توں باہر کڈھیا ہووے۔ جو انسان (جاں عورت) صدرارتی محل وچ رہندا اے، اوہ اہم شخصیت ہونی چاہیدی اے۔ اس لئی صدر دے عہدے لئی امیدوار دا قد بتّ وی وڈا ہونا چاہیدا اے۔

صدر دا اِنتخاب

بھارتی آئین دے آرٹیکل 54 وچ صدر دی چون بارے لکھیا ہویا اے۔ بھارت وچ صدر دی چون سدھی لوکاں ولوں نہیں کیتی جاندی۔ صدر دی چون اپرتکھّ طریقے نال کیتی جاندی اے۔

صدارتی ووٹر

1. راجیہ سبھا تے لوک سبھا دے چنے ہوئے میمبر۔
2. ہر اک صوبے دی صوبائی اسمبلی دے چنے ہوئے میمبر۔
3. دلی تے پانڈیچری مرکز نیٹھ علاقے دی صوبائی اسمبلی دے چنے ہوئے میمبر۔

صدارت واسطے نا اہل افراد

1. دوناں ایواناں دے نامزد میمبر ووٹ نہیں پا سکدے۔
2. صوبائی اسمبلی دے نامزد میمبر ووٹ نہیں پؤندے۔
3. قنون ساز کونسل چوناں وچ حصہ نہیں لیندی۔
4. پنج مرکز ماتحت علاقے چوناں وچ حصہ نہیں لیندے۔

صدرارتی امیدوار دی اہلیت

1. اوہ بھارت دا شہری ہونا چاہیدا اے۔
2. اس دی عمر 35 سال توں اپر ہونی چاہیدی اے۔
3. اوہ پہلاں لوک سبھا دا میمبر رہا ہووے۔
4. اوہ مرکز اتے راج سرکار دے کسے عہدے تے نہ ہووے۔ جیکر اوہ کسے سرکاری عہدے تے اے تاں اس نوں اپنے عہدے توں استعفٰی دینا پویگا۔

صدر دی چون دے سارے عہدیداراں لی بھارتی ریزرو بینک آف انڈیا کول سکیورٹی جمع کرانی لازمی ہندی اے۔

صدر دے عہدے دا درجا

1. اوہ پارلیمینٹ دے کسے وی ایوان دا میمبر نہیں ہندا نہ ہی کسے سٹیٹ دی صوبائی اسمبلی دا میمبر نہیں ہندا۔
2. اوہ کسے سرکاری عہدے تے نہیں ہندا۔
3. اوہ بنا پیسے دتے سرکاری ہاؤس وچ رہندا اے۔
4. اس دی تنخواہ بھتا ہور چھوٹاں پارلیمینٹ ولوں تفویص ہندیاں ہن۔
5. صدر دے کارجدور دوران اس تے کوئی کیس اتے نہ گرفتاری کیتی جا سکدی اے۔
6. صدر کم دور دران صدر تے کوئی وی کورٹ وچ کیس درج نہیں ہو سکدا۔

صدر دے عہدے دی معیاد

1. صدر دے عہدے دا سماں پنج سال ہندا اے۔
2. صدر پنج سال توں پہلا وی اپنا استعفٰی دے سکدا اے۔ صدر اپنا استعفٰی وائس صدر نوں لکھتی روپ وچ دندا اے۔
3. صدر نوں مہان الزام تکنیک راہیں وی ہٹایا جا سکدا اے۔ پارلیمینٹ وچ 2/3 اکثریت نال متا پاس ہو جاوے کہ صدر اپنے عہدے توں استعفٰی دیوے تاں صدر نوں استعفٰی دینا پویگا۔
4. دونے ایوان دے نامزد میمبر جو صدر دی چون وچ ووٹ نہیں پا سکدے۔ اوہ سارے نامزد میمبر مہان الزام تکنیک وچ ووٹ پاؤندے نیں۔

صدر دیاں طاقتاں

1. بھارت سرکار دے سارے کم صدر دے ناں تے چلدے نیں۔
2. وزیراعظم نوں صدر ولوں تعینات کیتا جاندا اے۔ وزیراعظم صدر دی خوشی تک عہدے تے رہندا اے۔
3. صدر وزیراعظم دی صلاحَ نال کابینہ دے باقی وزیراں دی تعیناتی کردا اے۔
4. اٹارنی جنرل نوں وی صدر تعینات کردا اے۔
5. صوبےآں دے گورنر وی صدر ولوں ہی تعینات کیتے جاندے نیں۔
6. صدر وزیراعظم دی صلاحَ نال لوک سبھا نوں توڑ سکدا اے۔
7. صدر راج سبھا تے لوک سبھا دی اکٹھی بیٹھک لئی حکم جاری کردا اے۔
8. لوک سبھا دے سپیکر تے ڈپٹی سپیکر نوں تعینات کردا اے۔
9. راج سبھا دے چیئرمین تے ڈپٹی چیئرمین نوں وی صدر تعینات کردا اے۔
10. راج سبھا وچ صدر ولوں باراں میمبر نامزد کیتے جاندے نیں۔
11. لوک سبھا وچ صدر دو میمبر نامزد کردا اے۔
12. بھارتی پارلیمینٹ وچ جو بل پاس ہندے ہن، اوہ صدر دی پروانگی توں بعد ہی ایکٹ بندے ہن۔ صدر بل واپس وی کر سکدا اے۔ صدر بل نوں اپنے کول وی رکھ سکدا اے۔ صدر بل نوں سپریم کورٹ کول جانچ لئی بھیج سکدا اے۔ پر منی بل نوں صدر نہ تاں واپس بھیج سکدا اے نہ ہی اپنے کول رکھ سکدا اے۔ منی بل صدر نوں پاس کرنا پیندا اے۔
13. سپریم کورٹ دے مکھ ججّ نوں صدر تعینات کردا اے۔
14. صوبےآں دیاں اچّ کورٹ دے مکھ ججّ نوں وی صدر تعینات کردا اے۔
15. صدر سپریم کورٹ توں کسے وی پرکار دی صلاحَ لے سکدا اے۔
16. صدر بھارتی فوج دا سپریم کمانڈر ہندا اے۔
17. صدر شیڈولڈ جاتی اتے شیڈولڈ قبیلے کمیشناں دے چیئرمین تعینات کردا اے۔
18. بھارت دے سفیر اتے ہائی کمیشنر جو ہور دیساں وچ ہندے ہن سارے صدر ولوں تعینات کیتے جاندے ہن۔
19. صدر قومی ایمرجینسی اتے وتی ایمرجینسی لاگوُ کر سکدا اے۔
20. کسے وی سٹیٹ وچ ایمرجینسی صدر ولوں لاگوُ کیتی جاندی اے۔
21. سٹیٹ دی صوبائی اسمبلی جو بلّ پاس کردی اے پھر سٹیٹ دے گورنر کول بلّ آؤندا اے اس توں بعد گورنر بلّ نوں صدر دی پروانگی لئی بھیج دا اے۔صدر دی پروانگی توں بعد بلّ ایکٹ بندا اے۔
22. مرکز ماتحت علاقےآں دا کم صدر کول ہندا اے۔
23. بھارت وچ جو شیڈولڈ جگہ ہندی اے۔ اوہ صدر تفویص کردا اے۔
24. بھارتی آئین دے آرٹیکل 123 ماتحت صدر آرڈینینس جاری کر سکدا اے۔
25. جیکر لوک سبھا سدن وچ کسے پارٹی نوں اکثریت نہ حاصل ہووے تاں صدر ولوں وزیراعظم تعینات کیتا جاندا اے۔
26. صدر کابینہ دے وزیراں نوں وزیراعظم دی صلاحَ نال عہدے توں ہٹا سکدا اے۔

تنخواہ

صدر دی تنخواہ

قیام دی تریخ	1998 وچ تنخواہ	2008 وچ تنخواہ
30 دسمبر 2008	۵۰,۰۰۰ (US$۷۹۰)	1.5 لکھ (US$۲,۴۰۰)
سروت:

حوالے

ہور دیکھو

• بھارت دے صدراں دی لسٹ
• راشٹرپتی بھوَن

باہرلے جوڑ

• The President of India (official site)
• India portal (official site)