جنگلی اگ
جنگل دی اگّ جاں جنگلی کھیتراں وچ اگّ دے بھامبڑ جو کنڈھے دے کھیتراں جاں پینڈو کھیتر وچ واپردی اے۔ جس قسم نال بنسپتی وچ ایہہ واپردی اے، اس دے بنیاد تے، جنگل دی اگّ نوں خاص طور تے برشّ فائر، جھاڑی اگّ، ماروتھل اگّ، جنگل دی اگّ، گھاہ دی اگّ، پہاڑی اگّ، پیٹ اگّ، بنسپتی دی اگّ، جاں گھناؤنی اگّ نال موازنہ کیتا جا سکدا اے۔ حیاتیاتی چارکول ایہہ اشارہ دندا اے کہ 420 ملیان ورھے پہلاں زیر زمین پودیاں دی دکھّ نوں دیکھدے سار ہی جنگلاں دی اگّ لگ گئی سی۔ جغرافیائی جیو دے اتہاس دے پورے اتہاس دوران جنگل دی اگّ دا اندازہ اس گل نوں اشارہ کردا اے کہ اگّ نے سبھ توں ودھ ماحول دے 'پرجاتی اتے بنسپتی' کاربن-امیر غذائیت عنصراں دے کارن دھرتی اک اندرونی طور تے بلوان سیارہ اے، موسمی خشک ماحول، آکسیجن، اتے مکمل بجلی اتے جوالامکھی اگزائین۔
جنگلی اگّ دے کارن
[سودھو]جنگلی فائر شروع ہون دے چار پرمکھ قدرتی کارن ہن:
- اسمانی بجلی
- چٹاناں توں چنگاڑی
- سویآلہ بلن
- جوالامکھی پھٹن
پھیلاؤ
[سودھو]
جنگلی اگّ دے پھیلن دی گنجائش بھاری مقدار وچ موجود سامان، اسدے ورٹیکل پربندھ اتے نمی دی سامان اتے موسم دے مطابق ہندی اے۔ بالن دے پربندھ کارن جغرافیائی تتاں ولوں گھٹیا پربندھ اتے کثافت نوں نینترت کیتا جاندا اے، کیونکہ بھومیگت تتّ پودیاں دے وادھے لئی مہیا روشنی اتے پانی ورگے کارکاں نوں مقرر کردا اے۔ سمچے طور اُتے، اگّ دیاں قسماں نوں عامَ طور' تے اوہناں دے ایندھن ولوں پتہ کیتا جا سکدا اے:
- گراؤنڈ اگاں زمین دیاں جڑھاں، ڈپھّ اتے ہور دبے ہوئے حیاتیاتی مادےآں ولوں لائیاں جاندیاں ہن۔ ایہہ بالن دی قسم خاص طور اُتے جگدی ہون کارن اگنیشن لئی بہت زیادہ ہندی اے۔ گراؤنڈ اگّ عامَ طور تے سکن نال ساڑدے ہن، اتے کئی مہینیاں توں ہولی ہولی ساڑ سکدے ہن، جویں کہ کلمنتن اتے انڈونیشیا دے پوربی سماتر وچ پیٹ دی پھائرنگ، جسدا نتیجہ اک ریٹلینڈ اساری پراجیکٹ توں ہویا اے، جو انجانے نال نکلیا اتے پیٹ سکّ گیا۔
- رکھاں اتے لکڑ کوڑا، ملبے، گھاہ، اتے نیواں جھرکی والے جنگل دے فرش ' اس طرحاں دی اگّ اکثر تازے اگّ دے مقابلے مقابلتاً گھٹ تاپمان تے برداشت کردی اے (400°C توں گھٹ (752°F) اتے ہولی رفتار نال پھیل سکدی اے، حالانکہ ڈھلوی ڈھلاناں اتے ہوا پھیلن دی در نوں ودھا سکدے ہن۔
- لاڈیر اگّ کارن گھٹ درجے دی بنسپتی اتے ٹری دیاں چھلیاں چیزاں جویں کہ چھوٹے رکھ، ڈبدے لوگاں، اتے انگور آدی دے وچکار دی سامان کھپت ہندی اے۔ کڈزو، پرانی دنیا چڑھن والے پھارن اتے ہور ہملیدار پودے جو درخت نوں درساؤندے ہن سدھے پتیاں نوں مُتحرک کر سکدے ہن۔
- تاج، چھتری، جاں اےریال فائر، چھپڑ دے پدھراں اُتے معطل سامان نوں بھڑکاؤندی اے، جویں لمبا رکھ، انگور اتے شیشے۔ اک تاج دی اگّ دے اگجائین، جسدا نام مکٹ رکھیا جاندا اے، جو سوج دوران معطل سامان، کینوپی اچائی، چہکتا نرنترتا، کافی سطح اتے پوڑی دی ہڈی، غذائیت نمی دی سامان اتے موسم دی کثافت تے انحصار کردا اے۔ منکھاں ولوں شائع اگانھ نوں بدلنا امیزن دے بارش دے جنگل وچ پھیل سکدا اے، ماحول نوں نقصان پہنچاؤن والے ماحول نوں گرمی جاں ٹھنڈے حالتاں لئی مطابق نہیں بنایا جا سکدا۔
بھوتک خاصیتاں
[سودھو]
جنگلی جنگاں ادوں واپردیاں ہن جدوں اگّ دے تکون دے سارے ضروری سنویدنشیل کھیتر اکٹھے ہندے ہن: اک اگنیویزن سروت نوں بلد دے طور تے اک جلنشیل مادہ نال رابطہ وچ لیایا جاندا اے، جو کہ کافی گرمی دے ماتحت ہندا اے اتے اسدے کول امبیسی توں آکسیجن دی کافی سپلائی اے ہوا اک اچّ نمی سامان عامَ طور تے اگنیشن نوں روکدی ہےاتے نشریاتی نوں دھیما کردی اے، کیونکہ اچّ تاپماناں نوں سامان دے اندر کسے وی پانی نوں سکنا چاہیدا اے اتے سامان نوں اسدے فائر پوائنٹ وچ گرمی دینی چاہیدی اے۔ سنگھنی جنگل عامَ طور اُتے ہور رنگت حاصل کردے ہن، جسدے نتیجے وجوں ہیٹھلے امبینٹ تاپمان اتے ودھ توں ودھ نمی آؤندی اے، اتے اس طرحاں جنگلی جانوراں لئی گھٹ سنویدنشیل ہندے ہن۔گھٹ سنگھنی سامان جویں کہ گھاہ اتے پتے چنن لئی سوکھا اے کیونکہ اوہناں وچ سنگھنے مادہ جویں کہ شاکھاواں اتے توڑیاں گھٹ پانی ہندیاں ہن۔ پودیاں نوں بپیؤ وچوں لگاتار پانی گوا لیندا اے، لیکن پانی دے نقصان عامَ کرکے مٹی، نمی، جاں مینہہ توں لین ہوئے پانی ولوں متوازن ہندا اے۔جدوں ایہہ سنتلن قایم نہ رکھیا جاندا اے، تاں پودے سکّ جاندے ہن اتے اسدے کارن زیادہ جلنشیل ہندے ہن، اکثر اسدا اثر ہندا اے۔
اک جنگلی جانور دا اگلا حصہ لگاتار پھلیمنگ بلن قایم کرنا دا حصہ اے، جتھے ان-لمیاں چیزاں سرگرم جگاواں نوں پورا کردیاں ہن، جاں انچااے اتے ساڑیاں ساز-سامان دے وچکار سگندھت تبدیلی۔ جدوں اگلا نظارہ جاندا اے، اگّ سمندری ہوا اتے وڈی سامان دوہاں نوں سنویدنا اتے تھرمل ریڈیئیشن دے راہیں گھٹاؤندا اے۔ پہلاں، لکڑ سکّ جاندی اے کیونکہ پانی 100°C (212°F) دے تاپمان تے بھاف بندا اے، اگلا، 230°C (450°F) اُتے لکڑ دے پائیرولسیس جلنشیل گیساں نوں جاری کردا اے۔ انت وچ، لکڑ 380°C (720°F) اُتے سگندھت ہو سکدی اے جاں، جدوں اسنوں کافی مقدار وچ ملایا جاندا اے، 590°C (1,000 ڈگری پھارنہائیٹ) تے بلدی اے۔ کسے جنگل دی اگّ دیاں لاٹاں توں اک خاص ستھان تے پہنچن توں پہلاں ہی، جنگلی مقدار دے فرنٹ توں گرمی دی ٹرانسفر ہوا نوں 800 ڈگری سینٹیگریڈ (1,470 ڈگری پھارنہائیٹ) تک پہنچاؤندی اے، جو پہلاں ہیت اتے ڈرنوزشیل سامان ہندی اے، جس نال چیزاں تیز ہو جاندیاں ہن اتے اگّ تیزی نال پھیلاؤن لئی۔ اچّ-تاپمان اتے لمے ویلے دی سطح جنگلی جانوراں نوں اتساہت کرن جاں تاراں نوں مُتحرک کرن لئی ہیٹھلے درخت دی چھتری اتے اوہناں دے اگلی اگنیشن نوں مُتحرک کیتا جا سکدا اے۔
موسم دا اثر
[سودھو]
گرمیاں دیاں لہراں، سوکیاں، چکرواسی جلوایو تبدیلی جویں کہ ایل نینو، اتے کھیتری موسم دے نمونے جویں کہ ہائی-پریشر پہاڑ، جوکھم نوں ودھا سکدے ہن اتے جنگلی پھائرساں دے ووہار نوں ناٹکی ڈھنگ نال بدل سکدے ہن۔ گرمیاں دے مگروں ورکھا دے ورھے زیادہ پھیلے ہوئے اگّ اتے لمبے ویلے دے اگّ موسم نوں مُتحرک کر سکدے ہن۔ 1980 دے دہاکے دے ادھ توں پہلاں، برف دی پگھلی اتے جڑی تپش وی مغربی امریکہ دے جنگلی موسم دے موسم دی لمبائی اتے تیبرتا دے وادھے نال جڑی ہوئی اے۔ گلوبل وارمنگ بہت سارے کھیتراں وچ اناج دی تیبرتا اتے بارمبارتا نوں ودھا سکدی اے، ودھیرے گنجھل دار اتے اکثر جنگلی مقدار بناکے اک 2015 مطالعہ ایہہ اشارہ دندا اے کہ کیلیفورنیا وچ اگّ دے جوکھم وچ وادھا منکھی-متاثر جلوایو تبدیلی دے کارن ہو سکدا اے۔ 8000 سالاں توں واپس جا راے سمندری جڑھاں دے جمھانپراناں دا مطالعہ پایا گیا کہ گرم موسم دے ویلے وچ گمبھیر سوکے اتے اچانک موزودا اگّ اتے اچانک آؤن والی جلوایو، جنگلی فائیلاں اُتے اجیہا زبردست اثر سی کہ جنگلی جھنڈیاں نوں مڑ سرجیت کرن دی کوشش کیتی جا رہی اے، جو مستقبل وچ اک بھاری مستقبل وچ اسمبھو اے۔
ماحول
[سودھو]
وڈیاں بھیانک اگاں
[سودھو](کالکرمک)
- پیسٹٹیگو فائر، 1871; اک امریکی جنگلات وچ جیون دا سبھ توں وڈا نقصان؛
- امریکہ وچ 1910 دے مہان فائر؛
- 20 ویں صدی دی جنگلی جیو پالیسی دی بنتر لینڈز پھوریسٹ 1949 دکھن-مغربی فرانس وچ جنگلی جیو پائی گئی؛ 50,000 ہیکٹیئر (500 کلومیٹر 2; 190 طبقہ میل) جنگل دی زمین نوں ساڑ دتا گیا اتے 82 لوک مارے گئے سن؛
- 1988 ییلوسٹون دے جنگلی اگّ
- 2003 پورتگالی جنگلی اگّ
- اکتوبر 2007 کیلیفورنیا جنگلی فائر
- 2009 SE آسٹریلیا جھکھڑ
- 2010 بولیویئن جنگل دی فائر
- 2010 روسی جنگلی فائر
- 2011 ٹیکسس ویلپھیئرس
- 2013 ایڈاہو وچ بیور کریک فائر
- 2015 ریاؤ وچ جنگلی پھائیراں کارن دکھنی-پوربی ایشیائی دھند
- 2016 Fort McMurray wildfire; کینیڈا وچ 590,000 ہیکٹیئر (5,900 کلومیٹر 2; 2,300 طبقہ میل) 2016 نیواڈا دی جنگلی جانور
- 2017 پورٹگل وائلڈ فائر
- 2017 اوریگن وائلڈ فائر
- 2017 اتری کیلیفورنیا جنگلی فائر
- 2017 دکھنی کیلیفورنیا جنگلی فائر