محسن زیدی

محسن زیدی
محسن زیدی
پیدائش	10 جولائی 1935(1935-07-10) شہر بہرائچ، اتر پردیش، ہندوستان
وفات	۳ ستمبر ۲,۰۰۳(2003-09-03) (عمر 68 سال) لکھنؤ اتر پردیش ہندوستان
رہائش	شہر بہرائچاتر پردیش ہندوستان
وجہِ شہرت	شاعری
مذہب	اسلام

محسن زیدی (1935ء – 2003ء) اک اردو شاعرتھے جو قلمی ناں 'محسن' لکھیا کردے سن ۔ سید محسن رضا زیدی 10 جولائ‏ی 1935 شہر بہرائچ وچ پیدا ہوئے۔ والدین دا ناں علی الترتیب سید علی رضا زیدی تے صغری بیگم سی ۔ انہاں دا 3 ستمبر 2003ء نو‏‏ں لکھنؤ وچ انتقال ہويا ۔

تعلیم

محسن زیدی نے پرتاپ گڑھ، اتر پردیش وچ ابتدائی تعلیم حاصل کيتی سی - اسلامیہ اسکول (1940ء – 1942ء)؛ دے .پی۔ ہندو ہائی اسکول (1943ء – 1948ء)؛ گورنمنٹ ہائی اسکول (1949–1950). انہاں نے کہیا کہ مہاراج سنگھ انٹر کالج، بہرائچ، اترپردیش (- 1952 1951) تو‏ں انہاں د‏‏ی ایران اسکول نے کیتا۔ انہاں نے انگریزی ادب، تریخ تے معاشیات (- 1954 1953) وچ لکھنؤ یونیورسٹی تو‏ں آرٹس بیچلر موصول ہوئی۔ انہاں نے الہ آباد یونیورسٹی (1955–1956) تو‏ں معاشیات وچ ماسٹرز د‏‏ی ڈگری حاصل کيتی۔

محسن زیدی نے کہیا کہ 1956 ء وچ بھارتی اقتصادی سروس وچ شمولیت اختیار کيتی تے 1993 ء وچ انہاں د‏‏ی ریٹائرمنٹ تک بھارت د‏‏ی حکومت دے نال کم کیتا۔ کیمیکل تے ارورک، لیبر، زراعت د‏‏ی وزارتاں وچ مرکزی حکومت دے نال بوہت سارے عہدےآں اُتے تعینات رہ‏‏ے۔ تے منصوبہ بندی کمیشن وچ ۔ انہاں نے کہیا کہ جوائنٹ سکریٹری دے سینئر انتظامی جماعت وچ اک 'سینئر اکانومسٹ' دے طور اُتے ریٹائر۔ حکومت اسائنمنٹس دے تحت اوہ جاپان، سنگاپور، ہانگ کانگ، تائیوان، انڈونیشیا، ملائیشیا، تھائی لینڈ تے الجیریا جداں ملکاں دا دورہ کیتا۔

شاعرانہ زندگی

محسن زیدی نے پرتاپگڑھ وچ ہائی اسکول وچ 15 سال د‏‏ی عمر وچ 1950 وچ اردو شاعری لکھنا شروع کیتا۔ ابتدائی طور اُتے اوہ نازش پرتاپ گڑھی اک نوجوان پروگریسو رائٹر مقامی ادبی منظر نامے اُتے اک ممتاز شاعر دے طور اُتے ابھر رہیا سی د‏‏ی طرف تو‏ں متاثر کیتا گیا سی ۔ اُتے انہاں دے اہ‏م پریردا میر تقی میر، مومن خان مومن، مرزا غالب، حیدر علی آتش کی، میر انیس،داغ دہلوی کیتا ور میر درد ورگی کلاسیکی شاعراں د‏‏ی تخلیقات د‏‏ی طرف تو‏ں آیا۔ نو کلاسیکی تے جدید شاعراں دے درمیان انہاں د‏‏ی پسندیدہ علامہ 'اقبال'، تو‏ں فراق گورکھپوری، فیض احمد فیض تے جگر مرادآبادی سن ۔

شاعرانہ طرز

محسن زیدی غزل دے شاعر سن ۔ بعض ناقدین محسن زیدی نو‏‏ں اردو شاعری د‏‏ی کلاسیکی روایت دے نیڑے سمجھدے نيں، کچھ اس نے ترقی پسند تحریک دے لکھنے والےآں د‏‏ی طرف تو‏ں متاثر کیتا گیا سی محسوس کردے نيں؛ دوسرےآں نو‏‏ں اک جدید اردو شاعر دے طور اُتے اسنو‏ں دیکھنے کردے ہوئے۔ انہاں دے انداز روايتی اردو شاعری اُتے التزام اگرچہ، اپنے شاعرانہ خیالات، جدید تے ترقی پسند سن ۔ انہاں نے کہیا کہ سادہ لفظاں وچ اپنے خیالات نو‏‏ں ڈال دین گے تے انہاں د‏‏ی سادہ شاعرانہ سٹائل قارئین دے دلاں نو‏‏ں چھو لیا۔ ا ردو دے معروف ترقی پسند شاعر، کمار پاشی محسن زیدی بولنے دا ڑھنگ تے نويں خیالات دا اظہار کرنے د‏‏ی روايتی غزل د‏‏ی روایت دے خوشگوار دے کمال سن جو چند شاعراں دے درمیان سی۔ مخمور سعیدتی، محسن زیدی تے خود اک شاعر تے اردو نقاد دا اک معاصر کہ "محسن زیدی د‏‏ی بولی آرائشی لیکن آسان نئيں اے تے اس د‏ی سادگی دے ذریعے ایہ تاثر پیدا کرنے دے لئی اپنے خصوصی مہارت اے لکھیا۔ ایہ مہارت آسان نئيں اے لیکن محسن زیدی اک اے اس اُتے "مہارت۔ اک ہور گل قابل ذکر اردو نقاد ڈاکٹر شارب رودلوی لکھدے اے کہ "... محسن د‏‏ی غزلاں فکر د‏‏ی تازگی، شدید جذبات تے دے اظہار انہاں د‏‏ی شاعری دا اک پہلو اے سواباکدا مہارت سی تے اوہ اک پیش اے کہ خیالات دے بہاؤ نو‏‏ں مل گئی اے تصویر انہاں اشعار د‏‏ی شکل وچ اک دے بعد … "محسن زیدی د‏‏ی شاعری بہت ادبی اتار چڑھاو دے انہاں اوقات وچو‏ں تے بوہت سارے تحریکاں دے عروج و زوال دا مشاہدہ کیتا۔ لیکن ہر دور وچ انہاں نے اپنی منفرد سٹائل شاعرانہ سالم۔ تے ایہ اس د‏ی سب تو‏ں وڈا معیار ا‏‏ے۔ محسن زیدی د‏‏ی "شاعرانہ کردار انہاں عناصر اُتے دُدھ چھڑایا گیا سی - تمام ظالم قوتاں دے کردار د‏‏ی سالمیت، حزب اختلاف، اک دے اعمال دے لئی عذاب اُتے ایمان، انسانی فطرت، سچ د‏‏ی فتح وچ یقین وچ فضائل لئی تلاش۔ انہاں عناصر نے اپنے شاعرانہ کم دے لئی "پس منظر د‏‏ی تشکیل معاشیات دے مطالعہ اقتصادی تفاوت طرح خاص طور اُتے مسائل، انہاں د‏‏ی شاعری اُتے اپنا اثر و رسوخ سی ۔ دولت د‏‏ی ناہموار تقسیم؛ تے ترقی یافتہ ملکاں د‏‏ی اقتصادی غلبے۔ محسن زیدی نہ صرف اک شاعر بلکہ اک سماجی مبصر سی ۔ اک طرف زندگی دے تلخ حقائق دے نال انہاں د‏‏ی شاعری دے سودے، دوسرے اُتے شاعری غزل تے اردو ادب وچ ناں تو‏ں جانیا جاندا اے جس کيتی جاندی اے جس دے پرفتن تے دل نو‏‏ں چھونا فارم د‏‏ی نمائندگی کردے نيں کہ زندگی دے انہاں خوبصورت تے لذت لمحات نيں جدو‏ں کہ روایت رہی اے غزل دے .اردو شاعری دے مشہور شاعر فراق گورکھپوری، الہ آباد یونیورسٹی وچ دے اک استاد سن نے محسن زیدی د‏‏ی نظماں د‏‏ی پہلی کتاب شیر 1961 دل د‏‏ی طرف تو‏ں محسن زیدی د‏‏ی غزلاں اُتے اپنے تحریری تبصرے وچ کہیا اے کہ "... .ان دے اشعار ا سٹائل، مدھر لفظاں دے مردتا تے داستان دا بہاؤ اے کتاباں  شیر دل 1961 رشتہ ءکلام1978 متاع آخر شب1990 باب سکو‏ن 2000 جنبس نو ک قلم 2005 یوارڈ انہاں نے غزلاں دے آخری تالیف دے لئی انہاں دے کماں دے لئی اردو اکیڈمیز تو‏ں ایوارڈز حاصل کيتی، اترپردیش اردو اکیڈمی تو‏ں گزشتہ جا رہیا اے - جس وفات دے بعد شائع کیتا گیا سی جنبس نو ک قلم

وفات

محسن زیدی ریٹائرمنٹ دے بعد لکھنؤ وچ بسنے تو‏ں پہلے تقریبا چار دہائیاں تو‏ں دلی وچ رہندے سن ۔3ستمبر 2003ء نو‏‏ں لکھنؤ وچ انتقال ہويا ۔

ہور دیکھے

باہرلے جوڑ

• Firaq Gorakhpuri's handwritten comment on Mohsin Zaidi's book, Shehr-e-Dil, 1961
• NewsEvents, The Annual of Urdu Studies, University of Wisconsin
• Muhsin Zaidi 1935 – A Date List of Urdu Literature – by شمس الرحمٰن فاروقی & Frances W. Pritchett
• Muhsin Zaidi 1935–2003 – List of Urdu Authors : Urdu Youth Forum Archived 2012-07-11 at the وے بیک مشین
• Mention of 29th issue of 'Irteqa' on life & works of Mohsin Zaidi
• Vichardhara – excerpts from a mushaira Archived 2010-10-23 at the وے بیک مشین
• [۱] Archived 2022-07-01 at the وے بیک مشین